Morgunblaðið - 16.10.1991, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 16. OKTOBER 1991
31
Hvað er BLUP?
Til útskýringar fyrir J.Á. Steinsson
og aðra lesendur Morgunblaðsins
Hestar
Valdimar Kristinsson
ÞESSARI spurningu var varpað
fram í Velvakanda sl. laugardag
í bréfi J.Á. Steinssonar sem hann
segist skrifa fyrir hönd lesenda
Morgunblaðsins. Að sjálfsögðu
er mér bæði ljúft og skylt að
reyna að svara bréfritara svo
langt sem þekking mín á BLUP-
aðferðinni nær. Reyndar skortir
mig vit og þekkingu til að skýra
það út í ystu æsar enda held ég
að það yrði lítt spennandi lesning
fyrir J.Á. Steinsson og aðra les-
endur Morgunblaðsins.
í upphafi segist bréfritari lesa
Morgunblaðið á hverjum morgni og
fá út úr því mikla andlega næringu
en eitthvað hefur hann verið ann-
arshugar eða fljótfær við lesturinn
laugardaginn 5. október þegar upp-
haflega fréttin birtist. Fjallaði frétt-
in um niðurstöður nefndar sem
skipuð var af Háskóla íslands til
að fjalla um notagildi BLUP-aðferð-
arinnar og hæfni Dr. Þorvaldar
Árnasonar sem vísindamanns en
hann heimfærði BLUP upp á ís-
lenska hrossarækt. Skipaði Háskól-
inn þessa nefnd að beiðni Búnaðar-
félags íslands og séra Halldórs
Gunnarssonar í Holti.
En þá kemur að stóru spurning-
unni. Hvað er BLUP?
BLUP er skammstöfun á Best
linear unbiased prediction, sem hef-
ur verið þýtt sem Besta línulega
óbjagaða spá (kynbótaspá). Þetta
segir ekki mikið um hvað málið
snýst en það sem á eftir kemur er
að sjálfsögðu mikil einföldun enda
ekki ástæða til að kafa of djúpt í
flókna hluti. Segja má að BLUP sé
tölfræðileg aðferð til að meta kyn-
bótagildi einstaklinga (innan ís-
lenska hrossastofnsins). í greinar-
gerð nefndarinnar sem áður var
getið segir orðrétt: „Markmið með
beitingu tölfræðilegra aðferða á
niðurstöðu úr ræktunarstarfinu er
að spá um kynbótagildi einstaklinga
á grundvelli frammistöðu þeirra
sjálfra, afkvæma þeirra eða skyldra
einstaklinga." Þegar talað er um
niðurstöður úr ræktunarstarfínu er
átt við einkunnir sem hross hafa
fengið í kynbótadómi. í greinar-
gerðinni segir ennfremur: „Aðferðin
(þ.e. BLUP) var þróuð til að beita
á gögn sem voru misjöfn að gæðum
og magni, safnað við mismunandi
aðstæður og lítið jafnvægi í fjölda
mælinga við hin ýmsu skilyrði og
margir einstaklingar og margir inn-
býrðis háðir eiginleikar til athugun-
ar. í slíkum tilfellum er ómögulegt
annað en að hafa fastmótaða að-
ferð til að vinna með gögn til að
fá fram það besta sem þau bjóða
upp á. Segja má að BLUP sé að-
ferð til að fá sem mest út úr misjöfn-
um gögnum."
Öll hross sem hlotið hafa dóm á
íslandi hafa fengið kynbótaspárein-
kunn eða kynbótamat, eins og það
er kallað í dag, samkvæmt þessari
aðferð en hún hefur verið nqtuð um
árabil af Búnaðarfélagi íslands.
Einkunnir eða kynbótamat sam-
kvæmt BLUP-aðferðinni eru tví-
þættar, annarsvegar kynbótagild-
isspá sem þau hross fá sem hlotið
hafa einstaklingsdóm og eru þá
notaðar til grundvallar einkunnir
sem skyldir einstaklingar hafa
fengið og einkunn sem einstakling-
urinn sjálfur sem fjallað er um hef-
ur fengið. Reyndar fá ódæmd hross
samskonar einkunn og er þá ein-
göngu byggt á einkunnum skyldra
einstaklinga. Hinsvegar er um að
ræða kynbótamat á hrossum sem
¦ FÉLAG íslenskra námsráð-
gjafa er tíu ára um þessar mundir
en það var formlega stofnað í des-
ember 1981. í tilefni af afmælinu
efnir félagið til tveggja daga nám-
skeiðs sem ber yfirskriftina Ráðgjöf
og ímyndunarafl. Fyrirlesari og
leiðbeinandi á námskeiðinu verður
prófessor Eric Hall frá Nottingham
á Englandi. Námskeiðið verður hald-
ið sunnudaginn 20. og mánudaginn
21. október í Borgartúni 6, Reykja-
vík. Það stendur frá kl. 9-16 báða
dagana. Skráning á námskeiðið fer
fram í Menntaskólanum í Hamra-
hlíð. Frekari upplýsingar er hægt
að fá á sama stað hjá námsráðgjöf-
unum Bettý Nikulásdóttur og Ag-
ústu Gunnarsdóttur. Námskeiðið
er opið fyrir námsráðgjafa og kenn-
ara. Námskeiðsgjald er kr. 5.500 en
í því felst auk kennslugjalds hádegis-
verður, kaffi og meðlæti. Námsráð-
gjafinn, ársrit námsráðgjafa, kemur
einnig út í tengslum við afmæli
félagsins og verður sent félagsmönn-
um og öllum skólum á landinu.
Félagsmenn eru nú 70 talsins og
formaður er Helga Sigurjónsdóttir.
(Fréttatilkynning)
¦ / ÁLYKTUN Alþýðusam-
bands Austurlands, sem samþykkt
var á aðalfundi þess á Iðavöllum 26.
september er lýst yfir þungum
áhyggjum vegna óvissu sem ríkir á
sambandssvæðinu í atvinnumálum.
Stjórnin krefst þess að stjórnvöld
geri án tafar ráðstafanir til að
treysta stöðu undirstöðuatvinnuvega
þannig að ekki komi til fjöldaatvinn-
uleysis og byggðaflótta. Minnt er á
að vextir þurfí að læka verulega og
að ekki megi víkja frá grundvallar-
atriðum velferðarríkisins um trygga
heilbrigðisþjónustu fyrir alla og jafn-
rétti til náms. Þá er lýst yfir áhyggj-
um vegna áforma samgönguráð-
herra um að leggja niður Skipaút-
gerð ríkisins. Sambandsstjórnin tel-
ur að ekki verði undan því vikist' að
veita öllum íslendingum full lífeyris-
réttindi og að samræming þeirra
eigi að vera eitt meginmál komandi
kjarasamninga. Stjórnin lýsir yfir
áhyggjum sínum vegna
samningaviðræðna um Evrópska
efnahagssvæðið og mótmælir öllum
hugmyndum sem fela í sér fullveldis-
afsal í einhverri mynd og fer. fram
á að réttur íslenskra launþega til
vinnu verði varinn, komi til samn-
inga um EES
•T%
nam
Markmið námsins er að þátttakendur
verði fullfærir um ao starfá
sjálfstætt við bókhald og
annast það allt árið.
7W«r tem eáéC éeUet> épnmif 4áéá<iM( &lát
ifrM/Vrr 4, éétdtð4«t- QiHttttttútttádtftot:
Á námskeiðimi veröur eftirfarandi kennt:
Morgunblaðið/Valdimar Kristinsson
Hæstu einkunn samkvæmt kynbótamati BLUP-aðferðarinnar hefur hlolið Hervar 963 frá Sauðárkróki
en meðfylgjandi mynd var tekin 1990 þegar hann var sýndur með afkvæmum á Landsmóti hestamanna
en þá voru afkvæmahestar í fyrsta sinn verðlaunaðir samkvæmt kynbótamati BLUP.
eiga tiltekinn fjölda dæmdra af-
kvæma. Einhverntímann líkti Krist-
inn Hugason hrossaræktarráðu-
nautur BÍ-kynbótamatinu við veð- .
urspár. Sagði hann eitthvað á þá
leið þegar um væri að ræða ódæmd
eða jafnvel ótamin hross mætti líkja
öryggi kynbótamatsins við fjögurra
daga langtímaveðurspá og eftir því
sem upplýsingar um hrossið sem
unaneldisgrips ykjust yrði öryggi
spárinnar meira. Þegar hrossið ætti
50 dæmd afkvæmi eða fleiri væri
öryggið sambærilegt við veðurspá
morgundagsins.
Vitaskuld mætti hafa fleiri orð
um BLUP-aðferðina en ég vonast
til að þetta nægi til að upplýsa J.Á.
Steinsson og aðra lesendur Morgun-
blaðsins í grófum dráttum um hvað
BLUP sé. Vona ég þar með að nú
geti J.Á. Steinsson farið að einbeita
sér að vinnunni af fullum krafti og
eins að kornflexið fái aftur sinn
fyrri sjarma. Ef þetta hinsvegar eru
ekki fuUnægjandi skýringar veit ég
að um þetta fást greinargóð svör
hjá Kristni Hugasyni hjá BÍ. Það
má kannski geta þess að þetta er
ekki í fyrsta skipti sem umfjöllun
um BLUP stendur í mönnum því
segja má að það hafi tekið hrossa-
ræktarmenn og aðra áhugamenn
um hrossarækt dágóðan tíma að
melta þessi flóknu fræði.
Varðandi birtingu ummæla Dr.
Þorvaldar Árnasonar og séra Hall-
dórs Gunnarssonar í Holti um út-
tekt nefndar Háskólans er rétt að
það komi fram að til stóð að birta
þau með sjálfri fréttinni um niður-
stöðu nefndarinnar. Þar sem ekki
náðist í Þorvald fyrr en nokkrum
dögum seinna var beðið með birt-
ingu á ummælum þeirra.
I niðurlagi bréfsins gefur bréfrit-
ari í skyn að sá er skrifaði fréttirn-
ar viti ekkert hvað þetta BLUP sé
því annars hlyti hann að hafa út-
skýrt það í annarri hvorri eða báð-
um greinunum. Þarna hefur bréfrit-
ari greinilega gleymt eins og fram
kemur fyrr í bréfinu að skýringanna
væit að leita undir búri páfagauks-
* Almenn bókhaldsverkefni
* Launabókhald
* Lög og redugerðir
* ViröisaukasKattur
* Raunhæf verkefni, fylgiskjöl
og afstemrningar
* Tölvubókhald:
Fjárhagsbókhald
viðskiptarnannabókhald
Launaoókhald
Hringdu og fáðo nánari upplýsingar.
. *M* ¦ *'&*•'"'- " f '¦¦¦* £ '¦ '^f
» Börgartúni'28, simi 91-687590
''"' ¦•'' '' ¦ '-I i' v
* GBC-Skírteini/barmmerki
fyrir: fólagasamtök, ráðstefnur,
starfsmenn fyrlrtœkja, o.m.fl.
Efnl og tœkl fyrlrllggjandl.
OTTO B. ARNAR HF.
Skipholti 33-105 Reykjavík
Simar 624631 / 624699
PAGUR
UOSSINS
Sérstök kynning á
Ijósum og Ijósabúnaði
daglega þessa viku
kl. 16ÖO-18°Oog
laugardagkl. 10»-U*
, RAFBUf)IN
I NYJUM BUNINGI
Verslunin hefur verið endurhönnuÖ
•
Við viljum koma til móts vio hörðustu
kröfur um gæoi og hönnun Ijósa
f/rir heimili og vinnustaði
RAFBUÐIN
AuSbrekku 11 • 200 Kópavogi • sími: 42120
- Með auga fyrír Ijósi -
Sýningarsvæöio
er aogengilegra
og taeknileg ráÖgjöf
er alltaf til staoar
L