Morgunblaðið - 22.11.1991, Síða 52

52
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 22. NÓVEMBER 1991
„úycorcdolor, LseJcn'irínn. seg'/r þrí
getlr ekJz.L hcríd/Í irugg'/ngunni,
eJ þú h&durá■fr&m að kcrrux méh
'vinnan(X h g/'/rz
SAMBYLI
Til Velvakanda.
í Morgunblaðinu fimmtudaginn
14. nóv. birtist frábær leiðari undir
yfirskriftinni Sambýli.
Þar tekur einstaklega góður,
greindur, fallega hugsandi, víðsýnn
og þroskaður einstaklingur upp
hanskann fyrir lítinn hóp í þjóðfé-
laginu sem ekki getur talað fyrir
sig sjálfur.
Þ.e.a.s. geðsjúkir.
Hjartans þakkir fyrir þessa
grein. Mæl þú manna heilastur!
Drottinn sagði eitthvað á þá leið
að „það sem þér gjörið fýrir hinn
minnsta bróður það gjörið þér
mér”.
Allt sem stendur í þessari grein
er það sem ég vildi sagt hafa.
Sú sem ritar þessa grein á geð-
sjúkan bróður og hefur horft upp
á hann þjást ásamt foreldrum okk-
ar og öðrum aðstandendum í ára-
tugi.
Eg var að undirbúa mig undir
að fara í vinnu einn dag í þessum
mánuði þegar ég heyrði á útvarps-
stöðinni Bylgjunni forstjóra einn
koma fram í viðtali þar sem óð á
honum fyrir hönd nágranna sinna.
Þau vilja ekki hafa þetta fólk
fyrir nágranna og vísa til laga og
regjugerða.
Eg get fullvissað þetta fólk um
að geðsjúkir koma ekki til með að
ónáða neinn á einn eða annan hátt.
F’ólk kemur ekki til með að vita
af þeim svo framarlega sem
óþroskaðir einstaklingar láta þá í
friði.
Ég get ekki skilið hvernig fólk
þorir að vera með þessa fordóma
og hofmóðugheit. Því eins og fram
kemur í leiðaranum þá getur „fötl-
un komið fram í hvaða fjölskyldu
sem er og sá sem er fullfrískur í
dag getur búið við fötlun á morg-
un”.
Almenningur sem ekki hefur
reynslu af þessum sjúkdómi — og
má þakka fyrir það — skilur ekki
þennan sjúkdóm. En komið hefur
í ljós að hann kemur oftast fram
þegar fólk er um tvítugt. Enginn
veit hvar bjallan glymur næst.
Gáið að því kæra samferðafólk.
Við þurfum ekki að vera hrædd
við geðsjúkt fólk. Það er miklu
hræddara við okkur.
Við búum hér saman í þessu
þjóðfélagi og erum meira og minna
mismunandi. Við verðum að leitast
við að lifa hér saman í eins mikilli
sátt og samlyndi og frekast er unnt.
Reynum heldur að finna út
hvemig við eigum að umgangast
geðveikt fólk svo að þeim geti liðið
sem best. Þetta fólk er oftar en
ekki mikið rólegra en þeir sem
heilbrigðir teljast.
Geðveikir eiga nákvæmlega
sama rétt og allir stjórar landsins,
frúr þeirra og börn — vonum að
þau verði heilbrigð um aldur og
ævi — til þess að eignast sitt heim-
ili. Það hrynja áreiðanlega ekki
gullhringirnir af neinum þó svo að
þeir búi í næsta húsi.
Það tekur því ekki að vera að
særa þetta fólk og aðstandendur
þeirra meira. Það að standa í vegi
fyrir því að það geti eignast heim-
ili er eins og að hella spritti á sár-
in. Þau eru búin að gráta nóg.
Röðin er komin að þeim fyrir löngu.
Ég hef búið í þremur fjölbýlis-
húsum um ævina og alltaf orðið
fyrir miklu ónæði af nágrönnum
sem heilbrigðir teljast. Þar hefur
ekki verið stundlegur friður. Þar
hafa búið, svo dæmi séu tekin,
drykkjusjúklingar, foreldrar hafa
sent krakkana sína út á stigagang-
inn til þess að nota hann fyrir leik-
völl svo og allskonar fólk sem hef-
ur ekki látið sér lynda við hvort
annað. Svo ekki sé minnst á sóða-
lega umgengni og að sameignin
hefur verið notuð fyrir geymslur.
Meðvísun til áðurnefnds leiðara
og þess sem ég hef hér ritað vil
ég enda með orðunum: „Dæmið
ekki svo þér verðið ekki dæmdir
sjálfir.”
Aðstandandi
t»essir hringdu
Gleraugu í óskilum
Gleraugu fundust sl. laugar-
dag fyrir utan raftækjaverslun-
ina Blönduhlíð 2. Hringið í síma
22618 eða 21145.
Herðasjal
Herðasjal tapaðist fimmtu-
daginn 14. nóv., annað hvort
fyrir framan Ræsi á Skúlagöt-
unni eða á Rauðarárstíg 12-14.
Um er að ræða ullarsjal, svart
með lilluðum blæ öðrum megin
en lillablátt hinum megin. Skil-
vís fínnandi hafí samband í síma
666340.
Rás 2 og skilnaðarmál
Margrét vildi koma með fyr-
irspum til Stefáns Jóns og Sig-
urðar á Rás 2 þess efnis hvort
almenningur hafí aðgang að Rás
2 í náinni framtíð fyrir konur
sem lenda í skilnaðarmálum.
Rauði krossinn og
spilafíklar
Húsmóðir í sveit vildi koma
þeim skilaboðum til Rauða
krossins að hún kynni ekki við
það að félagið tæki þátt í að
gera fólki að fíklum og hafí tekj-
ur sínar af spilakössum sem
þetta fólk sæki í.
Vanhugsuð sparsemi
Biskupinn yfír íslandi tilkynnti
fyrir nokkru að hann hefði afþakkað
boð páfans í Róm um að heimæskja
Vatikanið ásamt öðrum æðstu
mönnum kirkjunnar víðsvegar um
heim. Ástæða þessarar ákvörðunar
biskups var sögð spamaðarvilji á
erfiðum tímum ríkissjóðs.
Páfínn í Róm hefur sýnt íslensku
þjóðinni sértaka vinsemd m.a. með
því að sækja okkur heim. íslensk
menning dafnaði best á tímum kaþ-
ólskunnar og íslenska þjóðin á kaþ-
ólsku kirkjunni ævarandi skuld að
gjalda. Þess vegna ver það gegn
allri háttvísi að hafna slíku boði, en
boðið hefur vafalaust verið gert með
löngum fyrirvara. Það er blátt áfram
ekki hægt að óvirða páfann í Róma
með þeim hætti, sem nú hefur verið
gert.
Farareyrir í þessu skyni gat ekki
breytt neinu í fjárhaldi biskups og
var því vanhugsað að bera slíku við.
Otrúlegt er að prestar ætli með
þögn sinni að leggja blessun sína
yfir þetta skammhlaup biskupsins
yfír Islandi.
E.J., enn þjóðkirkjumaður
Víkverji skrifar
Lesendur Morgunblaðsins hafa
undanfarna daga getað lesið
greinar Hrafns Jökulssonar, þar sem
hann lýsir ferðum sínum meðal
stríðshijáðra Króata. Þar hefur dag-
legt líf fólks skyndilega umturnast
og ekkert verður eins og áður var.
í grein Hrafns hér í blaðinu í gær
segir hann til dæmis af kynnum sín-
um við konu í borginni Osijek í Króa-
tíu. Konan, sem var á fímmtugs-
aldri, hafði sloppið giftusamlega,
þegar sprengja sprakk við hús henn-
ar. Henni tókst að skýla sér á bak
við vegg, en rúður sprungu beggja
vegna við hana. Hrafn segir konuna
hafa verið ótrúlega rólega og yfir-
vegaða. Þegar hann hafði orð á því
við hana, brosti hún og svaraði: „Ég
er í Þjóðvarðliði Króatíu og var
heima í stuttu fríi. Ég hef verið í
fremstu víglínu og er orðin vön því
að sprengjur falli allt í kringum
mig. Fyrst var það hræðileg lífs-
reynsla, en þetta venst, þetta venst.”
xxx
Slíkur er hra?ðilegur raunveruleiki
þessa fólks. Sjálfsagt er fleirum
farið eins og Víkveija, að átta sig
þá fyrst á skelfilegu ástandinu, þeg-
ar lesin er svo persónuleg lýsing, sem
greinar Hrafns eru. Þá er það um-
hugsunarefni fyrir okkur íslendinga,
hversu mjög Króatar líta til okkar í
von um stuðning. Aftur og aftur
hittir Hrafn fólk, sem þekkir til ís-
lands. Þetta fólk hefur frétt af stuðn-
ingi Islendinga við sjálfstæðisbar-
áttu Eystrasaltslandanna og bíður
nú fregna héðan. „Mikið væri gaman
ef ísland yrði fyrst til þess að viður-
kenna Króatíu,” hafði Hrafn eftir
ungum Króata í greininni í gær og
var það ekki sá fyrsti, sem iátið
hafði þá von sína í ljós. Nú er að
sjá, hvemig Alþingi Islendinga tekur
þessum áskorunum.
XXX
Víkveiji hefur orðið var við, að
fólk verður æ þreyttara á sölu-
mönnum, sem knýja dyra á síðkvöld-
um, með „bækurnar sem allir verða
að eignast”, „reykskynjara á frá-
bæru verði” og hvað það nú allt er,
sem verið er að falbjóða. Njörður
P. Njarðvík skrifaði pistil hér í blað-
ið í vikunni, þar sem hann fer fram
á að fá að vera í friði fyrir slíkri
ágengni á heimili sínu. Hann nefnir
líka fjölda happdrættismiða, jóla-
korta og ýmissa bæklinga, sem dag-
lega berast inn á heimili fólks. Ví-
kvetji kann ekki óbrigðult ráð til að
losna við sölumennina af tröppunum,
en ef til vill þarf að setja upp skilti
við dymar, þar sem sölumenn eru
beðnir um að knýja ekki á. Slík skilti
sjást jú víða erlendis. En „ruslpóst-
inn” er hægt, að minnka. Víkverji
greip til þess ráðs fyrir um tveimur
árum, þegar flóðið inn um bréflúg-
una gekk fram af honum, að fara á
Hagstofuna og fylla þar út mjög
einfalt eyðublað. Eftir það er óheim-
ilt að setja nafn Víkveija á póstlista,
sem hin ýmsu fyrirtæki og félög
nota. Árangurinn lét ekki á sér
standa, Víkverji er að mestu laus
við allan „ruslpóstinn”. Eftir sem
áður eru hæg heimatökin að styrkja
þau málefni, sem hver og einn vill.
xxx
Víkveiji hefur oftar en einu sinni
gert athugasemd hér í dálkin-
um vegna auglýsingapésa, sem
Rúmfatalagerinn dreifði í hús. Pési
þessi var á dönsku, þó fyrirtækið sé
í Reykjavík. Þegar Víkveiji sá svo
slíkan pésa frá fyrirtækinu fyrr í
vikunni ætlaði hann að henda honum
beint í ruslið, en sá þá að mikil breyt-
ing hefur orðið. Nú er þessi auglýsin-
gapési allur á íslensku og Víkveiji
óskar Rúmfatalagernum til
hamingju með þessi stakkaskipti.
1