Morgunblaðið - 22.12.1991, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 22. DESEMBER 1991
35
Jónn Axfjörð KjurUin Aniórsson
ÞRJÁR ÆVIN-
TÝRABÆKUR
Bókmenntir
Edvaró Ingó/fsson
Kjarnó (Kjartan Arnórsson);
Arás Uluga!
Jóna Axfjörð:
Dolli dropi prílar á pýramídum.
Sigurbjörn Sveinsson:
Dvergurinn í sykurhúsinu.
Anægjulegt er að sjá hvað marg-
ar fallegar íslenskar barnabækur,
prýddar mörgum litmyndum sem
sumar hveijar eru hrein listaverk,
hafa verið gefnar út í seinni tíð.
Sennilega er það einkum tvennu
að þakka: Aukinni tækni og fram-
förum í prentiðnaði og einnig aukn-
um áhuga og velvilja útgefenda í
garð barnabókaútgúfu sem eins og
allir vita er ekki líkieg til að standa
undir sér vegna mikils kostnaðar.
Fjölvaútgáfan hefur sent frá sér
þijár ævintýrabækur, ríkulega
myndskreyttar. Tvær þeirra eru
sjálfstætt framhald fyrri bóka en
sú þriðja er endurútgáfa í nýjum
búningi. Fjölvi gaf út bækur eftir
þessa sömu höfunda í fyrra en þá
voru þær óinnbundnar. Nú hefur
útgáfan hins vegar bætt um betur
og látið binda nýju verkin inn í
harðan kjöl. Slíkt lengir ending-
artíma bókanna og er það vel.
Ævintýrin þijú eru ólík hvað
varðar efnistök, mál og stíl. Sagan
urn dverginn í sykurhúsinu eftir
barnavininn Sigurbjörn Sveinsson
er eins og önnur ævintýri hans jafn-
an BÍgilt og höfðar til barna á öllum
tímum. Þetta er fremur átakalítil
saga en styrkur hennar felst í
skemmtilegum efniviði, einföldum
stíl og vandaðari framsetningu.
Ævintýrið er hugljúft og kveikir
margar hugsanir þjá ungum lesend-
um. Og ekki spilla fallegar mynd-
skreytingar Jean Posoeco fyrir sög-
unni,
Bókin um hermdarverkamanninn
Illuga og Kaftein ísland er gerólík
fyrrnefndri bókr-Hér takast á góð
og ill öfi svo að um munar. Illugi
á sér aðeins eitt markmið: Að iáta
illt af sér leiða. Kafteinn ísland er
sá eini sem getur veitt honum við-
nám og forðað íslensku þjóðinni frá
voða. Þessi bók er að mörgu leyti
betri en sú sem kom út í fyrra. Þó
að lesendur hrylli stundum við lýs-
ingum á hugsunum og fyrirætlun-
um Illuga þá lyftir kímnigáfa höf-
undar sögunni upp úr þeim drunga.
Hugmyndaflugið er þanið bæði í
texta og teikningum og ég fæ ekki
betur séð en myndirnar endur-
spegli söguna ágætlega.
Dolli dropi er kunnur af ævintýr-
um sínum bæði í sjónvarpi og bók-
um. í þessarí sögu ferðast hann til
Egyptalands. Sagan er að ýmsu
leyti ágæt. Það hefði þó mátt skerpa
textann betur á stöku stað, hressa
hann við. I sjálfu sér gerist fátt
óvænt eða sniðugt ( sögunni. En
vaxlitamyndir Jónu Axfjörð eru
góðar. Þær teygja mÍHjafnlega mik-
. ið úr sér á síðunum, stundum renna
þær undir textann, stundum ekki.
Það fer vel ú þvt að hafa þetta svona
fijálslegt. Ein málvilla er í bókinni:
“...fannst þær svo óskaplega
draugalegt". (14.) Þessi klaufa-
skapur verður að skrifast á útgef-
andann.
Fjölvaútgáfan hefur ekkert til
sparað við prentun og annan frá-
gang þessara bóka. Einungis er
hægt að finna að prófarkalestrin-
um; örfáar stafavillur leynast í öll-
um bókunum. í stuttum texta með
stóru letri má það ekki gerast. En
að því slepptu þá er hér um vel
heppnaða útgáfu að ræða.
Hugmyndir um veiði-
tjöm við Akranes
AkmncBl.
(iERÐ liefur verið athugun á hvort unnt sé að útbúa veiðitjörn við
Akranes og skapa þannig bæjarbúum og gestum þeirra ábugaverða
dœgradvöi við veiðar á vntnafiskum.
Gísli Gíslason bæjárstjóri á Akra-
nesi segir að áhugi manna'fyrir slík-
um tjörnum við þéttbýli sé mikið að
aukast og þvl hafi þessi hugmynd
verið könnuð. Á Akranesi hefur ver-
ið lögð aukin áhersla á ferðamál og
á fundi um þennun málaflokk fyrr
f yetur kom Magnús Oddsson raf-
veitustjóri með þá hugmynd að láta
útbúa veiðitjörn f nágrenni bæjarins.
Augu manna hafa beinst að gamalli
gijótnámu skammt frá Beijadalsá
sein rennur skammt frá bæjarmörk-
unum. Þá hefur einnig verið nefnt
að hafa tjörnina f Miðvognum sem
er mun nær bænum. í frmnhuldi af
þessum umra'ðum voru þrfr menn
fengnlr í starfshóp um tnálið og
hufa þeir nú skilað áliti sfnu.
Skýrsla þeirra er merkileg og vel
unnin og segir Gfsli uð þeirra niður-
staða sé að þarna sé hægt að skapa
góða aðstöðu án þess að leggja f
mikinn kostnað. Þarna gæti orðið
góð veiðitjörn ásumt skemmtilegri
aðstöðu. Um er að ræða svæði sem
ær um 2'/i hektari að stærð. Kostnað-
ur við uð fullgera aðstöðuna er áætl-
aður um 6'A milljón króna og segir
Gfsli mikinn áhuga vera fyrir þvf að
hrinda þeBsu verkefni í frainkvæmd.
Ekki er talið að þurfi að fullgera
aðstöðuna f einum áfanga heldur sé
hægt að þreifa sig áfram og sjá
hvernig til takist. Þessi hugmynd
hefur verið kynnt Stangveiðiféiagi
Akraness og það kannað hvort það
hafi áhuga á að tcngjast þessu fram-
taki á einhvern hátt. „Við væntum
þesB uð ITjótlega á nu'sta ári verði
tekin ákvörðun um framhaldið,"
sugði Gísli að lokum. - J.G.
Jólasveiiminn er alltaf að
Sendir 400 þúsund bréf á ári og er að komast í þrot
MiirguiiMiiðia/llilrtur Fpðril(s<lóU.ir
Heimsákii. Hún var dálítið feiiuin sænska telpan, þar sem hún sat
í fangi jólasveinsins og átti að segja honum hvað hana langaði
niest í í jólagjöf.
VIÐ trúðum ekki okkar eigin
augum. Þarna í vegkantinum á
þjóðvegi E4 nyrst í Finnlandi
stóð jólasveinn i fulium skrúða.
Það væri ef til vill ekkert at-
hugavert, ef þetta hefði verið
í desember, en það voru aðeins
llðnir nokkrir dngnr nf ngúst,
sólin örlltlð farin að lækkn á
himninum, veðrlð yndlslegt,
stíllt og fagurt og liitinn i
kringutn ’JÖ stig. Maður fór
ó^álfi’átt að kíkja eftir lireitu
dyrunum. En nei, hann var bara
efnn á ferð, enda enginn sn,jór
til að luegt vieri að draga sleða,
Um 800,000 nmnns heimsiekjft
jélasveininn ,jultomten“ í Rovani-
emi í Finnlandi á hvefju ári,
Finnar hafa sumsé eignað sér hinn
eina og sanna jólasvein Qg norður
við heimskautsþaug hafa þeir
komið sér upp jólasveinalandi.
Hugmyndinni skaut upp kollinum
árið 1950 þegar Roosevelt forseti
Bandaríkjanna kom í opinbera
heiinsókn til Rovanienii, Það var
strax hafíst handa VÍð byggingu
húss, Það stóð á endum, að þegar
vé! forsetans lenti var verið að
Ijúka við síðasta fráganginn. Nú
§r allt húsnæði í jólasveinalandinu
í eigu hlutafélags, sem m.a. Ro-
vamemibær er aðili að.
I fyrstu voru umsvifín ekki
mikil, en hafa farið sívaxandi.
Árið 1986 var síðast tekið nýtt
hús í notkun og eru þar meðal
annars matsölustaður og 20.versl-
anir, sem selja ýmis konar jóla-
varning. Nú fyrir jólin var enn ein
byggingin tekin í notkun, sem
verður pósthús jólasveinsins
ásamt gjafavöruverslun, þar sem
ferðamenn geta pantað litla hluti
og látið senda viðtakanda um jól-
in.
Viðtalstími tvisvar á dag
Það var gerður stuttur stans í
jólasveinalandinu og á meðan
samferðarmennirnir litu inn í
verslanirnar á staðnum, notaði
blaðamaður tækifærið til að hitta
sveinka augnablik. Yfir sumar-
tímann er hann með viðtalstfma
tvisvar sinnurn á dag og það vildi
svo vel til að seinni tfmanum var
um það bil að ljúka.
Eins og vænta mátti var mikið
um að vera, börn og fullorðnir
komu f hrönnum að kíkja á jóla-
sveininn og taka myndir. Hann
heimtaði lfka að allir settust f fang
sér og þeir féngu að launum merki
jólasveinsins, sem segir „Santa
comes from Finland" eða ,jóla-
sveinninn kemur frá Finnlandi11.
Það var gaman að fylgjast með
hvað krakkarnir voru ýmist tregir
að nálgast jólasveininn eða hlupu
í fangið á honum og spjölluðu
lengi við hann. Þá var ekki sfður
skemmtilegt að horfu á unga par-
ið, sem kom inn hönd f hönd.
Fyrst settist maðurinn í fang jóla-
sveinsins og stúlkan tók mynd.
Sfðan vildi maðurinn fá mynd af
stúlkunni og eftir miklar fortölur
settist hún dauðfeimin þjá jóla-
sveininum. Á eftir þeim komu
bresk hjón um ejötugt og það
þurfti engar fortölur við öminu,
hún settist með glöðu geði f fang
jólasveinsins og það sama gerði
afi.
Nokkru eftir að viðtalstimanum
átti að Ijúka varð hlé á gestagang-
inum, þannig að við settumst inn
f svefnherbergið, sem var inn af
stofunni, lokað af með hlerum
eins og í vestrænum kúrekamynd-
um. í svefnherberginu var stórt
og mikið fururúm, sú stærsta
pósttaska sem ég hef augum litið,
bangsar og dúkkur af ýmsum
gerðum, jólasveinamyndir á
veggjum og næturgagn undir
rúminu, Ekki má gleyma stafnum
jólasveinsins, né tölvunni, sent var
þegar betur var að gáð hin besta
eftirlíking.
Pósthúsið vaxandi hluti
starfseniinnar
Þegar við svo tókum tal saman
varð samtalið slitrótt vegna þess
að lítil börn voru sífellt á ferð-
inni. Þegar þau sáu jólasveininn
ruku þau inn í svefnherbergið og
hann gaf sér tíma til að spjalla
snmstund við þau.
I hfbýlum jólasveinsins er einn-
ig pósthús. Þar er hægt að borga
10 mörk (um 134 fsl. kr.) fyrir
jólakort, sem er undirritað af jóla-
sveininum og berst viðtakendum
í desember. Um 400 þúsund bréf
eru árlegu send til barna alls stað-
ar í heiminum. „Við notum að
vísu tölvu og það hjálpar okkur
rnikið," sagði jólasveinninn. „Ann-
ars gætum við ekki náð að skrifa
þau öll. Við leggjum áherslu á að
svara öllum bréfum, sem okkur
berast." Þó að bréfin séu ekki
send út fyrr en f desember eru
þau skrifuð allan ársins hring.
Póstþjónustan er sívaxandi
þáttur f starfsemi jólasveinalands-
ins, enda hefur komið á daginn
að sfðan blaðamaður var þarna á
ferð hefur komið babb f bátinn.
Jólasveinninn skuldar um eina
milljón finnskra marka (um 13,4
milj. fsl. kr.) og eins og útlitið
er nú stefnir allt f gjaldþrot. í
samtali við Morgunblaðið sagði
starfsmaður jólasveinsins, að öll
börn sem hefðu skrifað honum
fengju sumt sem áður bréf fyrir
þessi jól. Hún kvaðst ekki vera
viss um hvað tæki við eftir ára-
mót.
Á hveiju ári eru um 150 þús-
und bréf sem berast jólasveinin-
um, án þess að þeim fylgi greiðsla.
Hefur atvinnumálaráðuneytið
greitt fyrir þau fram til þessa, en
hefur nú gefist upp og er hætt
að trúa á jólasveininn. Þegar svo
var kornið hljóp póstþjónustan
undir bagga og ætlar að greiða
póstkostnaðinn í ár. En það er
ekki bara jólasveinninn sem á í
fjárhagslegum erfiðleikum, heldur
skulda verslanirnar á staðnum um
700 þúsund finnskra marka. Tal-
að er um að þær muni reyna að
bjarga sér fyrir horn með þvf að
taka lán og reyna þannig að halda
starfseminni áfram. Þó staifsemi
jólasveinsins breytist kemur samt
sem áður alltaf nokkur fjöldi ferð-
amanna til að fá viðurkenningar-
skjal um að hafa komist á norður
yfir heimskautsbauginn.
- Er mesti ferðamannastraum-
urinn hingað að sumri til eða er
hann rétt fyrir jól? spyr ég jóla-
sveininn í Finnlandi.
„Allan ársins hring er hingað
stöðugur straumur, en í desember
er hann. langmestur. Þá flykkjast
hingað gestir víðs vegar að úr
heiminum, en einkum frá Bret-
landi, Frakklandi og Japan. Frá
Bretlandi hafa verið gerðar út
Concorde-flugvélar síðastliðin 10 ,
ár, eingöngu til þess að börn og
foreldrar þeirra geti heimsótt okk-
ur daglangt."
- Hvað ert þú sjálfur búinn að
vera lengi jólasveinn?
Ilann lætur spurninguna eins
og vind um eyru þjóta. Ég held
að hann hafi ekki heyrt hana, því
þegar þarna er komið er hann
farinn að gefa litlum frönskum
dreng gaum, sem starir stórum
augum á hann og þorir ekki að
koma inn. Ég spyr aftur: „Ertu
búinn að vera lengi f þessu starfi?"
Hann lítur upp og f augum hans
er einkennilegur glampi. Sfðan
segir hann djúpri, rólegri röddu
með hörðum finnskum hreim: „Ég
hef alltaf verið jólasveinn, alveg
frá þvf ég fæddist."
Ég þakka honum fyrir spjallið,
geng út í sumarblíðuna og svei
mér þá, ef ég trúi honum ekki
bara.
Hildur Friðriksdóttir