Morgunblaðið - 29.12.1991, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIR/ERLENT
MORGUNBLAÐÍÐ SUNNUDAGUR 29. DESEMBER 1991
Pressens biId/Max Johansson
Björgunarmenn draga litla slasaða stúlku á gúmmíbjörgunarbáti til að koma henni upp í sjúkrabíl. í baksýn sést þríbrotið flak Dana Viking,
á akrinum þar sem flugstjóranum Stefan Rasmussen tókst að nauðlenda.
Lýsingar farþega á flugslysinu við Arlanda:
Háværir hvellir og neista-
flug - svo var dauðaþögn
Þykir ganga kraftaverki næst að
enginn fórst með Dana Viking
FLESTIR farþegar Dana Viking, farþegaþotu SAS-flugfélagsins, héldu
að það væri þeirra síðasta þegar drapst á hreyflunum og flugstjórinn
tilkynnti að farþegar yrðu að búa sig undir nauðlendingu. „Við vorum
ekki komin í mikla hæð eftir flugtakið þegar nokkrir hvellir heyrð-
ust að aftan,“ sagði Gram Svardström, farþegi í flugvélinni, í samtali
við sænsku TT-fréttastofuna. „Fyrst hélt ég að það væru hjólin. En
hvellirnir komu aftur og ætluðu aldrei að hætta, háir hvellir þannig
að flugvélin nötraði. Ég heyrði fólk í kringum mig segja að þetta
gæti ekki verið satt, og þannig hugsaði ég sjálfur. Síðan varð dauða-
þögn — óeðlilega hljótt."
Frásögnum margra farþega ber
saman um að hveliir hafi heyrzt frá
vængjunum, og sumir segjast hafa
séð ísskæni brotna af vængjunum
og sogast aftur í hreyflana. Það
neistaði um flugvélarskrokkinn og
sumir sáu reyk. Svo drapst á hreyfl-
unum. „Vélargnýrinn þagnaði og við
heyrðum aðeins hvissið í loftstútun-
um,“ sagði Svárdström, sem var á
leið í heimsókn til tengdamóður sinn-
ar í Kaupmannahöfn ásamt Kirsten
konu sinni. í hátalarakerfinu kom
skipun frá Stefan Rasmussen flug-
stjóra um að farþegarnir skyldu
festa sætisólarnar vel, beygja sig
fram og halla sætisbakinu fyrir
framan sig.
Þetta fer aldrei vel
„Ég sá hvemig fólkið í kring um
mig tók hvert í höndina á öðru.
Margir hölluðu sér hver að öðrum.
Ég leit út og sá að við vorum rétt
yfir skýjunum, en undir okkur var
skógur. Eitt augnablik datt mér í
hug að við værum að snúa við til
Arlanda, en skógurinn var allltof
nálægt. Ég hugsaði með mér að
þetta færi aldrei vel. Síðan beygði
ég mig fram.“
Svárdström sagðist hafa heyrt
nokkra hvelli og skelli í viðbót, svo
hefði flugvélin stanzað. Aðrir far-
þegar sögðu frá því að þeir hefðu
litið út um gluggana meðan á nauð-
lendingunni stóð og séð hvernig
vængimir klipptu toppana af greni-
og birkitrjám. Svo skoppaði flugvélin
um 150 metra leið eftir sléttum en
grýttum akri og stöðvaðist. Vana-
lega þarf flugvél af þessu tagi 1.500
metra braut til að lenda.
Algjör þögn eftir
nauðlendinguna
Svárdström og kona hans litu upp
og sáu að flugvélin hafði brotnað í
sundur rétt fyrir framan þau. „Þeg-
ar vélin hafði stöðvazt hrópaði fólk
„út, út!“ og stóð upp úr sætunum.
Björgunarmenn við flakið af Dana Viking.
Reuter
Einhver opnaði neyðarútganginn við
vænginn fyrir framan okkur og við
stóðum í biðröð stutta stund eftir
að komast út,“ sagði Svárdström.
Úti á vængnum varð hann stein-
hissa. „Við stóðum næstum því á
akrinum. Ég gat klifrað beint niður.
Þá fyrst sá ég að flugvélarbotninn
hafði fletzt af. Síðan kom yfir mig
sælutilfinning. Það ríkti algjör kyrrð,
við heyrðum ekki hljóð. Við stóðum
þarna í snjónum og það var algjör
þögn! Ég man að ég hugsaði: Hvar
eru sírenurnar? Þeir hljóta að fara
að koma.“
Rasmussen flugstjóri var strax
kominn út úr flugvélinni. Blóðið rann
niður andlitið á honum úr skeinu,
sem hann hafði fengið, en hann
. stjórnaði því að allir, sem gátu,
kæmu sér burt frá vélinni sem fyrst
vegna sprengihættu. Nokkrir sátu
fastklemmdir í sætum sínum og biðu
björgunarmanna.
Eins og í Bergman-mynd
„Um sjötíu eða áttatíu farþegar
gengu eins og í Bergman-mynd,
blóðugir og sveipaðir í teppi, að
bóndabænum _þarna rétt hjá,“ sagði
Svárdström. A bænum ætluðu hús-
ráðendur, hjónaleysin Liv Grönne-
berg' og Johan Forsberg, ekki að
trúa sínum eigin augum þegar fyrstu
farþegarnir bönkuðu uppá og sögðu:
„Afsakið, en flugvélin okkar hrap-
aði. Mættum við fá að nota símann?"
Innan skamms voru um hundrað
farþegar í litla rauða íbúðarhúsinu
þeirra Liv og Johans. Liv hitaði kaffi
og Johan dró fram viskíflösku og
útbýtti teppum og fötum meðal
kaldra og slasaðra farþega. Johan
Forsberg lét svo um mælt við blaða-
menn að þetta hefði verið eins og í
auglýsingu fyrir Gevalia-kaffi — sér-
deilis óvænt heimsókn.
Björgunarlið kom fljótlega á stað-
inn og þeir, sem voru heilir eftir slys-
ið voru fluttir aftur til Árlanda. Hin-
ir slösuðu voru fluttir á ýmis sjúkra-
hús í nærliggjandi bæjum og borg-
um. Flestir fengu að fara heim strax
á föstudag. I gær, laugardag, lágu
tveir ennþá á sjúkrahúsi í Uppsölum,
en hvorugur þeirra er alvarlega slas-
aður, að sögn TT.
10 metrum lægra og vélin
hefði tætzt í sundur
Það þykir ganga kraftaverki næst
að enginn fórst í slysinu. Skrokkur
Dana Viking þríbrotnaði er vélin
skall niður á akurinn. Vélin liggur
um 150 metra frá skógi vöxnum
ási. Flugstjórinn notaði tijátoppana
til að hægja á flugvélinni og í skógin-
um er löng rák brotinna' greni- og
birkitrjáa. Sérfræðingar segja að
hefði flugstjórinn flogið vélinni 10
metrum lægra inn í skóginn hefði
mótstaðan orðið of mikil og flugvél-
in tætzt í sundur. Frá skógaijaðrin-
um liggur slóð af málmflyksum, sem
rifnuðu úr botni flugvélarinnar þeg-
ar hún rann eftir akrinum. Vinstri
vængurinn er enn á sínum stað, en
hægri vængurinn liggur sundurtætt-
ur í skóginum.
Flugstjóri Dana Viking þjóðhetja í Svíþjóð:
Varð að ákveða lending-
arstað í 150 metra hæð
ÁHÖFN Dnna Viking hafði ekki mikinn tíma til að gera upp hug
sinn hvort ráðast átti í nauðlendingn eða ekki þegar vélarbilun-
in gerði vart við sig. „Fimm sekúndur, þrjár sekúndur, tvær
sekúndur. Ég er ekki alveg viss. En það var nóg,“ sagði Stefan
Rasmussen, flugstjóri SAS-þotunnar, þegar hann ræddi við blaða-
menn nokkrum klukkustundum eftir slysið. Rasmussen er nú
þjóðhetja í Svíþjóð, en hann þykir hafa sýnt einstakt snarræði
og færni.
Rasmussen, sem slasaðist
nokkuð eins og flestir farþeganna
og mætti með hálskraga á blaða-
mannafundinn, sagði að ekki
hefði gefist tími til að undirbúa
farþegana að ráði fyrir nauðlend-
inguna það hafi rétt tekist að
koma þessum skilaboðum áleiðis
til áhafnarinnar aftur í.
„Ég nýtti mér allt það sem ég
hafði lært og varð að treysta á
færni mína. Síðan geri ég ráð
fyrir að jólin hafí veitt okkur
góða gæfu,“ sagði hann um Iend-
inguna sjálfa. Rasmussen sagðist
hafa reynt að halda eins miklum
hraða og kostur var á en það
hafi ekki tekist. Er það talið stað-
festa að slokknað hafi á báðum
hreyflunum.
Framkoma flugstjórans á
fundinum var yfirveguð en hann
var greinilega enn í mikilli geðs-
hræringu og titruðu hendur hans
er hann hellti sér ölkelduvatni í
glas. Hann sagði lendinguna hafa
verið erfiða enda hefði hann aldr-
ei lent í aðstöðu af þessu tagi
áður. Það væri einungis í eitt
skipti af milljón sem flugstjóri
þyrfti að taka á öllu sem hann
ætti. Var hann hræddur? „Eflaust
var maður það á einhverjum tíma-
punkti. En þetta gerðist svo hratt
og maður þurfti að nota allan tím-
ann til að ákveða hvar væri best
að lenda. Þegar við komum niður
úr skýjaþykkninu þurfti ég að
taka þá ákvörðun í hundrað og
fimmtíu metra hæð.“
Rasmussen sagðist hafa séð
tvo akra sem voru nógu stórir til
lendingar. „Það var stór akur á
hægri hönd en hann kom ekki til
greina þar sem við hefðum misst
of mikinn hraða ef við hefðum
tekið hægribeygju. Ég þurfti því
Stefan Rasmussen
að lenda á minni akrinum og ótt-
aðist mjög hversu grýttur jarð-
vegurinn er hér. Ég sá líka tvö
hús sem ég þurfti að varast. Við
nálguðumst tijátoppana óðfluga
og ég notað þá til að draga úr
hraðanum." Lýsti hann lending-
unni sjálfri sem „óundirbúinni
nauðlendingu“.