Morgunblaðið - 29.12.1991, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ UTVARP/SJOIMVARP SUNNUDAGUR 29. DESEMBER 1991
31
19.00 Kvölddagskrá FM.
21.00 Ragnar Már Vilhjálmsson.
21.15 Pepsí-kippa kvöldsins.
24.00 Haraldur Jóhannesson á næturvakt.
HUÓÐBYLGJAN
Akureyri
FM 101,8
16.00-19.00 Pálmi Guðmundsson leikur tónlist fyr-
ir alla og tekur á móti óskalögum frá hlustendum
Hljóðbylgjunnar. Fréttir frá Bylgjunni/ Stöð 2 kl.
18.00.
FM 102 » «4
FM102/104
7.00 Arnar Albertsson.
11.00 Sigurður Hlöðversson.
14.00 Ásgeir Páll Ágústsson.
18.00 Eva Magnúsdóttir.
20.00 Arnar Bjarnason.
24.00 Næturdagskrá Stjörnunnar.

Fm 104-8
FM 97,7
16.00 FB.
18.00 Framhaldsskólafréttir.
18.15 IR.
20.00 Kvennó.
22.00 MR.
1.00 Dagskrárlok.
SÓLIN
FM 100,6
7.00 Morgunsólin. Ari Matthíasson og Hafliði
Helgason.
9.30 Hinn rétti morgunþáttur. Jón Atli Jónasson.
13.00 íslenski fáninn. Þáttur um daglegt brauð og
allt þar á milli. Björn Friðbjörnsson og Björn Þór
Sigbjörnsson.
15.00 Hringsól. Jóhannes Arason.
18.00 í heimi og geimi. Ólafur Ragnarsson.
20.00 Björk Hákonardóttir.
22.00 Ragnar Blöndal.
1.00 Björgvin Gunnarsson.
ÁRNAÐ HEILLA
Mynd, Hafnarfirði
HJÓNABAND. Gefin voru saman
í hjónaband 30. nóvember Tryggvi
Jónsson og Guðrún Elva Sverris-
dóttir af séra Ægi Sigurgeirssyni
í Hafnarfjarðarkirkju. Þau eru til
heimilis á Miðvangi 41.
Mynd, Hafnarfirði
HJÓNABAND. Gefin voru saman
í hjónaband 30. nóvember Jón
Fannar Hafsteinsson og Linda Jen-
sen af séra Pálma Matthíassyni í
Bústaðakirkju. Þau eru til heimilis
í Iðnbúð 1.
Stðð 2
Innlendur fvéttaannáll
■■■■ Fréttastofa Stðvar 2 og Bylgjunnar hefur sett saman viðam-
91 00 i'kinn innlendan fréttaannál í tilefni áramótana. Verður
“1 hann sýndur í kvöld og verður víða komið við, enda margt
komið upp á eins og vant er.
Sjónvarpið
Svartur sjór af sfld
§■■■ Þetta er fyrsti þátturinn af þremur sem Birgir Sigurðsson
90 35 rithöfundur hefur tekið saman fyrir Sjónvarpið. Birgir seg-
"D ir í þáttum þessum síldarsögu þjóðarinnar frá því að Norð-
menn hófu síldveiðar hér við land árið 1868 og þar til að síldarstofn-
arnir hrundu öld síðar. í kynningu frá Sjónvarpinu stendur: -Síldarár-
in eru sveipuð ævintýraljóma. Þau voru stórbrotið og spennandi tíma-
bil með umsvifamiklum framförum og afdrifaríkum kollsteypum í
þjóðfélaginu. Síldin var nefnd silfur hafsins, bjargvættur þjóðarinn-
ar, gull Islands. Hún gerði menn að milljónerum og beiningarmönn-
um, reisti og rústaði bæi og byggðarlög, réð örlögum manna og
efnahagslífi þjóðarinnar. í mndinni „Svartur sjór af síld“ eru endur-
vakin áhrif síldarinnar á mannlíf og þjóðlíf í hundrað ár og hefur
mikið af myndefninu aldrei komið fyrir sjónir almennings áður.
Mynd, Hafnarfiröi
HJÓNABAND. Gefin voru saman
í hjónaband 7. desember Stefán
Magnússon og Hjördís Aðalsteins-
dóttir af séra Sigurði Guðmunds-
syni í Hafnarfjarðarkirkju. Þau eru
til heimilis á Móabarði 16.
Ijósmyndastofa Reykjavíkur
HJÓNABAND. Nýlega voru gefin
saman í hjónaband af séra Einari
Eyjólfssyni í Fríkirkjunni í Hafnar-
firði Lilja Hafdís Harðardóttir og
Frank Þór Franksson. Heimili þeira
er á Þúfubarði 19, Hafnarfirði.
Ijósmyndarinn - Jóhannes Long
HJÓNABAND. Þetta eru brúð-
hjónin Hrund Kristjánsdóttir og
Agúst Jensson. Þau voru gefin sam-
an í Kópavogskirkju 30. nóv. sl.
Prestur var séra Valgeir Ástráðs-
son. Heimili þeirra er í Holtagerði
70, Kópavogi.
Mynd/Mynd, Hafnarfirði
HJÓNABAND. Um miðjan nóv-
ember voru Hazel Baruiano og
Smári Grétarsson gefin saman í
hjónaband í Maríukirkjunni í Breið-
holti. Þau eru til heimilis á Víði-
grund 63, Kóp.
Gárur
eftir Elínu Pálmadóttur
Arin ellíglöðu
Allir vilja lifa lengi en enginn krossfestir hann gamalmennin
vill verða gamall, varð með ógleymanlegum líkingum.
bandaríska stjórnmálamanninum
Benjamin Franklin að orði af ein-
hveiju tilefni. Kannski hefur hann
eins og við fengið skýrslu um að
aldurinn væri að færast upp.
Meðalaldur kvenna á íslandi hefur
enn mjakast upp, dálítið upp fyrir
80 ár, meðan karlarnir halda sig
enn svolítið
neðar, ná að
meðaltali tæp-
lega 76 ára
aldri. Skrýtið
hve lítið kemur
út af bókum
um elli og aldr-
aða í öllu bóka-
flóðinu á ís-
landi. Ungir
rithöfundar
virðast á und-
anförnum
árum velta sér
miklu meira
upp úr liðnum
vanda æsku-
ára sinna en
líta fram á
veginn til við-
fangsefna efri áranna. Jafnvel
dauðinn sýnist þeim ómerkilegri
en strákapörin í götunni á æsku-
árunum. Þetta er þó eitt stærsta
viðfangsefni okkar aldar hér á
norðurhveli. Hvernig er þessi
langa elli og hvernig á að veija
henni, í aðgerðarleysij í föndur, í
að taka þátt í lífinu? I nágranna-
löndum okkar í Evrópu kemur út
mikið af bókum um efri árin.
„Ef yngri kynslóðin gerði sér
grein fyrir hve mikið eldri kyn-
slóðin hefur haft fyrir því að verða
gömul mundi hún sýna henni
meiri virðingu," er haft eftir Rob-
ert nokkrum Sylvester. Er ekki
dulítið skrýtið hve æskudekur er
algert á íslandi, þar sem svo mik-
ill fjöldi landsmanna er á öðrum
aldri. Fleiri aldraðir en í flestum
öðrum löndum? Ef litið er til
mannkynssögunnar virðist eldra
fólk hafa átt misjafnlega upp á
pallborðið í samfélaginu. í Gamla
testamentinu áttu öldungarnir
heiðurssæti á heimilinu og komu-
menn kysstu á hönd’jieirra. Með
gríska heimsveldinu í Aþenu og
meðfylgjandi fegurðardýrkun fór
að halla undan fæti, gamla fólkinu
var niðrað og gert gys að því.
Undir forustu Alexanders mikla
vænkaðist aftur hagur Strympu,
enda voru í úrvalssveitum hans,
Silfurskjöldunum, einungis gamlir
menn með hnýttar hendur. í
Rómaveldi ríkti höfuð fjölskyld-
unnar, pater familias, til dauða-
dags án þess að veldi hans væri
í dregið í efa. Hinar myrku mið-
aldir áttu góðan jarðveg fyrir
gömul skáld og sögumenn, sem
unnu fyrir sér með því að segja
sögulegar sápuóperur kringum
eldinn á síðkvöldum, en gagns-
lausari öldungar voru víða bara
látnir deyja drottni sínum. Svarti
dauði gekk furðulega til verks og
hlífði öldruðum í slíkum mæli að
miðaldir urðu sérlega hagstæðar
öldruðum.
Renesansinn endurlífgaði dek-
ur Aþeninga á fegurð og and-
styggð þeirra á hrörnun. Þá ein-
beittu menn sér að því að skapa
eins konar súpeiTnann, sem auð-
vitað mistókst. Einn höfundur,
Antonio de Guevara (Diall of
Princes 1529), ráðlagði mönnum
að fyrirfara sér við fimmtugsald-
urinn. Fjölbreyttasta lýsingu á
ávirðingum hrörnandi öldunga
má þó líklega finna hjá
Shakespeare. Hvað eftir annað
Kannski átti hann stjórnsaman
afa? Þá tóku í enska menningar-
heiminum við þessi seiðandi meta-
físísku eða frumspekilegu ljóð,
sem mörg lýstu fegurð í hrörnun-
inni. Ljóst er að síðan hefur orðið
bylting gegn miðaldaviðhorfi til
aldraðra. Ekki er langt síðan
hætt- var að halda því fram að
kraftanir þrytu á aldrinum 45-60
ára . Ellihrörnun sem var talin
óhjákvæmilegur fylgifiskur ellinn-
ar, hefur nú verið greind sem sjúk- ,
dómúr, Alzheimer, sem hægt er
að rannsaka og lina. Læknar hafa
líka verið að endurskoða kenningu
Freuds um gangsleysi þess að
sálgreina fólk sem komið er yfír
fimmtugt. Líklega hefur hún bara
stafað af því að svo mikið var
ógert á því sviði meðal yngra
fólks.
Erlendis er sem sagt mjög mik-
ið skrifað um ellina og ný viðhorf
til þess sem Frakkar kalla
„Ömmubúmmið". Kemur út mikið
af bókum sem fást við þetta
spennandi aldursskeið, bæði
fræðirit og skáldsögur. Þarna er
að finna mikla flóru bókmennta. -
Spurt er hvernig maður á að1
meðhöndla ellina — ellióra foreldr-
anna, dauða vinanna, eigin veik-
leika og hrörnun? Er þetta bara
undirbúningur fyrir dauðann eða
er það nýtt kort af lífinu, nýr
uppdráttur með vonum og at-
hafnasemi? Ekki koma aðeins út
svartsýnisbækur hjá nágrönnum
okkar heldur engu síður bjartsýn-
ar með heitum á borðvið„Heimur-
inn sem við höfum unnið“,
„Seinna ævistarfið“eða„Aldur og
lífsorka“. Þetta eru titlar sem
maður sér í erlendum bókalistum
og furðar sig á að nánast ekkert
er af slíkum íslenskum bókum í
bókaflóðinu utan æviminningar
aldraðra, sem þá eyða oft stærsta
hlutanum af frásögninni í æskuár-
in.
í rauninni er athyglisvert hve
íslenskir ævisegjarar virðast
dvelja mikið við æskustöðvarnar
og árin sem þeir voru að vaxa
upp, en fara svo að hlaupa á at-
hafnaárunum. Hlutföllin þannig
að minnstu rúmi er varið í það
sem lesandann langar kannski
mest að vita, árin sem þroskaður
sögumaður tók þátt í því sem var
að gerast og skipti máli. Æsku-
og námsárin glöðu eru eflaust þær
minningar sem efstar eru í huga
á elliárum. En þau eru oftar meira
sameiginleg reynsla barna á
þroskaskeiði, undirbúningur undir
það sem hann raunverulega legg-
ur til lífsins og upplifir. Þegar ég
legg frá mér slíka bók finnst mér
oft ósvarað einmitt því sem mig
langaði til að vita um persónu og
líf hennar.