Morgunblaðið - 10.01.1992, Blaðsíða 11

11
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 10. JANÚAR 1992

Tannlækningaþj ón-
usta á Islandi 1991
eftir Magnús R.
Gíslason
Á undanförnum 9 árum, frá
1982-1990, hafa tannskemmdir í
Islendingum dregist saman um
60%. Samt eru þær enn nær helm-
ingi tíðari hérlendis en á hinum
Norðurlöndunum og í Banda-
ríkjunum.
Frá 1972 hafði ríkt stöðnun og
var ástandið verra en hjá flestum
öðrum þjóðum. Breytti hér engu
um að hið opinbera byijaði að end-
urgreiða hluta kostnaðarins vegna
tannlækningaþjónustunnar 1973.
Án efa hefur ýmist forvarnar-
starf skilað þessum árangri, t.d.
aukin fræðsla og notkun fiúors.
Ein af afleiðingum þessarar þró-
unar er offjölgun tannlækna.
Fjöldi tannlækna hérlendis er
um 230 og því þjónar hver tann-
læknir að meðaltali um 1.100 íbú-
um, sem er líkt og á hinum Norður-
löndunum, en ólíkt því sem er í
öðrum löndum. T.d. eru í Bretlandi
um 1.800 íbúar fyrir hvern tann-
lækni líkt og í Bandaríkjunum en
þar er atvinnuleysi meðal tann-
lækna.
Þetta er vandamál, sem rætt
hefur verið oft á undanförnum
árum á árjegum fundum yfirtann-
lækna á Norðurlöndunum. Á hin-
um Norðurlöndunum, en ekki hér,
hefur verið brugðist við með fækk-
un nema í tannlækningum.
Svíar hafa fækkað nemum sem
ljúka námi úr 246 árið 1989 í 163
árið 1990, sem samsvarar 4,7 nýj-
um tannlæknum hjá okkur. Sama
hafa Norðmenn og Danir gert og
eru sambærilegar tölur frá þeim
um 5.
Við aftur á móti útskrifum um
7 á ári og 7 munu vera við nám
erlendis, svo að búast má við 8-9
nýjum tannlæknum árlega næstu
árin, sem leita munu að verkefnum
á yfirfullum markaði. Slíkt er ekki
æskilegt og getur leitt til að ráðist
er í aðgerðir sem ekki eru bráð-
nauðsynlegar og tíðari endurnýjun
eldri fyllinga en æskilegt er.
Sé tekið tillit til þess hve meðal-
aldur tannlækna er lágur hér á
landi og þjónusta hefur breyst
mikið undanfarið úr viðgerðarþjón-
ustu í fyrirbyggjandi störf, sem
aðstoðarfólk tannlækna getur oft
annast, má ætla að nægjanlegt sé
að bæta við 4 nýjum tannlæknum
árlega hérlendis, sem væri sam-
bærilegt við hin Norðurlöndin.
Uppbygging þjónustu
Tannlæknar starfa flestir sjálf-
stætt hérlendis á eigin stofum.
Utan Stór-Reykjavíkursvæðis-
ins er aðstaða til tannlækninga á
44 ^stöðum.
Á 31 stað stafa tannlæknar í
húsnæði hins opinbera og á 24
þeirra staða á hið opinbera einnig
mestan hluta af nauðsynlegum
tækjabúnaði, en á 7 stöðum eiga
tannlæknar tækin sem notuð eru
í húsnæði hins opinbera.
Á 13 stöðum utan Stór-Reykja-
víkursvæðisins starfa tannlæknar
án tengsla við hið opinbera. Þar
að auki er aðstaða og tækjabúnað-
ur á vegum hins opinbera til að
annast tannlækningaþjónustu
þroskaheftra á 6 stöðum á land-
inu. Einnig annast hið opinbera
tannlækningaþjónustu á eigin veg-
um fyrir skólabörn í Reykjavík.
Er sú þjónusta veitt á 22 stöðum.
Tannlækningastofur eru því í
húsnæði hins opinbera á 59 stöðum
á landinu og á 52 þeirra staða er
einnig mesti hluti tækjanna í eigu
hins opinbera. Á mörgum þessara
staða hafa tannlæknar, sem bú-
settir eru á viðkomandi stað nýtt
aðstöðuna.
Öðrum þjóna tannlæknar sem
BREYTINGAR A TIÐNI TANNATU 12 ARA BARNA 1970-1990
DMFT
ISLAND
-----NOREGUR
FINNL AND
BANDARÍKIN

\ X
'70
'75
'85
'90 ÁR
hafa aðal aðsetur annars staðar.
Meðan skortur var á tannlæknum
var þessi þjónusta vel þegin, þótt
oft væiu notuð kvöld og helgar til
að sinna henni á sem skemmstum
tíma. Það hlýtur að teljast óæski-
legt.
Undanfarið hefur verið mikil
ásókn í að nýta þess aðstöðu og
má t.d. nefna að 5 tannlæknar,
Magnús R. Gíslason
þar af 4 búsettir í öðrum landshlut-
um, annast nú þjónustu við um
2.300 íbúa á Norð-Austurlandi og
hafa nýtt aðstöðu á 3 stöðum.
Æskilegra væri að einn tannlækn-
ir með fasta búsetu á einhverjum
þessara staða annaðist þjónustuna.
í sumum smærri kaupstöðum
hafa þegar fleiri tannlæknar hafið
störf, en eðlilegt getur talist í ljósi
íbúafjölda.
Þetta sýnir hve sóknin í verkefni
„Auðvitað er æskilegt
að þjónustan fái að
byggjast upp með vissu
aðhaldi af frjálsri sam-
keppni og í samræmi
við óskir þeirra sem
eiga að nýta hana, en
ég tel að því miður hafi
þjónustan úti á landi
ekki orðið eins góð og
mögulegt er árið 1991
vegna skorts á sam-
ræmingu.“
er orðin mikil og hörð sérstaklega
varðandi þá hópa sem hið opinbera
greiðir fyrir, sem verður að teljast
óæskilegt.
Auðvitað er æskilegt að þjónust-
an fái að byggjast upp með vissu
aðhaldi af fijálsri samkeppni og í
samræmi við óskir þeirra sem eiga
að nýta hana, en ég tel að því
miður hafi þjónustan úti á landi
ekki orðið eins góð og mögulegt
er árið 1991 vegna skorts á sam-
ræmingu.
Höfundur er yfirtannlæknir í
heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytinu.
Fólksbíll með jeppaeiginleika
7 manna langbakur með sítengt aldrif
Aflmikill hreyfill með fjölinnsprautun
Mikil veghæð
FÆSTMEÐ SJÁLFSKIPTINGU
El A
HEKLA
LAUGAVEG1174
SÍMI695500
MITSUBISHI
MOTORS
HVARFAKUTUR
MINNI MENGUN