Morgunblaðið - 08.02.1992, Side 10

Vo
kuh) r ‘4 Aí íVÍ^ h'm a ‘4-); »/> . Ifí/, Vw. I a \ \í/'U W h/
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. FEBRUAR 1992
Sinfóníutónleikar
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Tónleikar Sinfóníuhljómsveitar
Islands í Háskólabíói sl. fimrntudag
¥0111 í svonefndri gulri tónleikaröð
og á efnisskránni voru tvö verk
eftir Mússorgskí og frumflutt Sin-
fónía nr. 2 eftir John Speight.
Stjórnandi var Petri Sakari og ein-
söngvari Julie Kennard.
Tónleikarnir hófust á þvi fræga
hljómsveitarverki, sem í efnisskrá
er nefnt „Nótt á nornagnýpu“, en
það nafn sem höfundurinn upphaf-
íega ætlaði þessu verki var.„Jóns-
messunótt á eyðifjalli". Mikill
átrúnaður var á alls konar dular-
full fyrirbæri er tengdust Jóns-
messunótt. Talið er fullvíst að verk-
ið hafi hann ætlað að nota í óperu
grundvallaða á sögu (Jónsmessu-
nótt) eftir Gogol en upphaflega þó
gert frumdrög að verkinu fyrir leik-
rit eftir Mengden barón og síðar
jafnvel hugsað verkið sem milliþátt-
artónlist í gamanóperu, sem nefnist
Sorochintsy Fair (Gogol). Verkið
var hér flutt í einni af útfærslum
höfundar en frægast hefur þetta
verk verið í endurgerð Rimskí-Kors-
akovs. Það var góð tilbreyting að
heyra frumgerðina en samt verður
því ekki neitað, að útfærsla Kors-
akovs er glæsileg og verkið í hans
gerð þéttara að formi' og litríkara.
Frumflutt var Sinfónía nr. 2 eft-
ir John Speight og var einsöngvari
Julie Kennard. Textann sækir tón-
skáldið í Paradísarmissi Miltons þar
sem skáldið fjallar um ógnir stríðs
og friðar, sér fyrir sér að friður
21150-21370
LARUS Þ. VALDIMARSSON FRAMKVÆMDASTiÖRI- ,
KRISTINN SIGURJÓNSSON, HRL. loggiltur fasteignaSaU
Til sýnis og sölu m.a. eigna:
Rétt vestan borgarmarkanna
glæsil. raðh. á tveimur hæðum um 280 fm m/innb. bílsk. í byggingu
næstum fullb. u. trév. Selst þannig eða lengra komið. Teikn. og nán-
ari uppl. á skrifst.
Einbhús - 5 svefnherb. - eignaskipti
Steinhús ein hæð 165 fm auk bílsk. um 25 fm á vinsælum stað í
Vogunum. Skrúðgarður. Skipti mögul. á litlu sérb. eða nýl. 3ja-4ra
herb. íb. m/bílsk.
Háaleitishverfi - nágrenni
Leitum að góðri ib. eða sérhæð m/4 svefnherb. og bílskúr. Skipti
mögul. á góðri 3ja herb. íb. í hverfinu.
Fyrir smið éða iaghentan
efri hæð 2ja-3ja herb. í tvíbhúsi i Norðurmýri ekki stór, vel skipulögð.
Háifur kj. fylgir. Þarfn. endurbóta. Skuldlaus. Laus strax. Gott verð.
Hveragerði - hagkvæm skipti
Þurfum að útvega einbhús m/4 svefnherb. og bílskúr. Skipti mögul.
á góðri 4ra herb. blokkaríb. á 1. hæð á vinsælum stað i borginni.
Ný og glæsileg af yfirstærð
3ja-4ra herb. íb. 118,3 fm nettó á 1. hæð v/Sporhamra. Sérþvhús.
Frág. sameign. Fullg. bílsk. 40 ára húsnlán kr. 5,0 millj.
Hólahverfi - nágrenni
Traustur kaupandi óskar eftir góðri blokkarib. m/4 svefnherb. og
bílskúr, helst á 1. eða 2. hæð eða í lyftuhúsi. Skipti á minni eign mögul.
Við Ásvallagötu - laus strax
2ja herb. kjíb. í reisul. steinh. ekki stór, vel umgengin. Verð aðeins
3,8-4,0 millj.
ALMENNA
Almennafa^steignasalaífsf. F A S T E I G H A S A Ift H
var stofnuð 12. júlí 1944. LAUGAVEG118 SÍMAR 21150~21370
Stakféll
Fasteignasala Sudurlandsbraut 6
687633 <f
Lögfrædmgur
Þórhildur Sandholt
Sölumenn
Glslí Sigurbjornsson
Sigurbjörn Þorbergsson
Opið frá kl. 10-13
STÓRAGERÐI - SÉRHÆÐ
Mjög góð neðri sérhæð 126,1 fm, sem skiptist í stórar stofur, 2-3 svefn*
herb., eldhús, baðherb., þvottaherb. og gestasnyrt. Nýlegt gler, Ný eldhús-
innrótting. Sérgeymsla í kjallara. 24,5 fm bílsk. Ákv. sata. Verð 12,0 míllj.
MIÐBRAUT - SELTJARNARNESI
Einbýlishús, hæð og ris i góðu standi, byggt 1955. Húsið er ó 957 fm horn-
lóð. Grunnflötur neðrí hæðar ca 85 fm. Niðri eru 2 samliggjandí stofur og
eldhús. 3 herb, i risi.
HJALLABREKKA - KOPAVOGI
Glæsileg 2ja íbúða hús með bílskúr og mjög fallegum garði. Góð 2ja herb.
íb. 60 fm á 1. hæð. Aðalíbúðin, sem er 212 fm, er á þremur pöllum, stofa,
fjölskherb., bókaherb. og 5 svefnherb. Inngangur i báðar ibúðir úr fallegum
2ja hæða gróöurskála. 30 fm bílskúr.
ÁSBRAUT - KOPAVOGI
Mjög falleg 4ra herb. íb. á 2. hæð. íb. fylgir 25,2 fm bílskúr með rafmagni,
heitu og köldu vatni. Verð 7,4 millj. ,
GAUKSHOLAR
Glæsileg 5-6 herb. endaíbúð 123,8 fm á 5. hæö. Frábært útsýní. Þrennar
svalir. Sérþvottahús og -búr. Íbúöinní fylgir 27 fm bílskúr. Verð 8,5 millj.
\
SMIÐJUVEGUR - KOPAVOGI
Ný 513 fm efri hæð með sérínngangi og góðu útsýni. Hæðin er tilbúin til
afhendingar strax rúmlega frágengin undir tréverk og málningu. Sér hiti.
Hæðin hentar vel sem dans- eða samkomusalur, skrifstofur eða teiknistof-
ur. Svatir meðfram bóðum hliðum.
BILDSHOFÐI
122 fm gott iðnaðarhúsnæði með .innkeyrsludyrum. Lofthæð 6-7 metrar.
Buið aó setja gott milliloft i helming húsnæðisins.
Auk Jbess fjöldi eigna á skrá
verði kórónan á hamingju manna
en um leið, að friður muni spilla
manninum meir en tortímt var í
stríði, gera hann gráðugan, eigin-
gjarnan, stórlátan, eyðslusaman og
gjálífan. Verkið hefst á „Von mín
var“ og eru þessi orð Miltons enn
tímabær áminning, er gefur verki
John Speight alvöruþrunginn undir-
tón, sem kom einkar sterklega fram
og á áhrifamikinn hátt í fyrri kafla
verksins. Til að undirstrika þessa
von (eða vantrú) hóf hann verkið á
sellóeinieik, sem einnig ber fyrir
eyru í niðurlagi verksins. Bryndís
Halla Gylfadóttir lék mjög vel þessa
döpru hugleiðingu. í seinni kafla
verksins var samskipan söngsins
og hljómsveitarinnar ekki nógu
markviss og kaflinn í heild of keim-
líkur þeim fyrri, þó margt væri þar
mjög vel gert, einkum í hljómsveit-
inni, og söngkonan, Julie Kennard,
flutti verkið sönglega vel en átti
miður gott með að skila textanum,
sem er mjög mikilvægur. Ef skoða
mætti hljómsveitina sem heiminn í
kringum okkur er texti Miltons rödd
hrópandans í eyðimörkinni, en í
verki John Speight var söngurinn
of samofínn hljómsveitinni til að
hálfu hljóðfæraleikaranna, þó slysa-
lega tækist til í kaflanum um mynd-
ina af uxakerrunni. Ýmsir hljóðfær-
aleikarar áttu góðan einleik og til
að nefna dæmi lék Ásgeir Stein-
grímsson trompetleikari vel í gyð-
ingakaflanum, Sigurður Flosason
saxófónleikari í kaflanum um gamla
kastalann og Emil Friðfinnsson
hornleikari í göngustefinu. Sakari
leiddi tónleikana af öryggi og náði
oft að draga fram og skerpa ýmsar
góðar tónhugmyndir í verki John
Speight svo og í „Jónsmessunótt-
inni“ og „Myndum á sýningu“ eftir
Mússorgskí.
■♦..
John Speight
vera predikandi andstæða hins ver-
aldlega fyrirgangs.
Síðasta verkið á efnisskránni var
Myndir á sýningu eftir Mússorgskí
í hljómsveitarútfærslu Ravels. Rav-
el er trúr frumgerð höfundar (fyrir
píanó) og ólíkt Rimskí-Korsakov
breytir hann engu, nema hvað hann
sleppir einni gerð göngustefsins,
sem kemur á eftir samtali gyðing-
anna.
Margt var þokkalega vel gert af
■ MÁLFUNDAFÉLAG alþjóða-
sinna er með opið hús á laugardög-
um kl. 12. Markmið félagsins er
að skipuleggja umræðu um stjórn-
mál í alþjóðlegu samhengi, um rétt-
indamál, samfélagslegan vanda og
ýmis baráttumál hér heima og er-
lendis. Einnig að sú umræða geti
orðið hvati ungu fólki, verkafólki
sem og öðrum. Næstu tvo laugar-
daga skipuleggur félagið samlestur
á tveimur köflum í rúmlega ald-
argömlu barátturiti, Kommúnista-
ávarpinu. Laugardaginn 8. febrúar
mun Gylfi Páll Hersir, Dagsbrún-
arfélagi, einnig flytja stutt erindi
um kreppu í heimsstjórnmálum.
Aðsetur málfundafélagsins er á
Klapparstíg 26, 2. hæð.
íkteEg&Ö DuDáD
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
Skrum missir marks. Sé
markaður risavaxinn, er harla
óþarft og hnígur meira að segja,
að segja að hann sé stór. Risa-
markaður segir það sem segja
þarf.
Til er svig, stórsvig og risa-
svig. Hvað ætli það skyldi þýða,
ef farið væri að tala um *risa-
stórsvig eða *stórrisasvig?
Síðasti undirflokkur ö-stofna
í beygingafræðinni er iö-stofn-
ar. Þeir eru ekki mjög auðveldir
viðureignar. Þarna eru talsvert
mörg orð, bæði sérnöfn og sam-
nöfn, og hafa ýmis þeirra tekið
breytingum síðan í gamla daga,
einkum í nefnifalli eintölu. Kem-
ur það líklega til af því, að mörg
þessara orða, þó öll séu kven-
kyns, enduðu á r í því falii. Það
r er þó ekki talið upprunalegt
þarna. Þá eru sum orð þannig í
flokkavillu eða blandi, að erfitt
er að segja hvort þau fylgja
þessum flokki eða þeim megin-
flokki sem næst verður greint
frá, i-stofnum.
En flækjum þetta ekki meira
í bili, sjáum heldur gamla beyg-
ingu tveggja iö-stofna: heiðr
(í landslagi)-heiði-heiði-heiðar:
fleirtala:heiðar-heiðar-
heiðum-heiða, — og svo gýgr=
tröllkona (en orðið er úrelt, þar
sem „tröllin eru nú orðin sjald-
gæf“, eins og maðurinn sagði):
KÝgr-gýgi-gýgi-gýgjar; fleir-
tala: gýgjar-gýgjar-gýgjum-
gýgja.
Orðið heiðr hefur nú tekið
þeirri áhrifsbreytingu frá þolfalli
og þágufalli, að nefnifallið hefur
breyst í heiði, svo sem Vaðla-
heiði og Fljótsheiði. Sama er
að segja um orðin sem nú eru
byrði, ermi, eyri, festi, fylli,
helgi, meri, mýri, veiði og,
oftast nær, öxi. Þá er þess að
geta, að í sumum þessara orða
hefur áhrifsbreytingin frá þol-
falli og þágufalli gengið bæði
aftur og fram, svo að eignarfaii-
ið er orðið með sama hætti og
af orðunum elli og gieði. Ég
gæti verið einhveijum „til
byrði“, og mér finnst að veiði
og fylli séu hugsanlega með
sams konar eignarfall.
R-ið gamla helst, með u-inn-
skoti á undan, í orðum eins og
elfur, flæður, grunnur, hildur,
reyður(=hvalur, silungur) og
æður (fuglinn). Gunnur og
hildur, sem bæði táknuðu or-
ustu eða valkyiju, eru nú af
skiljanlegum ástæðum nær ein-
höfð sem kvenmannsnöfn.
Er þá nánar frá kvenmanns-
nöfnum þessa flokks að segja:
Umfram nöfnin Gunnur og
Hildur er fyrst að nefna heitin
Auður og Ýr(r). Vegna ruglings
í nútímamáli er beyging hins
síðarnefnda ítrekuð: Ýr-Ýri-
Ýri-Ýrar. Umsjónarmanni þykir
vægast sagt þarflaust að sþrifa
þetta nafn með tveimur r-um í
nefnifalli. Það er ámóta fornald-
arlegt og rita „Einarr“ og
„Gunnarr".
Þá beygðust með sama lagi
þau kvenheitl-sem samsett voru
af -dís, -(f)ríður, -gerður,
-gunnur, -heiður, -hildur,
-unn(ur) og -þrúður, svo sem
Ásdís, Arnfríður, Sigríður,
Þorgerður, Ragnheiður,
Gunnhildur, Steinunn og Jar-
þrúður.
Tvö orð, sem nú eru lítt not-
uð, beygðust eins og gýg(u)r:
rýg(u)r=tröllkona, kona og ylg-
(u)r= úlfynja. í Völsungasögu
segir:
„Skjótt er þar frá at segja.
Níu nætr í samt kom sjá in sama
ylgr um miðnætti ok etr einn
þeira senn til bana, unz allir eru
dauðir, nema Sigmundr einn er
eptir. Ok nú, áðr tíunda nótt
kemr, sendir Signý trúnaðar-
mann sinn til Sigmundar, bróður
síns, ok seldi í hönd honum hun-
ang ok mælti, at hann skyldi
ríða á andlit Sigmundar ok
leggja í munn honum sumt. Nú
ferr hann til Sigmundar ok ger-
ir sem honum var boðit ok fór
heim síðan. Um nóttina eptir þá
kemr sú in sama ylgr at vanda
sínum ok ætlaði at bíta hann til
bana sem bræðr hans. En nú
dregr hún veðrit af honum, þar
sem hunangit var á riðit, ok
sleikir andlit hans allt með tungu
sér ok réttir síðan tunguna í
munn honum. Hann lætr sér
verða óbilt ok beit í tunguna
ylginni. Hún bregðr við fast ok
hnykkir at sér hart ok rak
fætrna í stokkinn, svá at hann
klofnaði allr í sundr, en hann
helt svá fast, at tungan gekk
ór ylginni upp í tungurótunum,
ok fekk af því bana.“
627. þáttur
Orðin brúður, unnur(=alda)
og vættur(=vera) beygjast í ein-
tölu sem iö-stofnar, en í fleir-
tölu sem i-stofnar, það er: góð-
ar brúðir, svalar unnir og holl-
ar vættir.
Því gjörða eg íslensk orðin
óglósuð í máli ijósu,
að greiðara hugða eg gefast til náða
góðviljuðum það allir skilja.
(Jón Arason 1484-1550:
Píslargrátur, 45).
Jón Arason áðurnefndur var
afbragðs gott skáld, að minnsta
kosti ef allur sá kveðskapur, sem
honum er eignaður, er rétt feðr-
aður. Stundum fínnst umsjónar-
manni ekki þurfa nema svo sem
eina hendingu til að skera úr
um snilld orðsins. Hann feitletr-
ar eina slíka hendingu (braglínu)
hér á eftir:
Virðist mér Vatnsfjörðr
vera, svo sem sagðr er,
heiðarliga húsaðr,
horfinn um með grænt torf.
Þegar söðull er lagður á hest,
heitir sú athöfn að söðla. Þessi
sögn var svo notuð í nokkrum
samböndum í óeiginlegri merk-
ingu. í Sturlungu og kristileg-
um miðaldaritum er talað um
að söðla glæp á óhapp, en það
merkir með annars konar lík-
ingamáli að bæta gráu ofan á
svart. Svo gátu með söðlað um,
sett söðulinn á annan hest; í
óeiginlegri merkingu að skipta
um skoðun eða stefnu, taka eitt-
hvað alveg nýtt til bragðs. Sögn-
in að sölsa (undir sig) merkir
hins vegar að leggja undir sig
með frekju og yfirgangi.
Nú bregður svo við hvað eftir
annað að menn rugla þessum
tveimur sögnum saman og úr
verður vitleysan „að sölsa um“
í merkingunni að skipta ræki-
lega um. Mér þykir lítt afsakan-
legt að ruglast á þessu.
Og svo geta menn haldið til
einhverstaðar, eða haldið kyrru
fyrir eða látið fyrir berast.
En ég samþykki ekki að Zvíad
Gamsakúrdía hafí „haldið fyrir“
um hríð í Vestur-Georgíu.
P.s. Kannist þið við, og hvað
merkir þá, að vera búinn að
prjóna tána í(á) barðann?