Morgunblaðið - 15.02.1992, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15. FEBRÚAR 1992
33
Minning:
Ingimundur Einars-
son, Borgarnesi
Látinn er í hárri elli Ingimundur
Einarsson, verkamaður, í Borgar-
nesi. Útför hans verður gerð í dag.
Fundum okkar bar fyrst saman
fyrir um hálfum öðrum áratug, en
þá var Ingimundur nær áttræður,
ern vei, virkur og vakandi í þjóð-
málaumræðunni. Þá stóðu fyrir
dyrum breytingar á framboðsmál-
um Alþýðuflokksins í kjördæminu.
Þar þótti ekki fullráðið, nema hans
nyti við.
Ingimundur var fæddur í Hjarð-
arnesi á Kjalarnesi 21. marz 1898
og var því tæplega 94 ára þegar
hann lést. Lengstan hluta ævinnar,
eða um 65 ár, átti hann heima í
Borgarnesi. Síðustu árin dvaldist
hann á Dvalarheimilinu, þar sem
hann naut góðrar umönnunar á
ævikveldi.
Ingimundur var í áratugi merkis-
beri hugsjóna jafnaðarstefnunnar í
Borgarnesi og baráttumaður fyrir
rétti alþýðunnar. Þeir kölluðu hann
Ingimund krata og hefur líklega
ekki í munni allra verið heiðurstit-
ill. Slíkir voru víst ekki margir þar
um slóðir um þær mundir. I spjalli
okkar fyrir um áratug sagði hann:
„Ég held að ég hafi alltaf verið
jafnaðarmaður, þó ég hafi ekki gert
mér grein fyrir tengslum lífsskoð-
ana minna við pólitíkina fyrr en ég
fór að fullorðnast." Síðan rifjaði
hann upp þessa minningu sem var
greypt í huga hans: „Árið eftir
ferminguna, 1912, var ég sendur
til að sækja sveitarómaga, sveitar-
Minning:
Fæddur 20. júní 1907
Dáinn 10. febrúar 1992
Með örfáum orðum langar mig
til að minnast föður míns er lést á
Sjúkrahúsi Suðurlands, Selfossi,
þann 10. þ.m.
Hann fæddist á Raufarfelli í A-
Eyjafjallahreppi þann 20. júní 1907.
Fimm ára gamall fluttist hann að
Lambafelli í sömu sveit, með for-
eldrum sínum þeim Pétri Hróbjarts-
syni og Steinunni Jónsdóttur.
Á Lambafelli ólst hann upp
ásamt systkinum sínuni, sem voru
auk hans: Hallgrímur fæddur 6.
apríl 1906, Guðbjörgfædd 14. apríl
1911, Guðjón fæddur 18. júní 1915
og Sólveig fædd 8. janúar 1916 og
eru systurnar Sólveig og Guðbjörg
eftirlifandi af þeim systkinum.
Faðir minn ólst upp við öll al-
menn landbúnaðarstörf, eins og þá
var títt, ásamt því að fara í verið
á veturna til Vestmannaeyja.
Um 1940 tók hann við búi föður
síns á Lambafelli, en þá hafði hann
kynnst móður minni fyrir um sex
árum. Þar áður áttu þau heimili
sitt í Vestmannaeyjum um fimm
ára skeið og þar fæddist fyrstu tvö
börn þeirra en alls urðu þau sex.
Stundaði hann sjóróðra í Vest-
mannaeyjum og minnist hann oft á
bæði menn og báta í Eyjum, er virt-
ust vera honum mjög mikill gleði-
gjafi í minningunum. En segull fjall-
anna og sveitarinnar togaði af al-
efli í hin ungu hjón og í faðmi Eyja-
fjalla ákváðu þau að eyða ævidög-
unum.
Við sem þekktum föður minn,
vitum að hann varð að vinna hörð-
um höndum eins og allir sem
ákváðu að sveitabúskapurinn skildi
verða einn af undirstöðum atvinnu-
veganna, þótt margir nútímamenn
virðast eiga erfitt með að skilja það.
Með hjálp góðra manna og hak-
ann og skófluna að vopni tókst
lim, á Álfsnesi á Kjalarnesi. Þetta
var kona á áttræðisaldri. Hún hafði
fæðst og alist upp í Saurbæ á Kjal-
arnesi. Þaðan fór hún 18 ára göm-
ul upp á Skipaskaga. Öll sín æviár
hafði hún verið í vinnumennsku á
Hvalfjarðarströnd og í Borgarfjarð-
ardölum. Yfii-völd höfðu hins vegar
gætt þess rækilega, eins og þá var
siður, að hún ynni sér hvergi sveit,
væri hvergi nægilega lengi í vinnu-
mennsku til að öðlast sveitafesti.
Nú var hún komin á áttræðisaldur
og átti í rauninni hvergi heima.
Hafði unnið öðrum alla ævina. Þeg-
ar við komum á móts við Saurbæ
þá bað hún mig um að stoppa svo-
lítið. Þá sagði hún mér að hún
væri búin að láta sig dreyma um
það lengi að fá að koma á fæðingar-
stað sinn. Þessi gamla kona átti
þarna samtal við Guð sinn að mér
unglingnum áheyrandi.“ Þetta
verður mér ævinlega ógleymanlegt.
Umkomuleysi þessarar gömlu konu
sem átti sér í rauninni engan mál-
svara. Þessi minning sagði mér sitt-
hvað um Ingimund, lífsskoðun hans
og viðhorf. Áreiðanlega var hún
eitt af því sem knúði hann til starfa
að baráttunni fyrir betra lífi alþýðú-
fólks.
Hann riijaði líka við þetta tæki-
færi upp baráttu verkamanna í
Borgarnesi fyrir þvi að ná rétti sín-
um. Verkamenn vildu fá landskika
til ræktunar til að létta undir í lífs-
baráttunni. Gegn því var andstaða.
Sagt var að verkamenn væru að
honum að sjá sér og sínum far-
borða, svo fjölskyldan sem honum
var svo kær, gæti komist af á mann-
sæmandi hátt.
Þessar línur sem ég rita hér, eru
í raun stutt hugvekja til föður okk-
ar, en ekki ævisaga eins og svo oft
vill verða, þegar maður fer að rifja
upp ævi manna, sem eru komnir á
efri ár.
Móðir okkar og systkinin frá
Lambafelli ásamt. uppeldisbörnum
munum lifa í minningunni um góð-
an eiginmann og föður.
Alúðarþakkir fyrir allt.
Olafur Hróbjartsson.
í dag verður jarðsunginn frá
Ásólfsskálakirkju vinur minn og
fóstri Hróbjartur Pétursson bóndi á
Lambafelli undir Austur-Eyjafjöll-
um.
Hróbjartur var sonur hjónanna
Péturs Hróbjartssonar og Steinunn-
ar Jónsdóttur sem áður bjuggu á
Lambafelli, en þar sleit Hróbjartur
barnsskónum. Undir tvítugt fór
Hróbjartur að sækja í ver til Vest-
mannaeyja svo sem títt var um
marga Éyfellinga á þessum tíma. í
Vestmannaeyjum kynntist Hró-
bjartur föðursystur minni Ingi-
björgu Jónsdóttur frá Ásólfsskála
undir Eyjafjöllum og gengu þau í
hjónaband 1935. Bjuggu þau í Vest-
mannaeyjum fram til ársins 1940,
en þá flytja þau alfarin að Lamba-
felli og bjuggu þar allar götur síðan.
Hróbjarti og Ingibjörgu varð sex
barna auðið og eru þau Kristín,
maki Sveinn Jónsson, en hann er
nú látinn. Guðsteinn Pétur, maki
Árný Magnea Hilmarsdóttir, Þór,
maki Ingveldur Sigurðardóttir, Ein-
ar Jón, maki Ólafía Oddsdóttir,
Unnur, maki Helgi Haraldsson, og
Ólafur, maki Kristín Guðrún Geirs-
dóttir. Öll eiga þau systkin mann-
vænleg börn og barnabörn. Ætt-
taka vinnuna frá bændunum. Jónas
frá Hriflu hafði þó kjark til að af-
henda verkamönnum hluta af ríkis-
jörð undir ræktunarlönd. Ekki lof-
uðu allri flokksbræður Jónasar á
þessum slóðum hann fyrir þá ráð-
stöfun.
Verkalýðsbaráttan átti víðast
erfitt uppdráttar á þessum árum.
Ingimundur Einarsson var einn
þeirra sem gerði hugsjónir alþýð-
unnar að veruleika. Menn eins og
hann sköpuðu velmegun vorra
daga. Hann var í hópi afreksmanna
í réttindabaráttu íslenskrar alþýðu.
Ingimundur var að verðleikum heið-
ursfélagi verkalýðsfélagsins í Borg-
arnesi. Það er hollt og lærdómsríkt
að kynnast slíkum mönnum.
Kona Ingimundasr var Margrét
Guðmundsdóttir. Hún lést 1977.
Þeim hjónum varð sex sona auðið
sem allir hafa hver með sínum
hætti markað byggð og sögu í Borg-
arnesi. Þeim og þeirra fólki eru nú
sendar samúðarkveðjur, þegar
kvaddur er heiðursmaður sem skil-
að hefur íslenskri þjóð ærnu dags-
verki.
Eiður Guðnason.
Nú hefur hann Ingimundur afi
minn kvatt þennan heim. Lifði
langri og oft strangri ævi.
Hann var fæddur 21. mars 1898
að Hjarðarnesi á Kjalarnesi, elstur
14 systkina. Ungur hleypti hann
heimdraganum og fór að vinna fyr-
ir sér við ýmis störf til sjós og lands.
Ákveðin þáttaskil urðu í lífi afa er
hann sigldi til Danmerkur og lærði
þar til jarðvinnslu, þegar hann kom
síðan heim og fór að starfa við
plægingar vítt og breitt um Vestur-
land ásamt Guðbirni bróður sínum,
þessa iðju stundaði afi meira og
minna fram undir vélvæðingu í ís-
lenskum landbúnaði.
boginn frá Lambafelli er því orðinn
stór.
Margs er að minnast þegar litið
er yfir farinn veg.
Hróbjartur var mikill hagleiks-
maður á tré og járn og vann á fyrstu
búskaparárum sínum á Lambafelli
mikið fyrir sveitunga sína á þeim
vettvangi. Glaðvær var hann glett-
inn og skemmtilegur viðræðu,
kunni skil á mörgu og sagði vel frá.
Á Lambafelli var ávallt stórt
heimili og þó svo væri tóku þau
Hróbjartur og Ingibjörg oft börn í
fóstur í lengri eða skemmri tíma
og erum við mörg sem þannig eig-
um þeim hjónum gott að þakka
fyrir góða innrætingu og gott upp-
eldi.
Ávallt var gaman að koma að
Lambafelli og dvelja um stund hjá
þeim hjónum síðar meir, en síðustu
árin höfðu þau ekki búskap með
höndum, heldur áttu þau góða daga
hvort með öðru.
Hróbjartur þjáðist frá sínum
fyrstu búskaparárum af lungna-
sjúkdómi og varð oft að leita sér
lækninga á efri árum og loks dró
þessi sjúkdómur hann til dauða.
Ég þakka allar góðu stundirnar
og bið Guð að blessa hinn látna og
votta Ingibjörgu frænku minni og
fjölskyldunni allri mína dýpstu sam-
úð, þeim líkn sem lifa.
Sigfús Ólafsson.
Hann flutti að Helgastöðum í
Hraunhreppi ásamt þremur systkin-
um sínum og bjó þar í stuttan tíma,
fékkst við barnakennslu á vetrum
og plægði vor og sumur. Þar kynnt-
ist hann ömmu, Margréti Guð-
mundsdóttur frá Hundastapa, sem
nú er látin fyrir allmörgum árum.
Þau fluttust síðan í Borgarnes 1926
í byijun kreppunnar. Þar byggðu
þau sér lítið hús og fengu skjótt
fyrir kú og hesta sem afi notaði við
plægingar. Á þeim árum var lífsbar-
áttan hörð, stopul vinna, lág laun
og verkafólk rétt lítið. Af hugsjón
og eldmóði skipaði hann sér í for-
ystu þeirra manna sem börðust fyr-
ir auknum jöfnuði og réttindum al-
þýðunni til handa. Hann var í ára-
tugi í forystu verkalýðsfélagsins og
var alla tíð einn af dyggustu stuðn-
ingsmönnum Alþýðuflokksins.
Á þessum árum frá 1930 og fram
undir 1960 unnust hvað stærstir
sigrar í réttindamálum alþýðunnar,
þess vegna geta þeir menn sem
stóðu í fylkingarbijósti á þessum
tíma litið með miklu stolti yfir far-
inn veg. Þéssir menn unnu af hug-
sjón og fórnfýsi fyrir betri lífskjör-
um, sem alþýðan býr við enn í dag.
Það þurfti dugnað og kjark til að
standa í eldlínu verkamanna og um
leið að framfleyta stórri ijölskyldu.
Afi og amma eignuðstu sex syni
og lifa þeir allir foreldra sína.
Fyrstu minningar mínar tengjast
samverustundum mínum með afa,
þá var hann kominn fast að sjötugu
og vann sem verkstjóri í rörasteypu
Fædd 8. desember 1901
Dáin 5. febrúar 1992
Ég var svo heppin að fá að kynn-
ast Unni Finnbogadóttur er ég
keypti mína fyrstu íbúð á Grettis-
götunni á hæðinni fyrir ofan þær
systur Unni og Herdísi.
Unnur var einstök kona og var
mjög ánægjulegt að fá að eyða tólf
árum í sambýli með henni. Við átt-
um margar góðar stundir, sér í lagi
naut ég þess að hlusta á hana tala
og segja sögur um gamla daga og
hennar uppvaxtarár í Dölunum og
eftir að hún flutti til Reykjavíkur.
Unnur hafði unun af að vera fín
og dáðist ég að þessari gömlu konu
sem alltaf var svo vel til höfð og
snyrtileg. Aðdáunarvert var hve vel
hún hugsaði um heimili þeirra
systra og hve samrýndar þær voru.
Aldrei kom maður í kaffisopa
öðruvísi en það væru bakaðar vöffl-
ur og sett var upp hlaðborð.
Unnur var einnig handavinnu-
kona og kenndi hún mér nokkuð í
þeim efnum, ýmislegt sem ég bý
að enn þann dag í dag.
Minni fjölskyldu, foreldrum og
systkinum tók hún ákaflega vel og
þótti þeim öllum afar vænt um
hana.
Það var ekki mikill vandi að
banka upp á hjá þeim systrum þeg-
hreppsins, einnig hafði hann kind-
ur, hross og hænsni, og ræktaði
kartöflur og rabarbara. Það var
manni ómetanlegt að fá að vafstra
með afa á öllum þessum vígstöðv-
um, fara í rörasteypuna, fá að sópa
og drekka sopann, vesenast með
afa í „kofonum“ við skepnurnar,
fara með skít í garðinn og á rabar-
barann.
En eitt einkenndi afa öðru frem-
ur, það var hversu barngóður hann
var og umburðarlyndur, það var
a.m.k. sérstakt hvernig öll börn í
hverfinu löðuðust að afa, það var
því andi oft sem afi var með barna-
skarann í kringum sig, hann skipti
aldrei skapi, tók öllum börnum sem
jafningjum, enda var hann fenginn,
þá kominn á áttræðisaldur, til að
vera með skólagarðana á sumrin
og veit ég að margir minnast afa
þaðan með mikilli hlýju.
Það voru ófá barnabörnin sem
nutu handleiðslu afa fyrir og á
fyrstu árum skólagöngu, það var
gjarnan kallað að fara í afaskóla,
þetta var hinn merkasti skóli, þar
var kennt að draga til stafs og
stauta við staf og orð, þar kom vel
í ljós hvað afi var þolinmóður og
hjartahlýr, þegar þeirri vinnu var
lokið fékk maður kaffi með mjólk
og sykri hjá ömmu og kandís í nest-
ið.
Ef maður lítur yfir æviskeið afa
var hann fyrst og fremst ræktunar-
maður af ákafa og elju, og baráttu-
maður af hugsjón, mannkostamað-
ur og ljúfmenni hið mesta, sem gat
verið stoltur af dagsverki sínu.
Eftir að amma dó fluttist afi fljót-
lega á dvalarheimili aldraðra í Borg-
arnesi.
Síðustu árin voru honum erfið,
líkamlegir kraftar þrotnir og hugur-
inn oft hulinn móðu. Því var hann,
trúi ég, hvíldinni feginn, og öllum
léttir úr því sem komið var. Á dval-
arheimilinu var hann umvafinn ást-
úð og hlýju og ég veit að ég mæli
fyrir munn afkomenda hans er ég
færi starfsfólki dvalarheimilisins
alúðarþakkir fyrir umönnun og þá
umhyggju sem honum var ætíð
sýnd þar. Einni manneskju ber þó
að þakka öðrum fremur, Margréti
Guðmundsdóttur framkvæmda-
stjóra dvalarheimilisins, sem er
elsta barnabarn hans, hún hefur
vakað yfir honum og vitjað hans
daglega, og sýnt honum ómetan-
lega tryggð.
Nú þegar komið er að kveðju-
stund, er mér þakklæti og virðing
til elsku afa efst í huga.
Ingimundur Einar Grétarsson.
ar maður var daufur í sálinni og
alltaf lyftu þær manni upp með
skemmtilegu spjalli.
Margt væri hægt að rifja upp,
en mér er efst í huga þakklæti til
elsku Unnar fyrir allt og allt. Fari
hún í friði.
Elsku Herdís, Finndís og Ellert,
megi góður Guð styrkja ykkur.
Kristín.
Hróbjartur Péturs-
son frá Lambafelli
Unnur Finnboga-
dóttir - Kveðjuorð