Morgunblaðið - 20.02.1992, Síða 1

72 SIÐUR B/C
STOFNAÐ 1913
42. tbl. 80. árg.
FIMMTUDAGUR 20. FEBRUAR 1992
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Evrópska efnahagssvæðið:
Nýtt álit frá Evrópu-
dómstólnum í apríl
Brussel. Frá fréttaritara Morgunblaðsins, Kristófer M. Kristinssyni.
Framkvæmdastjórn Evrópubandalagsins (EB) ákvað í gær að
leita að nýju eftir umsögn Evrópudómstólsins um niðurstöður
samningaviðræðnanna um Evrópskt efnahagssvæði (EES) hvað
varðar dómstóla og eftirlitsstofnanir. Samkvæmt heimildum í
Brussel er vonast til, að hægt verði að undirrita samninginn á
ráðherrafundi EB 6. apríl næstkomandi þannig að hann geti tekið
gildi 1. janúar 1993.
Þrátt fyrir yfirlýs'ingar um hið
gagnstæða ' samþykkti fram-
kvæmdastjóm EB á fundi í Bruss-
el í gær að senda samkomulagið,
sem náðist við aðildarríki Frí-
verslunarbandalags Evrópu
(EFTA) um nýjan dómstólakafla í
EES-samningnum, til umsagnar
hjá dómstóli bandalagsins í Lúx-
emborg og bar framkvæmda-
stjórnin við skýlausri beiðni Evr-
ópuþingsins þar að lútandi. Segja
talsmenn EB, að allar líkur séu á
því, að umsögn dómstólsins verði
jákvæð enda brjóti samkomulagið,
sem gert var við EFTA, í engu í
bága við sáttmála EB. Samkvæmt
heimildum í Brassel hefur þegar
verið haft samband við Evrópu-
dómstólinn auk þess sem flest þyk-
ir benda til, að lausnin hafi verið
fundin í nánu samráði við hann. í
gær ákváðu samningamenn
bandalaganna að ganga frá endan-
legum samningstexta með stað-
festingu aðalsamningamannanna
frá því á föstudag til dreifíngar
innan aðildarríkja samningsins.
Það þykir þess vegna líklegt að
undirbúningur undir staðfestingu
EES samningsins geti hafist nú
þegar í aðildarríkjum hans.
Þá hefur Evrópuþingið farið
fram á að fá samningstextann sem
fyrst til þess að hægt sé að kynna
efni hans rækilega þó svo að ekki
sé mögulegt að taka hann fyrir
formlega fyrr en samningurinn
hefur verið undirritaður. í Brussel
eru skiptar skoðanir um hvaða
áhrif sú óumflýjanlega töf sem ný
umfjöllun Evrópudómstólsins veld-
ur kemur til með að hafa en rík
áhersla er lögð á að standa við þær
dagsetningar sem settar voru fram
í upphafi. Fari svo að umsögn
dómsins verði neikvæð verður, að
sögn talsmanna EB, að taka málið
upp að nýju en ekki er talið útilok-
að að ákveðið verði að ganga frá
samningnum þrátt fyrir neikvæða
umsögn EB dómstólsins. Á fundi
utanríkisviðskiptanefndar Evrópu-
þingsins sagði talsmaður fram-
kvæmdastjórnarinnar að samning-
unum væri að fullu lokið og engin
ástæða væri til að ætla annað en
að Evrópudómstóllinn legði bless-
un sína yfir niðurstöður samninga-
mannanna frá í síðustu viku. Hann
sagði jafnframt að álit dómstólsins
lægi fyrir eftir 6—8 vikur. Þing-
menn á Evrópuþingingu lýstu í gær
ánægju með ákvörðun fram-
kvæmdastjórnarinnar jafnframt
því sem þeir itrekuðu mikilvægi
þess að standa við þann ásetning
að samningurinn taki gildi í upp-
hafi næsta árs.
Kosningar í Punjab
Um þriðjungur kjósenda í Punjab á Indlandi virti
að vettugi hótanir öfgamanna af trúflokki sikha
og tók í gær þátt í fyrstu kosningunum í ríkinu í
fimm ár eða síðan ríkið var sett beint undir stjórn-
ina í Nýju Delhí. Var mikill viðbúnaður við alla
kjörstaði en um hálf milljón hermanna og þjóð-
varðliða gætti þess, að kosningarnar færu friðsam-
lega fram. Á síðustu fimm árum hafa 12.000 manns
misst lífið í óöldinni í ríkinu og þar af 5.700 aðeins
í fyrra.
Úkraínumenn Pfainirvna af-
vopnunarviðræður Jeltsíns
Talið að 64 milljónir manna í Rússlandi einu þurfi á aðstoð að halda
Kíev, Frankfurt, Moskvu. Reuter.
LEONÍD Kravtsjúk, forseti Úkraínu, gagnrýndi Borís Jeltsín, forseta
Rússlands, harðlega í gær fyrir að eiga viðræður um kjarnorkuafvopn-
un fyrir hönd samveldisríýanna án þess að hafa til þess umboð. Er
óttast, að þessi yfirlýsing geti aukið enn ágreininginn með leiðtogum
tveggja stærstu samveldisríkjanna. Háttsettur rússneskur embættis-
maður sagði í gær, að Rússar þyrftu að fá eina milljón tonna af mat-
vælum sem fyrst og þrjár milljónir tonna að auki á árinu.
Kravtsjúk, forseti Ukraínu, sagði
á fréttamannafundi í gær, að hefði
Jeltsín verið að ræða um að fækka
kjarnorkuvopnun samveldisríkjanna
á fundi sínum með George Bush
Bandaríkjaforseta nýlega, hefði
hann ekki haft til þess neitt umboð.
Sagði hann, að Jeltsín gæti aðeins
Danmörk-N oregur:
Ösamkomulag um flutn-
ing á rússneskum þorski
Ósló. Frá fréttarilara Morgunblaðsins, Jan Gunnar Furuly.
ER EÐLILEGT að rússneskur þorskur sem Danir hafa keypt sé
fluttur landleiðina um Noreg og þaðan til Danmerkur? Nei, segja
Norðmenn en deilan um þetta mál er farin að valda erfiðleikum í
samskiptum frændþjóðanna. Líta Danir hana mjög alvarlegum aug-
um og Poul Schluter forsætisráðherra og Uffe Ellemann-Jensen
utanríkisráðherra hafa rætt hana sérstaklega við norska starfsbræð-
ur sína.
Að því er segir í norska blaðinu
Aftenposten eru Danir ævareiðir
Norðmönnum fyrir óliðlegheitin og
þeir líta á þau sem vanþakklæti
af verstu tegund með tilliti til þess
sem þeir lögðu á sig fyrir Norð-
menn í samningunum um Evrópska
efnahagssvæðið. Það hafi einfald-
lega verið þeim að þakka hvað tókst
að ná fram tollalækkun á mörgum
norskum afurðum.
í hnotskurn snýst deilan um at-
vinnu og útflutningstekjur en
Norðmenn vilja að rússneski þorsk-
urinn sé unninn í Noregi. Dönsku
fiskiðjuverin þurfa hins vegar meiri
fisk en fæst af dönsku bátunum
og Dönum finnst ekki nema eðli-
legt að þeir fái að vinna þann rúss-
neska fisk sem þeir hafi borgað
fyrir, jafnvel þótt hann hafi við-
komu í Noregi. Ekkert bendir þó
til sinnaskipta hjá Norðmönnum,
sem vísa i lagaheimildir frá sjötta
áratugnum og koma í veg fyrir
landanir rússnesku fiskiskipanna —
nema fiskurinn verði unninn í Nor-
egi.
fækkað þeim vopnum, sem Rússar
réðu yfir, og lagði til, að samveldis-
ríkin fjögur, sem hafa kjarnorku-
vopn á landi sínu, Rússland, Úkra-
ína, Hvíta Rússland og Kazakhstan,
stæðu saman að afvopnunarviðræð-
um_ við Bandaríkjastjórn.
Á fundi þeirra Bush og Jeltsíns í
síðasta mánuði var rætt um verulega
fækkun kjarnaodda og þeir James
Baker, utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna, og Andrei Kozyrev, utanríkis-
ráðherra Rússlands, samþykktu á
þriðjudag að flýta viðræðum um
frekari fækkun kjarnorkuvopna.
Ágreiningur Úkraínumanna og
Rússa í efnahags- og hermálum hef-
ur farið dagvaxandi og óttast marg-
ir, að hann geti orðið til að sundra
samveldinu. Jegor Gaidar, aðstoðar-
forsætisráðherra Rússlands, sagði í
gær í viðtali við vikuritið Líter-
atúrnaja Gazeta, að það gæti haft
skelfilegar afleiðingar og hann
kvaðst hafa meiri áhyggjur af sam-
skiptum Rússlands og annarra sam-
veldisríkja en af samskiptunum við
umheiminn að öðru leyti.
Jevgeníj ívanov, sem sæti á hjálp-
arnefnd rússneskra stjórnvalda,
sagði í Frankfurt í gær, að Rússland
eitt þyrfti að fá í aðstoð eina milljón
tonna af matvsélum á næstu tveimur
eða þremur mánuðum og fjórar millj-
ónir tonna alls á árinu. Tvær milljón-
ir tonna af kjöti, eina milljón tonna
af sykri, 300.000 tonn af matarolíu
og 800.000 af barnamat, þar á með-
al þurrmjólk. Sagði hann ekki um
að ræða hungursneyð í landinu en
áætlað væri, að 64 milljónir manna,
aldrað fólk, öryrkjar, munaðar-
leysingjar, börn og flóttafólk, þyrftu
á hjálp að halda.
-------» ♦ ♦-------
Forkosningar í
Bandaríkjunum:
Áhyggjur
af einangr-
unarstefnu
Manchester, London. Reuter.
SLOK frammistaða George Bush
í forkosningunum í New Hamps-
hire í fyrradag hefur vakið
áhyggjur víða um lönd og ótta við
að hann fari að dæmi andstæðinga
sinna og gerist talmaður aukinnar
einangrunar- og verndarstefnu.
Niðuretöður forkosninganna voru
þær, að Bush fékk 58% atkvæða og
Pat Buchanan 40% en í forkosning-
um demókrata bar Paul Tsongas sig-
ur úr býtum með 35% atkvæða.
Raunar býst enginn við, að Buchanan
geti sigrað Bush i forkosningaslagn-
um en ljóst er að mikið fylgi hans
stafi af áróðri fyrir öllu sem amer-
ískt er og gegn því sem er útlent.
Sjá frétt á bls. 24.