Morgunblaðið - 20.02.1992, Page 27

Morgunblaðið - 20.02.1992, Page 27
26 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. FEBRUAR 1992 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. FEBRUAR 1992 27 Otgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Fulltrúar ritstjóra Fréttastjórar Ritstjórnarfulltrúi Árvakur h.f., Reykjavík Haraldur Sveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen. Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson. Björn Vignir Sigurpálsson. Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal- stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar- gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið. * A Island og Israel Allt frá stofnun Ísraelsríkis hafa samskipti íslands og ísraels verið óvenju mikil, þegar haft er í huga, að ríkin eiga ekki margra sameiginlegra hagsmuna að gæta, viðskipti takmörkuð svo og menningar- leg tengsl. Engu að síður hafa ýmsir helztu forystumenn Isra- elsríkis séð ástæðu til að koma í heimsókn hingað til lands og má þar nefna Ben Gurion og Goldu Meir, sem bæði eru í hópi ýiinna miklu leiðtoga ísra- els. íslenzkum forystumönnum hefur jafnan verið vel tekið í heimsóknum þar. Að einhverju leyti byggist hlýhugur ísraela í okkar garð á því, að framan af árum veittum við þeim öflugan stuðning á alþjóðavettvangi, þar sem atkvæði okkar skipti máli, svo sem á vettvangi Sameinuðu þjóðanna, þar sem íslendingar áttu hlut að máli við stofnun Ísraelsríkis. Viðhorf Vesturlandabúa til ísraels hefur breytzt mikið á síðustu áratugum. Sú var tíðin, að ísraelar nutu óskoraðs stuðn- ings vestrænna Jþjóða í átökum við Arabaríkin. I seinni tíð hafa vaxandi efasemdir sótt á fólk á Vesturlöndum um afstöðu og athafnir ísraela jafnframt því, sem skilningur hefur aukizt á því, að Palestínumenn eiga líka málstað, sem vert er að íhuga og taka tillit til. Af þessum ástæðum m.a. kom fram gagnrýni á heimsókn Davíðs Oddssonar, forsætisráð- herra til ísraels, sem staðið hef- ur undanfarna daga, áður en ferðin hófst. Þar sem ekkert sérstakt tilefni var til slíkrar ferðar í samskiptum ríkjanna tveggja um þessar mundir mátti spyija, hvort hún yrði túlkuð sem stuðningur við aðgerðir ísraelsmanna fyrir botni Mið- jarðarhafs. Þá var og óheppi- legt, að heimsóknina skyldi bera upp á sömu daga og hatrömm átök hófust á milli araba og ísraelsmanna með þeim mann- drápum, sem þeim fylgja. For- sætisráðherra hefur hins vegar hagað málflutningi sínum í við- ræðum við ráðamenn í ísrael með þeim hætti, að því verður ekki haldið fram með rökum, að hann hafí lagt blessun sína yfir stefnu þeirra í samskiptum við nágrannana, en sú stefna einkennist bersýnilega af vax- andi óbilgirni. Þá hefur Davíð Oddsson einnig lagt áherzlu á að kynnast sjónarmiðum ann- arra, þ. á m. Palestínumanna á meðan á heimsókn hans stóð. Hvað sem mismunandi sjón- armiðum varðandi þessa heim- sókn líður, gat tæplega nokkur maður látið sér detta í hug í hvaða farveg hún átti eftir að fajla. Sú framkoma stjórnvalda í ísrael að hafa milligöngu um afhendingu á bréfi um meintan stríðsglæpamann á Islandi er aúðvitað óafsakanleg með öllu. Hafi ísraelsk stjórnvöld ætlað að efla tengsl ríkjanna tveggja með boðinu til forsætisráðherra, hefur þeim tekizt það þveröf- uga. Almenn reiði ríkir á Islandi vegna framkomu ísraela í þessu máli. Davið Oddsson sagði sjálfur í samtali við Morgunblaðið í gær: „Það hefði vel verið hægt að koma þessu til skila til mín eða íslenzkra stjórnvalda með öðrum hætti en í þessari opin- beru heimsókn. Mér fannst það heldur óviðkunnanlegt.“ For- sætisráðherra hefur síðan kveð- ið sterkar að orði um þessa framkomu. Jón Baldvin Hanní- balsson, utanríkisráðherra, sagði í samtali við Morgunblað- ið í gær um þetta mál: „I mínum huga má líkja þessu við það að leiða mann í gildru. Hafi það vakað fyrir ísraelum að eyði- leggja þessa opinberu heimsókn forsætisráðherra íslands, þá gátu þeir ekki fundið til þess betra ráð.“ Þegar þetta er ritað liggur ekki fyrir hver verða viðbrögð ísraelskra stjórnvalda vegna þessarar framkomu við forsæt- isráðherra íslands en það liggur beint við, að ísraelsstjórn biðji hann og íslenzku þjóðina afsök- unar á því frumhlaupi, sem hér hefur átt sér stað. Á meðan það er ekki gert mun þetta mál valda vandkvæðum í samskipt- um íslands og ísraels. Um þær ásakanir, sem settar hafa verið fram á hendur Eð- valdi Hinrikssyni er það að segja, að ákærendur hans verða að leggja fram frekari gögn máli sínu til stuðnings. Þeir geta ekki búizt við því, að það eitt dugi til að leggja fram ásak- anir, að þær komi frá heims- þekktri rannsóknarstofnun. Það dugar heldur ekki til, að tals- maður stofnunarinnar vísi til þess, að „mikilvægari og valda- meiri ríki“ en ísland hafi tekið slík mál upp vegna ábendinga hennar. ísraelsmenn verða að leggja frekari gögn fram opin- berlega en þeir hafa gert fram til þessa. Ef og þegar slíkt hef- ur verið gert er hægt að taka afstöðu til málsins en fyrr ekki. ASAKANIR A EÐVALD HINRIKSSON Vildum tryggja að málið fengi sem mesta athygli I > ( - segir Efraim Zuroff, forstöðumað- ur Simon Wiesenthal-stofnunarinnar EFRAIM Zuroff, forstöðumaður Simon Wiesenthal-stofnunarinnar í Jerúsalem, segir að ásakanirnar á hendur Eðvald Hinrikssyni hafi verið bornar fram á meðan opinber heimsókn Davíðs Oddssonar stóð yfir til að tryggja að málið fengi nægilega athygli. „Við vildum ekki eiga það á hættu að málið færi fram hjá almenningi." Zuroff sagðist ekki sjá neitt óeðlilegt við að nota opinbera heim- sókn forsætisráherra til þess arna. „Þegar Bob Hawke, forsætisráð- herra Ástralíu, var hér í opinberri heimsókn létum við hann fá lista yfir grunaða stríðsglæpamenn í Ástralíu, þannig að þetta er ekkert einsdæmi.“ Zuroff vildi taka fram að ekki hefði verið ætlunin að varpa skugga á heimsókn Davíðs Odds- sonar. Zuroff sagðist aðspurður ekki hafa kynnt sér málskjöl frá Svíþjóð er skorið var úr um hvort Eðvald fengi landvistarleyfi þar í landi árið 1946. Þegar undir hann var borin sú frásögn í ævisögu Eðvalds að mikill meirihluti vitnanna sem komu fyrir ráðhúsréttinn í Stokk- hólmi hafi sagt hann vera góðan og gegnan Eistlending sagði Zuroff: „Að vera góður Eistlending- ur þá var að hafa drepið gyðinga!11 Hann bætti því við að Svíar hefðu ekki hreina samvisku í þessu efni: „Þeir hafa veitt stríðsglæpamönn- um nasista hæli. Þeir eru eina Vestur-Evrópu-þjóðin sem neitar að rannsaka ásakanir okkar,“ sagði Zuroff. Hann sagði að hluti stríðs- glæpamannanna hefði verið sendur frá Svíþjóð til Sovétríkjanna eftir stríðið en því miður ekki allir. Zuroff sagðist heldur ekki hafa kynnt sér efni ævisögu Eðvalds sem kom út á íslandi árið 1988. „Við fengum staðfest í síðustu viku að Eðvald væri maðurinn sem við erum að leita að. í ljósi þess að hann er fæddur árið 1911, höfum við ekki svo mikinn tíma til að ná honum. Stundum verður að fara stystu leiðina að settu marki til að tryggja að réttarhöld fari fram. Við erum því ætíð með annað aug- að á sönnunargögnunum en hitt á klukkunni,“ sagði Zuroff. Þegar Zuroff var spurður nánar um þau gögn sem forsætisráðherra hefðu verið látin í té staðfesti hann að þar væri um að ræða bækling frá árinu 1962 sem gefinn hefði verið út opinberlega í Tallinn. Þegar hann var spurður hvort bæklingur- inn væri eftir Ants Saar (en vitnað var í þá bók í Þjóðviljanum á sínum tíma) neitaði hann því. „Við höfum fleiri gögn undir höndum og við erum að safna saman upplýsing- um,“ sagði Zuroff. í viðtali við sjón- varpið í gærkvöldi sagði hins vegar Simon Wiesenthal að gögnin sem byggt væri á, væri aðallega um- ræddur bæklingur Ants Saar. í tilefni af yfirlýsingu Jóns Bald- vins Hannibalssonar utanríkisráð- herra í Morgunblaðinu í gær um að íslensk stjórnvöld létu sér ekki duga upplýsingar frá sovésku ör- yggislögreglunni KGB vildi Zuroff taka fram að hingað til hefðu sov- ésk gögn um stríðsglæpi nasista reynst áreiðanleg. Er Zuroff var spurður hvers vegna þetta mál kæmi núna upp sagði hann að Wiesenthal-stofnun- in væri tiltölulega nýbyijuð að rannsaka íjöldamorð á gyðingum í Eystrasaltslöndunum. „Áuk þess einbeittum við okkur fyrst að stærri ríkjum með fleiri stríðsglæpamönn- um en ísland. Það var svo eistnesk- ur gyðingur sem býr í ísrael sem benti okkur á grein í eistnesku blaði um að Mikson væri á lífi. Og í þessari viku fékk ég endanlega staðfest að Mikson væri á lífi. Upp- lýsingarnar sem við höfum taka að mestu til glæpaverka í Eistlandi og þær eiga uppruna sinn þar. Upplýsingarnar eru misjafnlega gamlar. Upplýsingar frá sömu heimildum hafa leitt til alvarlegra rannsókna víða um heim.“ Zuroff sagði að meira en þúsund gyðingar hefðu verið drepnir í Eist- þandi í seinni heimsstyijöldinni. Ólíkt því sem gerðist í Þýskalandi og Póllandi hefðu þeir ekki verið myrtir í fangabúðum heldur þar sem náðist til þeirra. Stjómvöld í Eystrasaltsríkjunum hefðu ekki reynst mjög samvinnuþýð í þessu efni. „Spumingin er hvort Eistlend- ingar vilja viðurkenna hlutdeild sína í þessum morðum,“ sagði Zuroff. Hann sagði að stofnunin hefði haft augastað á fleirum en Eðvald varðandi stríðsglæpi í Eist- landi en flestir þeirra væru látnir. Zuroff vildi aðspurður ekki tjá sig um það hvort hann hefði tengi- lið á Islandi sem aðstoðaði við að rannsaka mál Eðvalds. MlNISTKY Ul 1'ORKUiN AlT.MKS OK TIIII RkI'I'BI.IO-oK IÍstonia .>owpcj.Tjllinii F«bruary 18, 1992 Dear Mr. Thoraldsson, In .uch . .»o« period of ti.., been «££ Án.US!“S.oÍ!“t»o’r-,niMíí, oé .»y cri..., i...t Oi .il against tb® Jowish people. Mr. MiKson aerved in the Gerrnan seourity P^^^^gated^^Mr^KÍÍl ISre,94fo«»« ÍÍr.t Te"r“etary of soylets had oommandedjjlr. Shr__ Yfirlýsing utanríkisráðuneytis Eistlands, sem Morgunblaðinu barst í gær. Yfiriýsing eistneska utanríkisráðuneytisins: Eðvald Himiksson ekki sekur um neina glæpi STJÓRNVÖLD í Eistlandi lýsa því yfir að Eðvald Hinriksson sé ekki sekur um neina glæpi, síst af öllu gagnvart þjóð gyð- inga. Kemur þetta fram í bréfi til Morgunblaðsins frá Urmas Reitelman, talsmanni eistneska utanríkisráðuneytisins. Morgunblaðið sneri sér til Reit- elmans á þriðjudag og bað um álit á þeim ásökunum sem bomar hafa verið fram á hendur Eðvald. Reitel- man kvaðst vilja fá ráðrúm til að kanna málið og í gær sendi hann Morgunblaðinu svohljóðandi bréf: „Á svo skömmum tíma hefur reynst erfitt að afla nákvæmra upplýsinga um herra Mikson. Það hefur þó komið í ljós, að herra Mikson er ekki sekur um neina glæpi, allra síst gagnvart þjóð gyðinga. Herra Mikson þjónaði í þýsku öryggislögreglunni í skamman tíma árið 1941. Við skyldustörf sín yfírheyrði hann herra Karl Sáre, fyrrum aðalritara Kommúnista- flokks Eistlands. Sovétmenn höfðu fyrirskipað herra Sáre að halda kyrm fyrir í Eistlandi og halda áfram njósnastarfsemi eftir að Þjóðveijar hemámu landið árið 1941. Herra Sáre hafði verið við- riðinn sovéskar njósnir frá því fyr- ir fyrri heimsstyijöldina þegar hann bjó í Svíþjóð. Yfírmenn so- vésku leyniþjónustunnar óttuðust að hann hefði við yfírheyrsluna gefið upplýsingar um starfsemi þeirra í Eistlandi og í Skandinavíu. Því hefur verið haldið fram að minnisblöð um þessa yfirheyrslu séu enn í vörslu herra Miksons. Af þessum sökum hafa rúss- neskir embættismenn blásið upp hneyksli í kringum herra Mikson og krafist framsals hans bæði frá Svíþjóð og íslandi. Dómsmálaráðuneyti Eistlands hefur lýst því yfir að herra Mikson geti farið þess á leit ef hann vill að eistneskur dómstóll skeri úr um hvort hann sé sekur. Einar Sanden, Eistlendingur sem býr í Englandi, hefur ritað ævisögu herra Miksons, Úr eldin- um til íslands, sem einnig hefur verið gefin út á Islandi.“ Útgáfa KGB í upphafi sjöunda áratugarins tómur þvættingur - segir talsmaður eistneska utanríkisráðuneytisins Simon Wiesenthal í viðtali við RUV: Vitað um vitni að glæp- um Eðvalds Hinrikssonar URMAS Reitelman, talsmaður eistneska utanríkisráðuneytisins, sagði í samtali við Morgunblaðið í gær að sovéska öryggislögregl- an hafi reynt að koma höggi á Eðvald Hinriksson vegna upplýs- inga sem hún taldi að hann byggi yfir. í upphafi sjöunda áratugar- ins hefðu verið gefin út áróðursrit í Tallinn þar sem Eðvald væri sakaður um glæpi gegn gyðingum og væru þau rit almennt talað tómur þvættingur. Yfirmaður Wiesenthal-stofnunarinnar segist ekki hafa vitað um vitnið SIMON Wiesenthal, stofnandi Wiesenthal-stofnunarinnar og sá mað- ur sem hefur helgað líf sitt leit að stríðsglæpamönnum nasista úr seinni heimsstyijöldinni, sagði í fréttum Ríkissjónvarpsins í gær, að í Tel-Aviv væri Eistlendingur á lífi, sem hefði orðið vitni að stríðs- glæpum Eðvald Hinrikssonar í Tallin á stríðsárunum. Hann væri tilbúinn til að koma til íslands og bera vitni fyrir dómstólum. Efra- im Zuroff, forstöðumaður Wiesenthal-stofnunarinnar í Jerúsalem, sagði í samtali við Morgunblaðið að hann hefði ekki vitað að vitni að meintum glæpum Eðvalds væri á lífi í Tel-Aviv. Fram kom í viðtali Ríkissjón- um gyðinga, sem handteknir voru varpsins við Simon Wiesenthal, að ásakanir um stríðsglæpi á hendur Eðvald byggðu á sömu bók, „Grímulausir morðingjar“, eftir Ánts Saar og skrif Þjóðviljans árið 1961 og gefín var út eftir réttar- höldin í Tallin. Þar er Eðvald bor- inn þeim sökum að hafa handtekið gyðinga en ekki eingöngu komm- únista. Það að Þjóðveijar handtóku Eðvald, skýrði Simon á þá leið, að Eðvald hafí sjálfur haldið eftir eig- stað þess að skila þeim til Gestapo. Eistlendingurinn, sem var vitni að meintum glæpum Eðvalds, þekkti hann og væri tilbúinn að koma og bera vitni gegn honum. Eistland væri nú fijálst ríki og auðvelt að afla þar gagna. Þegar væru fyrir hendi gögn sem yrðu lögð fram við réttarhöld á ís- landi, gögn sem þeir væru til- búnir að leggja fram nú þegar. Aðspurður um hvort fullvíst væri um sekt Eðvalds og hvort verið gæti að upplýsingamar væm upphaflega komnar frá KGB, svaraði Simon á þá leið, að Eðvald væri ákærður og það það væri dómstólanna að skera úr um sekt hans. Vitnið sem þekkti hann tengdist ekki KGB. Morgunblaðið náði sambandi við Efraim Zuroff, forstöðu- mann Simon WieSental stofnun- arinnar í Jerúsalem í gærkvöldi og bar undir hann yfírlýsingar Wiesenthals í viðtalinu við Ríkis- sjónvarpið. .Zuroff sagði, að hann hefði ekki byggt ásakanir sínar á bók Saars en vel gæti verið að þar kæmu fram hlið- stæðar upplýsingar og hann hefði undir höndum. Enn frem- ur kvaðst hann ekki hafa vitað til þess að vitni að meintum glæpum Eðvalds Ilinrikssonar væri á lífí í Tel-Aviv. Það hefur komið fram að Simon Wiesenthal-stofnunin lét Davíð Oddsson fá bækling sem gefínn var út í Tallinn árið 1962 til stuðnings ásökunum þeim á hendur Eðvald Hinrikssyni sem bornar em fram í bréfinu til forsætisráðherra. Urm- as Reitelman sagðist gera ráð fyrir að þar væri um að ræða bók eftir Ervin Martinson. „Hann var starfs- maður KGB og öll bókin er þvætt- ingur. KGB gaf út efni af þessu tagi snemma á sjöunda áratugnum og það var allt tóm þvæla,“ sagði Reitelman. Eistneski sagnfræðingurinn Ein- ar Sanden, ævisöguritari Eðvalds, sem nú býr á Englandi, sagði í samtali við Morgunblaðið í gær að á síðasta ári hefði yfirmaður KGB í Eistlandi, Rein Sillari, afhent eist- neska utanríkisráðuneytinu gögn KGB um stríðsglæpi nasista. Hann sagði jafnframt í viðtali við eist- neskt blað að hann hefði afhent ísraelum gögn um eitt tiltekið mál. Sillari vildi ekki í viðtalinu segja um hvaða mál væri þar að ræða. Reitelman segir að síðan hafi Sillari, sem býr í Tallinn, ekki verið fáanlegur til að tjá sig um þessi gögn. Reitelman segir að það sé rétt sem Wiesenthal-stofnunin heldur fram að sumir Eistlendingar hafí unnið með Þjóðverjum og tekið þátt í stríðsglæpum þeirra. Annað- hvort séu þeir látnir eða ekki sé vitað um afdrif þeirra, sumir voru fluttir til Síberíu. Einn samverka- manna Þjóðveija, Karl Linnas, hafí verið framseldur frá Bandaríkjun- um til Sovétríkjanna og hafí hann verið líflátinn. Reitelman segir að Rússum hafi verið mjög umhugað um að ná til Miksons vegna þess að hann yfír- heyrði Karl Sáre, aðalritara eist- neska kommúnistaflokksins, eins og fram kemur í bréfi Reitelmans sem birt er annars staðar í blaðinu. Ásakanirnar ekki ræddar við Davíð RÁÐAMENN í ísrael ræddu ekki ásakanir Simon Wiesenthal-stofn- unarinnar á Eðvald Hinriksson við Davíð Oddsson í gær í opin- berri heimsókn hans til ísraels, að sögn Hreins Loftssonar aðstoðar- manns ráðherra. Eini ráðamaðurinn sem það hefur gert í heimsókn- inni er Dov Shilansky þingforseti og telur Davíð að hann hafi frem- ur gert það sem einstaklingur en þingforseti eins og fram kom í Morgunblaðinu í gær. Ekki náðist í Davíð í gærkvöldi. Hreinn sagði að forsætisráðherra hefði ekki aðstöðu til að ræða málið fyrr en hann kæmi heim og hefði haft aðstöðu til að kanna það betur en hægt væri á meðan á heimsókn hans í ísrael stæði. Þá sagði Hreinn að fjölmiðlar í ísrael hefðu ekki spurt Davíð um þetta mál. Hann sagði að aðrir fjölmiðlar en Jerusalem Post, sem fyrst birti frétt um ásakanir Simon Wiesenthal-stofnunarinnar, hefðu mest fjallað almennt um heimsókn- ina en ekki þetta tiltekna mál. Þegar níðið eitt er eftir eftirHeimi Steinsson Frá því ljóst varð, að ég tæki við embætti útvarpsstjóra, hafa ýmsir haft mig á hornum sér. Þeirra á meðal eru stöku fulltrúar ýtrustu einkavæðingar. Slíks var að von: Ekki gat nokkur, sem þekkir mig, búist við, að ég skipaði mér í þeirra sveit. Ef einhver velkist enn í vafa um afstöðu mína til allsheijar einka- væðingar Ríkisútvarpsins er mér nú ljúft að leysa menn undan frekari vangaveltu: Ríkisútvarpið hefur dug- að vel og lengi og gerir enn. Fullnað- ar einkavæðing þess væri bylting. Eg er íhaldsmaður og andvígur bylt- ingum, en hlynntur því að gæta feng- ins fjár og ávaxta það af hófsemi. Því mun ég fyrir mitt leyti aldrei í orði né athöfn starfa að því að bijóta niður sex áratuga arfleifð Ríkisút- varpsins. Þvert á móti hyggst ég með ölium tiltækum ráðum beijast fyrir varðveislu og viðgangi hinnar virðu- legu stofnunar, meðan ég held um nokkurn þráð þar á bæ. Lítið örlar á rökum í máli þeirra góðu drengja, sem hafa mig að skot- spæni. Þeim mun meir er ég hins vegar sproksettur sem einstaklingur, oft af skemmtilegri leikni: Bersýnilega þykir mönnum ég liggja nokkuð vel við höggum, kominn til starfans eins og fjandinn úr sauð- arleggnum, ofan úr afdölum, með mosann í skegginu, skítinn á milli tánna og fornyrðarunur á reiðum höndum en snarruglaður hér í óskilj- anlegu völundarhúsi heimsborgarinn- ar miklu við sundin blá; viðundur utan úr eyðimörkum og hafði aldrei séð framan í ókunnugan mann fyrr en í októberbyijun í haust, er ég lypp- aðist inn í útvarpshúsið og sjónvarps- húsið; líkt og draugur! Sumir hafa unnið pínulítil bók- menntaafrek í greininni „ að gera grín að útvarpsstjóra“. Meðal annars þótti mér vænt um það, sem einhver æðikollurinn þeysti upp úr sér á um- liðnu hausti: Hann kvað mig hafa setzt á konungsstól íslenzka fjölmiðl- aríkisins — eða eitthvað í þeim dúr — og væri ég kominn þangað með sama hætti og Hans klaufí í sinn sess forð- um. Þetta þótti mér nokkuð gott: Konungdæmi er viðunandi hlutskipti. Og Hans klaufi hefur alltaf verið minn maður: Hann fór ótroðnar slóð- ir. En komst furðanlega af um síðir. „Nýskipaður útvarpsstjóri" hefur þannig iðulega yndi af gamanmálum þeim, er spinnast umhverfís hann. A gamlárskvöld flutti ég afspyrnu langa og þó einkum innantóma ræðu. Hefur hún orðið bæði Sigmundi og Stöð tvö tilefni geðfelldra gleðiláta. Jafnvel Víkveiji veifaði rykföllnum refshalan- um og sendi mér ófimlega hnútu. Er hann þó yfírleitt ekki léttur í lund. Til samanburðar gátu menn tekið hinn snarorða snilling, Pál Magnús- son: Hann var búinn með áramóta- ræðuna sína áður en ég hafði lokið við að súpa úr einum kaffibolla. Þreytulegt stuttarastagl Páls um Rík- isútvarpsins aðskiljanlegu ónáttúrur var svo létt á metum, að ég renndi því niður með síðasta sopanum og gleymdi umsvifalaust. Slíkar skal ræður hafa. Þó verð ég að játa, að mér leiðist, þegar svokallaðir frammámenn eru að japla á ónotum í fúlustu alvöru á stórhátíðum. En þar um gilda alkunn orð: Hver hefur sinh smekk. Hvað sem slíku líður er ég nú setzt- ur niður við ritvél til að þakka Páli Magnússyni fyrir lítilræði. Hann hringdi sumsé í mig á dögunum og vakti athygli mína á því, að eigi alls fyrir löngu hefði Stöð tvö búið til níð um konuna mína. Vel innrættir menn munu hafa ráðlagt Páli að biðjast afsökunar á níðinu. Það gerði hann þarna í símanum, að tlðindasögn lok- inni. Sjálfur þykist ég hafa veitt Páli einhvers konar aflausn með semingi lét hann þó jafnframt á mér skilja, að kannski færi ég í mál. Enda er vandséð, hversu við skal bregðast, Heimir Steinsson „Ríkisútvarpið hefur dug- að vel og lengi og gerir ' enn. Fullnaðar einkavæð- ing þess væri bylting. Ég er íhaldsmaður og andvíg- ur byltingum, en hlynntur því að gæta fengins fjár og ávaxta það af hófsemi. Því mun ég fyrir mitt leyti aldrei í orði né athöfn starfa að því að brjóta nið- ur sex áratuga arfleifð Ríkisútvarpsins.“ þegar rök og spaug eru á þrotum, en níðið eitt eftir. Reyndar er þýðingarlítið að sækja menn til saka fyrir rógburð. Þess vegna hyggst ég engum stefna að sinni. Forfeður okkar kunnu á þessu lagið: Þeir drápu rógbera, en rægiróf- ur spyrtu þeir saman við galdrakindur og vísuðu hvorum tveggja úr mann- legu félagi. Þeir vissu sem var, að í rauninni er ekki hægt að gjalda níð nema með blóði. Níð er eðlisólíkt kappræðum og gríni: Það vegur að sjálfri tilveru þolandans. Heill og líf þess manns, sem verður fyrir álygum og rógi, eru í veði. Þetta virðast höfundar og gæzlumenn síðari alda refsilaga ekki skilja. Þess vegna svara dómstólar níði að jafnaði með hlægilegum dóm- um, sem líklega eru lyganmörðum til enn meiri skemmtunar en upptök mála. Mannorðsmorðingjarnir fara glottandi sína leið, nokkrum krónum fátækari, en fómarlömbin liggja óbætt hjá garði. Fyrr eða síðar mun þetta agaleysi valda ósköpum. Ein- staklingar munu taka lögin í sínar hendur að lyktum — og losa sig á eigin spýtur við varg og níðhögg. Þá verða líf og glaðir dagar á íslandi. Ég þakka Páli Magnússyni fyöjs upplýsingamar. Og árétta, að honum er hér með fyrirgefið. Eg tek gilda skýringu sem Páll gaf mér símleiðis: Hann kveður sér hafa verið kunnugt um kaldranalegt spaug í minn garð, en enga vitneskju haft um níðið. Seg- ir Páll þáttargerðarmanninn Eddu Andrésdóttur eina bera ábyrgð á þeim rógi. Eg árna Páli heilla á því ári, sem nú er komið á legg. Vonandi verðum við báðir kjarnyrtir um næstu ára- mót, og beri hvorugur af hinum! Þess er jafnframt að óska, að við í áramót- aræðum sleppum öllum ótuktarsk^ í garð Ríkisút.varpsins og íslenská útvarpsfélagsins. Um hátíðir ríkja grið. I gamla daga voru jafnvel ekki verstu menn hengdir, — fyrr en að hátíð lokinni. Eddu Andrésdóttur óska ég einsk- is, hvorki ills né góðs. Höfundur er útvarpsstjóri Rikisútvarpsins.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.