Morgunblaðið - 18.07.1992, Blaðsíða 32

í
I
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. JÚLÍ 1992
e
h ~þú lerb ennþeí upp á,gangstettir'
t beygjununn"
Ást er...
<i-ze
. . . að halda sér í formi.
TM Reg. U.S. Pat Off.—all rights resarved
® 1991 Lo* Angeles Times S yndica te
Útsýnið breyttist til hins
verra, það er klárt...
HOGNI HREKKVISI
n

i’ V , 1
1 o ^ '■> t 1 o

jlM l
11 T W
(n

„ ÚrzALL VEGHA tCATVifZ
UPPt í Tfté."
pli(iri0itwWíií»i!íi
BRÉF TTL BLAÐSINS
Aðalstræti 6 101 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691222
Opið bréf til
Friðriks Sophussonar
frá kjararáði Félags íslenskra náttúrufræðinga
VIÐ upphaf íslandsbyggðar sáu
menn nauðsyn þess að setja lög til
þess að koma reglu á samskipti
fólks. Svo er enn í dag, lögin eru
leikreglur í samfélagi okkar. Félag
íslenskra náttúrufræðinga (FÍN)
gerði kjarasamning á vordögum
1989 við þáverandi fjármálaráð-
herra. Farið var að settum leikregl-
um. Þegar kom að því að efna
samninginn brá framkvæmdavaldið
(ríkisstjórnin) sér í annað gervi og
gerðist löggjafi, breytti reglunum
að sínum hentugleikum, jafvel sá
hluti samningsins sem kominn var
til framkvæmda var tekinn af. Eft-
ir sátum við með vanefndir ríkisins
og skert laun. Margir sáu meinbugi
á þessu og töldu stangast á við
ýmis ákvæði stjórnarskrár. Þeirra
á meðal voru flestir þingmenn Sjálf-
stæðisflokksins. Nú er beðið úr-
skurðar Hæstaréttar í málinu.
sem eftir stendur í honum hefur
ekki verið uppfyllt. Og nú er hand-
afli beitt á Kjaradóm. Hvort heldur
sem kjör ríkisstarfsmanna eru
ákveðin samkvæmt lögum af Kjara-
dómi eða með fijálsum samningum,
þá hundsar framkvæmdavaldið nið-
urstöðumar eftir geðþótta. Er von
að spurt sé, hvað er orðið um fijáls-
an samningsrétt, hvar er virðingin
fyrir lögum og dómskerfi, hveiju
er að treysta í samningum við ríkis-
valdið?
ísland er að komast á svartan
lista hjá Alþjóðadómstólnum sem
ljallar um mannréttindi og vinnu-
málalöggjöf. Ríkisvaldið hefur tap-
að málum fyrir mannréttindadóm-
stóli Evrópu og mál eru í gangi hjá
Alþjóða vinnumálastofnunni (ILO).
Friðrik, eru þér mannréttindi og
alþjóðalög einhvers virði?
Meðal röksemda fyrir því að
hnekkja úrskurði Kjaradóms nú er
að lífeyrisgreiðslur til lífeyrisþega
hækki svo mjög. Launum ríkis-
starfsmanna hefur lengi verið hald-
ið niðri á þeim forsendum að lífeyr-
ir þeirra sé svo góður. En þessi
láglaunastefna sigldi í strand og
ríkið tók að yfírborga ýmsa starfs-
menn sína á skjön við launakerfíð
til þess að halda í þá. Ekki hefur
mátt setja þær yfírborganir inn í
grunnlaunin því það veldur hækk-
unum til lífeyrisþega. í reynd er
þetta ekkert annað en þjófnaður frá
lífeyrisþegum og afleiðing af ónýtu
launakerfí. Þú sjálfur, Friðrik, svo
og flestir aðrir, hafa viðurkennt að
kerfíð sé gengið sér til húðar. Það
þurfi uppstokkunar við. \
Kjaradómur horfðist einungis í
augu við staðreyndir. Launakerfís-
breytingar í samræmi við þær eru
óumflýjanlegar. Þrátt fyrir þumal-
skrúfu ykkar í ríkisstjórninni á
Kjaradóm eru þetta enn forsendur
dómsins. Við skorum á þig og aðra
í ríkisstjórninni, að láta dómskerfíð
og löggjafann vinna sín verk, vinn-
ið þið ykkar.
Kjararáð FÍN
Hvalavernd
Á dögunum felldi Kjaradómur
úrskurð um breytt kjör, m.a fyrir
Prestafélag íslands og ýmsa æðstu
embættismenn ríkisins. Prestafé-
lagið var eitt af þeim félögum sem
stóðu að samningum BHMR 1989
og er sambærilegt félag við FÍN.
Launakerfi þeirra var breytt og
gert víðara, jafnframt því sem ýms-
ir fastir liðir sem áður flokkuðust
undir aukatekjur voru felldir inn í
grunnlaunin. Við samglöddumst
þessum félögum okkar, en það stóð
stutt. Framkvæmdavaldið breytti
leikreglunum enn einu sinni. Með
einum eða öðrum hætti skyldi
Kjaradómi hnekkt. Þið hinir sömu
þingmenn sem gagnrýnduð slík af-
skipti árið 1990, gerið nú slíkt hið
sama.
í lýðræðisríkjum þykja það sjálf-
sögð mannréttindi að fá að semja
um kaup sitt og kjör^.í orði hefur
svo verið hér líka, en aðeins í orði,
ekki á borði. Ifyrir tveimur árum
voru stórir hlutar úr kjarasamningi
okkar numdir úr gildi með illræmd-
um bráðabirgðalögum. Margt af því
Frá Rafni Geirdal:
ÉG legg eindregið til að ísland taki
tillit til alþjóðlegra sjónarmiða um
friðun hvalsins; einkum eftir vel
heppnaða umhverfisverndarráð-
stefnu í Ríó.
Litið er til íslands sem fordæmis
í ræktun skóga eins og kom fram
í fyrri grein minni um ræðu forseta
okkar, Vigdísar Finnbogadóttur,
þar sem vitnað er í að við höfum
glantað 16 trjám á hvern íslending.
Á meðan er skóglendi jarðar að
eyðast upp.
Sýnum því einnig fordæmi varð-
andi hvalinn. Tökum upp skoðunar-
ferðir fyrir erlenda gesti okkar um
íslandsmiðin, þar sem þeim gefst
kostur á að sjá hvalinn spúa upp
vatni mitt í sínu náttúrulega um-
hverfi. Eflaust þætti mörgum okkar
þetta einnig áhugavert.
John A. Knauss, aðalfulltrúi
Bandaríkjanna á alþjóðahvalveiði-
ráðstefnunni benti á ágæta lausn
fyrir hvalveiðiþjóðir sem vilja eðli-
lega fá tekjur fyrir sínar auðlindir:
„Hvalaskoðun, sem skipulögð er um
allan heim, veltir meira en 300
milljón dölum (um 18 milljörðum
króna) árlega og á síðasta ári
tengdust um fjórar milljónir manna
nýtingu hvala, sem ekki tengdust
veiðum.“
Þetta er kjörin tekjulind fyrir
íslendinga, og einnig fyrir Norð-
menn, Færeyinga, Grænlendinga
og aðrar þjóðir við sjávarsíðuna.
Þetta er vel séð á erlendum vett-
vangi. Þetta getur aukið tekjur til
sjávarþorpa landsbyggðarinnar.
Þetta vinnur saman við almenna
aukningu ferðamannastraums.
Veljum þetta sem leið. ísland í önd-
vegi. íslandi allt.
RAFN GEIRDAL
skólastjóri,
Smiðshöfða 10, Reykjavík.
Víkveiji skrifar
Viðskipti bílaumboðanna með
nýja sem notaða bíla virðast
einkennast af mikilli ládeyðu um
þessa mundir, þar sem fyrirtækin
keppast við, á allt að því örvænt-
ingarfullan hátt, að gera söluvöru
sína sem gimilegasta. Alls kyns
gylliboð eru í gangi, svo sem sum-
arfrí fyrir fjölskylduna, sé keyptur
nýr bíll, kvöldverðarboð, ókeypis
hvers kyns fylgihlutir með bílnum
og fleira og fleira. Slagorð eins og
„ótrúlegt verð“, „ótrúlega hag-
stætt verð“, „kostar aðeins...“ eru
fastur fylgifiskur bílaauglýsinga,
en þrátt fyrir öll ótrúlegheitin, er
ótrúlega lítil hreyfing á þessum
markaði. Án gamans, það er sjálf-
sagt ekkert ótrúlegt að lítil hreyf-
ing sé á bílamarkaðnum um þessar
mundir, þegar atvinnuleysi blasir
við mörgum einstaklingnum, eða
er þegar staðreynd, gjaldþrot vofa
yfír fyrirtækjum, enn frekari sam-
dráttur í þjóðarbúskapnum virðist
staðreynd, bið virðist ætla áð verða
á að hér rísi nýtt álver og sjávarút-
vegurinn bíður ákvörðunar Þor-
steins Pálssonar sjávarútvegsráð-
herra um heildarafla næsta físk-
veiðiárs, með öndina í hálsinum.
xxx
unningjar Víkveija hafa haft
á orði, að ekki geti örvænt-
ingarfullar tilraunir bílasala í þá
veru að gera sína vöru sem söluleg-
asta skilað miklum árangri við þær
þjóðfélagsaðstæður sem við búum
í dag. Eru þeir sumir þeirrar skoð-
unar að vænlegra til árangurs væri
að bjóða bílana einfaldlega til sölu
á lægra verði og draga til dæmis
frá söluverðinu áætlaða þá upphæð
sem hinir ýmsu „bónusþættir“ eða
„ókeypis" fylgihlutir bílanna kosta.
Þar með gæti verið komið viðráðan-
legra verð fyrir þá sem hyggja á
bílaviðskipti.
XXX
jaldan hafa ný boð og bönn
verið jafn rækilega kynnt í
umferðinni, eins og bann við um-
ferð vinnuvéla um ákveðnar um-
ferðaræðar höfuðborgarsvæðisins,
á álagstímum, sem tók gildi nú um
síðustu mánaðamót. Ungir vinir
Víkveija spurðu hann nú um dag-
inn, þegar farið var í bíltúr um
borgina, hvað hann héldi að öll skilt-
in um það sem þeir nefndu „trakt-
orsbann" hefðu kostað. Víkveiji
kunni ekki svör við spurningunni,
en þess má geta að henni var varp-
að fram eftir að skiltaáhugamenn-
imir ungu höfðu talið 46 skilti!
xxx
Vannýttar fiskitegundir hafa
verið mikið til umræðu í
tengslum við þann mikla niðurskurð
á þorskveiðiheimildum sem líklega
verður ákveðinn í lok þessa mánað-
ar. Víkveiji telur að veitingamenn
sem leggja áherslu á sjávarrétti
hafí sýnt gott fordæmi, þegar þeir
til dæmis bjóða upp á langhala og
búra á matseðlum sínum. Hótel
Holt hefur lagt áherslu á kynningu
af þessu tagi, svo og Við Tjörnina
og Perlan, svo einhveijir staðir séu
nefndir. Nú fyrir skömmu fékk Vík-
veiji búra í Naustinu, matreiddan
á hreint afbragðsgóðan hátt og
þótti mikið um ágæti fiskjarins.
Búri er afar þéttur fískur, og minnir
kannski helst á skötusel. Eins og
hann er matreiddur á Naustinu er
hann hreinn herramannsmatur.