Morgunblaðið - 21.07.1992, Qupperneq 20

20
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. JÚLÍ 1992
Heimsmeistaramót undir 21 árs í snóker:
Islendingar komnir
á sigurbraut í Brunei
Frá Guðjóni Guðmundssyni, blaðamanni Morgunblaðsins í Brunei.
ÍSLENDINGAR sigruðu í öllum viðureignum sínum að einni undanskil-
inni í fyrstu umferð heimsmeistaramótsins í snóker, sem haldið er í
Brunei, höfuðborg Brunei Darussalam, Iitlu soldánsdæmi á eyjunni
Borneo. Mótið hófst síðastliðinn sunnudag og lýkur því 1. ágúst nk.
Átta íslendingar taka þátt í mót- og Jóhannes B. Jóhannesson vann
inu og eru með flölmennustu sveit Young Ann frá Brunei 4—0. í gær
mótsins, að gestgjöfunum undan-
skildum. Opnunarleikur mótsins sl.
sunnudag var viðureign Jóhannesar
B. Jóhannessonar og Patricks Del-
semmes frá Belgíu, sem er stiga-
hæsti maður mótsins og lenti í öðru
sæti á síðasta heimsmeistaramóti á
Indlandi á síðasta ári. Jóhannes tap-
aði, vann einn ramma en tapaði fjór-
um. Jóhannes, sem er 8. stigahæsti
maður mótsins, vann Filippseyinginn
Manolo 4—3. Þetta er í fyrsta sinn
sem íslendingur kemst á lista yfir
stigahæstu menn á heimsmeistara-
móti.
í fyrstu umferð sigraði Ásgeir
Ásgeirsson Dossa fra Indlandi 4—1,
Hjalti Þorsteinsson tapaði óvænt fyr-
ir indverskum keppanda, Þorbjöm
Sveinsson vann Tuah frá Brunei 4—0
Löglærðir fulltrúar:
sigruðu íslendingar með yfirburðum
í öllum sínum viðureignum. Kristján
Helgason vann Yap Fu frá Brunei
4—0, Halldór Sverrisson vann Yes
Sir 4—1 og Gunnar Adam Ingvarsson
vann Jamal frá Pakistan 4—1. Nú
þegar hafa verið gerð tvö „break“ á
mótinu, sem merkir að spilarar hafa
skorað meira 100 stig í einni lotu.
Á fundi stjórnar Prestafélagsins í gær varð niðurstaðan sú að formaðurinn stefndi ríkisstjóminni fyrir
dóm. Hér em þrír stjórnarmenn að fundi loknum með úrskurð kjaradóms fyrir framan sig. Frá vinstri:
Sr. Guðni Þór Olafsson á Melstað í Miðfirði, sr. Geir Waage og sr. Baldur Kristjánsson á Höfn í Hornafirði.
Látið reyna á gildi bráðabirgðalaganna fyrir dómstólum:
Siðferðileg rök að baki máls-
höfðun á hendur sljóminni
- segir sr. Geir Waage, formaður Prestafélagsins
SR. Geir Waage, formaður Prestafélags íslands, segir að siðferðileg
rök liggi að baki þeirri ákvörðun sinni að stefna ríkisstjórninni fyr-
ir dóm og krefjast ógildingar bráðabirgðalaganna um kjaradóm.
Með nýjum úrskurði kjaradóms, sem kveðinn var upp í samræmi
við bráðabirgðalögin, var horfið frá því að hækka laun presta um-
talsvert með tilliti til afbrigðilegs vinnutíma presta, stöðugra bak-
vakta og útkalla, og laun þeirra þess í stað hækkuð um 1,7%. Prest-
ar telja bráðabirgðalögin bijóta stjórnarskrána.
Samkomuiag
er um nýja
skilgreiningu
LÖGLÆRÐIR starfsmenn hjá hér-
aðsdómum og sýslumannsembætt-
um og viðsemjendur þeirra undir-
rituðu samning sl. föstudag. Að
sögn Völu Valtýsdóttur, formanns
Stéttarfélags lögfræðinga í ríkis-
þjónustu, náðist samkomulag um
röðun starfa í launaflokka á
grundvelli gildandi kjarasamn-
ings milli félagsins og fjármála-
ráðherra.
„Það var ekki verið að undirrita
raunverulegan kjarasamning heldur
var verið að skilgreina ný störf lög-
lærðra starfsmanna hjá héraðsdóm-
um og sýslumannsembættura, eftir
aðskilnað dóms- og umboðsvalds,"
segir Vala. Samningurinn nær til
þessara starfsmanna í embættum
alls staðar á landinu.
Kjarasamningur lögfræðinga í rík-
isþjónustu var laus 1. september á
síðasta ári. ,
Fyrst ber að nefna svokallað
Námsmannalínukort sem er debet-
kort til notkunar í hraðbönkum er-
lendis. Við notkun þess munu út-
tektir erlendis skuldfærast jafnóð-
um af tékkareikningi eða gjaldeyr-
isreikningi í Búnaðarbankanum.
Eiga SINE-félagar þannig kost á
að lækka verulega allan kostnað
við gjaldeyrismillifærslur auk þess
sem millifærslan er gerð auðveldari
„Þegar ríkisstjórnin tók fram
fyrir hendurnar á úrskurðaraðilan-
um, kjaradómi, er þess að gæta að
kjaradómurinn er löglega skipað
stjómvald, sem tók efnislega af-
stöðu á grundvelli laga, sem um
hann gilda,“ sagði Geir Waage í
samtali við Morgunblaðið í gær.
„Þótt ríkisstjórninni hafi af ein-
hveijum ástæðum ekki fallið við þá
niðurstöðu eða hún verið ósammála
henni, þá getur það varla verið brýn
nauðsyn, að skilningi stjómarskrár-
innar, fyrir beitingu neyðarvald-
boðs, sem bráðabirgðalögin eru í
sjálfum sér.“
Geir sagði að nógur tími virtist
hafa verið fyrir hendi til að kalla
en áður. Af öðrum nýjungum má
nefna framfærslulán sem nemur
allt að 100% af lánsloforði frá LÍN
- méð lægri vöxtum en almennt
tíðkast. Þeir sem eru á fyrstu önn
geta fengið lánað allt að 90%.
Auk þess fá SÍNE-félagar þijá
námsstyrki, Ián vegna búslóðaflutn-
inga, námslokalán og ýmislegt
fleira.
(Fréttatilkynning.)
Alþingi saman. í forskrift ríkis-
stjórnarinnar fyrir seinni úrskurði
kjaradóms hefði dóminum verið
gefinn frestur til 31. júlí að kveða
upþ endanlegan úrskurð. „Hvar er
þá þörfin eða orsökin fyrir flýtinum?
Það var auðvelt að kalla Alþingi
saman til að fjalla um málið innan
þessara tímamarka ef ekki mátti
bíða til 17. ágúst, þegar fyrir lá að
Alþingi kæmi saman. Þannig hefur
ríkisstjórnin sjálf fellt fyrir sér allt,
sem snýr að tímamörkunum," sagði
Geir.
Hann sagði að siðferðileg rök
lægju einkum að baki ákvörðun
sinni. „Prestafélagið er algjörlega
vopnlaus aðili. Við höfum hvergi
nokkurs staðar möguleika á að
beita okkur í málinu. Við getum
ekki áfrýjað máli okkar til neins
og við höfum heldur ekki tök á
neins konar valdbeitingu eða ígildi
hennar eins og verkfalli eða ein-
hveiju slíku. Það eina, sem við get-
um gert, er því að mótmæla," sagði
Geir. „Venjuleg mótmæli, borin
fram við þennan aðila, sem er tví-
vegis búinn að beita neyðarákvæði
gagnvart okkur, er harla lítils virði.
Það er eins og að skvetta vatni á
gæs.“
Geir sagði að kjarabætur presta
væru afar brýnar og ekki væri
hægt að kalla ástandið hjá mörgum
prestum annað en fátækt. „Þó að
kjarabæturnar séu þess vegna
brýnar, eru þær eðli málsins sam-
kvæmt léttvægari en þetta stóra
meginatriði; að það er ekki hægt
að líða neinum, og allra sízt fram-
kvæmdavaldinu í landinu, þá hegð-
un sem framkvæmdavaldið hefur
sýnt í þessu máli. Ef eitthvað er
tekur hún fram frekjunni, sem þeir
sýndu gagnvart BHMR á sínum
tíma,“ sagði hann.
Formaður Prestafélagsins sagði
að með því að stefna ríkisstjórninni
væri hann að grípa til þeirrar einu
vamar, sem prestar ættu. „Þetta
era einu mótmælin, sem ekki verður
fleygt samstundis eins og fölnuðu
grasi. Með því að fara þessa leið
þykjumst við vera að tryggja mót-
mælum prestastéttarinnar vandaða
meðferð. Þessi mótmæli eru viðvar-
andi á meðan dómstólarnir fjalla
um þau,“ sagði sr. Geir.
Hann gagnrýndi ríkisvaldið fyrir
að ganga fyrst á samninga, sem
það hefði sjálft gert við BHMR og
ijúfa nú grið þeirra, sem væra sett-
ir undir kjaradóm. „Við lítum svo
á að menn eigi að njóta friðar und-
ir kjaradómi og fá óvilhalla meðferð
sinna mála. Á móti hafa menn fram-
selt réttindi, sem engan veginn geta
talizt léttvæg; verkfalls- og samn-
ingsrétt," sagði Geir.
Hann sagðist telja að stjórnvöld
hefðu rýrt álit íslands sem lýðræðis-
ríkis með því að beita forneskjuleg-
um neyðarúrræðum hvað eftir ann-
að í dægurmálum. „Það hlýtur að
vera athugandi fyrir þá menn, sem
veita málum okkar forystu, hvort
þetta er sú auglýsing, sem er okkur
gagnlegust við þær aðstæður, sem
þeir sjálfir telja okkur trú um að
við séum í núna,“ sagði Geir.
Hann sagði að í meðferð málsins
hlyti að skýrast hver væri ríkis-
stjórnaraðild verkalýðsforystunnar
á hveijum tíma. „Það virðist vera
um það samkomulag, þótt um það
finnist hvergi stafur á bók, að
verkalýðsforingjamir þurfi ekki
annað en að láta hvína dálítið í
sér, og þá hlaupi stjórnvöldin til og
geri nákvæmlega eins og þeir mæla
fyrir,“ sagði hann.
Sr. Geir Waage segist hafa tekið
þá ákvörðun að höfða mál gegn
ríkisstjórninni í eigin nafni. For-
maður Prestafélagsins sé kjörinn á
aðalfundi beinni kosningu og hafi
því beint umboð félagsins. Prestafé-
lagið er því ekki formlegur aðili að
málinu.
Merkur fornleifafundur á Grænlandi:
Bæjarrústir reistar af
Islendingnm finnast
FUNDIST hafa á Grænlandi einstaklega vel varðveitar bæjarrústir
frá miðöldum. Samkvæmt heimildum er talið að íslendingar hafi
reist þetta bæjarþorp. í sumar hóf hópur frá Þjóðminjasöfnum
Grænlands og Danmerkur að rannsaka þennan fund og var einum
íslenskum fornleifafræðingi, Guðmundi Ólafssyni, boðið að taka
þátt í rannsókninni.
Guðmundur Olafsson sagði að
bæjarrústimar væra frá miðöldum,
aldursgreiningar bentu til þess að
bærinn hefði verið reistur um 1000
og verið yfirgefin á seinni hluta
14. aldar. Guðmundur sagði að
þessar bæjarrústir hefðu fundist
fyrir tilviljun. Þær hefðu verið
huldar sandi, sem líklega væri
afleyðing uppblásturs, og hefði
fundist þegar straumhörð jökulá
sem rennur um dalinn, þar sem
rústirnar væru, hefði farið að
bijóta bakkana. Hann sagði að
menn hefðu þá tekið eftir því að
húsaviðir hefðu staðið út úr ár-
bakkanum. Að sögn Guðmundar
er bærinn í mikilli hættu frá ánni
sem hefur grafið sig inn í árbakk-
ann.
Guðmundur sagði að það ein-
kenndi þennan bæ hve allt væri
vel varðveitt. Hlutir eins og timb-
ur, lífrænar leifar, og fatnaður litu
út eins og þeir hefðu verið skildar
eftir fyrir ári síðan. Það væru sand-
urinn og sífreri í jörðu sem hefðu
geymt allt svona vel. Guðmundur
sagði að veggir í húsinu væra al-
veg uppistandandi og burðargrind
húsins væri einnig varðveitt. Hann
sagði að nauðsynlegt væri að flytja
stórvirkar vinnuvélar á staðinn til
þess að skafa sandinn ofan af
svæðinu þar sem bærinn væri. En
í sumar hefði 500 tonnum af sandi
verið mokað af svæðinu.
Guðmundur sagði að samkvæmt
heimildum væri talið að íslending-
ar hefðu búið þarna en enginn
merki eins og rúnaristur hefðu
fundist til þess að staðfesta þetta.
Aðalbyggðin hefði verið í næsta
dal, Austmannadal, og engar
heimildir væru til um byggð í þess-
um hliðardal, þar sem rústirnar
væru. Hann sagði að rannsóknar-
menn álíti að þetta væri einn af
stærstu bæjum eða bæjarþorpum
sem hefðu fundist. Bærinn væri
um 20-30 metra breiður og bygg-
ingarleifar væru á 100 metra löngu
svæði en óvíst væri hvort þær
væru samhangandi. Þessi bær
hefði þróast í nokkur hundruð ár
og hefði þess vegna ekki allur ver-
ið notaður í einu. Guðmundur telur
þennan fund þvi einstakt tækifæri
til þess að rannsaka bæjarþróun.
Guðmundur sagði að Þjóðminja-
safn Grænlands stæði að þessari
rannsókn í samvinnu við Þjóð-
minjasafn Danmerkur en sér hefði
verið boðið að taka þátt fyrir hönd
íslands. í sumar hefði verið þarna
10 manna hópur í einn mánuð.
Nú væri verið að afla styrkja til
þess að halda áfram en það væri
ákaflega dýrt að stunda rannsókn-
ir í afdölum á Grænlandi t.d. þyrfti
að flytja öll aðföng að með þyrlum.
Við undirritun samnings. Frá vinstri: Edda Svavarsdóttir og Jón
Adólf Guðjónsson frá Búnaðarbanka, Ólafur Briem og Ingibjörg
Jónsdóttir frá SÍNE.
Njr fjármálasamningur
SINE og Búnaðarbankans
SAMBAND íslenskra námsmanna erlendis og Búnaðarbanki íslands
endurnýjuðu samning sinn um fjármálaþjónustu 17. júlí sl. Þar er
að finna ýmsar nýjungar.