Morgunblaðið - 06.10.1992, Blaðsíða 34
34
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. OKTÓBER 1992
HARKUR
Áhrifaríkur hárkúr með
Biotíni
fyrir hár,
húðog
neglur.
Vítamín,
stein-
efni,
amínó-
sýrur,
protein.
Hugsaðu vel um hárið!
BIO-SELEN UMB. SIMI 76610
Ríkisfjármál
IIIMT®
TIME RECORDER CO.
Stimpilklukkur fyrir
nútíð og framtfð
OTTO B. ARNAR HF.
Skipholti 33 -105 Reykjavik
Simar 624631 / 624699
Ný gerð bamabílstóla
* Fyrir böm frá fæðingu
til 5 ára aldurs.
* Þægilegar 5 punkta fest-
ingar með axlapúðum.
* Stillanlegur.
* Stólnum má snúa með
bakið fram (->9kg.) eða
aftur (9-18kg.).
* Má hafa frístandandi.
* Vasi á hlið, fyrir leikföng
eða annað.
* Auðvelt að taka áklæðið
af og þvo það.
* Viðurkenndur.
* Verökr. 10.998,-
Borgartúni 26
Sími: (91) 62 22 62
Mynds.:(91) 62 22 03
Nýja-Sjálmid hf.
The Economist.
RIKISSTJÓRNIR krefjast þess að skráð almenningshlutafélög leggi
fram endurskoðaða reikninga samkvæmt viðurkenndum reiknings-
skilavenjum. En sjálfar hafa ríkisstjórnirnar hunsað þessar reglur.
Eina undantekningin er Nýja-Sjáland.
Stjarnfræðilega er Nýja-Sjáland
fyrsta iðnríkið sem sér til sólar dag
hvem. Hugsanlega er þar ein lítil
skýring þess að Nýja-Sjáland varð
fyrst ríkja til að birta raunhæfa
ríkisreikninga, svipað því sem tíðk-
ast hjá almenningshlutafélögum.
Efnahagsreikningur sýnir eignir
og skuldir ríkisins og í rekstrar-
reikningi er tekjum og gjöldum
dreift yfir raunverulegan myndun-
artíma þeirra.
Fram að þessu hafa ríkisstjórnir
notað greiðslutengdar aðferðir
(cash-based) til að mæla fjárlaga-
halla. Skattar og útgjöld eru þá
færð til bókar um leið og greiðslur
eiga sér stað. Með hinni nýju að-
ferð eru tekjur og gjöld hins vegar
skráð jafnóðum og til þeirra er
unnið eða stofnað, óháð því hvenær
greiðslur kunna að vera inntar af
hendi.
Greiðslutengd reikningsskil
veita falska öryggiskennd varðandi
þær afleiðingar sem núverandi
stjómarstefna mun hafa um
ókomna tíð. Ekki er greint á milli
Fundur
*
Astand og
úrræði íat-
vinnulífinu
VERSLUNARRÁÐ íslands held-
ur fyrsta morgunverðarfund
sinn á þessum vetri á morgun,
miðvikudaginn 7. október í Átt-
hagasal Hótels Sögu. Fundurinn,
sem mun standa frá kl. 8.00-9.30,
tekur til umfjöllunar stöðu og
framtíð íslensks atvinnulifs.
Framsögumenn á morgunverðar-
fundinum verða Páll Kr. Pálsson,
framkvæmdastjóri Vífilfells hf. og
Einar Oddur Kristjánsson, fram-
kvæmdastjóri Hjálms hf. á Flat-
eyri. Með þeim verða við pallborð
Lára V. Júlíusdóttir, framkvæmda-
stjóri ASÍ og Sigurður B. Stefáns-
son, framkvæmdastjóri Verðbréfa-
þings íslandsbanka hf. Fundar- og
umræðustjóri verður Vilhjálmur
Egilsson, framkvæmdastjóri Versl-
unarráðs.
Fundurinn er öllum opinn, en
nauðsynlegt er að tilkynna þátttöku
fyrirfram til skrifstofu Verslunar-
ráðs.
þess hvort útgjöld stafa af líðandi
kostnaði eða fjárfestingu til' langs
tíma. Ekkert er heldur hirt um
þann kostnað sem stjómvöld leggja
á komandi kynslóðir, til dæmis
með því að vanrækja viðhald sam-
göngukerfis og stofna til lífeyris-
skuldbindinga án tilsvarandi tekju-
öflunar.
Nýju reikningamir ættu að gefa
nákvæmari mynd af íjárhagsstöðu
ríkisstjórnarinnar þar sem fylgst
er með breytilegu virði eigna og
skulda. Fjárfesting yrði afskrifuð
á endingartíma eignarinnar í stað
þess að afskrifa upphæðina alla
þegar greiðsla fer fram, eins gert
er í hefðbundnum ríkisreikningum.
Á sama hátt yrði greiðsluskuld-
binding vegna áunnins lífeyris
færð til skuldar.
Ef ríkisstjórnir héldu reikninga
sína með svipuðum hætti og fyrir-
tæki gera, fengju þær nauðsynleg-
ar upplýsingar varðandi ákvarðan-
ir til lengri tíma. En um leið yrði
flett ofan af öllum brellunum í
hefðbundnum ríkisreikningum, svo
sem þeirri að selja eignir til að
minnka fjárlagahalla. Þannig má
ef til vill skýra hvers vegna slóttug-
ir stjómmálamenn_ vilja halda í
gömlu aðferðimar. I nýju reikning-
unum hefði sala ríkisfyrirtækja
þau áhrif að eignir og skuldir
minnkuðu álíka mikið. Engin
breyting yrði þar af leiðandi á
hreinni eign og rekstrarafkomu
ríkissjóðs.
Hvað sýna svo reikningar Nýja-
Sjálands? í lok desember 1991
voru skuldir umfram áætlaðar
eignir ríkisstjórnarinnar 14,4 millj-
arðar nýsjálenskra dala (420 millj-
arðar ISK). Með öðrum orðum
væri fyrirtæki í sömu stöðu trúlega
gjaldþrota. Sú niðurstaða þarf
varla að koma á óvart í ljósi viðvar-
andi ijárlagahalla undanfama tvo
áratugi. En neikvætt eigið fé hefur
ekki sömu þýðingu fyrir ríkisstjórn
og einkafyrirtæki. Ríkisstjórnir
hafa vald til að leggja á skatta og
bæta þannig fjárhaginn á skömm-
um tíma. Neikvætt eigið fé þýðir
ekki gjaldþrot, heldur auknar byrð-
ar á skattgreiðendur morgundags-
ins.
Fyrsta tímabil hinna nýju reikn-
inga var síðari helmingur ársins
1991. Á því tímabili nam rekstrar-
halli ríkissjóðs 3,7 milljörðum
nýsjálenskra dala. Gömlu greiðslu-
tengdu reikningamir sýndu aðeins
500 milljóna dala halla. Muninn
má að mestu skýra með 2,6 millj-
arða dala gengistapi sem jók er-
lendar skuldir ríkisins.
Allt annað en auðvelt var að
meta eignir ríkisstjómarinnar til
fjár. Ríkisfyrirtæki vom metin á
hið lægra af ílögðum kostnaði eða
markaðsvirði; land og byggingar á
markaðsvirði og vegir á afskrifuð-
um kostnaði við endumýjun, í sam-
ræmi við áætlaðan endingartíma.
Meðal skulda hefur ríkisstjórnin
fært áunninn framtíðarlífeyri fyrr-
verandi og núverandi ríkisstarfs-
manna. Hins vegar fá almennur
lífeyrir og tryggingabætur ekki
sömu meðferð enn sem komið er.
Þær byrðar munu þyngjast eftir
því sem þjóðin eldist.
Ein kyrrmynd af eiginfjárstöðu
ríkisstjómarinnar segir svo sem
ekki mikið á meðan hagfræðikenn-
ingar veita engar leiðbeiningar um
kjörstöðu. En með tímanum mun
þetta nýja reikningsskilakerfi gefa
gleggri mynd af því hvort stjórnar-
stefnan er lífvænleg og hvort eign-
um á borð við vegakerfi er haldið
við.
Með því að skoða eldri fjárlaga-
gögn fást nokkrar vísbendingar
um hvernig eigið fé nýsjálensku
ríkisstjómarinnar hefur breyst. Ef
allur ijárlagahalli frá 1972 er lagð-
ur saman, að frátöldum fjárfest-
ingum en meðtöldum áhrifum
lækkandi gengis á erlendar skuld-
ir, þá hefur hreint virði nýsjálensku
ríkisstjómarinnar minnkað um 12
milljarða nýsjálenskra dala á síð-
ustu 20 árum.
Nýja reikningsskilakerfið er
reyndar aðeins hluti af mun víð-
tækari endurbótum í opinberri
stjórnsýslu á Nýja-Sjálandi. Yfir-
menn ráðuneyta kallast nú aðal-
framkvæmdastjórar og í stað ævir-
áðningar fá þeir samning til fimm
ára. Þeir hafa nú meiri völd til að
ákveða ráðningu og launakjör
starfsmanna og þeim er gert að
ná ákveðnum rekstrarmarkmiðum.
Frá júlí 1989 hafa ráðuneyti
þurft að útbúa efnahags- og
rekstrarreikninga með afskriftalið-
um. Tilgangurinn er sá að gera
stjórnendur meðvitaðri um eignir
og skuldir ráðuneyta sinna. Reikn-
inga allrar ríkisstjórnarinnar verð-
ur að birta tvisvar á ári. Samhliða
mun ríkisstjórnin þó halda áfram
að birta gömlu greiðslutengdu
reikningana til þess að fá óslitinn
samanburð við fyrri ár.
Betri upplýsingar um fjármál
ættu að torvelda nýsjálensku ríkis-
stjórninni að horfa fram hjá afleið-
ingum skammsýni. Tíminn leiðir í
Ijós hver árangurinn verður. Þetta
gætu vissulega verið góðar fréttir
fyrir skattgreiðendur morgundags-
ins. Fréttirnar eru jafnvel enn betri
fyrir alla þá endurskoðendur sem
nýsjálenska ríkisstjórnin verður að
ráða í vinnu.
Eigið fé nýsjálensku
ríkisstjórnarinnar*
(Eignir að irádregnum skuldum)_+2
Milljarðar nýsjálenskra dollara (NZO)
-2
\ 4
1 6
Rýrnun frá 1972-73 1 -8
er áætluð með því m aö leggja saman % Á "10
(sjá texta). ^ ' 1 -12
-14
1973 76 78 '80’82'84’86’88 ’90’91
Eignir, 3i.des. 1991
I Samtals: 42,0 milljaröar 1 nýsjálenskra dollara (NZD)
100
Annað 6 %
Land og skógar 6
Byggingar Verksmiðjur og vélar Samgöngukerfi 16 80
7 60
15
Reiðufé og viðskiptakröfur Gjaldeyrisforði 10 40
11
Peningalegar fjárfestingar 20 20
Ríkisfyrirtæki 9 0
Skuldir, 31.des. 1991
1 Samtals: 56,4 milljarðar
I nýsjálenskra dollara (NZD)
Aðrar 100
skammtímaskuldir 6 %
Lifeyris- 12
skuldbindingar 80
Erlend lán 37 60
40
Innlend lán 45 20
0
Heimild: Rikissjóöur Nýja Sjálands
Laujþunnar lambasneiðar með lárperu,
ananas, grcenum pipar og portvíni:
Úr uppskriftabceklingi nr. 8.
Lambaskankar með támötum og skessujurt:
Úr lambakjötsbceklingi nr. 11.
RETTIR A Ð
HAUSTI
— ú r nýju og Ijúffengu lambakjöti
Það er á haustin sem kostur gefst á að matbúa úr nýju lambakjöti.
Hvort sem þú kýst að elda eitthvað einfalt og fljótlegt eða glíma við
margbrotna sælkeramatreiðslu er hægt að treysta því að
nýtt lambakjöt er eitt besta hráefni sem hægt er að fá.
Nýtt lambakjöt, náttúrulega gott.
SAMSTARFSHÓPUR
UM SÖLU LAMBAKJÖTS