Morgunblaðið - 06.10.1992, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. OKTÓBER 1992
43
Minning
Elísabet Jónsdóttir
frá Sandlækjarkoti
Fædd 19. júní 1888
Dáin 22. september 1992
Amma mín, Guðrún Elísabet
Jónsdóttir, fæddist 19. júní 1888 í
Sandlækjarkoti í Gnúpveijahreppi.
Foreldrar hennar voru Margrét
Eiríksdóttir og Jón Bjarnason. Hún
ólst upp ásamt sjö systkinum, fímm
systrum og tveim bræðrum. Amma
lærði herrafatasaum í einn vetur á
klæðskeraverkstæði Árna og
Bjama í Reykjavík og matreiðslu
hjá Ingibjörgu Jónsdóttur í mat-
söluhúsinu Bárunni.
25. júní 1920 giftist amma
Kjartani Ólafssyni í Vestra-Geld-
ingaholti, Gnúpveijahreppi. Þau
bjuggu þar til vorsins 1961, en þá
seldu þau jörðin og fluttu til
Reykjavíkur á Sólvallagötu 74. 19.
desember sama ár missti hún
manninn sinn. Amma og afí eign-
uðust þijár dætur, Pállnu Ragn-
heiði, fædda 14. febrúar 1922, hún
starfar sem matráðskona heilsu-
stofnunar Náttúrulækningafélags
íslands í Hveragerði og tvíbura-
systurnar Margréti og Guðríði Ól-
öfu, fæddar 14. ágúst 1926. Mar-
grét annaðist aldraða móður sína
síðustu árin og á hún einá dóttur,
Guðríður Ólöf starfar sem sjúkral-
iði og er húsmóðir í Kópavogi. Hún
er gift Jóni Andréssyni og eiga þau
fimm börn.
Amma var mjög vönduð kona
með einstaklega góða lund. Hún
var hæfíleikarík og mikill persónu-
leiki. Leið mín lá nokkuð oft á
Sólvallagötu 74, enda ekki Inagt
að fara síðustu fímm árin, en þá
fluttist ég í Vesturbæinn ásamt
Ragnhildi konu minni. Það voru
aðeins þijú hús á milli okkar. Allt-
af voru móttökurnar hlýjar og vina-
legar. Áður em ég vissi af var
Magga búin að færa okkur kaffi
og kökur og amma sá alltaf til
þess að Magga færi í skápinn sinn
og færði okkur konfektmola eða
annað sætindi.
Ég hændist snemma að ömmu
og sá hún fljótlega að við áttum
margt sameiginlegt. Þegar við
krakkamir komum í heimsókn fór
ég oftast að dunda mér hjá henni
eða að spila við hana á meðan hin-
ir krakkamir léku sér saman.
Amma minntist oft þessara- stunda
og nú í seinni tíð fór hún að tala
um hvað ég hefði verið heppinn í
spilum.
Fyrsta jólaföndrið mitt, sem ég
bjó til fékk amma. Það var eins
konar blómavasi úr flösku sem ég
skreytti og málaði. Ömmu þótti
ákaflega vænt um þessa gjöf og
hafði hún hana hjá sér í glugganum
allt fram á síðasta dag.
Þegar ég var níu ára gamall fór
ég í sveit. Þá fann ég að sveitalífið
var mér í blóð borið og eftir það
var ég sjö sumur í sveit. Við þessa
reynslu dróst ég nær hugarheimi
ömmu. Þá gat ég betur talað við
hana á hennar máli og ég skildi
hana betur. Hún hafði frá svo
mörgu að segja úr sveitinni I gamla
daga.
Amma var alltaf hrifin af hest-
um. Það kom glampi í augun og
andlit hennar ljómaði þegar hún
sagði mér frá gæðingunum sem
hún hafði átt. Þeir voru greinilega
stalli ofar en lúxuskerrur nútímans.
Amma var mikil hannyrðakona
og listamaður í sér. Hún heklaði,
pijónaði og saumaði mikið og var
alltaf að skapa eitthvað. Hún var
mjög útsjónarsöm og ótrúlegt hvað
hún gat séð út snið og stærðir án
þess að taka nokkur mál. Eftir að
hún fluttist til Reykjavíkur fréttist
fljótt hversu vandvirk hún var.
Fyrr en varði var hún farin að
gera við flíkur fyrir fjölda fólks og
átti hún marga fasta viðskiptavini
enda voru reikningamir ekki háir
hjá henni. Það kom fyrir oftar en
einu sinni að menn borguðu meira
en hún hafði sett upp. Þetta er
dæmi um það hvað amma var hóg-
vær og lítillát. Mér þótti vænt um
það þegar hún gaf mér dúk, sem
hún heklaði 95 ára gömul. Hún
sagði mér að nú væri hún hætt að
hekla. Þetta var hennar síðasta
handavinna vegna þess að sjónin
var farin að gefa sig.
Þó að sveitin og sveitalífíð hafi
verið ömmu ofarlega í huga fylgd-
ist 'hún samt sem áður vel með.
Hún var nútímaleg á allan hátt.
Hún fyldist með tískusveiflum, tók
þátt í stjómmálaumræðum og spil-
aði brids allt til 95 ára aldurs.
Amma eltist mjög vel og þrátt
fyrir að hún væri orðin elst allra á
íslandi hafði hún alveg sérstaklega
gott minni. Hún mundi bæði gamla
tíma og einnig fylgdist hún vel með
því sem var að gerast í kringum
hana, allt fram til síðustu stundar.
Oft sló hún okkur við sem yngri
emm.
Amma hafði það fyrir reglu að
gefa okkur I fjölskyldunni jóla-
stjörnur fyrir hver jól. Núna í sept-
ember, aðeins viku fyrir andlátið,
var hún farin að gera ráðstafanir
fyrir næstu jól, slík var fyrirhyggj-
an.
Ljóðmæli og kvæði vom ömmu
hugleikin. Hún kunni rímur úr
sveitinni þar sem sveitungar ortu
hver um annan í gamansömum
dúr. Hún pikkaði jafnan í mig og
hló, þegar hún hafði farið með slík-
an brag fyrir mig. Einnig fór hún
oft með trúarleg ljóð og var Hall-
grímur Pétursson í miklu uppáhaldi
hjá henni. Oft þegar ég sat á rúm-
stokknum hjá henni og hlustaði á
hana, hugsaði ég um það hvílík
forréttindi það væra að fá að hlusta
á allan þann fróðleik sem frá henni
streymdi. Munnmæli sem hvergi
eru skráð.
Síðustu ár ömmu sá Margrét,
dóttir hennar um hana. Hún hlúði
að móður sinni og umvafði hana
með kærleika og hlýju. Við í fjöl-
skyldunni eram Möggu innilega
þakklát fyrir hennar umhyggju og
við vitum að við hefðum aldrei
haft ömmu svona lengi hjá okkur
nema af því að hún fékk að eiga
sín síðustu ár heima. Amma var
yndisleg kona, sem gaf öllum mik-
ið af sjálfri sér. Mér þótti vænt um
.hana og hugsa með þakklæti til
allra þeirra stunda sem við áttum
saman.
Amma kvaddi mig oft eins og
það væri í síðasta sinn sem við
sæjumst og þakkaði mér fyrir sam-
fylgdina og óskaði mér alls hins
besta í lífínu. Hún ætlaði ekki að
láta það ógert að kveðja. Mér er
minnisstæð síðasta heimsókn okkar
hjónanna til ömmu nú á dögum.
Hún benti á vegginn í herberginu
sínu og sagði með glampa í augum,
að þama væra sólargeislamir sínir.
Sólin hafði þá náð að senda geisla
sína inn um gluggann rétt áður en
hún settist.
Það er komið haust, líf slokknar,
langri ævi er lokið. Minningin um
ömmu lifír.
Vaktu, minn Jesú, vaktu’ í mér,
vaka láttu mig eins í þér,
sálin vaki, þá sofnar líf,
sé hún ætíð í þinni hlíf.
(Hallgrímur Pétursson)
Andrés.
Hin langa þraut er liðin,
nú loksins hlaustu friðinn,
og allt er orðið rótt,
nú sæll er sigur unninn
og sólin bjðrt upp runnin
á bak við dimma dauðans nðtt
Ffyrst sigur sá er fenginn,
fyrst sorgar þraut er gengin,
hvað getur grætt oss þá?
Oss þykir þungt að skilja,
en það er Guðs að vilja,
og ogtt er allt, sem Guði’ er frá.
Nú héðan lík skal heija,
ei hér má lengur tef a
i dauðans dimmum val.
Úr inni harms og hryggða
til helgra ljðssins byggða
far vel í Guðs þíns gleðisal.
(V. Briem.)
Langri ævi er lokið. Það er sárt
að kveðja mína elskulegu ömmu,
en þó svo ljúft því að hún hefur
öðlast það sem hún þráði heitast,
hvíldina.
Ég á því láni að fagna þegar ég
fæðist, að þá búa foreldrar mínir
hjá ömmu og afa, Kjartani Ólafs-
syni bónda að Vestra-Geldingaholti
í Gnúpveijahrepþi. Ég var nokk-
urra daga gömul lögð í hennar
kærleiksríka faðm, sem umvafði
mig alla tíð. Þegar afí og amma
bregða búi haga örlögin því þannig
að við mæðgumar flytjumst með
þeim í bæinn og þeirra heimili varð
okkar heimili. Eftir að afí deyr og
mamma fer út að vinna má segja
að ég verði skugginn hennar ömmu.
Það þurfti ekki orð til að vita líðan
hinnar.
' Amma hafði góða frásagnargáfu
og sérstaklega gott minni. Þegar
við voram einar sagði hún mér
sögur úr sveitinni, frá æsku sinni
og myndarheimili foreldra sinna í
Sandlækjarkoti, þeirra Jóns
Bjarnasonar og Margrétar Eiríks-
dóttur. Hún minntist þeirra með
virðingu og kærleika svo og sinna
góðu systkina. Þá sagði hún frá
uppeldi þeirra, leilqum og lífi, þjóð-
félagsháttum öllum og þeim ótrú-
legu breytingum sem orðið hafa á
einni öld. Allt var þetta eins og
ævintýri fyrir litla stúlku.
Amma kenndi baminu sínu bæn-
ir og sálma, en hún kunni ógrynni
af þeim og var oft vitnað í Valdi-
mar Briem, sem var prestur I henn-
ar sveit þegar hún var ung. Þegar
leiðinlegt var að æfa á píanóið, sat
hún hjá mér með handavinnuna
sína og þá gekk allt betur.
Þegar amma var ung lærði hún
fatasaum hjá klæðskerameistara
hér í borg. Það var hennar líf og
yndi að sitja við handavinnu og þá
gleymdist oft umhverfið. Handa-
vinnan var fyrir henni ekki bara
vinna heldur list.
Þó að aldurinn færðist yfir, þá
var amma alltaf jafn ung í anda,
fylgdist vel með og tók þátt í öllu.
Éinkennandi fyrir ömmu var hin
létta lund og gleði annarra var
hennar gleði. Síðustu ár ævi sinnar
dvaldi hún á heimili sínu í umsjón
Margrétar dóttur sinnar. Ég vil
þakka móður minni fyrir þá ein-
stöku umönnun og það að gefa
mér tækifæri að njóta daglegra
samvista við ömmu sem var mér
svo kær. Ég fæ aldrei þakkað
ömmu þá miklu ást og umhyggju
sem hún veitti mér. Eg er rík í
hjarta mínu. Minningin um hana
mun alltaf lifa.
Elísabet Haraldsdóttir.
Langar mig hér með nokkram
orðum að minnast ömmu minnar
þar sem ég get því miður ekki fylgt
henni síðasta spölinn vegna búsetu
og starfa erlendis.
Amma eða langamma, eins og
hún var oftast kölluð í mín eyra
hin síðustu ár vegna fjölda bama-
barnabama, en þau elstu eru nú
komin í mið unglingsár, var sitt
síðasta æviskeið elst allra íslend-
inga, komin á eitthundraðasta og
fímmta aidursár við andlátið.
Elísabet, eins og hún var oftast
kölluð af vinum og ættingjum, ólst
upp hjá foreldram sínum á Sand-
lækjarkoti í Gnúpveijahreppi í Ár-
nessýslu. Giftist hún Kjartani Ól-
afssyni, fæddum 12. október 1883,
dáinn 19. desember 1961, og stund-
uðu þau búskap á bænum Vestra-
Geldingaholti í Gnúpveijahreppi,
þar sem þau ólu upp dætur sínar
þijár, Pálínu, Margréti og Ólöfu.
Seldu þau jörðina 1961 og fluttu
búferlum til Reykjavíkur þar sem
Elísabet síðan bjó alla tíð upp frá
því á Sólvallagötu 74.
Elísabet var snilldar handa-
vinnukona og er mörg fögur hann-
yrðin til vitnis um það. Komin til
Reykjavíkur drýgði hún tekjur sín-
ar á stundum með fataviðgerðum.
Er mér sagt að oft hafi hún gert
flíkur án þess að taka mál og hafí
þar vel dugað hennar næma tilfinn-
ing og glögga auga. Var það henni
þungur kross að bera, þegar sjón-
inni fór að hraka, að geta ekki
dundað sér við handavinnu. Varð
ég þess heiðurs aðnjótandi að hljóta
að gjöf að ég held síðustu hannyrð
úr hennar höndum en það var fín-
Iegt svart bindi, sem hún prjónaði
úr mjög fínu gami, þá 96 ára göm-
ul, og er í mínum augum hinn
mesti dýrgripur.
Önnur stór náðargjöf féll einnig
í hennar hlut en það var einstak-
Fædd 23. janúar 1992
Dáin 14. september 1992
Mig langar til að kveðja í örfáum
orðum litlu, fallegu Thelmu Hrund
Sigurgeirsdóttur, sem lést á Bama-
spítala Hringsins þann 14. septem-
ber slðastliðinn aðeins átta mánaða
gömul. Ég geymi þá stund ætíð I
huga mínum er ég sá litlu Thelmu
Hrand I fyrsta sinn á vökudeild
Landspítalans. Hún lá I kjöltu móð-
ur sinnar sem talaði svo blíðlega
og hvetjandi til hennar.
Litli drengurinn minn dvaldi með
Thelmu Hrund litlu á vökudeildinni
og fylgdist ég því með henni dag-
lega og bað góðan Guð að gefa
henni heilsu svo hún gæti farið
heim með mömmu, pabba og stóru
systur sinni Önnu Ósk er þráðu það
svo heitt. En ei varð mér að ósk
minni.
Þrátt fyrir aðhlynningu lækna
og hjúkranarfólks svo og ómælda
Iega gott minni, sem hún hélt alveg
fram I það síðasta. Fylgdist hún
m.a. alveg með öllum barnabama-
börnunum sínum, tólf að tölu, og
hafði aldur og nöfn þeirra allra á
reiðum höndum alveg fram I lokin.
Góða frásagnargáfu átti hún líka
til að bera og heilmikinn húmor.
Minnist ég margra góðra stunda
við rúmstokkinn hennar, nú síðustu
árin, þar sem hún hélt uppi sam-
ræðum með bæði fróðlegum og
hnyttnum frásögnum frá liðnum
tímum og var eins og hún myndi
heilu samræðumar orðrétt. Einnig
fékk ég að heyra ógrynni af vísum,
kvæðum, sálmum og fallegum
bænum sem hún kunni og fór með
svo reiprennandi að var alveg eins
og hún læsi upp út bók. Veit ég
að hinn mikli sjóður minninga hef-
ur stytt henni stundimar á löngum
tilbreytingarlausum dögum, síð-
ustu aldursárin, þegar hún var orð-
in rúmföst.
Síðustu 6-7 árin var hún að
mestu rúmliggjandi eftir gallsteina-
kast sem hún fékk 98 ára gömul,
sem ekki var meðhöndlað með
skurðaðgerð fyrir aldurs sakir held-
ur með lyfjum og rúmlegu. Hafa
gallsteinarnir að líkindum hijáð
hana talsvert sem eftir var. Veit
ég að slðustu æviárin, þegar hún
gat ekki lengur notið handa sinna
til verka og líkamlegri heilsu fór
að hraka, voru henni að vissu leyti
þung og biðin eftir hinni hinstu
hvílu löng.
Ekki má láta hjá líða að nefna
þá persónu sem mikið hefur á sig
lagt til að gera henni síðustu árin
sem léttbærast og gerði Elísabet
það kleift að dveljast á sínu heim-
ili þar til yfír lauk. En það er .dótt-
ir hennar Margrét, sem sagði upp
fyrra starfi til að geta annast og
hjúkrað móður sinni alfarið. Held
ég að fáir nú til dags séu reiðubún-
ir að fórna svo miklu fyrir aðra og
Margrét hefur gert fyrir móður
sína. Á Margrét mikinn heiður skil-
inn fyrir sína óeigingjörnu og fóm-
fúsu þjónustu.
Að lokum viljum við hjónin senda
dætrum Elísabetar, nöfnu hennar
Haraldsdóttur og öðrum ættingjum
og vinum innilegar samúðarkveðjur
og biðjum þeim Guðs blessunar.
Lárus Þór Jónsson,
Lundi, Svíþjóð.
ást og hlýju foreldra, vina og ann-
arra vandamanna auðnaðist þessari
litlu prinsessu, er okkur sem hana
þekktum og var svo kær, ekki að
lifa og dafna hér I þessum heimi.
Nú hvílir hún I hlýjum faðmi
Guðs og bið ég hann að geyma
hana um alla eillfð. Minningu henn-
ar geymi ég ávallt I hjarta mínu.
Elsku Herdís, Siddi, Anna Ósk
og yndislegu ömmur og afar. Ég
bið Guð að veita ykkur styrk og
huggun I sorginni og birtu og yl
um ókomin ár.
Stundum verður vetur
veröld hjartans I.
Láttu fræ þín lifa
ljóssins Guð I því.
Gef oss þitt sumar
sólu þinni frá.
Kristur kom og sigra,
kom þú og ver oss hjá.
(Frostenson. Sbj.E.)
Fjóla Þorsteinsdóttir.
SACHS
KÚPLINGAR í MAN
Framleiðendur MAN og aðrir framleiðendur
vandaðra vöru- og fólksflutningabifreiða nota
SACHS kúplingar sem upprunalega hluta í
bifreiðar sínar. Þekking Reynsla Þjónusta
ÞAÐ BORGAR SIG ■F> Mk ■ mjr ■ ■. i ■
AÐ NOTA ÞAÐ BESTA! |/ILIVI N
SUÐURLANDSBRAUT 8 • SÍMI: 81 46 70 • FAX: 68 58 84
Thelma H. Sigurgeirs-
dóttir — Kveðjuorð