Morgunblaðið - 23.01.1993, Side 7

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 23. JANÚAR 1993
■,--- r t 1 y 1 ■} f)1/

AF INNLENDUM
VETTVANGI
RAGNHILDUR SVERRISDOTTIR
Ef til auðnar horfir
ÞRÁTT fyrir að heilbrigðisráðherra hafi framlengt uppsagnarfrest
hjúkrunarfræðinga og ljósmæðra á Landspítalanum um þrjá mánuði
hafa þessar stéttir samþykkt að mæta ekki til vinnu hinn 1. febr-
úar. Heilbrigðisráðherra vitnar í 15. grein laga um réttindi og skyld-
ur opinberra starfsmanna, en hjúkrunarfræðingar og Ijósmæður
segja hana ekki eiga við í þeirra tilfelli. Enginn fundur hefur verið
boðaður í deilunni, en Ríkisspítalar eru að fara að huga að neyðar-
áætlun, gangi hjúkrunarfræðingar og ljósmæður út. Mikill vandi
blasir við, hverfi þessir hópar frá störfum.
Hjúkrunarfræðingar á Landspít-
alanum riðu á vaðið í lok
október og sögðu störfum sínum
lausum vegna óánægju með launa-
kjör og ljósmæðumar fylgdu svo í
kjölfarið. Óánægjan beinist að því,
að hærri laun séu í boði á öðrum
sjúkrahúsum, auk þess sem mikill
launamunur sé milli sambærilegra
stétta innan sjúkrahússins.
Mikill vandi blasir við 1. febrúar,
þegar uppsagnir yfir 400 hjúkrun-
arfræðinga og ljósmæðra koma til
framkvæmda, en þær ná til Land-
spítala, geðdeildar Landspítalans,
öldrunardeildar í Hátúni, Kleppspít-
ala, Vífilsstaða og Kópavogshælis.
Ef til auðnar horfir
Heilbrigðisráðherra tilkynnti nú
í vikunni, að hann ætlaði að nýta
heimild í 15. grein laga 38/1954,
um réttindi og skyldur opinberra
starfsmanna og framlengja upp-
sagnarfrestinn til mánaðamóta
maí-júní. í umræddri grein segir:
„Skylt er að veita lausn, ef henn-
ar er löglega beiðzt. Þó er óskylt
að veita starfsmönnum lausn frá
þeim tíma, sem beiðzt er, ef svo
margir leita lausnar samtímis eða
um líkt leyti í sömu starfsgrein, að
til auðnar um starfrækslu þar
mundi horfa, ef beiðni hvers um
sig væri veitt. Getur stjórnvald þá
áskilið lengri uppsagnarfrest, allt
að sex mánuðum."
Ákvæði þetta hefur verið notað
áður, þegar starfsmenn ríkisins
hafa gripið til fjöldauppsagna, en
aldrei hefur ágreiningur um það
komið til kasta dómstóla. Ragnhild-
ur Helgadóttir, þáverandi mennta-
málaráðherra, framlengdi upp-
sagnarfrest kennara um þrjá mán-
uði vorið 1985. Þá mótmæltu kenn-
arar ekki að greinin næði til þeirra,
en í álitsgerð Arnmundar Backman
hri. kom fram, að ef heimild til
framlengingar væri ekki beitt án
ástæðulausrar tafar, t.d. innan
Hjúkrunarfræð-
ingar o g ljós-
mæður á Land-
spítala ákveða að
mæta ekki til
vinnu um mán-
aðamót þótt upp-
sagnarfrestur
hafi verið fram-
lengdur um þrjá
mánuði
mánaðar frá því að uppsagnir bár-
ust og ljóst væri orðið um afleiðing-
ar þeirra, yrði að telja að sá réttur
væri ekki lengur fyrir hendi. Árin
1982 og 1987 var ákvæðinu beitt
gegn hjúkrunarfræðingum, en þá í
samkomulagi við þá, svo ekki
reyndi á sömu mótmæli og hjúkr-
unarfræðingar og ljósmæður á
Landspítala hafa í frammi nú.
Ráðning, ekki skipan
Hjúkrunarfræðingar og ljós-
mæður fallast ekki á heimild ráð-
herra til framlengingar uppsagnar-
frests og segja ákvæði laganna
ekki eiga við um þessa hópa. Því
til rökstuðnings er vísað til álits
Viðars Más Matthíassonar hrl. en
hann telur að hjúkrunarfræðingar
og ljósmæður, með gagnkvæman
þriggja mánaða uppsagnarfrest,
þurfi ekki að sæta framlengingu á
grundelli 15. greinar laga 38/1954.
Viðar Már vísar í álitinu til þess,
að sú breyting, sem verði á réttar-
stöðu ríkisstarfsmanns, er hann
undirgengst það að samþykkja
gagnkvæman þriggja mánaða upp-
sagnarfrest, felist einkum í því, að
hann afsali sér hluta af þeirri vemd,
sem kveðið er á um í lögunum, 4.
grein. Ríkið ávinni sér með slíkum
samningsákvæðum rétt til að slíta
ráðningarsambandinu með upp-
sögn og sá réttur sé án nokkurra
sérstakra fyrirvara. Því virðist ríkið
t.d. geta sagt upp 417 hjúkrunar-
fræðingum og ljósmæðmm með
þriggja mánaða uppsagnarfresti og
ráðið 417 í staðinn.
Viðar Már bendir á, að beiðist
starfsmaður lausnar sé skylt að
veita hana, en það þurfi þó að gera
með sérstakri stjómarathöfn. Oðru
máli gildi um uppsögn ráðningar-
samnings, sem sé í eðli sínu ein-
hliða yfírlýsing um slit á ráðningar-
samningum og þui-fí ekkert sam-
þykki gagnaðila eða annan atbeina
af hans hálfu til þess að uppsögnin
öðlist gildi að liðnum samnings-
bundnum uppsagnarfresti. í eyðu-
blöðum þeim, sem ríkisspítalar noti
fyrir ráðningarsamninga og fyrir
uppsagnir, sé þess vegna hvergi
vikið að því, að þörf sé samþykkis
ríkisspítala til þess að uppsögn
verði virk. 15. grein eigi því, sam-
kvæmt orðanna hljóðan, ekki við
um tilvik þar sem samið sé um
gagnkvæman uppsagnarrétt. Slíkt
hafí heldur ekki verið tíðkað við
setningu laganna og þau heimili
það berum orðum í aðeins einu
undantekningatilviki. Framleng-
ingarheimildin sé undantekningar-
regla, sem sæti þrengjandi lögskýr-
ingu. Þetta eigi sérstaklega við um
undantekningarákvæði, sem þrengi
samningsfrelsi eða atvinnufrelsi.
Laun eða launaleysi?
Hjá starfsmannaskrifstofu fjár-
málaráðuneytisins fengust þær
upplýsingar, að ekki lægi ljóst fyrir
hvort laun yrðu greidd út 1. febr-
úar, til þeirra hjúkrunarfræðinga
og ljósmæðra, sem fá laun greidd
fyrirfram. Þar á bæ er því ekki
trúað að óreyndu, að þessir hópar
komi ekki til starfa eftir mánaða-
mót og verði fjármálaráðuneytið
sjálfu sér samkvæmt í því má bú-
ast við að launin verði greidd út
eins og um hver önnur mánaða-
mót. Talsmenn hjúkrunarfræðinga
segja hins vegar, að engin ástæða
sé til að ætla að laun berist þeim
1. febrúar, enda eigi hjúkrunar-
fræðingar að sjálfsögðu ekki rétt á
launum eftir að þeir hætti störfum
fyrir vinnuveitanda sinn.
BÓKAMARKAÐUR VÖKU-HELGAFELLS
ÓIRÚifGfeS
VERDLÆKKUN
Mörg hundruð bókatitlar á einstöku verði bjóðast nú
á bókamarkaði Vöku-Helgafells í forlagsversluninni að
Síðumúla 6 í Reykjavík.
Hér gefst einstakt tækifæri ti! þess að bæta eigulegum
verkum í bókasafn heimilisins - bókum af öllum
tegundum við allra hæfi.
Opið alla virka daga frá kl 9-18,
laugardaga frá kl 10-16,
sunnudaga frá kl 12-16.
*
VAKA-HELGAFELL
Síðumúla 6, sími 688 300
*
Islensk samtíð 1992
íslensk samtíð 1992 er
handhæg upplýsingabók.
Hérerviðamikið íslenskt
alfræðisafn, líflegur frétta-
annáll og upplýsingar um
fólk í fréttum. Ritstjóri
bókarinnar er Vilhelm G.
Kristinsson.
Tilboðsverð:
995,-
Fullt verö: 3.960,“
Landið, sagan og sögurnar
- eftir Magnús Magnússon
Bókin Landið, sagan og sögurnar veitir nýja
innsýn í fortíð þjóðarinnar. Rithöfundurinn
og sjónvarpsmaðurinn víðkunni, Magnús
Magnússon, fjallar hér um fyrstu aldir
byggðar á landinu. Á annað hundrað lit-
mynda, korta og skýringarmynda gefa
bókinni glæstan svip.
Tilboðsverð: 995,-
Fullt verö: 3.904,“