Morgunblaðið - 14.03.1993, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14. MARZ 1993
HÚTEL
MHMMH
er að ræða, ef börnin forðast að
takast á við sjálfstætt líf, getur dvöl-
in heima verið neikvæð.
Þegar börn dvelja lengi í foreldra-
húsum verður í raun að stokka upp
móðurhlutverkið, þannig að börnin
taki á sig vissa ábyrgð inni á heimil-
inu sem fullorðnir einstaklingar en
séu þar ekki sem börn.“
í sambandi við framfærslu segir
Pétur að ekki sé hægt að alhæfa
neitt. „Ef um einstaklinga er að
ræða sem vinna fyrir launum eiga
þeir að sjálfsögðu að taka þátt í
kostnaði við rekstur heimilisins, en
þegar skólafólk á í hlut fer fram-
færslan frekar eftir fjárhag foreldr-
anna. Skólafólk á rétt á láni og því
fyndist mér í öllu falli að þau ættu
að koma til móts við rekstur heimil-
isins sem fullorðnir einstaklingar."
Álit „hóteleigenda“
í raun hlýtur það að vera mikið
öryggi fyrir ungt fólk að dvelja í
foreldrahúsum meðan það er í námi
eða er að koma sér upp þaki yfir
höfuðið, en hvemig gengur sam-
búðin fyrir sig og heimilisreksturinn
þegar fólk á þrítugsaldri er nánast
á framfæri foreldra sinna? Borgar
það heim eða fær allt ókeypis? Eldar
það og þrífur til jafns við foreldra,
þvær það sjálft af sér spjarimar, eða
býr það á fimm stjörnu hóteli? Og
ef svo er, hvað hafa þá „hóteleigend-
ur“ um málið að segja?
Til að kanna lítillega hug fólks í
þessum efnum var haft samband við
foreldra, um tuttugu manns, sem
eiga dætur eða syni á þrítugsaldri
sem enn búa heima. Rætt var við
fólk úr ýmsum starfsstéttum, til
dæmis kennara, forstjóra, iðnað-
armenn, verslunarfólk, skrifstofu-
fólk, lækna og listamenn, svo ein-
hver störf séu nefnd, og svör þess
dregin saman.
Spurt var hvað þeim fyndist um
það þegar böm þeirra komin yfir
tvítugt væru í heimahúsum, hveijir
væru kostir þess og gallar, bæði
fyrir börnin og fyrir þau sjálf. Einn-
ig vora þau spurð álits á framfærslu-
kostnaði, hvað þeim fyndist sann-
gjarnt í þeim efnum.
Nokkur munur var á svöram eftir
því hvort feður eða mæður áttu í
hlut. Yfírleitt reyndust feður vera
mun jákvæðari gagnvart því að hafa
bömin heima, sáu fáa ókosti við
það, nema helst háan símreikning,
og höfðu oftar áhyggjur af fjárhags-
legri afkomu bama sinna. Af þeim
þætti virtust mæður hafa síður
áhyggjur, óttuðust frekar að þau
lærðu seint að standa á eigin fótum
meðan þau væra heima, töluðu um
ósjálfstæði og vora yfirleitt ekki
ánægðar með verkaskiptinguna
heima fyrir og þá þjónustu sem þær
þyrftu að inna af hendi við fullorðið
fólk.
Stuðningur og skjól
Feður vora mjög sammála og ein-
huga í því að hafa börnin í foreldra-
húsum meðan þau væru í námi.
„Þau hafa þörf fyrir stuðning meðan
á námi stendur og því eðlilegt að
þau fái skjól heima. Ungt fólk um
tvítugt er engan veginn búið að
koma undir sig fótunum og það á
enga sjóði. í mörgum tilfellum eru
það foreldrarnir sem ætlast til þess
að þau læri eitthvað og því er sjálf-
sagt að hjálpa þeim. Þau spjara sig
engan veginn meðan þau eru í námi
og því er betra að þau séu heima
þar til því er lokið."
Hvað varðaði fjárhagslegan
stuðning vora svörin skýr hjá feðr-
um. „Það er ástæðulaust að moka í
þau peningum, því það kostar pen-
inga að hafa þau heima. En ef þau
era í námi er eðlilegt að þau fái
ókeypis húsnæði, fæði og þjónustu,
en sjái að öðru leyti um sig sjálf.
Þau geta fengið námslán og sumar-
hýran ætti að duga fyrir vasapening-
um yfir veturinn. Ef þau eru hins
vegar í fullri vinnu ber þeim skilyrð-
isiaust að borga heim.“
Einn faðirinn var þó á öðra máli,
fannst eðlilegt að sjá skólafólki einn-
ig fyrir fatnaði og skólabókum, auk
húsnæðis, fæði og þjónustu. Einnig
fannst honum ekki nauðsynlegt að
unga fólkið borgaði heim þótt það
væri í fullri vinnu, miklu skynsam-
legra væri að það fé rynni í verð-
bréf eða aðra fjárfestingu sem gæti
komið því að gagni síðar meir.
Feður sáttir
Feðrum fannst mjög óæskilegt og
jafnvel ábyrgðarhluti að börn innan
við tvítugt færa að heiman. Einn
faðirinn hafði þá skoðun að hjá þeim
bömum sem færa snemma að búa
yrði lítil framþróun. Þau sem væru
PÍTA A MIÐJUM DEGI
HAUKUR GUÐMUNDSSON LAGANEMI
„ÞEGAR fuglar eru á ákveðnum aldri byrja þeir að tína til drasl
og búa til hreiður án þess að hafa hugmynd um af hverju þeir
gera það,“ segir Haukur Guðmundsson, 25 ára gamall Iaganemi,
þegar hann er spurður hvers vegna hann hafi ákveðið að yfirgefa
hreiðrið.
Eg fór að heiman rúmlega tvítugur
og sá um mig sjálfur í ein þijú ár
en þá fluttist ég aftur heim á Hót-
el mömmu og pabba. Þá var ég
byijaður í námi og bjó hjá þeim
meðan ég var að koma mér fyrir
fjárhagslega. Nú er ég sem sagt
fluttur aftur að heiman og það er
nyög ljúft, ég er til dæmis að borða
pítu núna á miðjum degi, annars
hefði ég þurft að vera svangur
uppi í skóla og koma mér síðan
heim klukkan sjö í kvöldmatinn.
Haukur segir að ástæðan fyrir
því að hann fór að heiman hafí
ekki verið fjárhagsleg, heldur hafí
hér hreinlega verið um „hreiður-
gerðarkomplexinn“ að ræða.
„Kostimir við að vera í foreldra-
húsum era tíma- og peninga-
sparnaður. Heimilishaldið lendir þá
ekki að fullum þunga á manni sjálf-
um. Mér leið eins og blómi í eggi
heima, skil varla af hveiju ég fór.
En ætli ókostimir við að búa
heima felist ekki helst í meiri af-
skiptum af manni en ella, og auk
þess þarf maður að sýna meiri til-
litssemi.
Því fylgir mikill sveigjanleiki að
búa út af fyrir sig, menn geta borð-
að, sofið og farið í bað þegar þeim
hentar. Ég hef nú ekki enn fundið
fyrir því að standa á eigin fótum,
enda geri ég það ekki, ég er á fram-
færi LÍN og lifí á kostnað íslenskra
skattgreiðenda. Þegar kynslóð for-
eldra minna var á mínum aldri var
hún oft komin með þijú böm, þann-
ig að ég held að ég hljóti að vera
undir það búinn að leigja mér litla
íbúð úti í_bæ.“
HÓLMFRÍÐUR ERLA FINNSDÓTTIR SAGNFRÆÐINEMI
Á FIMM STJðRNU HÖTELI
ÉG BÝ í foreldrahúsum því ég hef það gott þar og svo finnst
mér alltof dýrt að borga nær 40 þúsund krónur í húsaleigu. Það
er miklu nær að leggja þá peninga fyrir og kaupa sér íbúð seinna,“
segir Hólmfríður Erla Finnsdóttir, 23 ára gamali sagnfræðinemi.
Við ákváðum það í sameiningu,
ég og unnusti minn, að búa heima
þar til við höfum bæði lokið námi,
og reyna þá að fara út í íbúðar-
kaup. Við erum bæði yngst systk-
ina og það gerir hlutina auðveldari.
Hólmfríður segir að þau séu
oftar heima hjá henni því hún sé
með gott herbergi með baði í kjall-
aranum. Hún er í ókeypis fæði og
húsnæði en hefur að öðru leyti lif-
að af sumarkaupinu og skyldu-
sparnaðinum, og unnustinn er með
námslán.
„Mér fínnst það mikill kostur
að vera heima, því foreldrar mínir
eru afskaplega jákvæðir og ég
stjóma mínum málum sjálf. Við
erum líka útaf fyrir okkur þama
niðri, það er helst að maður sakni
þess að hafa ekki eldhús! Ég reyni
að taka þátt í heimilisstörfunum,
elda stöku sinnum og þríf.
Mamma sér nú að mestu leyti
um allan þvott og ég kvíði mest
fyrir því að þurfa að fara að
strauja þegar ég flyst að heiman.
Maður býr á fimm stjörnu hóteli,
ég geri mér það alveg ljóst.
Eftir því sem ég heyri á kunn-
ingjum mínum fer það eftir
ástandinu heima fyrir, þrengslum
eða sambandi við foreldra, hvort
þeir koma_ sér fljótt að heiman
eða ekki. Ég held nú samt þrátt
fyrir allt að fólk verði latt á því
að vera of lengi heima, og líklega
er það engum hollt."
YNGVI RAFN YNGVASON MYNDATÖKUMAÐUR
LÍTID HAFT FYRIR HLUTUNUM
ÉG HEF ekkert verið að flýta mér að heiman, segir Yngvi Rafn
Yngvason, 27 ára gamall myndatökumaður og klippari hjá Stöð
2. „Það er nú ekki langt síðan ég lagði það á mig að fara að safna
og nú er ég búinn að festa kaup á íbúð og ætla að flytjast í hana
í september. Þannig að nú er loksins komið að því!
Foreldrar mínir hafa aldrei lagt að
mér að fara, kannski af því að ég
er einhleypur, og þar af leiðandi
hefur maður ekki hugsað mikið um
það. En það er kominn tími á það
núna og ég hlakka til að takast á
við lífíð einn.“
Yngvi Rafn segir að það sé
óskaplega gott að vera heima, en
annars sé hann lítið á staðnum,
lengur heima yrðu kröfuharðari um
húsnæði og annað sem heimili fylgdi,
og oftast hefðu þau það betra fjár-
hagslega.
Flestum feðrum fannst notalegt
að hafa bömin í kringum sig jafnvel
þótt þau væra á þrítugsaldri, en við-
urkenndu þó að því fylgdu ýmsir
ókostir, einkum þegar menn væra
komnir með kærastur eða kærasta.
„Þá fer maður víst ekki inn á baðher-
bergi á næturnar nema uppábúinn."
Þegar rætt var um verkaskiptingu
og þátttöku í heimilisstörfum fannst,
feðrum sjálfsagt að unga fólkið rétti
þar hjálparhönd, svo framalega sem
það hefði tíma.
Faðir sem er með dóttur og son
heima viðurkenndi að mestöll vinnan
lenti á þeim hjónum. Þau væra þó
búin að hafa það í gegn að láta
unga fólkið elda stöku sinnum, það
gengi mjög vel með dótturina, en
komi helst heim til að borða og
sofa. „Ég borga heim og hef alltaf
gert. Nú eðlilega þrífur maður her-
bergið sitt og tekur þátt í uppvask-
inu, það er að segja þegar maður
er heima. Mesti kosturinn við að
vera heima er sá að maður þarf
ekki að hafa mikið fyrir hlutunum,
en vissulega er það ekki sanngjamt
að öll vinnan lendi á foreldrunum.
sonurinn virtist vera með tíu þumal-
fingur þegar hússtörfin væru annars
vegar.
Þeir feður sem rætt var við fóra
flestir að heiman sjálfír á aldrinum
22 til 28 ára. Einn hafði þó farið
að heiman 17 ára gamall, og þá við
lítinn fögnuð.
Mæður kröfuharðar
Hjá mæðranum var yfírleitt ekki um
neitt „elsku mamma“ að ræða. Þær
voru mun ákveðnari í afstöðu til
þessara mála. Að vísu fannst þeim
öllum sjálfsagt að sjá bömum sínum
sem væru í námi fyrir fæði og hús-
næði, en þjónustuna skyldu þau ekki
taka sem sjálfsagða og aftóku með
öllu að sjá þeim fyrir fatnaði, skóla-
bókum eða vasapeningi. Nokkrar
mæður nefndu tvítugsaldurinn sem
tímamörk hvað þetta snerti, sögðu
að eftir að framhaldsskólanámi lyki
Ókostirnir eru fáir, kannski helst
þeir að maður er sjaldan einn og
getur kannski ekki boðið heim vin-
um sínum þegar maður kýs það
sjálfur. Að sjálfsögðu leggja for-
eldrar manni lífsreglumar eins og
þeirra er von og vísa, þau hafa lengi
hvatt mig til að spara og safna,
en það er ekki fyrr en nýlega að
ég fór að taka mark á því.
Hvort það er jákvætt fyrir ungt
fólk að vera heima lengi, held ég
að fari eftir einstaklingum, en ef
fólk er komið í tilhugalífið finnst
mér að það eigi að leggja kapp á
að stofna sitt eigið heimili."
væri ástæðulaust að veita þeim vasa-
peninga.
Þótt þeim fyndist eðlilegt að sjá
að hluta fyrir ungu fólki meðan það
væri í námi voru þær á móti því að
taka kærustur og kærasta inn á
heimilið á sömu forsendum. „Ef
bæði ætla að læra, verða þau að búa
hvort í sínu lagi. Þau verða bara að
sætta sig við það. Einnig mættu þau
taka tillit til þess að foreldrar vilja
gjarnan hafa sitt einkalíf ekki síður
en þau.“
Ef börnin vora komin í fulla vinnu
en ekki flutt að heiman, fannst
mæðrum að þau ættu skilyrðislaust
að borga heim. Ein móðirin hafði
um þetta að segja: Þegar dóttir okk-
ar hætti í skóla og fór að vinna lét-
um við hana borga heim. Henni
fannst við vera. mjög grimm. En
reyndar létum við þær greiðslur inn
á bankabók án hennar vitundar, því