Morgunblaðið - 14.03.1993, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14. MARZ 1993
1
ÉBmuám
Boaeart
eftir Guðrúnu Guðlaugsdóttur
HANN er fremur lágvaxinn, geðugur drengur með greindarleg augu.
Við sitjum saman við borð og tölum um hlutdeild hans í atferli sem
samfélagið hefur fordæmt. Nokkrir unglingar eyðilögðu sumarbústað
um daginn. Viðbrögðin við þessum verknaði voru svo hörð að helst
verður jafnað til atburðar sem varð í lok sjötta áratugarins. Þá fóru
nokkrir unglingar í kirkju á Norðurlandi og þar gaf einn þeirra sam-
an tvö skólasystkini sin samkvæmt kirkjunnar aðferðum. Almenningi
blöskraði mjög guðleysi þessara unglinga og fordæmdi sín í millum
verknað þeirra. Nú eru þessir unglingar sem betur fer löngu orðnir
nýtir borgarar í hinu íslenska samfélagi, en enn þann dag í dag er
stundum vitnað í þennan atburð þegar nöfn þeirra eru nefnd. Ungling-
urinn sem ég sit andspænis hefur líka á sinum ungum herðum byrði
smánar og fordæmingar. „Dæmið ekki, svo að þér verðið ekki dæmd-
ir,“ segir í Biblíunni. Víst er eyðilegging á eignum manna Ijótur verkn-
aður sem enginn mælir bót. En allir eiga rétt á að bæta fyrir brot sín
og rísa að því loknu upp sem nýir menn tilbúnir til þátttöku í samfélag-
inu. Unglingarnir sem eyðilögðu sumarbústaðinn eiga Iíka þennan
rétt og það er öllum fyrir bestu að þeir noti hann og stefni að nýju
og betra lífi. Þeir hafa unnið vont verk og gert afdrifarík mistök sem
þeir sjálfir og margir aðrir læra vonandi af. Til þess að svo megi
verða þarf að svara þeirri brennandi spumingu hvað leiði til þess að
unglingar geri svona hluti og sömuleiðis spyr fólk hvað sé að hægt
gera til að afstýra þvílíkum atburðum.
Yið skulum kalla þennan unga
pilt Jón Hansson og gefa honum
í huganum andlit þess unglings
sem hveiju okkar um sig þykir vænst
um. Við skulum vera minnug þess
að öll höfum við gert sitt hvað sem
við sjáum eftir og ekki setja okkur
í dómarasæti. Við skulum reyna að
skilja þá ungu sál sem hér á eftir
lýsir reynslu sinni af skammri lífs-
göngu.
„Eg er fæddur og alinn upp til
níu ára aldurs í litlu þorpi út á landi.
Ég var þá einkabam foreldra minna.
Það var ekki óregla á þeim og ég
vissi ekki annað en þeim kæmi bæri-
lega saman. Þrátt fyrir þetta var ég
ekki hamingjusamt bam. Flest það
sem ég man frá æsku minni á heimil-
inu eru þó góðar minningar. Erfið-
leikar mínir byijuðu þegar ég fór í
skóla. Þá hófst 8 ára samfelld þrauta-
ganga. Ég var frá upphafí lagður í
einelti. Það voru 50 krakkar í skólan-
um sem ég var í í fæðingarþorpi
mínu. Þau sameinuðust öll gegn
mér, ég átti engan vin og fékk aldr-
ei að vera með neinum. Eg var mjög
lítill eftir aldri og aumur. Þau bundu
mig við staur og létu mig vera svo-
leiðis lengi, þau hengdu mig upp á
snaga í skólanum, hjólið mitt tóku
þau og skrúfuðu það í sundur og
sprengdu dekkin og hentu því jafn-
vel í sjóinn. Ég reyndi að segja for-
eldrum mínum þetta, en það þýddi
ekki, þau skildu þetta ekki. Ég þorði
heldur ekki að segja of mikið, ég var
hræddur um að krakkamir yrðu þá
enn verri við mig. í staðinn reyndi
ég eins og ég gat að eignast vini,
bauð krökkum í afmæli mitt, keypti
nammi og gaf þeim en það þýddi
ekkert. Þau skipuðu mér að búa tii
snjóhús, en svo fékk ég aldrei að
vera með í snjókastinu og leiknum.
Ég var alltaf einn. Mér leið oft illa
og grét mikið á þessum tíma. Ég
hugsaði oft um hvemig ég gæti hefnt
mín á öllu liðinu, ég gat ekkert, þau
vom svo mörg. Það var ekki fyrr en
í sumar sem leið sem ég náði í einn
og gat barið hann aðeins. Ég veit
svo sem vel að það þýðir ekkert, mér
fínnst bara stundum að þótt ég væri
alla mína æfí að beija menn þá
gæti ég ekki barið alla sem vora
vondir við mig þegar ég var lítill.
Ég missti mikið þegar
foreldrar mínir skildu
Mamma var oftast góð við mig
þegar ég var lítill og ég hafði gott
samband við pabba minn. Ég var
mikið með honum, ég var alltaf hjá
honum á daginn. Ég var líka mikið
hjá gömlum manni sem nú er nýlega
dáinn. Hann var prestur og hjá hon-
• um var ég oft allan daginn. Hann
talaði mikið við mig og sýndi mér
margt og kenndi mér. Eg missti því
mikið þegar foreldrar mínir sögðu
mér einn daginn, þegar ég var níu
ára gamall, að þau væra að skilja.
Þetta kom mér mjög á óvart og ég
varð mjög sorgmæddur, ég skildi vel
hvað það þýddi að skilja.
Eftir1 skilnaðinn fórum við
mamma í annað þorp, en ég var hjá
pabba á sumrin. Fyrsta sumarið
braust ég inn og stál sígarettum. Það
komst ekki upp fyrr en seinna hver
gerði þetta. Ég stal heilu kartoni og
mamma fann það hjá mé_r þegar ég
kom til hennar aftur. Ég sagðist
hafa fundið það. Hún tók sígarett-
umar og reykti talsvert af þeim en
gat ekki reykt þær allar af því ég
tók þær frá henni aftur. Þegar ég
kom heim til mömmu, eftir sumar-
dvöl hjá pabba, þegar ég var 12 ára,
þá var mamma komin með kall sem
hún hafði kynnast á balli. Mér leist
illa á hann. Allt í einu var einhver
kall kominn í fjölskylduna og farinn
að stjóma mér. Ég fékk ekki að
kynnast honum neitt áður en við
fluttum til hans. Þá fór ég að drekka.
í nýja þorpinu vann mamma í
búð, en ég byijaði í skóla. Ég vonaði
að krakkamir þar myndu vera betri
við mig en í gamla þorpinu. En þau
vora líka vond við mig. Ég talaði um
þetta við kennarana, sem ég var
helst að tala við í frímínútum, þeir
sögðu að þetta væri stundum svona
þegar krakkar kæmu í nýja skóla
og þetta myndi lagast, en það lagað-
ist aldrei. Þau urðu þó aldrei eins
vond við mig og krakkamir í gamla
skólanum. Eg var góður í fótbolta á
þessum aldri. Þau notuðu mig til að
vera með í fótbolta en svo fékk ég
ekki að vera með meira. Ef ég kynnt-
ist einhveijum krökkum eitt kvöld
þá var ég mjög glaður og fannst
þetta vera bestu vinir mínir, en það
endaði alltaf eins, þau vildu ekki
vera með mér. Ég var samt ekki
búinn að fá neitt vont orð á mig þá.
Ég held að þetta hafí verið svona
af því ég var svo lítill og aumur.
Mér gekk ágætlega í námi fyrst,
varð fluglæs og lærði að reikna og
þess háttar, en svo hætti ég að nenna
að læra. Þegar ég var 12 ára voru
Rœtt vid
pilt sem
átti þátt i
miklu
eignatjóni
fyrir
skömmu
Þetta er ein af þeim myndum sem pilturinn teiknaði annars hugar
meðan á samtali hans og blaðamanns stóð
einkunnir mínar 5 og þar fyrir neð-
an. Mér samdi hins vegar alltaf
ágætlega við kennarana, þeir vora
mér góðir og töluðu við mig. Ég gat
líka stundum verið í búðinni hjá
mömmu þegar ég var ekki í skólanum
og enginn vildi vera með mér. í nýja
þorpinu voram við mamma í tvö ár.
Þá fluttum við eins og fyrr sagði til
mannsins sem mamma hafði kynnst
á ballinu. Ég vildi hann ekki, ég vildi
frekar búa með mömmu og hafa
þetta eins og það var, úr því pabbi
gat ekki verið með okkur líka. Ég
saknaði alltaf pabba og fannst ég
að sumu leyti vera að svíkja hann
ef ég væri almennilegur við kallinn
sem mamma bjó með.
Ég byijaði að drekka með því að
fara niður í bæ og fá sopa hjá krökk-
unum. Seinna fór ég að geta reddað
mér landa og víni úr ríkinu. Ég fór
í pönkið og þá kynntist ég þessu liði
sem ég hef síðan verið með. Þau
vora einu krakkamir sem vildu vera
með mér og ég var ánægður með
að hafa kynnst einhveijum. Mér
fannst það meiriháttar. Mamma var
hins vegar alveg bijáluð, en ég hlust-
aði ekkert á hana. Hún lét mig samt
hafa peninga og stundum rændi ég
úr veskinu hennar eða betlaði pen-
inga niðri í bæ. Ég keypti vímuefni
fyrir peningana sem ég náði í, hass
byijaði ég að reykja 13 ára. Gramm-
ið kostaði 1.500 krónur. Ég fór líka
að sniffa lím og allt sem hægt er
að sniffa. Töflur fór ég að eta þegar
ég var 14 ára. Einu sinni át ég eitt
og hálft box af töflum, hjartatöflur,
svefntöflur og róandi töflur. Ég var
í blakkáti í fjóra daga og í vímu í
viku. Á þessum tíma át ég allar töfl-
ur sem ég náði í, líka sjóveikitöflur.
Fyrst fór ég í vímuefnin út af félags-
skapnum en seinna var það víman
sjálf sem ég vildi komast í.
Notaði vímuefni til að deyfa
reiði og sorg
Ég fór í meðferð þegar mér var
hótað sjálfræðissviptingu og að vera
settur á geðdeild eða þá að ég færi
í meðferð. í meðferðinni komst ég
að raun um að mér þótti í rauninni
miklu betar að vera edrú. Krakkam-
ir sem vora með mér í meðferðinni
höfðu öll verið með mér í vímuefna-
neyslunni. Þegar ég kom út hélt ég
áfram að umgangast þá. Ég kynntist
fáum öðram krökkum, fáeinum þó,
helst í gegnum hljómsveitaræfíngar.
Ég hef smávegis fiktað við að spila
á gítar. Fyrst gekk allt sæmilega.
Ég var hjá mömmu og reyndi að
fara eftir alls konar reglum sem hún
setti. Mér fannst sumar af þessum
reglum ósanngjamar. Hún henti mér
út þegar ég braut þær.
Ég notaði vímuefnin til þess að
deyfa tilfínningar mínar, bæði reiði
og sorg. Ég á lítið bam með stelpu
sem ég var með eina helgi í rugli.
Ég hef ekkert samband við bamið.
Stelpan er með öðrum strák og hann
lætur sem hann eigi barnið, ég kynn-
ist því sennilega aldrei.