Morgunblaðið - 07.05.1993, Síða 1

88 SIÐUR B/C
101. tbl. 81. árg.
FÖSTUDAGUR 7. MAÍ 1998
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Bandaríkj astj órn og hvalveiðar
Engar hótanir
við Norðmenn
Ósló. Frá Jan Gunnar Furuly, fréttaritara Morgunhlaðsins.
BANDARÍSK stjóravöld hafa ekki hótað að beita Norðmenn refsiað-
gerðum þótt þeir hafi byrjað hvalveiðar á ný. Kom þetta fram hjá
talsmanni norska utanríkisráðuneytisins I gær en þá var einnig skýrt
frá því, að norskir hvalveiðimenn hefðu skotið fyrstu hrefnuna.
„Okkur hafa ekki borist ámóta
hótanir og ekki skilist á Bandaríkja-
mönnum, að von sé á þeim,“ sagði
Ingvard Havnen, talsmaður utan-
ríkisráðuneytisins í Osló, um orð-
sendinguna, sem bandaríska sendi-
ráðið í Reykjavík hefur komið á
framfæri við islensk stjórnvöld.
Vaxandi mótmæli
Norskir hvalveiðimenn skutu
fyrstu hrefnuna í gær en áætlað
er að veiða 136 í sumar. Mótmæli
gegn þeim eru hins vegar að auk-
ast, til dæmis með tugþúsundum
póstkorta, sem borist hafa norskum
sendiráðum, og búist er við mikilli
hrinu í kjölfar auglýsingaherferðar
bandarískra umhverfissamtaka í
blöðum og tímaritum vestra. I einni
auglýsingu er mynd af blæðandi
hval og blóðið látið mynda ólympíu-
hringana fimm. Þar er hótað að-
gerðum varðandi vetrarólympíu-
leikana í Lillehammer á næsta ári.
Brundtland úthúðað
í öðrum auglýsingum er Norð-
mönnum og Japönum lýst sem sjó-
ræningjum og farið er ófögrum orð-
um um Gro Harlem Brundtland
forsætisráðherra og umhverfis-
vemdaráhuga hennar.
Sjá umfjöllun á bls. 16 og 17.
Vígreifir Serbar
HERMENN í serbneska hernum í Bosníu kyssa hér þjóðfána sinn áður en þingið hóf að ræða áætlun-
ina um frið í landinu. Hún var felld með 51 atkvæði gegn tveimur. Yfirmaður serbneska hersins,
Ratko Mladic, fagnaði úrslitunum innilega og dró jafnframt dár að Vesturlöndum.
Reuter
Ráðherra
segirafsér
GUNTHER Krause, sam-
gönguráðherra Þýskalands,
sagði af sér embætti í gær
vegna ásakana um, að hann
hefði misnotað opinbert fé.
Kvaðst hann hafa tekið þessa
ákvörðun til að firra ríkisstjóm-
ina og Kristilega demókrata-
flokkinn vandræðum og hefði
Helmut Kohl kanslari fallist á
afsögnina. Matthias Wissmann
rannsókna- og tæknimálaráð-
herra tekur við samgönguráðu-
neytinu en Paul Krager, þing-
maður frá Austur-Þýskalandi,
við af Wissmann. Ásakanimar
á hendur Krause era þær, að
hann hafi látið ríkið greiða
kostnaðinn við flutning heimilis
síns frá Berlín til Börgerende
við Eystrasaltið. Þessi mynd
af Krause var tekin fyrir
skömmu en hann er frá Austur-
Þýskalandi.
Þing Bosníu-Serba hafnaði með miklum meirihluta friðaráætlun SÞ
Clinton vill tafarlausar
og ákveðnar aðgerðir
Ljóst að Evrópuríkin eru samt ekki tilbúin til að beita hervaldi
Washington. Reuter.
BILL Clinton, forseti Bandaríkjanna, sagði
í gær, að sú ákvörðun þings Bosníu-Serba
að hafna friðaráætlun Sameinuðu þjóðanna
væri alvarleg tíðindi og ógnun við stöðug-
leika í Evrópu. Hvatti hann til sameigin-
legra aðgerða Bandaríkjanna og Evrópu-
ríkjanna til að koma í veg fyrir „grimmileg-
ar kynþáttahreinsanir, sem eru móðgun við
samvisku heimsins“. Clinton nefndi þó ekki
til hvaða ráða ætti að grípa og ljóst er af
viðbrögðum annarra þjóðarleiðtoga og
frammámanna, að engin samstaða er um
beitingu hervalds til að stöðva hörmungarn-
ar i Bosníu.
Undir dögun í gær felldi þing Bosníu-Serba
með miklum muri friðaráætlunina, sem leiðtogi
þeirra, Radovan Karadzic, hafði undirritað og
sinnti hvorki áskorunum hans né Slobodans
Milosevics, forseta Serbíu. Það samþykkti hins
vegar að efna til þjóðaratkvæðagreiðslu meðal
Bosníu-Serba um friðaráætlunina um miðjan
mánuðinn. Á Vesturlöndum er þeirri ákvörðun
vísað á bug sem bragði til að vinna tíma en
Borís Jeltsín, forseti Rússlands, kvaðst vona, að
serbneskir borgarar hefðu vit fyrir þingmönnum
sínum.
Skoraði á Evrópuríkin
„Afstaða Bandaríkjanna er ljós. Við erum til-
búnir til að leggja okkar af mörkum en Evrópu-
ríkin verða að gera það einnig. Við verðum að
standa sarnan," sagði Clinton og bætti við, að
Warren Christopher, utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, sem nú er í Evrópu, myndi leggja á
það áherslu í viðræðum sínum við ráðamenn
þar, að tími væri kominn til að bregðast skjótt
við.
John Major, forsætisráðherra Bretlands, skor-
aði í gær á Milosevic, forseta Serbíu, að loka
landamærunum við Bosníu og í tilkynningu frá
Serbíustjórn í gærkvöld sagði, að hætt yrði flutn-
ingum á olíu- og hráefnum og fjárhagslegri
aðstoð við Bosníu-Serba en haldið áfram flutn-
ingum með hjálpargögn. Talsmenn frönsku
stjórnarinnar fordæmdu afstöðu Bosníu-Serba í
gær en ljóst er, að hún er ekki tilbúin til að
taka þátt í lofthernaði gegn Bosníu-Serbum. Það
sama mátti ráða af viðbrögðum Spánarstjórnar.
Sjá „Bosníu-Serbar snupra...“ á bls. 23.
Dwight D. Eisenhower á fundi í þjóðaröryggisráðinu árið 1954
Vildi kaupa ársafla íslendinga
Boston. Frá Karli Blöndnl, frcttaritara Morgunblaðsins.
DWIGHT D. Eisenhower, fyrrum Banda-
ríkjaforseti, lagði árið 1954 til að Banda-
ríkjamenn keyptu ársafla Islendinga, til að
koma í veg fyrir að íslenskur fiskur yrði
seldur til Sovétríkjanna.
Að því er fram kemur í leyndarskjali, sem
geymt er í forsetabókasafni Eisenhowers í Kans-
as og finna má nýlega afhjúpuð handrit af í
ríkisskjalasöfnum víða um Bandaríkin, spurði
forsetinn á fundi, sem þjóðaröryggisráðið hélt
22. júní það ár, hvort ekki mætti komast að
því „hve mikið Sovétmenn greiða fyrir allan
aflann og gefa hann einhveiju ríki sem hluta
af aðstoð okkar". Nefndi hann ísrael og Spán
og bætti við að þar þjáðist fólk af próteinskorti.
Tillögu Eisenhowers virðist, samkvæmt skjöl-
unum, hafa verið hafnað á þeirri forsendu að
ef þessi aðferð yrði notuð gagnvart íslendingum
myndi fjöldi annarra ríkja einnig vilja „vera
með“ og hóta að selja Sovétmönnum fram-
leiðslu sína að öðrum kosti.
Hins vegar var ákveðið að hugmyndinni yrði
komið á framfæri í skýrslu þeirri um Island,
sem var til umræðu á fundinum og var tilefni
þessara vangaveltna. Síðar kemur ef til vill í
ljós hvar þessi hugmynd dagaði uppi í banda-
ríska stjórnkerfinu.
Helstu valdamenn Bandaríkjastjórnar voru á
fundinum, allt frá John Foster Dulles utanríkis-
ráðherra til Richards Nixons varaforseta.