Morgunblaðið - 03.06.1993, Side 17

17
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. JÚNÍ 1993
I fjötrum marxískrar söguskoðunar
eftir Siglaug
Brynleifsson
Samkvæmt marxískri söguskoð-
un var eignarrétturinn kveikjan að
hrakfallasögu mannkynsins. Fyrir
daga eignarréttarins ríkti dýrðar-
ástand í mannheimum, þ.e. á dögum
manndýrsins. Fátséktin orsakaðist
af eignarréttinum og fátæktin er
spillandi, samkvæmt kenningunni,
og fátæklingar því gjörspilltir. „Hin
nýja íslenzka söguskoðun,“ sem er
reyndar útþynnt og meira að segja
bjöguð marxísk söguskoðun, ein-
hvers konar tötra marxismi, (sam-
anber útgáfubækur Námsgagna-
stofnunar í greininni) kennir, að
fáeinir landeigendur hafi mótað ís-
lenzkt samfélag á fýrri öldum til
þeirrar gerðar, að þorri þjóðarinnar
var öreigar, kúgaðir og arðrændir
og þá líkast til gjörspilltir.
Nú vill svo til að á þessum öldum
jaðraði við að landið væri vart
byggilegt sökum áhrifa „litlu ísald-
ar“ sem rýrði framleiðslugetu og
olli hungurdauða víða um norðan-
og vestanverða Evrópu, jafnvel í
blómlegasta landbúnaðarlandi Evr-
ópu, Frakklandi. Þetta er feimnis-
mál nýju söguskoðunarinnar.
Heimildir sem þessi söguskoðun
styðst við eru einkum annálar, en
eins og kunnugt er eru annálsverð
tíðindi eins og fréttamatur nú á
dögum, það sem er frábrugðið eða
afbrigðilegt og því alltaf undan-
tekning frá því venjulega. Einnig
má nota skrár og skýrslur stjóm-
valda og heimildir úr Fombréfa-
safni, jarðabækur og manntöl, og
rit eða ritgerðir um hag landsins,
einkum frá 18. öld. Því fjölskrúð-
ugri sem heimildir em, því auðveld-
ara er um vik að velja þær, sem
henta fyrirfram ákveðinni mynd af
samfélagi fortíðar.
Rit erlendra ferðamanna geta
sum hentað vel til að fylla mynd-
ina, t.d. rit Dithmars Blefkens og
Gories Peerses o.fl. af þeirri teg-
und. Með vali heimilda verður auð-
velt að kynna fortíðina á þann hátt
að hún falli að söguskoðun marx-
ismans um sögulega þróun til sam-
eignar samfélagsins, sem er óhjá-
kvæmileg og verður ekki undan
vikist. Þar sem svo er í pottinn
búið er eðlilega sleppt öllu því efni
sem stangast á við kenningamar,
lýsingar á þéttbýliskjömum á 18.
öld og á 19. öld og þær heimildir
sem draga upp aðra mynd eru úti-
lokaðar, svo dæmi sé tekið.
í sambandi við „nýja söguskoð-
un“ er masað um einhveija glans-
mynd sem dregin hafí verið upp í
kennslubókum á fyrri hluta þessar-
ar aldar. Hvar er þá glansmynd að
fínna? Fátækt og ill meðferð á böm-
um er útmáluð í „nýju sagnfræð-
inni“, líkast sem enginn hafi vitað
um að íslenskt samfélag var fátækt
alla „minni ísöld“ og ill meðferð á
bömum átti sér stað. Almennar
misþyrmingar áttu sér hins vegar
ekki stað eins og látið er að liggja
í þessum fræðum. Áhrif íslenskra
valdsmanna á stjóm landsins em
ekki ný fræðsla. Páll Eggert Ólason
fjallar um þau efni í Sögu íslend-
inga fyrir 50 ámm. Fjandskapur
landeigenda við búsetufólk og and-
staða þeirra gegn þéttbýlismyndun
er heldur ekki staðreynd. Auðug-
asti landeigandi landsins á 18. öld
lagði sitt til í fjármunum til Innrétt-
inga og útgerðar sem Skúli Magn-
ússon stóð fyrir, og hann var ekki
sá eini. Páll Vídalín hafði fullan hug
á breyttum atvinnuháttum og þar
með myndun þéttbýliskjama löngu
fyrr.
„Nýja söguskoðunin" er alls ekki
ný og höfuðtilgangur þeirra fræða
er að sýna fram á hina sögulegu
þróun til þess samfélagsforms sem
átti að vera lok allrar sögu. En því
' miður hefur hina sögulegu þróun
dagað uppi í þeim ríkjum sem
byggðu á marxískum söguskilningi.
Sá skilningur er nú þegar kominn
í mslagáminn samkvæmt skoðun
allra þeirra sagnfræðinga, ekki síst
rússneskra, sem sjá haldleysi kenn-
inganna um sögulega þróun tii sós-
íalismans. Talsverður hópur ís-
lenskra sagnfræðinga virðist ekki
hafa frétt af hruni marxískrar sagn-
fræði. En einhvem tíma munu þeir
frétta af þessum atburðum og eftir
nokkurn tíma, væntanlega skilja
inntakið. En meðan beðið er eftir
sinnaskiptum er haldið áfram að
kenna þessi fræði í skólum lands-
ins, fræði sem byggð em á útdauð-
um forsendum. Og afleiðingarnar
koma fram í fáránlegum útlistunum
íslandssögunnar meðal skillítilla
einstaklinga.
Höfundur er rithöfundur.
Siglaugur Brynleifsson
Sumarfrí í Evrópu!
Evrðpa bíður, full af spennandi ferðamöguleikum.
Fjölmargir gistimöguleikar í boðl, allar upplýsingar em að flnna í
SAS hótelbæklingnum. Flogið er til Kaupmannahafnar alla daga,
allt að þrisvar sinnum á dag. Hafðu samband við söluskrífstofu

HARÐVIÐARVAL
HARÐVIÐARVAL HF.
SAS eða ferðaskrifstofuna þína.
KRÓKHÁLSI 4 R. SfMI 671010
Úr
glasfiber
Meö
öllum
búnaði
•
6-7-8
metrar

Staðgrelösluverð trá ki. 24.451,-
TRANAVOGI 1
SÍMI 682850 • FAX 682856
Sumarleyfisfargjöld SAS
Keftavik-Pans 29.900,- Kefiavik -Vin 30.900,-
Keflavík - Hamtxug 29.900,- tteGsxrik-ZáHtkto 30.900,-
Keflavik - Frankfurt 30.900,- Keftavík - MBanó 30.900,-
Keftavik - Miinchen 30.S00,- Keflavík - Barceiona 30.900,-
Verö gildlr tll 30. september og mlðast við dvöl erlendis í 6 - 30 daga.
Barnaafsláttur er 33%. Bókunarfyrlrvarl 21 dagur.
Innlendur flugvallarskattur 1.310 kr., þýskur flugvallarskattur 237 kr.,
franskur flugvallarskattur 199 kr., austurískur flugvallarskattur 225 kr.
SAS á íslandi - valfrelsi i flugi!
Laugavegi 172 Sfml 62 22 11
VJS/S82WVaOA