Morgunblaðið - 03.06.1993, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. JÚNÍ 1993
Flutningxir nautgripa til
Mýrdals er ekki hættulaus
eftir Sigurð
Sigurðarson
í Morgunblaðinu 28. janúar og
aftur 10. mars eru fréttir um að
synjað hafi verið ósk tveggja ungra
manna í Mýrdal um að flytja aust-
ur þangað nautgripi af holdastofni
(Galloway) frá Gunnarsholti á
Rangárvöllum. Af viðtali Sigurðar
Jónssonar blaðamanns á Selfossi
við mennina mætti halda að ófag-
lega hafi verið staðið að málinu og
ranglæti beitt, mönnum sé bannað
að ástæðulausu það sem öðrum
hafí verið ieyft. Þetta er alls ekki
þannig. Það má fyrirgefa ungum
atorkumönnum þótt þeir uni þv(
illa að fá ekki það sem hugur þeirra
girnist, en kapp er alltaf best með
forsjá. Sjálfsagt hefur þeim ekki
skilist nægilega vel að smithætta
fylgir því að flytja nautgripi til
Mýrdals frá sýktu svæði. Nú skal
reynt að útskýra hvers vegna leyf-
ið fékkst ekki.
1. Hæpið er samkvæmt gildandi
reglum að leyfa flutning frá sýktu
svæði til ósýkts svæðis á dýrum
sem taka garnaveiki. Ákvæði um
varnir gegn garnaveiki er m.a. að
finna í lögum nr. 23/1956 og
12/1967 og í reglugerð nr.
135/1952.
2. Slíkur flutningur til Mýrdals
er alls ekki hættulaus vegna þess
að garnaveiki sem sýkir sauðfé og
nautgripi er mjög lúmsk. Hún hef-
ur verið að færast í aukana í
Rangárvallasýslu utanverðri á liðn-
um árum. Hún hefur fundist á
Rangárvöllum en aldrei í Mýrdal.
Fé í Mýrdal er alveg óvarið gegn
þessari veiki en allt fé er bólusett
í Rangárvallasýslu og það getur
dulið veikina þar. Nautgripir og
bólusett fé á sýktum svæðum getur
gengið með þessa veiki langa ævi
án þess að sýna nokkur sjúkdóms-
einkenni. Hér má geta þess að um
fleiri smitsjúkdóma getur verið að
ræða en garnaveiki.
3. Ef garnaveiki kemur upp á
nýju svæði útheimtir það yfirleitt
að bólusetning verður að hefjast
strax og halda áfram úr því, enda
magnast tjónið fljótt ef það er ekki
gert. Þrátt fyrir bólusetningu verð-
ur sjúkdómsins vart áfram þótt tjón
sé lítið oftast nær. Kýrnar eru eft-
ir sem áður óvarðar. Þær eru ekki
bólusettar við þessari veiki hérlend-
is. Bólusetning kostar sitt og spillir
því miður nokkuð kjötgæðum.
4. Ef garnaveiki kemur upp er
enginn leikur að losna við hana
aftur. Hún verður oftast upp frá
því eins og falinn eldur á viðkom-
andi svæði. Það er því nokkuð á
sig leggjandi til að losna við að fá
garnaveiki. Ríkar ástæður þarf til
flutninga á gripum, ef minnsta
hætta er fyrir hendi.
5. Nautgripir í Mýrdal kunna
að vera viðkvæmir fyrir smitsjúk-
„Bændur í Mýrdal hafa
verið ákveðnir í því að
veija svæði sitt fyrir
smitsjúkdómum og ekki
viljað að tekin væri
óþörf áhætta í þessum
sökum.“
dómum vegna einangrunarinnar.
Um langt skeið hafa ekki verið
fluttir nautgripir til Mýrdals vegna
þess að svæðið hefur verið talið
laust við flesta smitsjúkdóma sem
annars staðar herja. Ein undan-
tekning er frá þessu sem ég þekki.
Það var búferlaflutningur með
nautgripi sem leyfður var að vel
yfirveguðu máli frá bæ undir Aust-
ur-Ey]'afjöllum (svæði sem garna-
veiki hefur aldrei fundist á) til eins
bæjar í Mýrdal. Á þeim eyfellska
bæ hefur verið ágætt heilsufar í
kúm o g meira eftirlit með nautgrip-
um en á ýmsum öðrum kúabúum
vegna flutninga á nautkálfum það-
an á sæðingarstöð annað kastið.
Um áratugi höfðu ekki verið keypt-
ir þangað aðrir gripir en tvær kýr
eða kvígur úr Mýrdal, þegar bónd-
inn hóf búskap þar.
6. Ekki fæst full trygging gegn
garnaveiki þótt blóðpróf sé nei-
kvætt sem kallað er, þ.e. að engin
mótefni finnist gegn garnaveiki.
Áþreifanlegt dæmi um þetta fékkst
Sigurður Sigurðarson
fyrir nokkrum árum þegar bónda
í Árnessýslu var leyft að flytja
nautgripi sína í V-Eyjafjallahrepp
er hann hóf þar búskap. Allur
hópurinn var neikvæður við garna-
veiki í blóðprófi. Sauðfé er bólusett
í hreppnum. Hreppsnefnd mælti
með leyfi. Sauðfjárveikivarnir féll-
ust á að veita leyfi til flutnings
gegn endurteknum blóðprófum.
Við blóðpróf sem tekið var aftur
Ert þú búinn að planta í vor?
kraftmold
og ráð í vanda.
Á laugardaginn:
Magnús IV
garðyrkjufræðingur, leiðbeinir frá kl. 10-15
Alla daga:
Tré, runnar, sumarblóm verkfæri.
SKÓGRÆKTARFÉLAG REYKJAVÍKUR
Fossvogsbletti 1, fyrír neðan Borgarspitalann, simi 641770. Beinn simi söludeildar 641777
komu fram grunsemdir. Endur-
tekning sýndi það sama en engin
merki um veikina sáust á gripnum.
Þess vegna töldu menn um skeið
að prófið væri ekki rétt. Það end-
aði með því að kúnni var slátrað
og garnaveikisýklar fundust í görn-
um hennar. Þar með varð ljóst að
hún hafði verið smitberi. Gerðar
voru kostnaðarsamar ráðstafanir
til að hindra útbreiðslu, sem við
vonum að muni takast vegna
ágætrar samvinnu við bóndann og
hreppsnefndina. Full vissa er ekki
fengin ennþá þó senn séu liðin sjö
ár frá því að garnaveikin var stað-
fest.
7. Sauðfjársjúkdómanefnd hef-
ur með þessi mál að gera í sam-
ráði við yfirdýralækni. í henni eru
tveir dýralæknar og þrír bændur,
allt sanngjarnir og reyndir menn.
Nefndin hefur ekki viljað leyfa að
tekin væri áhætta nema eindregin
meðmæli heimamanna lægju fyrir
og þeir tækju ábyrgð á því að
varúðarreglum væri fylgt. Þegar
Sauðíjárveikivarnir fallast á flutn-
ing hefur þó alltaf verið áskilið að
það væri með vitund og samþykki
viðkomandi héraðsdýralæknis og
sveitarstjórnar. Það er því rangt
sem haldið var fram í viðtalinu 10.
mars að flutningar úr Gunnarsholti
í aðra landshluta væru „undantekn-
ingarlaust án nokkurra afskipta
nefnda eða heimamanna nema hér
í Mýrdalnum". Það byggist líka á
misskilningi þegar sagt er að ég
hafi gefið „munnlegt leyfí“ fyrir
flutningnum eins og umsækjend-
urnir halda fram í viðtalinu 28.
janúar sl.
8. Bændur í Mýrdal hafa verið
ákveðnir í því að veija svæði sitt
fyrir smitsjúkdómum og ekki viljað
að tekin væri óþörf áhætta í þess-
um sökum. Ósanngjarnter að álasa
mýrdælskum bændum fyrir slíka
varfærni. Ég vona að seinna meir
megi kalla hana lofsverða fyrir-
hyggju. Mennirnir ættu frekar að
kenna mér um að þessari beiðni
var hafnað þar sem ég hef mælt
eindregið gegn því að leyfi væri
veitt af þeim ástæðum sem nefndar
hafa verið. Yfirdýralæknir byggði
á því áliti.
9. Því má svo bæta við að leyfi
sem gefið yrði myndi bjóða upp á
framhald. Áðrir teldu sig eiga rétt
á sams konar leyfum í nafni rétt-
lætis og samræmis. Við það opnað-
ist svæðið fyrir áframhaldandi að-
flutningi með tilheyrandi nýrri
áhættu.
í viðtalinu í Morgunblaðinu 10.
mars er því haldið fram að sam-
bærileg leyfi hafi verið gefin fyrir
garnaveikilaus svæði eins og Borg-
arfjörð og Dalasýslu. Þetta er alls
ekki rétt eða sambærilegt. í báðum
héruðunum hefur garnaveikin
fundist og þar hefur verið bólusett
um langt árabil. í Dalahólfi nyrðra,
sem einnig hefur verið leyft að
flytja til, hefur þó ekki fundist
garnaveiki ennþá. Stöðugt verður
að sýna mikla gát vegna þess m.a.
ATLAS-RR291
* Kælir 280 Itr.
* An frystihólfs
* Sjálfvirk affrysting
$ H:142cm B:58cm D:60cm
»35.901
* Kællr 180 Itr.
* Frystir 80 Itr. aö neöan
* Sjálfvirk affrysting
* H:144cm B:58cm D:60cm
TILBOÐ
Kr. 45.900--rwt/vvsroi
ATLAS-RF181/80

RÖNNING
SUNDABORG 15
SfMI 68 58 68
* Kælir 150 Itr.
$ Án frystihólfs
* Sjálfvirk affrysting
* H:85cm B:58cm D:60cm
TILBOÐ
Kr. 27.900-
ATLAS-RR247
* Kælir 240 Itr.
tfs Án frystihólfs
* Sjálfvirk affrysting
*.H:120cm B:58cm D:60cm
TILBOÐ 00 AAA
Kr. 34.900- 04i/VWg«
ATLAS-RR154