Morgunblaðið - 05.09.1993, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5.1 SEPTEMBER' 1993
1T
Aðalsteinn Aðalsteinsson, í veiðijakka úr hreindýraskinni, við Jökuldalsá.
neins að bændur sitji heima í sín-
um eldhúskróki og skammist um
að enginn vilji gera neitt fyrir þá.
Það er vissulega gömul hefð að
betlarar rétti fram skálina sína til
þess að fá í hana en mér finnst
þeir orðnir fullmargir í dag sem
láta sér nægja að rétta fram skál-
ina og ætlast til þess að einhver
skammti þeim graut. Þeir eru hins
vegar að verða alltof fáir sem eru
tilbúnir til þess að elda grautinn
sjálfir. Menn vilja fá sína ölmusu,
annað hvort frá Steingrími eða
Davíð. Þeir eiga að rétta okkur
eitthvað án þess að við höfum fyr-
ir því. Þetta er hugsunarháttur
hnignandi þjóðfélags. Mér hefur
alltaf verið illa við það þegar farið
er að tönnlast á því hvað þeir
ætli að gera. Mér finnst að fyrst
komi að því hvað ég, eða við, ætl-
um að gera.
- Hreindýrin eru þér nákomin
og gamalkunnug, er það ekki?
Jú, ég byijaði mjög snemma á
hreindýraveiðum eftir að þær urðu
leyfilegar, einhvern tíma fyrir
1950. Ég hef átt meiri og minni
samleið með hreindýrunum síðan.
Það hefur reyndar aukist því ég
er starfsmaður hjá hreindýraráði
og sé um það helsta í þeirri starf-
semi. Það er hægt að hafa tekjur
af þessum dýrum. Lengi vel voru
þau nú fyrst og fremst veidd til
þess að borða þau og voru mjög
gott búsílag. Eftir að menn fóru
að hafa of mikið að borða hefur
verið reynt að nýta þau á fleiri
vegu og þau geta orðið margvísleg
söluvara. Þetta er auðlind að vissu
leyti en til þess að svo megi vera
verðum við að fá einhveija utan
þessa fjórðungs til þess að koma
og kaupa það sem við höfum upp
á að bjóða. Þannig gagnast þetta
heildinni. Bæði hér á landi og ekki
síður erlendis er til fólk sem á svo
mikla peninga að það veit ekkert
hvað það á við þá að gera og ég
vil selja því fólki veiðileyfi til hags-
bóta fyrir fjórðunginn. Sem starfs-
maður hreindýraráðs hef ég veiði-
leyfi til sölu og hér á svæðinu
höfum við þaulreynda eftirlits-
menn með veiðunum því 'það er
ekki hægt að hleypa hveijum sem
er á hreindýraveiðar.
- Hvað segirðu um dýravernd-
unarsjónarmið? Eiga hreindýrin
ekki rétt á að fá að lifa?
Um dýravemdunarsjónarmið er
það að segja að þessi dýr lifa á
landinu og þess vegna verðum við
að takmarka þennan stofn við það
sem hagstæðast er. Við verðum
að ná fram hámarksnýtingu án
þess að gangi á gróður landsins.
Hreindýrastofninn má alls ekki
ganga fram af sínum eigin kjarn-
gróðri. Ef stofninn á einu svæði
verður of stór færir hann sig yfir
á annað svæði. Þá eru dýrin of
stuttan tíma á sumarbeitinni og
færa sig of fljótt yfir á það sem
ætti að vera vetrarbeit. Það endar
í bætiefnaskorti hjá þeim og hor-
felli. Hins vegar hefur enginn sjúk-
dómur fundist í hreindýrum á ís-
landi og þau hafa einungis fallið
þegar þau hafa orðið of mörg. Á
sínum tíma voru hreindýr á
Reykjanesi og í Þingeyjarsýslum.
I æsku var mér kennt það að menn
hefðu skotið öll þessi dýr og étið
þau. En eftir því sem ég hef elst
og ég held að ég hljóti að vitkast
með aldrinum, verð ég sannfærðari
um að þeir stofnar hafi fallið fyrir
offjölgun. Veiðiskapur var of lítill.
Verði dýrin of mörg er voðinn vís,
bæði fyrir landið og stofninn sjálf-
an. Þetta hefur gerst erlendis og
það virðist reyndar vera þannig
með flest villt dýr og fugla að þeim
fjölgar stanslaust þegar kjörgróður
er í hámarki en þegar fjöldinn er
orðinn svo mikill að þessi gróður
klárast þá hrapar stofninn. Fléttu-
gróðurinn sem hreindýrin þurfa
getur verið tuttugu til tuttugu og
fimm ár að jafna sig ef hann
minnkar of mikið.
- Er þetta ekki svipað með
ijúpuna?
Jú, það er mjög hliðstætt. Það
er líka annað sem er athyglisvert
í sambandi við hana. Síðan hrein-
dýrunum fjölgaði hefur íjúpan
aldrei komist í hámark á helstu
hreindýrasvæðunum. Ég held að
hún nái sér ekki upp vegna þess
að hún lifi á svipuðum kjörgróðri
og hreindýrin. Það er sama bragð
af hreindýrakjöti og íjúpnakjöti
sem þýðir að þessar tegundir
hljóta að lifa á um það bil því
sama. Bragð af kjöti fer alltaf
eftir fóðrinu.
og það er ekki meira lagt í það
en svo að við lendum aldrei í
vanda. Eini lagerinn er leðrið sem
ég læt súta og það kaupa konurn-
ar síðan af mér. Þær fá svo sinn
hagnað af fullunninni vöru.
- Eiginlega mætti frekar segja
að þetta séu samtök en fyrirtæki.
Já, í rauninni eru þetta samtök.
Þessi samtök eru þannig upp
byggð að ég gaf öllum í minni
sveit kost á þátttöku. Þær konur
sem sýndu áhuga hafa náð tökum
á þessu og skyndilega nýtast þar
hæfileikar sem áður varð lítið vart
við.
- Hvernig stendur á því að þú
leikur svona stórt hlutverk í þessu?
Af hveiju er engin samkeppni?
Getur ekki hver sem er staðið upp
og sagt: það er ég sem er að gera
þetta?
Það hefur enginn viljað vera í
þessu. Sennilega hefur engum
sýnst að í þessu væri nokkur hagn-
aður. Ef þetta heldur hins vegar
áfram að ganga býst ég við að
fljótlega fari að koma að því að
einhver standi upp og segi: Nú
get ég. Ég hef alltaf haft uppá-
hald á sögunni um Kólumbus og
eggið. Það var enginn vandi að
láta eggið standa á borðinu með
því að slá sléttan flöt á það. Hins
vegar þurfti einhver að láta sér
detta það í hug. Það er ekkert
erfitt að gera svona lagað en það
vefst fyrir mönnum að hrinda því
í framkvæmd.
- Þú hefur varla nokkurt
einkaleyfí á að nýta þá auðlind sem
liggur í hreindýrsskinnum?
Nei, ég hef ekkert einkaleyfi á
því en ég hafði áhugann og viljann
til að gera eitthvað. Það er kannski
vegna þess að mér finnst ekki til
!
frd núðjiun jepteniber
fní velur um 2 til 2 nætm
Tilboö fyrir hópa:
2.000 kr. afsláttur
á mann ef í hópnum
eru 15 manns eöa
fleiri. 40.000 kr.
spamaöur fyrir
20 manna hóp.
lu •
stgr- á manninn í tvíbýli
í 2 nætur og 3 daga
á Seldndia. *
Brottfarir á fimmtu-, föstu- og
laugardögum.
Heimflug á sunnu-, mánu- og
þriöjudögum.
Perudanskt andrúmsloft, dönsk matargerð, alþjóðleg
matargerð, mjög góðir veitingastaðir, krár, kafRhús, skemmti-
í Kaupmannahöfn bjóöum
við gistingu á eftirtöldum
gæöahótelum:
Absalon, Selandia,
staðir, næturklúbbar. Öflugt tónlistar- og leikhúslíf, ópera,
ballett, jass. Stór vöruhús og vérslunargötur, vörugæði, kjarakaup.
Góð söfn. Islendingaslóðir.
Astoria, Opera,
Esplanaden og Palace.
Innifalið er flug, gisting, morgunverður og flugvallarskattar. Börn, 2ja - 11 ára, fá 13.500
kr. í afslátt. Börn að 2ja ára aldri greiða 3.000 kr. Enginn bókunarfyrirvari.
Forfaltagjald, 1.200 kr., er ekki innifalið í verði. Forfallagjald er valfrjálst en
Flugleiðir hvetja farþega til að greiða það til að firra sig
óþarfa áhættu. *Verð miðast við gengi 6. ágúst 1993.
Hafðu samband við söluskrifstofur ol^ar, umboðsmenn
um allt land, ferðaskrifttofurnar eða í síma 690300
(svarað alla 7 daga vikunnar frá kl. 8-18.)
FLUCLEIDIR
Traustur tslenskur ferðafélagi