Morgunblaðið - 03.12.1993, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 3. DESEMBER 1993
Ásta B. Þorsteinsdóttir formaður Þroskahjálpar
Eitt samfélag fyrir
alla - líka fatlaða
ALÞJÓÐADAGUR fatlaðra er í dag, 3. desember og hafa Samein-
uðu þjóðirnar mælst til þess við þjóðir heims að vakin verði at-
hygli á málefnum fatlaðra á opinberum vettvangi. Asta B. Þor-
steinsdóttir, formaður Landssamtakanna Þroskahjálpar, segir
að miklar breytingar hafi átt sér stað í málefnum fatlaðra hér
á landi sl. tvo áratugi og þær séu þakkar verðar en talsvert
vanti upp á að allar stofnanir samfélagsins séu aðgengilegar
fyrir þá.
Ásta segir mikilvægt að fylgja
eftir ályktun Mannréttindanefndar
Sameinuðu þjóðanna og virða Al-
þjóðadag fatlaðra með því móti að
auka megi möguleika þeirra á að
ná mannréttindum til jafns við
aðra, jafn-rétti og fullri þátttöku í
samfélaginu. Fram kemur í frétta-
tilkynningu sem send var Morgun-
blaðinu frá félagsmálaráðherra að
í undirbúningi sé ítarleg skýrsla
um þróun, stöðu og horfur í málefn-
um fatlaðra hérlendis með sér-
stakri áherslu á aðgengi og at-
vinnumál þeirra. Ri'kisstjómin hafí
einnig samþykkt 5 milljóna króna
framlag til aðstoðar fötluðum börn-
um í löndum Austur-Evrópu og
þróunarlöndunum. Ráðstöfun
framlagsins verði falin samtökum
fatlaðra og verði einkum horft til
þess að hjálpa fötluðum börnum í
Eystrasaltslöndunum eða Rúmen-
íu. Ásta segir að slík þróunaraðstoð
við fatlaðra sé nauðsynleg því hefð-
bundin aðstoð nái ekki til þess
hóps. Þegar þjóðir geti ekki brauð-
fætt ófatlaða íbúa, veitt þeim
menntun eða lágmarks heilbrigðis-
þjónustu komi fatlaðir ekki til
greina í forgangsröð þegar hjálp
er veitt. „Við sem eigum fötluð
böm verðum að vera reiðubúin til
þess að deila gæfu okkar með öðr-
um - þeirri gæfu að börn okkar
eru fædd í þjóðfélagi sem er jafn
Morgunblaðið/Þorkell
Ásta B. Þorsteinsdóttir
meðvitað um skyldur sínar gagn-
vart þeim og raun ber vitni. Við
verðum að sýna vilja okkar í verki
með því að deila þekkingu okkar,
reynslu og fjármunum,“ segir Ásta
að lokum.
ína Valsdóttir formaður Átaks, félags þroskaheftra
Viljum fá að ráða
okkar eigin tilveru
„VIÐ viljum vera húsbændur á eigin heimili og ráða eigin lífi,“
segir ína Valsdóttir formaður Átaks, sem er nýstofnað félag
þroskaheftra á íslandi. Félagið á aðild að Landssamtökunum
Þroskahjálp og vinnur þar við hlið foreldra fatlaðra og fag-
fólks. Tilgangur félagsins er meðal annars sá að vinna að betra
lífi fyrir þroskahefta auk þess að berjast fyrir mannréttindum
sem aðrir telja sjálfsögð, svo sem aðild að verkalýðsfélögum og
lífeyrissjóðum, auk baráttu fyrir hærri launum fyrir vinnu á
hæfingarstöðum fyrir þroskahefta og vernduðum vinnustöðum
en þroskaheftir fá greiddar 1.400 krónur á mánuði fyrir vinnu
sina á hæfingarstöðum sem stendur.
Morgunblaðið/Þorkell
ína Valsdóttir
ína segir að þroskaheftir ráði
sér ekki sjáifir. Til dæmis megi
þeir ekki taka bílpróf og eignast
böm. „Það liggur við að manni sé
bannað að eiga kærasta eða
mann,“ segir ína. í lögum Átaks,
félags þroskaheftra, segir að fé-
lagsmenn vilji að þroskaheftir ráði
lífi sínu sjálfír. Markmið þess er
að vinna að betra lífi fyrir þroska-
hefta og að vinna með öllum þeim
sem vilja beita sér fyrir því. Félag-
ið er opið öllum en stjórn þess skal
skipuð þroskaheftum og í henni
sitja fjórir auk formanns. ína segir
að reglur á sambýlum séu of
strangar og íbúar þeirra fái ekki
að eiga sitt einkalíf og ráði engu
um það með hveijum þeir búa.
Þroskaheftir geta og vilja
Hún segir að þroskaheftir verði
fyrir barðinu á fordómum á vinnu-
markaðinum. „Ég hafði áhuga á
því að vinna sem starfsstúlka á
bamaheimili, enda hef ég passað
böm í gegnum tíðina. Ég fór á
marga staði en enginn vildi ráða
mig. Svo sótti ég um hjá Nóa og
Síríus og fékk vinnu og er búin að
vinna þar í sjö ár. Ég er búin að
vera úti á vinnumarkaðinum í 11
ár,“ segir ína. Hún segir einnig að
gert sé ráð fyrir að þroskaheftir
geti ekkert í stað þess að skoða
hvað þeir geta í raun og veru.
„Við viljum fá að sjá það sjálf hvað
við getum. Sumir fá til dæmis ekki
að taka bílpróf eða eiga börn. Get-
an til þess fer auðvitað eftir þroska
en ekki síður vilja. Við sem eru fær
um það viljum fá að lifa eins eðli-
legu lífí og framast er unnt, enda
höfum við sömu þarfír og aðrir,“
segir ína. Einnig er á henni að
heyra að kynlíf fatlaðra og þroska-
heftra sé mikið feimnismál og oft
er eins og ekki sé gert ráð fyrir
því að sömu þarfír og langanir
blundi með þroskaheftum og hinum
sem heilir eru.
Námstefna haldin um neyðar-
móttöku vegna nauðgnnar
HALDIN verður námstefna á Hót-
el Sögu föstudaginn 3. desember
kl. 9-17, um neyðarmóttöku
vegna nauðgunar, fyrstu hjálp og
meðferð; hlutverk og ábyrgð
þeirra sem sinna neyðarþjónustu
og síðari stigum málsins.
Námstefnustjóri er Guðrún Agn-
arsdóttir, umsjónarlæknir neyðar-
móttöku. Aðalfyrirlesari verður Lis-
beth Bang, danskur læknir, sem hef-
ur unnið í Noregi um nokkurt skeið.
Hún var einn aðalskipuleggjari neyð-
armóttöku vegna nauðgunar á
Læknavaktinni í Ósló sem opnuð var
árið 1986 og er yfirlæknir hennar
nú. Lisbeth Bang er boðið sérstak-
lega til námstefnunnar og mun þar
miðla af reynslu sinni.
Á námstefnunni verður fjallað ít-
arlega um fyrstu hjálp og meðferð
þeirra sem leita aðstoðar eftir nauðg-
un eða tilraun til nauðgunar. Skýrt
verður frá starfsháttum á neyðarm-
óttöku vegna nauðgunar á slysadeild
Borgarspítala. Ennfremur verður
ljallað um kærur og málsleiðina í
dómkerfinu. Hlutverk og ábyrgð
rannsóknarlögreglu, saksóknara og
dómara. Hlutverk og ábyrgð fjöl-
miðla.
Fyrirlesarar á nárnstefnunni auk
Lisbeth Bang vcrða úr hópi hinna
mörgu starfsstétta og aðila sem veita
þjónustu. Má nefna fulltrúa hjúkrun-
arfræðinga, Stígamóta, göngudeild-
ar geðdeildar Borgarspítala, kven-
sjúkdómalækna, réttarlæknisfræði
og sýkladeildar. Ennfremur verða
fulltrúar frá rannsóknarlögreglu,
saksóknara, dómurum og flölmiðlum.
Námstefnan er opin öllum þeim
sem áhutra hafa á málefninu. Sér-
staklega er vonast til að hún verði
sótt af starfsfólki heilbrigðis- og fé-
lagsmálaþjónustu, dómkerfis og fjöl-
miðlafólki. Nánari upplýsingar um
námstefnuna eru veittar á skrifstofu
Endurmenntunarstofnunar Háskóla
íslands.
Pepsí lækkar
ÖLGERÐIN Egill Skallagríms-
son hefur ákveðið að lækka verð
á Pepsí í tveggja lítra umbúðum
frá og með 1. desember.
Benedikt Hreinsson markaðs-
stjóri sagði að til stæði að lækka
vörugjald á gosdrykkjum úr 25% í
18% um áramótin og þá myndi
heildsöluverð lækka um 5.6%. Hins
Kóramót haldið í Perlunni
2000 þátttakendur
KÓRAMÓT verður í Perlunni þrjár helgar í desember. Þátttakendur
verða um 2000 talsins. Dagana 4. og 5. desember syngja um eittþús-
und börn frá 27 kórum. Næstu helgi á eftir syngja 22 kórar fullorð-
inna og eru þar á meðal kirkjukórar, starfsmannakórar fyrirtækja og
kórar eldri borgara. Þann 18. desember verður sérstök dagskrá barna
og eldri borgara í umsjón Kristínar Pétursdóttur.
Laugardaginn 4. desember kl. 14
syngja eftirtaldir kórar: Barnakór
Hafnarfjarðarkirkju, Barnakór Þor-
lákshafnar, Barnakór Tónlistarskóla
Bessastaðahrepps, Kór Öldusels-
skóla, Barnakór Víðisstaðakirkju og
Kór Æfíngaskóla K.H.Í.
Síðar um daginn, eða kl. 15.30,
syngja svo eftirtaldir kórar: Kó_r Tón-
listarskóla Hafnarfjarðar, Kór Árbæj-
arskóla, Unglingakór Selfosskirkju,
Barnakór Biskupstungna, Bamakór
Varmárskóla, Skólakór Garðabæjar
og Kór Öldutúnsskóla. Að því loknu
syngja allir kóramir saman.
A sunnudag kl. 14 syngja Litli kór
Kársnesskóla, Kór Hvaleyrarskóla,
Kór Heiðarskóla, Kór Hamraskóla,
Kór Brekkubæjarskóla, Kór Lang-
holtsskóla og Kór Tónlistarskóla
Keflavíkur.
Um kl. 15.30 syngja svo Barnakór
Kársnesskóla, Barnakór Snælands-
skóla, Bamakór Seltjarnarnes,
Barnakór Vesturbæjarskóla, Kór
Melaskóla, Kór Digranesskóla og Kór
Setbergsskóla rekur lestina. Að lok-
um syngja allir kórarnir saman.
Ávarp Öryrkja-
bandalags Islands ,
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi ávarp frá Örykja-
bandalagi Islands í tilefni fyrsta
alþjóðadags á vegum Sameinuðu
þjóðanna:
„Við lok síðasta áratugar, sem
Sameinuðu þjóðirnar helguðu mál-
efnum fatlaðra, ákvað Allsheijar-
þingið að hinn 3. desember skyldi
framvegis verða alþjóðadagur fatl-
aðra.
Þann dag em aðildarþjóðir SÞ
hvattar til þess að kynna ýmis rétt-
indamál fatlaðra með það markmið
í huga að fötluðu fólki verði tryggð
fullkomin mannréttindi og þátttaka
í samfélaginu. Það er af nógu að
taka þegar hugað er að hagsmuna-
málum fatlaðra. Upp í hugann koma
til dæmis tryggingamál, aðgengi,
atvinna og húsnæði.
Örykjabandalagið hefur þó ákveð-
ið að beina sjónum almennings að
þessu sinni að umferðarslysum og
afleiðingum þeirra.
Það er alkunna að umferðarslys
geta haft í för með sér ævilanga,
erfiða fötlun sem gjörbreytir lífi
fólks. í Reykjavík einni saman verða
fjölmargir árekstrar á degi hveijum
og auðvitað fylgja mörg slys í kjölfar
þeirra. Er þetta eðlilegur aksturs-
máti sem ekki er hægt að breyta?
Nei, síður en svo. Sannleikurinn er
sá að 90 af hveijurp 100 árekstrum
starfa af ógætni bifreiðastjóra á einn
eða annan hátt. Það er mannlegi
þátturinn sem er aðal slysavaldurinn.
Bestu vamir gegn fötlun eru fyrir-
byggjandi aðgerðir þar sem þeim
verður við komið. Það á við gagn-
vart umferðinni.
Öryrkjabandalag íslands heitir á
alla landsmenn að sameinast í þeirri
viðleitni að draga úr umferðarslys-
um.
Sýnum aðgætni og tillitssemi,
virðum umferðarreglur. Forðumst
slysin."
P ARKINSON S AMTÖKIN á ís-
landi voru stofnuð 3. desember
1983 og eru því liðin 10 ár frá
stofnun samtakanna.
Aðaleinkenni parknisonveiki eru
hægt vaxandi tregða í hömlun sem
mest ber á, en oft er skjálfti það
einkenni sem menn veita fyrst at-
hygli. Orsakir parkinsonsveiki eru
ókunnar. James Parkinson, enskur
Iæknir, varð fyrstur til að greina
veikina árið 1817 og ber hún því
nafn hans. Áætlað er að um 500
parkinsonsjúklingar séu á íslandi.
Tíu ára afmæli Parkisonsamtak-
anna verður minnst á hádegisverðar-
fundi í Víkingasal Hótels Loftleiða
sem hefst kl. 12 Iaugardaginn 4.
desember. Sérstakur gestur fundar-
ins verður Helgi Seljan, félagsmála-
fulltrúi. Ennfremur mun Bryndís
Tómasdóttir rifja upp aðdragandann
að stofnun samtakanna fyrir tíu
árum.
--» » ♦-
Parkisonsam-
tökin 10 ára
Iionsmenn gegn blindu [
ALÞJÓÐAHREYFING Lions vinn-
ur nú að stórátaki undir kjörorð-
inu Beijumst gegn blindu (Campa-
ign SightFirst). Er þetta þriðja
alheimsátakið til að bijast gegn
blindu, sérstaklega í þriðja heim-
inum. Átakið hófst árið 1991 og
stendur fram í júní á næsta ári.
Helgina 3.-5. desember næstkom-
andi selja íslenskir Lionsmenn
merki til ágóða fyrir þetta mál-
efni.
Að mati Alþjóðaheilbrigðisstofn-
unarinnar (WHÓ) eru nú rúmlega 40
milljónir manna í heiminum blindir,
segir í fréttatilkynningu Lions um
átakið. WHO telur að 32 milljónir
væru ekki blindir, ef þeir hefðu feng-
ið rétta læknisfræðilega meðhöndlun.
Lionshreyfíngin er stærsta þjón-
um 10-15 kr.
vegar hefði verið ákveðið að láta
neytendur njóta góðs af lækkuninni
strax í desember. Lækkunin tekur
aðeins til Pepsís í tveggja lítra
umbúðum og þýðir að meðaltali um
10-15 króna lækkun til neytandans.
Búast má við að verð á pepsí í
tveggja lítra umbúðum verði frá
139 krónum út úr búð, að sögn
Benedikts.
ustuhreyfing í heimi, með 1,4 milljón-
ir félagsmanna í 177 löndum. Vegna
útbreiðslu sinnar og félagafjölda
liggur það vel fyrir hreyfingunni að
annast verkefni eins og sjónvemd-
arátakið, segir í fréttatilkynning-
unni.
Fram kemur að íslenskir Lions-
klúbbar hafa ekki látið sitt eftir
liggja við sjónvemd og stuðning við
augnlækningar hér á landi. Söfnun-
arfé úr fyrstu söluherferð Rauðu
fjaðrarinnar var varið til kaupa á
augnlækningatækjum. Með því var I
lagður grundvöllur að augndeild
Landakotsspítala. Auk þess var
augnþrýstingsmælum til varnar I
gláku dreift til héraðslækna um allt
land.
Lionsfélagar og unglingar sem )
unnið hafa í skólum að verkefninu
Tilveran (Lions Quest) munu ganga
í hús og bjóða merkin til sölu og
verður það fé sem safnast varið til
haráttnnnar crpcm hlindu