Morgunblaðið - 04.01.1994, Síða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 4. JANUAR 1994
Ekki kemur til greina að
loka Sólheimum eða hætta
starfi þar fyrir fatlaða
eftir Pétur
Sveinbjarnarson
Að kvöldi þriðjudagsins 28. des-
ember þegar landsmenn höfðu tekið
upp störf að nýju eftir jólahald og
hafið undirbúning áramótagleði var
lesin aðalfrétt í kvöldfréttatíma út-
varpsins um að loka ætti Sólheim-
um í Grímsnesi. Fatlaða heimilis-
menn átti að senda út á Guð og
gaddinn. Þess var sérstaklega getið
að félagsmálaráðuneytið hefði
brugðist hart við. í kjölfar þessarar
fréttar birtust viðtöl við félagsmála-
ráðherra í útvarpi og sjónvarpi.
Þessi frétt birtist í Ríkisútvarpinu
án þess að leitað hefði verið stað-
festingar stjórnar Sólheima og kom
öllum í opna skjöldu, stjórnendum,
heimilisfólki og starfsmönnum Sól-
heima.
Aldrei hefur komið til greina að
loka Sólheimum og hætta starfi þar
fyrir fatlaða.
Á fundi fulltrúaráðs Sólheima í
Grímsnesi 22. apríl 1989 gerði ráð-
ið eftirfarandi samþykkt:
„Fulltrúaráð Sólheima felur stjóm
heimilisins að eiga viðræður við fé-
lagsmálaráðherra þár sem eytt verði
allri óvissu um framtíðarhlutverk
heimilisins. Felur fulltrúaráðið
stjórninni að leiða þær viðræður til
lykta eigi síðar en 1. júlí 1989.“ í
framhaldi fór stjóm heimilisins fram
á viðræður við félagsmálaráðherra
um gerð samnings milli heimilisins
og ráðuneytisins. Viðræður við fé-
lagsmálaráðuneytið hafa staðið yfir
í tæp 5 ár án árangurs.
í opinberri þjónustu í nágranna-
löndum okkar tíðkast í vaxandi
mæli að gerður sé þjónustusamn-
ingur við aðila sem fá opinbert fé
og hafa með höndum þjónustu sem
tengist ríkisvaldinu. Á þetta ekki
eingöngu við um einkaaðila og
sjálfseignarstofnanir, heldur einnig
opinberar stofnanir og sveitarfélög.
Þjónustusamningar eru taldir dæmi
um vandaða stjórnsýslu og skilyrði
fyrir því að aðilar taki að sér verk-
efni fyrir ríkisvaldið. í lögum um
málefni fatlaðra er ákvæði um gerð
þjónustusamnings við sveitarfélög
og sjálfseignarstofnanir.
Hvers vegna þjón-
ustusamning?
Meginástæðan fyrir samþykkt
fulltrúaráðsins var að eyða óvissu
sem þá um árabil hafði ríkt um
framtíð heímilisins. Stöðugur
ágreiningur um rekstur heimilisins
hafði þá staðið frá 1980. Skulu hér
aðeins nefnd þrjú mál af fjölmörg-
um. 1983 var rekstrarljárveiting til
heimilisins skorin niður um 30% og
heimilið sett á föst fjárlög án nokk-
urs samráðs við stjórnendur þess.
9. nóvember 1987 skiluðu tveir
fulltrúar Jóhönnu Sigurðardóttur
félagsmálaráðherra skýrslu og í
framhaldi af því gekk annar þeirra
á fund biskups íslands, herra Sig-
urðar Guðmundssonar, og krafðist
þess „að þjóðkirkjan, sem ber
ábyrgð á rekstri Sólheima, eftir því
sem best verður séð, afhendi félags-
málaráðherra stofnunina frá og
með næstu áramótum".
Eftir að nefnd félagsmálaráð-
herra um framtíðarskipulag sólar-
hringsstofnana lauk störfum sendi
félagsmálaráðuneytið Sólheimum
bréf, 6. júní 1990, ogtilkynnti heim-
ilinu tillögur varðandi Sólheima. Þar
kom m.a. fram „að staðsetning
heimilisins og uppbygging starf-
seminnar komi í veg fyrir eðlileg
og óháð samskipti við umhverfið
og skipulagsbreyting til sambýlis-
reksturs þjóni engum raunhæfum
tilgangi". Lagði nefndin til að starf-
semi Sólheima verði óbreytt næstu
fímm ár, þó þannig að engar nýjar
vistanir til lengri tíma verði leyfð-
ar. Aðaltilgangur erindis félags-
málaráðuneytisins var tillaga um
að komið verði á fót tímabundnu
samstarfsráði sem yrði skipað af
félagsmálaráðherra og ætti þar
sæti einn fulltrúi ráðuneytis, einn
fulltrúi svæðisstjómar og einn full-
trúi frá stjórn Sólheima. Hlutverk
ráðsins væri að fjalla um stjórnun
og rekstur heimilisins með hliðsjón
af lögum um málefni fatlaðra og
vera tengiliður Sólheimaheimilis,
ráðuneytis og svæðisstjórnar. Fór
félagsmálaráðuneytið þess á leit við
Sólheima að tilnefna einn aðila í
tímabundið samstarfsráð.
í raun var hér gerð tillaga af
félagsmálaráðherra um hreina yfir-
töku á heimilinu þar sem stjórn
þess átti að eiga einn fulltrúa af
þremur. Þessi dæmi eru nefnd til
að sýna fram á nauðsyn þess að
gerður yrði þjónustusamningur sem
tryggði starfsgrundvöll og eyddi
óvissu. Beiðni Sólheima um þjón-
ustusamning fékk tregar viðtökur
þrátt fyrir að hún væri margítrek-
uð. 11. júlí 1990 sendi ríkisendur-
skoðun félagsmálaráðuneytinu er-
indi þar sem ráðuneytinu er til-
kynnt að nauðsynlegt væri að gera
þjónustusamning við Sólheima.
Forsendur samnings væru ákvörð-
un um afgjald sem greiða bæri
heimilinu fyrir mannvirki, jörð og
hitaréttindi sem heimilið leggur til.
Erindi ríkisendurskoðunar var átján
mánuði í athugun í ráðuneytinu án
þess að nokkur viðbrögð yrðu.
Nefnd um ákvörðun afgjalds var
loks skipuð í mars 1992. Lauk hún
störfum fyrir nokkrum mánuðum
og var þá heimilinu úrskurðað af-
gjald vegna viðhalds og hitaréttinda
að upphæð 7,2 milljónir króna. Það
var svo loks 26. ágúst sl. sem fé-
lagsmálaráðuneytið sendi stjórn
Sólheima tillögu að þjónustusamn-
ingi. Fulltrúaráðið tók samningstil-
boð ráðuneytisins til umfjöllunar og
óskaði eftir skýringum um forsend-
ur tilboðsins og hvert samband
væri á milli þjónustuþarfar fatlaðs
fólks á Sólheimum og framlögum
vegna þjónustunnar. í svari taldi
ráðuneytið sig ekki hafa nægar
upplýsingar til að tengja þjónustu-
þörf og umönnunarkostnað. Að því
búnu sendi stjórn Sólheima ráðu-
neytinu gagntilboð þar sem gengið
var út frá meðaltalskostnaði vegna
umönnunar fatlaðs fólks á sambýl-
um og atvinnustarfsemi á vernduð-
um vinnustöðum í eigu ríkisins.
Málið fékk skjótan endi því 26.
október tilkynnti ráðuneytið að það
teldi frekari umræður vegna þjón-
ustusamnings óþarfar. Viðræðunum
var slitið af hálfu félagsmálaráð-
herra áður en þær hófust þar sem
engar umræður höfðu átt sér stað
um tillögu að þjónustusamningi.
Við kennum alla samkvæmisdansana
Suðurameríska, standard oggömlu
dansana. Svo kennum við líka
barnadansa.
Einkatímar fyrir þá sem vilja.
Fjölskyldu- og systkinaafslattur.
Innritun og upplýsingar 3. - 7. janúar
kl. 10-22 í síma 64 1111.
Kennsla hefst miðvikudaginn
5. janúar. í lok kennsluannar
verður ball fvrir alla nemendurna
og grímuball fyrir börnin.
Æfingin skapar meistarann
Opið hús öll laugardagskvöld.
DANSSKÓLI ,
SIGURÐAR HAKONARSONAR
*
5
o
AUÐBREKKU 17, KÓPAVOGI
Pétur Sveinbjarnarson
„Ráðherra hefur gefið
í skyn að ef samið yrði
við Sólheima yrði að
endurmeta allar fjár-
veitingar til stofnana
fatiaðra!.“
Stöðug óvissa
Síðustu sjö mánuði hefur ástand-
ið verið óbærilegt. í mars úthlutaði
framkvæmdasjóður fatlaðra fyrsta
framlagi í sjö ár til nýframkvæmda
á Sólheimum, 4,5 milljónir króna.
Loforð lá fyrir frá ráðuneytinu um
greiðslu. Þrátt fyrir það ákvað fé-
lagsmálaráðherra að fresta af-
greiðslu málsins um marga mánuði
eða þar til í september.
í júlí byijaði félagsmálaráðherra
að skerða fjárveitingu til reksturs
Sólheima af fjárlögum. Skerðingin
nam 2,7 milljónum á mánuði og
skapaði þetta heimilinu mikla erfið-
leika. Ef ekki hefði komið til áðstoð
hefði rekstur heimilisins komist í
þrot. Það var ekki fyrr en 6. desem-
ber, eftir afgreiðslu aukafjárlaga,
sem ráðherra varð að skila þessum
peningum aftur. Skrifstofustjóri
ráðuneytisins upplýsti fulltrúaráð
heimilisins um að ástæðan fyrir
þessari skerðingu væri að rekstr-
aráætlun hefði ekki verið skilað á
réttu formi!
20. september úthlutaði Hús-
næðisstofnun framkvæmdaláni til
Sólheima. Sama dag barst stofnun-
inni bréf frá ráðherra þar sem hann
óskaði eftir að fá málið til umsagn-
ar. Þessi aðgerð ráðherrans mun
að öllum líkindum hafa í för með
sér að verð hverrar íbúðar mun
hækka á annað hundrað þúsund
krónur en það verða fatlaðir íbúar
Sólheima að greiða með leigu. Síð-
ustu sjö mánuði hefur því hver að-
gerðin rekið aðra gegn heimilinu.
Vistheimilið lagt niður
Um slðustu áramót var vistheim-
ilið á Sólheimum lagt niður og
umönnun fatlaðs fólks falin þjón-
ustumiðstöð fatlaðra á Sólheimum.
Jafnframt tók gildi ný skipulags-
skrá sem gerði ráð fyrir þessari
bfeytingu en efni skipulagsskrár-
innar hafði verið til meðferðar í
félagsmálaráðuneytinu án þess að
ráðuneytið gerði við hana athuga-
semd og síðar staðfest af dóms-
málaráðuneyti. Með breytingunni
var fötluðum íbúum veitt aukið
sjálfstæði með rekstri eigin heimila,
án þess að dregið væri úr þjónustu
eða möguleikum til atvinnu. Breyt-
ingin er í samræmi við þá þróun
sem átt hefur sér stað á undanförn-
um árum þar sem fatlað fólk hefur
flutt í sjálfstæða búsetu úr foreldra-
húsum eða af vistheimilum. í öllum
tilvikum þar sem þessi breyting
hefur átt sér stað hefur það haft í
för með sér umtalsverðan kostnað
bæði hvað varðar rekstur og stofn-
kostnað. Stjóm Sólheima valdi hag-
kvæma leið með því að leggja
áherslu á vægi þjónustumiðstöðvar
í stað þess að stofna 8-10 sjálfstæð
ný sambýli sem haft hefði í för með
sér verulegan kostnaðarauka.
Heimilismenn fá greiddar örorku-
bætur og standa straum af eigin
heimiliskostnaði þ.m.t. kvöld- og
helgarmáltíðir. Þessi breyting hefur
í för með sér að unnt er að lækka
heildarrekstrarkostnað Sólheima
um 6,5 milljónir en breytingin hefur
aðeins í för með sér kostnaðarauka
upp á 7,2 milljónir. Hefðu íbúar
Sólheima flutt á sambýli ríkisins
hefði það haft í för með sér kostnað-
arauka fyrir ríkissjóð sem skipti
tugum milljóna. Fyrir það að velja
hagkvæmustu leiðina uppskáru
stjórnendur heimilisins niðurskurð
um 19 milljónir króna á rekstrarfé.
í fjölmiðlum kallar félagsmálaráð-
herra þennan niðurskurð 5-6%
aukningu á rekstrarfé!
Ráðherra hefur gefíð í skyn að
ef samið yrði við Sólheima yrði að
endurmeta allar fjárveitingar til
stofnana fatlaðra! I skýrslu Hag-
sýslu ríkisins um kostnaðarsaman-
burð á stofnunum 1991 kemur fram
að meðal umönnunarkostnaður á
hvern heimilismann á Sólheimum
var 896 þús. kr. Þá voru Sólheimar
reknir í heimiliseiningakerfi sam-
bærilegu sambýlum fatlaðra þar
sem meðaltalskostnaður var 1.580
þús. kr. á hvern heimilismann. I
báðum tilvikum er ekki reiknaður
kostnaður vegna.atvinnumála sem
er sambærilegur.
Bréfum ekki svarað
6. desember þegar stjórnin sá í
hvert óefni var komið átti hún þá
eina leið færa að óska eftir viðræð-
um við ráðuneytið að nýju um þjón-
ustusamning. Óskaði stjómin eftir
því að fá svar frá ráðuneytinu fyrir
14. desember áður en fjárlög yrðu
afgreidd. Niðurlagsorð bréfsins
vora þessi: „Ef ekki næst samkomu-
lag um jafnan kostnað fyrir þjón-
ustu Sólheima og gildir annars stað-
ar fyrir sambærilega þjónustu mun
stjóm Sólheima leggja til við full-
trúaráðið að þjónustu fyrir félags-
málaráðuneytið á málefnum fatl-
aðra verði hætt upp úr næstu ára-
mótum þar sem þá er ekki lengur
rekstrargrandvöllur fyrir hendi.“
Stjórn heimilisins var ekki virt svars
Gleðilegt nýtt
dansár!
Innritun er hafin
í síma 642535
Dansandi kveðja
Dagný
Björk
danskennarí
Smiðjuvegi 1
Kópavogi