Morgunblaðið - 06.01.1994, Qupperneq 40

40
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. JANÚAR 1994
Guðjón B. Ölafsson
forstjóri - Minning
Fæddur 18. nóveraber 1935
Dáinn 19. desember 1993
Við fráfall Guðjóns B. Ólafssonar,
forstjóra Sambandsins, sem lést á
sjúkrahúsi' á fyrrum heimaslóðum
sínum í Harrisburg, Pennsylvan-
íuríki í Bandaríkjunum 19. desember
sl., réttum mánuði og degi af 58.
aldursári, er fallinn í valinn og langt
um aldur fram sá lánsmaður, sem
einn drýgstan þátt átti í því að rétta
Sambandið fjárhagslega af í umróti
efnahagserfiðleika þess fyrir röskum
aldarfjórðungi. Þessi góði drengur
háði nær þriggja ára einbeitta ör-
lagaglímu við einn skæðasta sjúk-
dóm sögunnar, blöðruhálskirtil-
skrabbameinið. I hildarleiknum var
hann svo kappsfullur um að yfirbug-
ast ekki að vinum hans og samfylgd-
armönnum, sem í nálægð stóðu,
verður lengi í minni hetjuleg varnar-
barátta, þar sem staðið var á meðan
stætt var. Hann laut þó í gras að
lokum, enda koma forlögin ofan að
og við þeim spymir ekki til lengdar
mannlegur máttur. Það eru því þung
spor, sem eiginkonan og bömin,
ásamt einkasystur Guðjóns, og
skyldulið allt, á þessa jóla- og nýárs-
daga, meðan sest að sámm. Á rösk-
um 20 mánuðum hafa þau öll kvatt,
hann og foreldrar hans báðir, og
notaði hann síðustu líkamsorku sína,
í ágúst sl., við að bera sjálfur móður
sína til grafar. Gæfan er sú að linnt
er þungbæmm þrautum, — og ást-
vinir geta grátið minnisverðan
mann, sem var stór af sjálfum sér.
Þessa vinar míns og fyrrum hús-
bónda vil ég minnast hér örfáum
orðum í kveðjuskyni.
Guðjón Baldvin, eins og hann hét
fullu nafni, var fæddur í Hnífsdal
við Skutulsfjörð hinn 18. nóvember
1935, einkasonur hjónanna Ólafs
Kjartans Guðjónssonar, f. 3. október
1913, d. 13. apríl 1992, og Filippíu
Jónsdóttur frá Jarðbrú í Svarfaðar-
dal, f. 25. ágúst 1914, d. 13. ágúst
1993, en auk Guðjóns áttu þau eina
dóttur, Ásgerði, sérkennara, f. 12.
febrúar 1950, sem gift er Sigurði
Rúnari Jónssyni, hljómlistarmanni,
og eiga þau hjón einn son og eitt
bamabam. í föðurkyn átti Guðjón
til ramm-vestfírskra að telja, en föð-
urforeldrar hans vora þau Ásgerður
Guðmundína Jensdóttir, f. 9. október
1891, bónda í Amardal, f. 1846,
Jónssonar, einnig bónda í Arnardal
við Skutulsfjörð, f. 1822, Halldórs-
sonar bónda í Fremri-Amardal, f.
1793, og Guðjón f. 30. júní 1883 frá
Fæti við ísafjarðardjúp, Ólafssonar
frá Fæti, Sigurðssonar, f. 29. júlí
1820, bónda að Strandseljum, Þor-
steinssonar óðalsbónda í Ögri, Sig-
urðssonar í Ögri, f. 1730, Ólafsson-
ar, f. 1654, lögsagnara á Eyri í Seyð-
isfírði vestra. I móðurkyn átti Guðjón
til eyfírskra að telja, en móðir hans
var dóttir Jóns Baldvins, f. 2. apríl
1873, bónda á Jarðbrú í Svarfaðar-
dal, Hallgrímssonar, bónda á Stóru-
Hámundarstöðum á Árskógsströnd,
Hallgrímssonar, en sá var sonarson-
ur Þorláks dannebrogsmanns í
Skriðu. Föðuramma Filippíu var
nafna hennar Stefánsdóttir frá Ups-
um, Baldvinssonar prests, f. 20. júní
1781 (15. apríl 1780?), þess er fékk
þau eftirmæli: „Hann var gáfumað-
ur, góður kennimaður, hirðumaður,
búhöldur og fjáraflamaður", en sá
var sonur Þorsteins Hallgrímssonar
prests í Stærra Árskógi og konu
hans Jómnnar Lámsdóttur fæddrar
í Presthvammi í Aðaldal. En móðir
Filippíu var Þóra Jóhannsdóttir f.
15. janúar 1874, dóttir Jóhanns
Jónssonar hreppstjóra á Ytrahvarfi
og konu hans Solveigar Jónsdóttur.
En því er ættstofn rakinn að sumir
spyija hverrar ættar sá gengni sé,
minnugir þess að sjaldan fellur ak-
amið langt frá eikinni, þótt einnig
skuli haft í huga hið fomkveðna
„segðu mér hveija þú umgengst og
ég skal segja þér hver þú ert“.
Að loknum bamaskóla f Hnífsdal
tók við Gagnfræðaskólanám á
Isafírði og lauk Guðjón landsprófí
þaðan vorið 1951. En hann festi
hendur á fleira en námsbókunum á
ísafírði, því þar kynntist hann æsku-
unnustu sinni, Guðlaugu (Lúlú)
Brynju Guðjónsdóttur, kjördóttur
Gúðjóns E. Jónssonar, bankastjóra,
en móðir hennar og seinni eiginkona
bankastjórans, Jensína S. Jóhanns-
dóttir, systir Jóns Jóhannssonar,
fyrrv. skattstjóra á ísafirði, og þeirra
systkina, er arnfírskra ætta. Þau
vom öll kunn af einstökum gjörvi-
leika, sem m.a. endurspeglast í af-
komendunum, þar sem Lúlú, að aflo-
knu íþrótta- og teiknikennaranámi,
átti íslandsmet í hástökki á keppnis-
ámm sínum og Bjami Friðriksson
(en þau Lúlú em systkinabörn) var
afburðamaður í júdó á löngum og
glæsilegum keppnisferli og bar hróð-
ur okkar víða um lönd, sem sigur-
sæll og háttvís íþróttamaður. Öll
önnur systkinabörn hafa og staðið
vel fyrir sínu.
Mesti hamingjudagur í lífi þeira
beggja, Lúlúar og Guðjóns, stóð hinn
25. júlí árið 1959, er þau gengu í
hjónaband eftir margra ára festar,
en svo samvalin hafa þau verið allar
götur síðan að eitt hefír yfír bæði
gengið, bæði meðlætið og hin síðari
árin „nægt“ mótlæti. En bæði í raun-
um sem velgengni hafa þau haldið
reisn sinni og skaphöfn þannig að
til fyrirmyndar er.
í hjúskap sínum hafa þau hjónin
eignast fimm mannvænleg börn, en
þau eru: 1. Guðjón Jens, f. 23. nóv-
ember 1960 í Reykjavík, kvæntur
Kimberli Ólafsson og eiga þau einn
son, Guðjón, f. 31. júlí 1991, nafna
afa síns, sem hér er kvaddur. En
Guðjón Jens rekur eigið fyrirtæki í
Bandaríkjunum. 2. Bryndís, f. 18.
júlí 1963 í Reykjavík, hjúkmnar-
fræðingur, og á hún einn son, Ólaf
Friðrik, f. 16. apríl 1986, og hefír
hann verið augasteinn afa síns og
mildað allt umhverfið eins og sak-
lausra barna er einatt háttur. 3.
Brynja, f. 11. apríl 1965 í þáverandi
heimaborg Guðjóns, Brentwood á
Englandi, og 4. Ása Björk, f. 17.
september 1967 á sama stað í
Brentwood, en báðar hafa þær syst-
ur verið við nám og störf í Bandaríkj-
unum hin síðari ár. 5. Ólafur Kjart-
an, f. 3. október 1973 í Reykjavík,
og er við framhaldsskólanám í
Bandaríkjunum.
Strax að samvinnuskólaprófí
loknu, vorið 1954, hóf Guðjón störf
hjá Sambandinu, m.a. í Hagdeild og
Utflutningsdeild, en réðst árið 1956
vestur um haf til Iceland Products
í New York í tvö ár, kom þá heim
og starfaði sem fulltrúi í Sjávaraf-
urðadeild uns hann var skipaður
framkvæmdastjóri Lundúnaskrif-
stofu, aðeins 28 ára að aldri. Þar
gegndi hann störfum í rúm íjögur
ár, uns hann er kvaddur heim árið
1968 til að taka við framkvæmda-
stjórastörfum í einni vandasömustu
deild Sambandsins um þær mundir,
Sjávarafurðadeild, — en þá steðjuðu
örlagaríkir erfiðleikar að Samband-
inu I tengslum við ábyrgðir og
greiðsluskil á sjávarafurðum, sem
verðfall hafði orðið á í Bandaríkjun-
um. Þessa erfíðleika axlaði Guðjón
um langan tíma, en varð að lokum,
að sérstakri beiðni æðstu manna
Sambandsins, að hverfa vestur um
haf í ársbyijun 1975 og veita sölu-
fyrirtæki Sambandsins, Iceland
Products Inc., forystu, því nú valt
allt á að þar yrði róið rösklega, sam-
fara hyggindum og dugnaði, í fyrir-
rúmi, ef takast ætti að forða fyrir-
tækjunum, bæði heima og ytra, frá
sögulegum áföllum. Með elju og út-
sjónarsemi, ágætu samstarfí við
nánustu samstarfsmenn heima í
Sjávarafurðadeild, öraggu bakhaldi
í þáverandi forstjóra, góðu verk-
smiðju-samstarfsfólki ytra, ásamt
ábatasamri vél- og sjálfvirkni á
framleiðslulínum og stækkun verk-
smiðjunnar, tókst að forða öllum
viðkomandi frá klettóttum Furðu-
ströndum. Að sjálfsögðu átti ívið
hagstæðari markaðsþróun sina þátt
í batanum, en með guðs hjálp og
löngum starfsdegi, ásamt ótal and-
vökunóttum, heppnaðist ungum
kjarkmanni að rata grýtta og vandr-
ataða leið.
En það var einmitt á Sjávaraf-
urðadeildardögum hans, sem við
endurnýjuðum okkar fyrri kynni, því
af honum vissi ég í fjarlægð, allt frá
því að þeir námsgjörnu og kappsömu
Hnífsdælingar sóttu Gagnfræða-
skólann á Isafírði. Guðjón var þá,
árið 1948, krýli í 1. bekk, ásamt
verðandi unnustu og jafnaldra, en
ég í efsta bekk. Síðar tók ég eftir
honum, heima í „grænlituðum" hos-
um sínum neðan Sjónarhæðar, bú-
staðar bankastjórahjónanna í góðu
slagtogi með aldarvini sínum „Halla"
Hamar, síðar ritstjóra, sem var hon-
um betri en enginn í þeim „ævintýra-
ferðum". Og aftur bar okkur saman,
er hann haustið 1953 hóf Samvinnu-
skólanám ári síðar en ég, en þá var
þar kominn hár og gjörvilegur mað-
ur, sem þreytti íþróttir úti á Mela-
velli af kappi, en hafði einnig tíma
til að ljúka prófí frá skólanum með
hárri 1. einkunn.
Er ég tók við Lundúnaskrifstofu,
um einu ári eftír að Guðjón var kall-
aður þaðan heim, bar henni, eins og
löngum áður, að sjá um alla sjávaraf-
urðasölu Sambandsins í Bretlandi,
Frakklandi, Niðurlöndum og víðar,
svo og sölu á margs konar landbún-
aðarafurðum, ásamt innkaupum á
fjölbreyttum söluvarningi Innflutn-
ingsdeildar og hráefniskaupum fyrir
verksmiðjumar, og lá þá í hlutarins
eðli að samstarf okkar yrði allnokk-
urt, en hann var manna fúsastur að
miðla af fenginni reynslu og á ég
honum enn skuld að gjalda frá þeim
tíma. Þá fóru í hönd, með tiltölulega
stuttu millibili, fískveiðideilumar við
Breta, bæði áhrærandi 50 og 200
sjómflumar, en sökum þeirra átaka
dró mjög úr sölumöguleikum skrif-
stofunnar með sjávarfang og þótti
okkur það mjög miður, báðum tveim,
því þá átti Sambandið og rak litla
fískverksmiðju í Morley í nágrenni
Leedsborgar, sem Lundúnaskrif-
stofa bar ábyrgð á og við urðum að
loka fyrir bragðið. Að sjálfsögðu
kom það fyrir að við átum hvor úr
sínum aski og vomm ekki á eitt
sáttir, en ávallt leystust mál í bróð-
emi og var það ekki síst að þakka
einstæðri þekkingu og góðu lundarf-
ari þessa öðlings, sem ég mat því
meir, sem leiðir okkar lágu nánar
saman, þótt snerrar tækjum við á
stundum um stefnur og ákvarðanir
allt fram á síðustu tíma.
Það var því ekki að ófyrirsynju
+
MAGNGEIR VALUR JÓNSSON
matsveinn,
Hátúni 4,
verður jarðsunginn frá Árbæjarkirkju föstudaginn 7. janúar
kl. 13.30.
Jón Magngeirsson.
Elskulegur eiginmaður minn, faðir, fóst-
urfaðir, tengdafaðir og afi,
VILHJÁLMUR ÖRN LAURSEN
bifvélavirkjameistari,
Álfheimum 28,
verður jarðsunginn frá Fossvogskapellu
föstudaginn 7. janúar kl. 13.30.
Þeim, sem vilja minnast hans, er bent
á Landssamtök hjartasjúklinga.
Amalía Jóna Jónsdóttir,
Bergþóra Vilhjálmsdóttir, Matthías Eydal,
Garðar Ö. Vilhjálmsson,
Guðrún Vilhjálmsdóttir,
Ósk H. Vilhjálmsdóttir, Valur Norðdahl,
Perla Vilhjálmsdóttir,
Ingibjörg Viggósdóttir, Jón Bergvinsson
og barnabörn.
__________.iBðisihsnlsH iu6ójaiisq3_________________
+
Útför ástkærrar eiginkonu, móður, tengdamóður og ömmu okkar,
KRISTÍNAR VESTMANN VALDIMARSDÓTTUR
frá Gunnarshólma
f Vestmannaeyjum,
fer fram föstudaginn 7. janúar kl. 14.00 frá Lágafellskirkju,
Mosfellsbæ.
Þorsteinn Jónsson,
börn, tengdabörn
og barnabörn.
+
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, amma og langamma,
MARTA ÓLÖF STEFÁNSDÓTTIR,
Miðfelli,
Þingvallasveit,
verður jarðsungin frá Langholtskirkju föstudaginn 7. janúar
kl. 13.30.
Blóm og kransar vinsamlegast afþakkaðir, en þeim, sem vilja minn-
ast hinnar látnu, er bent á sjúkraheimilið Ljósheima á Selfossi.
Ingólfur Guðmundsson,
Kristján H. Ingólfsson, Hrafnhildur Ingólfsdóttir,
Sonja Jónsdóttir, ' Hjörtur Jónsson,
Ingólfur Jónsson, Ásta Þórisdóttir,
Kristín Hafdís Jónsdóttir, Brynjólfur John Gray,
Marta Ólöf Jónsdóttir, Silja Ingólfsdóttir.
w.vu t 3*Krvui utunu ’a.t* iu •luöia iiíieii i/inu ixas uo ímíí&íu<
að hugur margra reikaði vestur um
haf, þegar þáverandi forstjóri til-
kynnti að hann mundi láta af störf-
um í ágústlok 1986, eftir lengstum
farsæla stjórn, en þá þegar var Sam-
bandið orðið mjög „þungt í sjó“,
sökum margvíslegra áfalla, bæði
óviðráðanlegra sem fyrirsjáanlegra.
Margt kom til eins og t.d. vilji Sam-
bandsins til að efla þjóðarhag með
fiskeldi, sem það fór of geyst í, og
tapaði, sem aðrir, háum fjárhæðum.
Var stjórn íslandslax hf. þó í höndum
valdra manna, sem samt gátu ekki
við neitt ráðið. Eftirtekjan af Holta-
görðum, stórhýsinu inn við nýju
höfnina, varð í öfugu hlutfalli við
væntingamar, en þar vom fjárfestar
ótaldar upphæðir, sem skila áttu sér
með aukinni verslun við dreif- og
ljölbýli, en samstaða innan hreyfmg-
arinnar var þá ekki meiri en svo að
veltan og eftirtekja varð aðeins í
rósrauðum draumum. Margvíslegur
samdráttur á landsbyggðinni í land-
búnaði, fiskvinnsu og iðnaði kom
ákaflega hart niður á kaupfélögun-
um og var Sambandið eina hjálpar-
stofnunin, sem þau gátu og leituðu
í raun til, en markmið samvinnu-
hreyfíngarinnar um þær mundir var
að styðja við byggðastefnu stjóm-
valda af fullu afli, í því einlæga
trausti að landsstjómin, hvert sem
stjómarmynstrið væri hveiju sinni,
yrði sama sinnis frá morgni til
kvelds. En því var ekki að heilsa,
og sat Sambandið því uppi með
„langlegusjúklinga", sem það hafði
ekki afl til að framfæra og ríkis-
stjómin hafði enga löngun til að
sinna. Útgerðarfélög og fískvinnslur
vom þá óðum að sligast af erfiðleik-
um og eyddi Sambandið geysimiklu
fé við að aðstoða þessa atvinnugrein
í ljósi þeirra staðreynda að um undir-
stöðu-lífæð íslendinga væri að tefla.
Þá fóm svimandi fjárhæðir forgörð-
um í vonlausa björgun ullariðnaðar
landsmanna, en allt þetta hjálpar-
starf er nú, við endalok Sambands-
ins, flestum gleymt, eða hlegið er
að þeim „óvitum", sem unnu af trún-
aði og góðum hug við að styrkja,
styðja og forða hreyfingunni frá
hmni. Aukakaflar eru svo á víð og
dreif, eins og óðaverðbólga og „okur-
vextir", — fullkomlega heiðarlegt
kauptilboð samvinnuhreyfíngarinnar
á falri hlutabréfaeign ríkissjóðs í
Útvegsbankanum, sem ráðherrar
ógiltu. En hvergi í siðmenntuðum
heimi mundi slíkt líðast og veit ég
fyrir víst að þeim, sem þessi minn-
ingarorð em tileinkuð, var mjög
bmgðið, þegar heiðarleg viðskipti
vom „annúlemð" af landsstjóminni,
— og það viðskipti sem ráðherrum
hafði ekki mánuðum saman tekist
að koma á, unz Sambandið kom til
og hreyfði við hagsmunum einhverra
aðila úti í bæ.
Ég er fullkomlega viss um að
Guðjón gerði sér hvergi nærri fulla
grein fyrir hversu þungt í sjó „Sam-
bandsfleyið" lá er hann þáði boð um
forstjórastólinn, því ytra var hann
kominn með arðsamt fyrirtæki og
fjölskyldan bjó við bestu aðstæður.
En óskin að verða Sambandinu að
gagni færði hann heim á ný, ásamt
hvatningu margra mætustu manna
samvinnuhreyfingarinnar, en þá tók
við einn allsheijar darraðardans,
sem lok fást ekki í fyrr en við upp-
gjör hærri staðar. Að sjálfsögðu á
hann sök, eins og við allir samstarfs-
félagar hans, að nokkm marki, en
þar sem ég starfaði í innsta hring
Sambandsins um langt skeið og
þekkti margt, sem ekki lá á glám-
bekk, vil ég fullyrða að hjartað var
gott og hann vildi veg samvinnu-
hreyfingarinnar sem mestan, án þess
að níðast á neinum, andstæðingi eða
öðrum.
Guðjón var á vegum embætta
sinna kosinn í margvíslegar stjórnir,
bæði hérlendis sem erlendis, t.d.
stjórnarformaður í North Atlantic
Seafood Association á árabilinu
1981-1986, og gegndi hann þeim
störfum með alúð, enda maðurinn
víðlesinn í viðskiptafræðum svo sér-
staka athygli vakti. Hann var orð-
heppinn og málsnjall maður bæði á
íslenska tungu sem enska og átti
einkar gott með að skýra flókin við-
skiptamál og efnahagsþætti á lipru
mæltu máli, en um það vitna best
ótal sjónvarpsviðtöl sem hann veitti
um erfið og viðkvæm mál. Er mér
til efs að nokkur hefði getað gert
þeirn njálum, betur skil eða páð, betur
fhprfctxtepg áhlýðepda sinna um