Morgunblaðið - 20.01.1994, Blaðsíða 11

11
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. JANÚAR 1994
Bókmenntaverðlaun Norðurlandaráðs - Finnland
Flj úga svörtu fiðrildin ...
Bókmenntir
Dagný Kristjánsdóttir
Finnar leggja fram tvær skál-
dögur til bókmenntaverðlauna
Norðurlandaráðs í ár. Það eru
bækurnar Heimili svörtu fiðrild-
anna (Tummien perhosten koti)
eftir Leenu Lander og Síbería
(Siberien) eftir Ullu Lenu-Lund-
berg.
Orlagaþrungin eyja
Heimili svörtu fiðrildanna eftir
Leenu Lander (f. 1955) á margt
sammerkt með bók Peters Hoegs
sem Danir leggja fram. Báðar
bækurnar fjalla um munaðarlausa
drengi sem fara illa út úr „hjálpar-
stofnunum" sem eiga að gera þá
að mönnum. En þó að þema bók-
anna sé það sama er líka margt
sem sRilur þær að.
Juhani Johansson í Heimili
svörtu fiðrildanna kemur níu ára
gamall út í eyjuna þar sem Herrann
Sebaot („El Sebaot“ (hebr.) þýðir
„Drottinn hersveitanna") stjórnar
betrunarhæli fyrir drengi. Herra
Sebaot er einóður maður og sann-
færður um að hans eigið stór-
mennskubijálæði sé í þágu drengj-
anna, eins og skólameistarinn Biehl
í sögu Peters Hoegs. Munurinn á
drengjunum tveimur, söguhetjun-
um, er þó afgerandi því að Juhani
á foreldra á lífi, foreldra sem vilja
fá hann til sín. Það fær hann hins
vegar ekki að vita fyrr en hann er
orðinn rígfullorðinn.
Foreldrar hans eru hryllilegir
gallagripir, svo miklir að Juhani
og bróðir hans eru teknir frá þeim
enda er líf yngra bróðurins í hættu.
Ein af mörgum siðferðilegum
spurningum sem vakna eftir lestur
þessarar sterku og grimmu bókar,
er hvort og hvenær sé réttlætan-
legt að taka börn frá foreldrum
sínum. Eitt er víst að eyjan þar sem
drengurinn er vistaður er hræðileg
smámynd af samfélagi, „heimili"
þar sem óttinn en ekki ástin, lestir
en ekki dyggðir hafa náð yfirhönd.
Ulla-Lena Lundberg
Þegar silkifiðrildi herra Sebaots
koma úr púpunum eru vængir
þeirra svartir, en slíkt gerist ef dýr
eru ræktuð í svo afbrigðilegu um-
hverfi að stökkbreytingar eiga sér
stað.
Síbería
„Einu sinni stóð ég í Síberíu,
snyrti fjaðrir og sperrti stél og tísti
og skríkti. Ég hneigði mig og
beygði og goggaði í jörðina svo að
mosinn þyrlaðist upp. Hann, sem
ég var að horfa á, hóf sig til lofts
á þöndum vængjum. Flugið breytt-
ist í sjónarspil þar sem merki voru
gefin með litum og hljóðum. Eins
og ég viti ekki hvernig það er að
vera fugl í Síberíu."
Svo segir Ulla-Lena Lundberg
(f. 1947) í bókinni Síbería. Þetta
er eiginlega ferðabók sem lýsir
ferðalagi lítils hóps breskra og nor-
rænna fuglaskoðara um Síberíu
þvera og endilanga. Fyrstu ferðina
yfir Síberíu fór Ulla-Lena tuttugu
og eins árs, á leið frá Helsinki til
Japan, svo ástfangin að landsvæðið
varð í hennar augum undursamleg-
asti staður ájörð. Tuttugu árum
síðar, árið 1989, fór hún svo aftur
á vit minninganna og hefur farið
þangað á hveiju ári síðan með hópi
fuglaskoðara. Árin 1989-1993
Leena Lander
hafa verið dramatískt tímabil í sögu
Sovétríkjanna fyrrverandi eins og
allir vita. Ulla-Lena steypir öllum
þessum ferðum saman í eina ljóð-
ræna ferðasögu þar sem sagt er
frá náttúru, sögu og samfélagi Sí-
beríu með ívafi persónulegra minn-
inga og ríkrar kímnigáfu.
Að mínu mati þarf ríka kímni-
gáfu til að ganga blautur og kaldur
meira en tuttugu kílómetra yfir
þiðnandi túndrur til að sjá sjald-
gæfar fuglategundir. En bók Ullu-
Lenu Lundberg er mjög athyglis-
verð. Henni tekst að lýsa hinum
ijölbreytilegu fuglategundum Sí-
beríu á svo lifandi hátt að það er
næstum eins og hún sé að lýsa
þjóðflokkum. Um leið persónugerir
hún ekki fuglana og hún er blessun-
arlega laus við tilfinningasemi eða
ódýrar líkingar. Fuglarnir sleppa
mönnunum ekki of nálægt sér en
við erum úr sama efni, segir Ulla-
Lena og „flest okkar muná hvernig
það er að hafa vængi“.
Erfiðleikarnir sem hún og félag-
ar hennar leggja á sig, virðing
þeirra og ást á náttúrunni gera
umhverfisboðskap bókarinnar trú-
verðugan. Sömuleiðis ótta hennar
um hvað verði af náttúru Síberíu
í þeirri bremsulausu einkavæðingu
sem nú á sér stað.
Júlíus Hafstein
borgarfulltrúa í 2. sætið.
Kröftugan málsvara sjálfstæðisstefnunnar.
REYNSLA - FORUSTA - ÁRANGUR
Nýjar bækur
■ Út er komin Heimildaskrá um
Rómarkirkju á íslandi, um sögu
íslands til siðaskipta og sögu ka-
þólsks trúboðs, líknar-, mennta- og
kirkjustarfs á 19. og 20. öld eftir
Olaf H. Torfason. Heimildaskráin
er 165 bls. í A4-broti, í henni er vís-
að til mörg hundruð titia á íslensku
og erlendum málum.
Í kynningu útgefanda segir: „ís-
landssagan á miðöldum er samofin
kirkjusögunni. Heimildaskrá um Ró-
markirkju á íslandi er því jafnframt
góður lykill að fjölmörgum þáttum í
sögu lands og þjóðar. Skráin er ítar-
legasta bókfræðirit sem út hefur
komið hérlendis varðandi þætti úr
sögu íslands frá upphafí til 1550.“
Einnig er komin út Kaþólskur
annáll Islands eftir Ólaf H. Torfa-
son. Annáilinn er 68 bls. rit í A5-
broti. Hann er að stofni til hluti kynn-
ingarefnis sem útbúið var handa fjöl-
miðlum vegna komu Jóhannesar Páls
II páfa til íslands 1989. Rakin er í
stuttum klausum saga rómversk-
kaþólskrar kirkju hérlendis, fyrst frá
tímum papa til siðaskipta 1550 og
síðan frá upphafi Norðurheimskauts-
trúboðsins 1857 og til ársins 1993.
Annálnum fylgja heimilda-, manna-
nafna-, staðanafna- og atriðisorða-
skrár.
Útgefandi verkanna er Þorláks-
sjóður og dreifingaraðili er Bók-
sala Félags kaþólskra leikmanna,
Hávallagötu 14, Reykjavík.
Ólafur H. Torfason.
Próf kjör sjálf stæóismcinna
30.-31. janúar nk.
Kjósum iónu Gróu
í 3. sætió.
Skrifstofa okkar á Suðurlandsbraut 22
er opin frá kl. 14-22 daglega. Símar
880812, 880813, 880814, 880815.
Sluðningsntenn.
UTANKJÖRSTAÐAKOSNING Vegna prófkjörs um skipan framboðslista Sjálfstæðisflokksins við næstu bórgarstjórnarkosningar, fer fram utankjörstaðakosning í Valhöll, Háaleitisbraut 1, alla virka daga frá kl. 9.00-17.00 og laugardaga 10.00-12.00. Utankjörstaðakosningin er ætluð þeim, sem verða fjarverandi úr borginni aðalprófkjörsdagana 30. og 31. janúar, eða geta ekki kosið þá af öðrum ástæðum. ÁBENDING TIL KjÓSENDA í PRÓFKJÖRINU: Klippið út meðfylgjandi sýnishorn af kjörseðli og merkið þar eins og þér hyggist fylla út atkvæðaseðilinn. Hafið úrklippuna með á kjörstað og stuðlið þannig að greiðri kosningu. ATKVÆÐISRÉTT EIGA: Allir félagsbundnir sjálfstæðismenn í Reykjavík sem þar eru bú- settir og náð hafa 16 ára aldri prófkjörsdagana. Einnig þeir sem skrá sig í Sjálfstæðisflokkinn prófkjörsdagana en þeir þurfa að hafa náð 18 ára aldri við borgarstjórnarkosningarnar 28. maí 1994. ATHUGIÐ. Kjósa skal fæst 10 frambjóðendur og flest 12. Skal það gert með því að setja tölustaf fyrir framan frambjóðendur í þeirri röð sem óskað er að þeir skipi á endanlegum framboðslista. Þannig að talan 1 skal sett fyrir framan nafn þess frambjóðanda sem óskað er að skipi fyrsta sæti framboðslistans, talan 2 fyrir framan nafn þess frambjóðanda sem óskað er að skipi annað sæti framboðslistans, talan 3 fyrir frainan nafn þess sem óskað er að skipi þriðja sæti framboðslistans o.s.frv. Yfirkjörstjórn Sjálfsta-ðisflokksins í Reykjavík ATKVÆÐASEÐILL í prófkjöri sjálfstæðismanna í Reykjavík 30.-31. janúar 1994 FÆST 10 — FLEST 12 í TÖLURÖÐ
Sigríður Sigurðardóttir, fóstra -
Sigurjón Á. Fjeldsted, skólastjóri
Sveinn Andri Sveinsson, lögmaður
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, lögfræðingur
Þorbergur Aðalsteinsson, landsliðsþjálfari
Þórhallur Jósepsson, aðstoðarmaður samgönguráðherra
Þorleifur Hinrik Fjeldsted, sölumaður
Amal Rún Qase, stjórnmálafræðinemi
Anna K. Jónsdóttir, lyfjafræðingur <
Árni Sigfússon, framkvæmdastjóri
Axel Einlcsson, úrsnu'ðameistari
Björgólfur Guðmundsson, framkvæmdastjóri
Einar G. Guðjónsson, yei^^iamiaður
Guðrún Zoega, \ erklra*ðingur
Gunnar Júhann Birgksoti, lögmaður
Hataldur Blöndal, hrl.
Helga Jóháhnsdóttir, húsmóðir
Hilmar Guðlaugsson, múrari
Inga Jóna Þórðardóttir, viðskiptafræðingur
Jóna Gróa Sigurðardóttir
Júlíus Hafstein, framkvæmdastjóri
Katn'n Gunnarsdóttir. húsmóðir
Markús Örn Antonsson, borgarstjóri
Ólafur F. Magnússon, læknir
Páll Gíslason, læknir
FÆST 10 - FLEST 12 í TÖLURÖÐ