Morgunblaðið - 15.02.1994, Síða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 15. FEBRÚAR 1994
Verkalýðshreyf-
ing á byijunarreit
eftir Hrafn
Sæmundsson
Flestir trúa því að það geigvæn-
lega atvinnuleysi sem nú ríkir eigi
eftir að minnka við breytt skilyrði
í þjóðfélaginu. Fæstir trúa því hins
vegar að það hverfi alveg. Að aftur
komi þeir þenslutímar þegar at-
vinnurekendur stóðu í biðröðum
eftir vinnuafli. Þessi skoðun byggist
,á því að breytingar í þjóðfélaginu
og breytingar í alþjóðaviðskiptum
muni kalla á annað vinnuumhverfi,
á annarskonar rekstur fyrirtækja,
á meiri samkeppni við erlendan
markað o.s.frv.
Sé þessi skoðun rétt þarf að
stokka upp marga hluti og ekki síst
verkalýðsbaráttuna. Þeir tímar eru
senpilega liðnir að hægt sé að nota
sömu a.ðferðir í verkalýðsbaráttu
og fyrir um hundrað árum þegar
baráttan hófst í þessu formi.
Sé litið yfir baráttu verkafóiks
þá má skipta henni í tvennt á þess-
ari öld. Um og uppúr aldamótunum
síðustu hófst baráttan fyrir frum-
þörfum. Og strax í upphafi hófst
líka baráttan fyrir réttindum og
tryggingum um ýmiskonar mann-
réttindi. Á fyrri hluta aldarinnar
var lagður grunnur að mörgum
þeim lýðréttindum sem byggðu upp
velferðarþjóðfélagið. Þannig má
nefna almannatryggingar, heil-
brigðiskerfíð, atvinnuleysistrygg-
ingarnar, iífeyrissjóðina og flöl-
margt annað sem nú telst sjálfsagt.
Þegar þessi barátta hafði skilað
árangri uppúr miðri öldinni var
gerð sú reginvilla að halda ekki
áfram á þessari braut og eitt af því
sem aldrei var klárað voru hús-
næðismálin, sem ekki voru leyst
þannig að fólki væri gert kleift að
búa í húsum án þess að forna öllu
fyrir þessa frumþörf. Og margt
annað var látið sitja á hakanum.
Þess í stað hófst nú einhliða
neyslukapphlaup sem beinlínis öllu
var fórnað fyrir. Nánast öll baráttan
beindist að því að auka neysluna,
að vinna fyrir sem mestum fjármun-
um á einhvern hátt. Hvað sem það
kostaði. Heilsunni var fórnað, fjöl-
„Það er skelfilegl til
þess að vita að verka-
lýðshreyfingin skuli nú
standa í svipum sporum
og um síðustu aldamót.
Að hún skuli þurfa að
fara aftur á byijunar-
reit til að beijast fyrir
einföldustu lýðréttind-
um launþeganna.“
skyldunni var fórnað, uppeldi barn-
anna var fórnað og mörgu öðru.
Og þegar ekki var lengur hægt að
kreista meira útúr stritandi fjöl-
skyldunni til að auka neysluna var
farið út í það að taka fyrirfram.
Að taka í notkun afborganir, kortin
og yfirdráttinn á öllum póstum.
Þetta gerðist á mestu góðæristím-
um í sögunni. í dag er nánast hver
einasta fjölskylda skuldsett þannig
að hún á aldrei fyrir næstu máltíð
nema í skuld.
í stað þess að verkalýðshreyfing-
in staldraði við og festi í sessi raun-
hæfar kjarabætur og gæfi fólki
kost á því að njóta afrakstursins
fór velferðarþjóðfélagið að ganga
sjálfala. Það hlaut að enda með
stórslysi. Það hlaut líka að enda
með stórslysi að í samningum var
aðeins samið um „lágmarkslaun"
eins og alltaf var sagt eftir hveija
samninga. Af þessu er launafólk
núna að súpa seyðið. Það heldur
ekkert á vinnumarkaði nema „lág-
markslaunin". Atvinnuöryggið er
farið. Aukagreiðslur og umsamin
réttindi utan samninga eru að
hverfa. Er virkilega enginn í verka-
lýðshreyfingunni sem staldrar við.
Smám saman missa menn þau lýð-
réttindi sem kostuðu áratuga bar-
áttu. Og til að framlengja víxilinn
enn eru menn í verkalýðshreyfing-
unni meira að segja tilbúnir til að
taka lífeyrissjóðina sem áhættufjár-
magn í atvinnulífið. Fjármagn sem
verkafólk í landinu á en ekki verka-
lýðsforingjarnir og ætlað er til að
tryggja fólki einhver kjör í ellinni
og fólk hefur borgað 10% af launum
sínum í þessa tryggingu áratugum
saman.
Það er skelfilegt til þess að vita
að verkalýðshreyfingin skuli nú
standa í svipuðum sporum og um
síðustu aldamót. Að hún skuli þurfa
að fara aftur 'á byijunarreit til að
beijast fyrir einföldustu lýðréttind-
um launþeganna.
Og enn skelfilegra verður það
ef verkalýðshreyfingin skilur ekki
breyttar aðstæður. Ef hún skilur
ekki að tími ofneyslu er lokið á
Vesturlöndum. Að annað gildismat
verður að koma til. Að það verður
að draga úr skynlausri neyslu. Að
það verður að hætta yfirdrættinum.
Að það verður að skapa fjölskyld-
unni grundvöll til að lifa eðlilegu lífi.
í upphafi var talað um atvinnu-
eftir Gunnar Örn
Þorsteinsson
Stúdentaráð Háskóla Islands
(SHÍ) hefur undanfarin misseri
sýnt atvinnumálum stúdenta mik-
inn áhuga og orðið vel ágengt í
þeim efnum. Hér á eftir verða
kynntar þær leiðir sem náms-
mönnum standa til boða í atvfnnu-
málum og nokkrar hugmyndir um
nýjar leiðir í þessum efnum.
Hvað er til staðar?
* Nýsköpunarsjóður náms-
manna.
Sjóðurinn hefur nú starfað í tvö
sumur með góðum árangri. Hann
er nú kominn inn á fjárlög og því
búinn að festa sig vel í sessi. Fjöldi
stúdenta sem hefur nýtt sér þessa
þjónustu er nú orðinn 187 og unn-
ið hefur verið að ýmsum áhuga-
verðum verkefnum eins og ný-
smíði líffræðilegra virkra efna og
gerð íslenskrar bókmenntaorða-
bókar.
* Hástoð.
Nemendafyrirtækið Hástoð var
sett á laggirnar nú í vetur að frum-
kvæði Röskvu. Hástoð gefur at-
vinnulífinu tækifæri á að nýta
krafta námsmanna til sérhæfðra
Skjótvirkur stíflueyóir
Eyðir stíflum
fljótt
• Tuskur
• Feiti
• Lífræn efni
• Hár
• Ðömubindi
• Sótthreinsar
einnig lagnir
Ohe Shot fer
fljótt að stíflunni
af því að það er
tvisvar sinnum
þyngra en vatn.
Útsölustaðir:
Shell- og Esso
-stöðvar
og helstu byggingavöru-
verslanir.
Dreifing: Hringás hf.,
sími 677878 - fax 677022
Hrafn Sæmundsson.
leysið. Það kemur til með að minnka
á næstunni. En það hverfur ekki.
í mörgum þjónustugreinum verður
áfram atvinnuleysi. Og inn á vinnu-
markað koma stórir nýir árgangar.
Það þýðir ekki að beija höfðinu við
steininn um þessar staðreyndir. Það
verður að dreifa vinnunni og færa
til fjármagn í þjóðfélaginu. Það er
verkefna yfir
veturinn, en hag-
ur námsmanna
er sá að þeir fái
möguleika til að
afla sér starfs-
reynslu og auka-
tekna.
* Hlutastarfa-
miðlun og
Kennslumiðlun.
Fyrir utan
Hástoð býður
SHÍ upp á tvær leiðir til að verða
sér úti um hlutastarf. Þær eru
Kennslumiðlun annars vegar og
almenn hlutastörf hins vegar.
Kennslumiðlunin er nýjung þar
sem stúdentar sem treysta, sér til
að leiðBeina mennta- og háskóla-
nemum geta skráð sig og fengið
þannig starf við aukakennslu jafn-
hliða námi. Hjá almennu hluta-
starfsmiðluninni eru á skrá fyrir-
tæki, sem vantar starfskrafta í
hlustastarf og geta stúdentar
nálgast skrána á skrifstofu SHÍ.
*Sumarstarfamiðiun.
Á undanförnum árum hefur
atvinnuástand hér á landi farið
hríðversnandi og hefur það bitnað
illa á stúdentum þegar þeir leita
sér að starfi yfir sumartímann. Á
skrifstofu SHÍ hefur síðastliðin ár
verið rekin sumarstarfamiðlun fyr-
ir námsmenn en síðasta sumar
tókst að útvega um 400 stúdentum
starf yfir sumarmánuðina.
Nýjar leiðir
Þó að vel hafi tekist til í atvinnu-
★ nCROPRINT
TIME RECORDER CO.
Stimpilklukkur tyrir
nútíð og framtlð
OTTO B. ARNAR HF.
Skipholti 33 • 105 Reykjavík
Símar 624631 / 624699
hlutverk verkalýðshreyfingarinnar
að hafa frumkvæði að þessu. Að
þora til dæmis að taka þátt í breyttu
tryggingakerfi fyrir þá sem ekki
fara aftur inn á vinnumarkað nema
að litlu leyti. Að þora að semja um
sveigjanleg starfslok. Að þora af
köldu raunsæi að endurmeta gildi
vinnunnar. Að þora að viðurkenna
að skapa verður ungu, menntuðu
fólki skilyrði til að skapa verðmæti
í þjóðarbúinu. Að þora að viður-
kenna að menntun er undirstaða
og forsenda fyrir því að standast
samkeppnina sem framundan er.
Að þora að viðurkenna að við erum
að ganga inn í 21. öldina og þar
gilda önnur lögmál og aðrar áhersl-
ur en um síðustu aldamót. Að þora
að viðurkenna mistökin og fara aft-
ur á byijunarreit til að tryggja laun-
þegum á ný almenn lýðréttindi í
nýjum og breyttum heimi.
Raunverulega á hin skipulega
verkalýðshreyfing ekki nema tvo
kosti að velja um. Annarsvegar að
heyja sitt dauðastríð undir kjörorð-
um sem eru úrelt. Eða að ganga
fram og taka fullan og ábyrgan
þátt í uppbyggingu nýs þjóðfélags
sem er í burðarliðnum hvort sem
mönnum líkar það betur eða verr.
Höfundur er atvinnumálafulltrúi.
málum stúdenta undanfarin ár þá
má alltaf finna nýjar leiðir í þeim
efnum. Röskva mun því á næsta
ári beijat fyrir því að eftirfarandi
málefni komist í gegn:
* Tölvuvæddur ráðningabanki.
Hann hefur bæði á skrá starfs-
krafta og atvinnutilboð. Þetta er
í raun ný útfærsla á þeim leiðum
sem þegar eru til staðar, en hægt
er að nýta hana til fleiri hluta,
eins og fyrir brautskráða stúd-
enta. Einnig gerir tölvuvæðingin
kerfið skilvirkara.
* Atvinnuauglýsingar einstakl-
inga.
Leitast þarf við að gerðir verði
samningar við fjölmiðla um ódýrar
atvinnuauglýsingar fyrir braut-
skráða stúdenta. Þar mun stúdent-
um bjóðast að birta atvinnuauglýs-
ingar með mynd, námslýsingu,
ótlistun lokaverkefnis, reynslu og
áhugasviðum. Þannig fengju
kandídatar og Háskólinn eftirtekt-
arverða og góða kynningu.
Lokaorð
En hvers vegna á SHÍ yfirleitt
•að sinna atvinnumálum stúdenta?
Öflug atvinnuöflun tryggir
stúdentum möguleika á að verða
sér úti um aukatekjur meðan á
námi stendur. Einnig geta þeir
aflað sér aukinnar starfsreynslu á
sínu sviði. Tengsl atvinnulífsins
og Iláskólans eflast þar af leið-
andi, sem kemur stúdentum til
góða í framtíðinni.
Það er ekki nóg að leggja alla
áherslu á menntastefnu og skilja
atvinnumálin frá því allt leggst
þetta saman í því að greiða stúd-
entum leið út í atvinnulífið að
námi loknu.
Höfundur er verkfræðinemi og
formaður IAESTE. Hann skipar
13. sæti á lista Röskvu til
Stúdentaráðs.
-------» ♦ »-------
■ KVENFÉLAG Karlakórs
Reykjavíkur beldur aðalfund sinn
í kvöld, þriðjudaginn 15. febrúar,
kl. 20.30 í Breiðfirðingabúð,
Faxafeni 14, en ekki á Freyjugöt-
unni eins og áður var tilkynnt.
■ BLÚSMENN Andreu koma
fram órafmögnuð eða yunplug-
ged“ á neðri hæð Sólons Islandus
í kvöld, þriðjudaginn 15. febrúar,
kl. 22. Hljómsveitina skipa:
Andrea Gylfadóttir, Guðmund-
ur Pétursson, Riciiard Corn og
Jóhann Hjörleifsson.
1 94026 Wc ird námskeið | Tölvu- og verkfræöipjónustan Tölvuskóli Halldórs Krisljanssonar I Grensásveqi 16 • © 68 80 90

Atvinnumál námsmanna
Gunnar Örn
Þorsteinsson