Morgunblaðið - 26.05.1994, Síða 21

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 26. MAÍ1994 21
LISTIR
Bílaeltinga-
leikurinn lifir
ELÍN Guðmundsdóttir og Svava Bernharðsdóttir.
Norræna húsið
Leikið á ástarvíólu
Kvikmyndir
Laugarásbíó og
Stjörnubíó
EFTIRFÖRIN,
„THE CHASE“, ★ ★
Leikstjóri og handritshöfundur: Ad-
am Rifkin. Framleiðendur: Brad
Wyman og Cassian Elwes. Tónlist:
Richard Gibbs. Aðalhlutverk: Charlie
Sheen, Kristy Swanson, Henry Roll-
ins, Ray Wise. Capitol Films. 1994.
BÍLAELTINGALEIKSMYND-
IR eru sérkapítuli í kvikmyndasög-
unni. Þær voru uppá sitt besta
þegar Tónabíó sýndi „Gone in 60
Seconds" fyrir um tuttugu árum,
sem státaði af flestum árekstrum
kvikmyndasögunnar. Einna elst
og best var Á ofsahraða eða „Van-
ishing Point“ í Nýja Bíói, sem tókst
að sameina svo ólíka hluti sem
bílaeltingarleiki og hippamenn-
ingu með eftirminnilegum hætti.
„Convoy“ var önnur, sem sýnd var
að manni fannst í heilan manns-
aldur í Hafnarbíói og seinna Regn-
boganum. „Smokie and the Band-
it“ myndirnar í Laugarásbíói
mörkuðu upphafið á endalokum
Burt Reynolds. Svo dó þessi merka
tegund eiginlega út - eins og
Reynolds - þar til allt í einu dúkk-
ar nú upp í Stjörnubíói og Lauga-
rásbíói mynd sem heitir Eftirförin
KVIKMYNPIR
Bíóborgin
KROSSGÖTUR
(INTERSECTION) ★ Vi
Leikstjóri Mark Rydell. Tónlist Ja-
mes Newton Howard. Kvikmynda-
tökustjóri Vilmos Zsigmond. Aðal-
leikendur Richard Gere, Sharon
Stone, Lolita Davidovich, Martin
Landau, David Selby. Bandarísk.
Paramount 1994.
KVIKMYNDAGERÐARMENN
í Vesturheimi hafa oftar en ekki
hagnast á þeirri einföldu formúlu
að klæða franskar myndir í amer-
ískan búning. Dæmið gengUr ekki
upp hvað snertir Krossgötur og
ástæðurnar margar. Fyrst og
fremst hittir efnið ekki í mark hjá
þeim sem sækja kvikmyndahús í
dag, hádramatískar grátmyndir
hafa ekki verið hátt skrifaðar hjá
ungu fólki síðan einhverntíman á
fyrri hluta aldarinnar. Þá er per-
sónusköpunin ótrúlega laus í reip-
unum og efniviðurinn allur flatn-
eskjulegur.
Krossgötur segir af miðaldurs-
kreppu arkítekstsins Vincents
Eastmans (Richard Gere), sem
vegnar vel í vinnunni en einkalífið
er hinsvegar í molum. Hann er að
skilja við konu sína (Sharon Stone)
og hefur í hyggju að yfirgefa hana
og 13 ára dóttir sína fyrir viðhald-
ið (Lolita Davidovich). En áður en
eða „The Chase“ með Charlie She-
en og er einn bílaeltingarleikur út
í gegn.
Reyndar er öldin nú talsvert
önnur. í stað t.d. tilvistarkrepp-
unnar í „Vanishing Point“ er kom-
in heilalaus diskókynslóð sem fíl-
aði best indjánann eða eitthvað í
„Village People". Og hún má ekki
vera að því að vera í uppreisn við
kerfið af því hún þarf svo mikið
að tala um og vorkenna sjálfri sér.
Sheen leikur mann sem er rang-
lega dæmdur fyrir glæp. Hann
flýr og rænir fyrir tilviljun
ríkisbubbadóttur, sem Kristy
Swanson leikur, og heldur í
æsilegan þjóðvegahasar með
henni á nýja BMW-inum sem
pabbi hennar gaf henni. Þau
stefna til Mexíkó en vegat-
álminn bíður þeirra og hreint
út sagt fáránlegur endir.
Það besta við myndina -
fyrir utan sæmilegar svið-
setningar á bílveltum og
sprengingum - er kald-
hæðnisleg lýsingin á fjöl-
miðlafárinu sem eltingar-
leikurinn veldur. Sjónvarpsfrétta-
menn fríka gersamlega út og
reyna með ráðum og dáð að ná
myndum og viðtali jafnvel á 150
kílómetra hraða. Eins er gaman
að myndatökuliði inní einum
löggubílnum sem vill svo til að er
aðgera „raunsanna" heimildar-
mynd um löggulífið þegar ósköpin
dynja yfír. Josh Mostel er annar
lögreglumannanna í bílnum og er
ásamt félaga sínum frábærlega
kómískur á sinn „raunsanna“ hátt.
Það eru minni hlutverkin sem
halda myndinni uppi, eins og Ray
Wise í hlutverki föður stúlkunnar
og jafnvel Cary Elwes sem bros-
mildur fréttaþulur.
Þannig er húmorinn í lagi en
þegar myndin dettur í þá gryfju
að taka sjálfa sig of alvarlega
verður hún ekki upp á marga fiska.
það gerist kippa forlögin í taum-
ana.
Það er ekki nokkur lifandi leið
til að taka þessa mynd alvarlega,
hún snertir mann allavega ekki
sem áminning þess að víða liggja
vegamót, engin viti sína ævina
fyrr en öll er. Þvert á móti er
Krossgötur væminn, sálarlaus
samsetningur þar sem gjörsam-
lega skortir alla dýpt í persónurn-
ar svo hægt sé að taka þær alvar-
lega. Manni gæti ekki staðið meira
á sama um þennan mannskap.
Þetta er ekki leikurunum að
kenna, Stone' er þó augljóslega í
kolröngu hlutverki. Davidovich
stendur sig best sem viðhaldið og
er sú persóna myndarinnar sem
er hvað jarðbundnust. Gere reynir
sit besta en er í lausu lofti með
þennan illa útskýrða arkitpkt, hon-
um vegnaði mun betur sem þung-
lyndissjúklingurinn í Iíerra Jones,
sem vildi ekki missa af hæðunum
sem fylgja sjúkdómnum. Var það
hlutverk þó fjarri því að teljast vel
skrifað. Agætisleikarinn og radd-
þjálfarinn góðkunni, Martin Land-
au, er lítið áberandi í tilgangslausu
hlutverki. Eina ástæðan til að sjá
Krossgötur er afar vel gert
árekstraratriði (tekið af hinum
snjalla Vilmos Zsigmond) og tón-
list James Newton Howards er
eyrnakonfekt, líkt og fyrri daginn.
Sæbjörn Valdimarsson
SVAVA Bernharðsdóttir vióluleik-
ari, Elín Guðmundsdóttir sembal-
leikari og Matej Sarc óbóleikari
halda tónleika í Norræna húsinu
fimmtudaginn 26. maí klukkan
20.30. Svava leikur á ástarvíólu,
„víólu d’amore", á tónleikunum og
verður það í fyrsta sinn sem það
er gert hér á landi. Á tónleikunum
verða m.a. flutt verk eftir Milandre,
Benda, Petzold og Teleman.
Svava Bernharðsdóttir lauk
doktorsprófi í víóluleik frá Julliard-
tónlistarskólanum í New York
1989. Síðustu árin hefur hún num-
ið á barrokkfiðlu, ástarvíólu,
gömbu og miðaldafiðlu í Basel í
MYNPLIST
Nýlistasaíniö
BLÖNDUÐ TÆKNI
Sonný Þorbjörnsdóttir
Opið kl. 14-18 daglega til 5. júní.
Aðgangur ókeypis.
ÞAÐ hefur stundum verið sagt,
að eftir því sem einstaklingurinn
læri meira, þess betur geri hann
sér grein fyrir hversu lítið hann
veit í raun og veru. Sumir taka
þessa líkingu lengra og halda því
fram að sérhæfing felist í því að
vita meira og meira um minna og
minna, þar til menn vita nær allt
um nær ekki neitt.
Vegna þessa má ætla að það
sé hið rétta jafnvægi sem skiptir
öliu, í listnámi sem á öðrum vett-
vangi. Listnám er ef til vill ólíkt
öðru námi að því leyti að eðlilegt
er að ætla að viðkomandi tileinki
sér þar fyrst og fremst þá verk-
tækni sem þarf til að útfæra eigin
hugmyndir og eigin myndsýn; hins
vegar virðist vaxandi tilhneiging
til að lengra listnám feli einnig í
sér hugmyndamótun, sem ungt li-
stafólk tileinkar sér gagnrýnislítið,
og á þannig sinn þátt í að skapa
eins konar akademíska list' hins
nýja tíma.
Á 'síðustu áratugum hafa ýmis
afbrigði hugmyndalistar og naum-
hyggju (minimalisma) verið mest
áberandi á myndlistarsviðinu, og
þá einnig meðal kennara lista-
skóla; því má vænta þess að ýms-
ir ungir listamenn taki sín fyrstu
spor á listabrautinni undir þessum
hatti.
Sonný Þorbjörnsdóttir fylgir
þessum farvegi. Hún útskrifaðist
frá MHÍ 1987, en hefur síðan
stundað nám í Dússeldorf og Berl-
ín, auk þess að hafa dvalið á síð-
asta ári í Marfa í Texas, þar sem
Donald Judd var yfirmaður merkr-
ar listastofnunar. Hér er á ferðinni
fyrsta einkasýning hennar á ís-
landi, en hún hefur m.a. áður sýnt
í Þýskalandi.
Verk hennar hér markast af
Sviss og starfað m.a. með sinfóníu-
hljómsveitum þar.
Elín Guðmundsdóttir lauk píanó-
kennaraprófi frá Tónlistarskólan-
um í Reykjavík árið 1970 og ein-
leikaraprófí á sembal frá sama
skóla árið 1975. Hún hefur komið
fram á fjölda tónleika, einkum sem
semballeikari í kammertónlist.
Matej Sarc nam óbóleik í Slóve-
níu og við tónlistarháskólann í Frei-
burg, Þýskalandi. Hann hefur m.a.
tekið upp á geisladisk konserta
Telemanns fyrir óbó d’amore. Hann
hefur leikið kammertónlist víðs
vegar um Evrópu.
anda þeirra ríkjandi stefna, sem
eru nefndar að ofan; hún setur þau
fram í fjórum heildum, sem á viss-
an hátt vinna saman, en eru þó
sjálfstæðar einingar hver fyrir sig.
Efniviðurinn er einfaldur; ljós-
myndir, teikningar, pappír og
pappi, en viðfangsefnin virðast
öðru fremur markast af minning-
um listakonunnar um það sem lið-
ið er.
Það fyrsta sem ber fyrir augu
áhorfandans eru einfaldar línu-
teikningar af andlitum, sem eru
merktar „Um tvær dánar vinkonur
mínar“. Þessar minna um margt
á fræga teikningu af Jónasi Hall-
grímssyni, og tengjast þannig
ótímabæi-um dauða hinna ungu og
efnilegu. Ljósmynda- og pappírs-
verk í efsta sal eru kunnuglegar
þreifíngar á því sem lítið er, en
átta formverk úr pappa minna
talsvert á vandlega útfærð verk
Donalds Judd í ómerkileg efni, og
lögunin leiðir hugann að dularfull-
um skrínum og kistlum ævintýr-
anna.
Þrátt fyrir ólík efni er það grám-
inn og lífleysið, sem setur mestan
svip á sýninguna; merkingar eru
engar, og einblöðungur sem lista-
konan hefur lagt fram er einnig
merki sinnuleysis um það sem snýr
að sýningargestum, því þar er
aðeins að finna lágmarksupplýs-
ingar. Hér er því lítið gert til að
vekja áhuga þeirra sem koma, og
árangurinn hlýtur að verða eftir
því.
Það hefur um langa tíð verið
aðalsmerki Nýlistasafnsins að þar
eigi ungt listafólk aðgang með
nýstárlegar tilraunir á ýmsum
sviðum myndlistar. Hins vegar er
nú nokkuð um liðið síðan þar var
uppi eftirminnileg sýning nýliða,
og hlýtur sú staðreynd að vera
forráðamönnum safnsins áhyggju-
efni; á sér engin áhugaverð end-
urnýjun stað í íslensku listalífí nú
um stundir, eða kemur hún fyrst
fram annars staðar en innan
veggja Nýlistasafnsins?
Eiríkur Þorláksson
Stjórn Sambands
íslenskra mynd-
listarmanna
*
Askorun
til Hafn-
firðinga
Á AÐALFUNDI Sambands íslenskra
myndlistarmanna þann 4. maí sl. var
samþykkt eftirfarandi áskorun og
send báðum framboðslistum vegna
nk. borgarstjórnarkosninga í Reykja-
vík:
„í samræmi við miklar umræður
sem fram hafa farið undanfarin ár
um stjórnskipan menningarmála
skorar aðalfundur SÍM á forráða-
menn nýs borgarstjórnarmeirihluta
að gera hið fyrsta gagngerar skipu-
lagsbreytingar á stjórn menningar-
mála á vegum borgarinnar. í fram-
haldi af þeim skipulagsbreytingum
verði skipuð sérstök stjórn yfir Lista-
safn Reykjavíkurborgar sem í eiga
sæti fagmenn á sviði myndlistar.“
I bréfí frá formanni f.h. stjómar
SÍM er þeirri skoðun lýst að vel hafi
tekist til með uppbyggingu menning-
armála í Hafnarfirði undanfarin ár.
Beri þar hæst gestavinnustofurnar í
Straumi, Listahátíð í Hafnarfirði,
Myndlistaskóla Hafnarfjarðar, Al-
þjóðlega höggmyndagarðinn,
Kammersveit Hafnarfjarðar, Hafn-
arborg, Portið ofl. í bréfinu er lögð
áhersla á að árangur- megi þakka
samvinnu listamanna úr öllum list-
greinum og skilningsríkra bæjaryfír-
valda, eins og það er orðað.
í bréfinu er skorað á Hafnfirðinga
að hafna framkomnum hugmyndum
um stofnun menningarmálanefndar,
varað við miðstýringu og afskiptum
pólitískra menningarmálanefnda, en
mælt með frelsi og frumkvæði lista-
manna um eigin málefni í samvinnu
við stjórnmálamenn.
♦ ♦ ♦-----
Nýjar bækur
■ MÁL og menning hefur und-
andarin ár gefið út flokk smábóka
sem vakið hafa athygli og meðal
annars hlotið verðlaun frá Samtökum
iðnaðarins og verið tilnefndar til
Menningarverðlauna DV fyrir hönn-
unarvinnu og kápumyndir Jóns
Reykdals myndlistarmanns. Nú bæt-
ast fjórar bækur í þessa ritröð: Orð
um Norðurland geymir skáldskap
sem lýsir stöðum og mannlífi á Norð-
urlandi, allt frá V-Húnavatnssýslu
til N-Þingeyjarsýslu. Hildur Her-
móðsdóttir og Sigurður Svavarsson
söfnuðu efninu. Orð um dýrin hefur
að geyma skáldskap og þjóðfræða-
efni s_em tengist dýrum af öllu tagi.
Árni Óskarsson tók efnið saman. Orð
um fegurð sýna vel hversu afstæð
fegurðin er, hvort heldur litið er til
náttúrunnar eða hinnar innri fegurð-
ar. Ólöf Eldjárn safnaði efninu.
Jón Reykdal hannaði kápur á
bækurnar. Prentun og bókband var
unnið í Prentsmiðjunni Odda hf. Orð
um.. bækurnar eru nú orðnar 12
talsins. Hver bók er 64 bls. og kost-
ar 690 krónur út úr búð.
Sýningu Hlíf-
ar að ljúka
SÝNINGU Hlífar Ásgrímsdóttur,
„Sólartákn“ í Stöðlakoti lýkur nú
um helgina. Sýningin er opin frá
kl. 14-18.
-----♦ ♦ ♦----
Sýningu Guð-
rúnar að ljúka
SÝNINGU Guðrúnar Marinósdóttur
á þrívíðum textílverkum, sem staðið
hefur frá 14. maí í Norræna hús-
inu, lýkur sunnudaginn 29. maí.
Charlie Sheen fer með aðalhlut-
verkið í Eftirförinni.
Arnaldur Indriðason
í lífsins táradal
Minningar