Morgunblaðið - 26.05.1994, Qupperneq 24

24 FIMMTUDAGUR 26. MAÍ 1994
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Y eg-alagiiing um Gilsfjörð
Opið bréf til líffræðinganna
Guðmundar A. Guðmundssonar og
Kristins H. Skarphéðinssonar
I MORGUNBLAÐINU 29. mars
birtist grein eftir tvo líffræðinga sem
jafnframt eru félagar í Fuglavernd-
arfélagi íslands. Höfundar leggja til
við stjórnvöld að hætt verði við vega-
lagningu við Gilsfjörð. Nú er það
réttur hvers og eins að hafa á því
skoðun hvort og þá hvernig þvera
eigi Gilsfjörð og ekki ætlan mín að
gera lítið úr þeim rétti. Þegar ein-
staklingar hins vegar skrifa undir
áskorun til stjórnvalda í nafni vísind-
anna er ekki óeðlilegt að gera kröfu
um að ástunduð séu vísindaleg vinnu-
brögð.
Eg geri þá kröfu til áðumefndra
líffræðinga að þeir svari með grein
í Morgunblaðinu spumingum mínum
sem fram koma síðar í greininni.
Geri þeir það ekki verða titlar og
félagatöl lítils virt við síðari athugun
réttbærra stjómvalda vegna svara
við athugasemdum við auglýsingu á
vegstæði fyrir Gilsfjörð.
Fyrir þá sem ekki vita þá er Gils-
fjörður samgöngulega verulegur far-
artálmi, gildir einu hvenær árs er. Á
vetmm em snjóalög mikil og skefur
í stóra skafla þar sem vegurin liggur
í múla. Snjóflóð falla oft í firðinum.
Gróthmn gerist nær daglega og oft
falla aurskriður. Vegurinn um fjörð-
inn eins og hann er í dag er afar
lélegur og oft gleymist í umfjöllun
um samanburð á kostnaði að gerð
varanlegs vegar eins og hann liggur
nú mun kosta nokkur hundmð millj-
ónir króna.
Samgöngubót sú sem Alþingi hef-
ur samþykkt að framkvæma skuli
með þvemn Gilsfjarðar er mjög mik-
il og áhrifa hennar mun gæta til
hagsbóta fyrir alla Vestfirðinga. Hér
er því um mikið hagsmunamál að
ræðafyrir íbúa Vestfjarða og eðlilegt
að við Vestfirðingar unum því ekki
að skorað sé á stjómvöld að þau
hætti við fyrirhugaða framkvæmd.
Athuganir vegagerðarinnar
Vegagerð ríkisins hefur um árabil
látið kanna lífríki Gilsfjarðar vegna
fyrirhugaðrar þvemnar. Líffræði-
stofnun Háskólans hefur unnið þær
rannsóknir. Annars vegar með for-
könnun á lífríki fjarðarins og kom
út skýrsla um niðurstöður hennar
áríð 1989, fjölrit nr. 26. Hins vegar
vom gerðar athuganir á rauðbryst-
ingum í Gilsfirði í maí 1990 og kom
út skýrsla með niðurstöðum þeirra
árið 1990, fjölrit nr. 29.
í fy'ölriti nr. 26 segja þeir Agnar
Ingólfsson og Jömndur Svavarsson
sem dvöldu við talningu á fuglum í
Gilsfirði sumarið 1988 alls fímm
sinnum, þ.e. 26. maí, 3. júní, 1. júlí,
29. júlí og 11. september á bls. 14
„notaður sterkur sjónauki með 20x
eða 40x stækkun". Á bls. 19 stend-
ur: „Rauðbrystingar sáust aðeins að
ráði tvo talningardaga, 26. maí, þeg-
ar alls töldust 3.934, og 29. júlí þeg-
ar þeir vom 199.“ I hinni skýrslunni
sem vísað er til, þ.e. athuganir á
rauðbrystingum í Gilsfirði í maí
1990, kemur fram að dvalist var við
athuganir dagana 6., 7., 11., 12.,
13., 16., 17., 18., 22., 23., 24., 28.
og 29. maí 1990. Á bls. 2 í skýrsl-
unni segir: „Fjöldi rauðbrystinga sem
nýttu Gilsfjörð til fæðuöflunar hélst
svo yfirleitt á bilinu 3.000-6.000
allt til 25. maí.“ Þið fullyrðið 20.000.
Er ekki dálítið sem á milli ber?
Á bls. 22 í fjölriti nr. 26 segir um
botndýralíf: „Áð meðaltali fundust
17,9 tegundir/stöð á botni Gilsfjarð-
ar, sem verður að teljast fremur lág
tala.“ Á bls. 23 segir: „Ekki verður
séð að dýralíf botnsins
sé búið neinum þeim
eiginleikum er gefi því
sérstakt náttúru-
verndargildi." Þið talið
um gífurleg náttúru-
spjöll. Hvaða lýsingar-
orð notið þið þegar átt
er við eitthvað sem hef-
ur náttúmverndargildi?
Um fjömlíf segir í fjöl-
ritinu á bls. 23: „Fjöru-
líf í Gilsflrði verður að
teljast fremur snautt,
bæði hvað varðar magn
lífvera og tegundafjöl-
breytni." Um leimrnar í
Gilsfirði segir í fy'ölriti
26: „Meginhluti þessara
leira eru gófar, sand-
og malarblendnar, og er sú leimgerð
fremur fátíð hérlendis. Á slíkum leir-
um er oft mikiil kræklingur (Myrtilus
Eðlilegt er, að mati
Bjarna P. Magnús-
sonar, að ófaglærðir
leiti álits vísindamanna
um sérhæfð svið, sem
þeir hafa þekkingu á.
edulis), sem aftur skapar skilyrði
fyrir ýmsar aðrar lífvemr. Það vekur
nokkra undmn, að krækling vantar
að heita má alveg í Gilsfirði."
Um nýtingu rauðbrystinga á Gils-
firði innan veglínu segir í fjölriti nr.
29 (Athuganir á rauðbrystingum í
Gilsfirði í maí 1990) að áætlaður
áttími hvers einstaklings af hverri
12,5 klukkustunda sjávarfallasveiflu
sé 1,5 klukkustundir. Á bls. 3 stend-
ur: „Fáir rauðbrystingar koma áður
en um hálftími er til
háfjöru, þannig að
segja má að Gilsfjörður
sé að mestu rauðbryst-
ingslaus í um 6 stundir
af hveijum 12,5. Meg-
inþorri rauðbrystinga
kemur inn í Gilsfjörð
um það bil sem þar er
háfjara, en þá hefur
verið að falla að við
Króksfjarðarnes í rúm-
lega þijár stundir.“
Það fer því ekki á
milli mála að Gilsfjörð-
urinn er ekki höfuð-
matarkista rauðbryst-
ings við KróksQarð-
ames heldur nokkurs
konar viðbót.
íbúar við Gilsfjörð vita að þau
kollupör sem verpa í eyjunum á fírð-
inum koma sér hið snarasta út úr
fírðinum eftir að ungamir hafa kom-
ið úr eggi og segir það sína sögu
um mikilvægi Gilsfjarðar sem fæðu-
staðar fyrir æðarkollur. Ætla verður
að út frá því sjónarmiði muni þvemn
engu breyta um æðarvarp í firðinum.
Hvað amarvarpið áhrærir þá verður
að ætla að núverandi vegur hafí mun
meiri áhrif á öminn en ef vegurinn
verður fluttur og umferð um fjörðinn
nær aflögð.
Spurningar til líffræðinganna
1. Hafíð þið talið rauðbrystinga í
Gilsfírði með því að nota kíki frá
landi?
2. Er talan 3.934 rauðbrystingar
eða talan hámark 6.000 rauðbryst-
ingar hjá Agnari Ingólfssyni o.fl.
rangar tölur?
3. Ef kæling verður vegna vega-
gerðarinnar verður þá ekki einnig
líklegt að um hitun verði að ræða á
sumrin?
4. Er ekkert mark takandi á Líf-
fræðistofnun Háskólans?
Bjarni P.
Magnússon
5. Hve lengi og hve oft hafíð þið
dvalið við rannsóknir á fjörum í Gils-
firði?
6. Hafíð þið kannað leirurnar? Er
meira líf í þeim en Líffræðistofnun
telur vera?
7. Getið þið skilgreint nákvæmlega
hvað þið eigið við þegar þið talið um
eyðileggingu fjarðar?
8. Hvað eigið þið við þegar þið
notið orðið náttúruspjöll?
9. Hversu oft hafið þið komið í
Gilsfjörð 'og hvenær ársins? Hafíð
þið t.d. komið í janúar? Eða febrúar?
Eða mars? Eða nóvember? Eða des-
ember?
10. Hver er ykkar uppáhaldsstað-
ur í Gilsfirði?
11. Getið þið nefnt nokkur kenni-
leiti í Gilsfírði?
12. Hvers vegna nota rauðbryst-
ingar aðeins 1,5 stundir að meðal-
tali til fæðuöflunar I Gilsfirði þegar
þeim bjóðast 4 eins og þið staðhæfíð
í grein ykkar?
Niðurlag
Ábyrgð okkar sem eigum að fjalla
um málið er vissulega mikil og því
eðlilegt að við sem ekki emm vísinda-
menn spyijum þá sem það teljast
spömnum úr.
Fullyrða má að ekkert svæði hafi
verið jafn vel rannsakað vegna vega-
gerðar sem Gilsfjörðurinn og það af
okkar fæmstu vísindamönnum sbr.
Agnari Ingólfssyni.
Við íbúar Reykhólahrepps eigum
allt okkar undir samskiptum við nátt-
úru svæðisins, við ætlum okkur að
vemda hana og virða. Þess vegna
erum við sátt við að vísindalega sé
staðið að könnunum sbr. vegna fyr-
irhugaðrar vegagerðar. Við getum
hins vegar illa sætt okkur við að til-
fínningar séu látnar ráða meiru en
skynsemi í mati á gildi framkvæmda
og víst er að verði þvemn Giisfjarðar
stöðvuð vegna gífuryrða tveggja líf-
fræðinga þá er illa fyrir okkur kom-
ið sem þjóð og erfitt að spá fyrir um
til hvers það leiðir.
Höfundur er sveitarstjórí
Reykhólahrepps.
Islenskt hugvit
og handverk
PYRIT
GULLSMIÐJA
ÖNNU MARIU
Vesfurgafa 3 sími 20376
Safnahuslóð -
Lýðveldisgarður
ÁGÆTU starfsbræður!
Vegna skrifa ykkar fínnst mér
þörf á að gera nokkrar athugasemd-
ir.
Fyrst vil ég játa að virða ber stöðu
ykkar í umræðunni um staðsetningu
dómhúss Hæstaréttar. Haraldur er
meðstarfsmaður við hönnun hússins
á teiknistofunni Granda, Tryggvi var
fulltrúi Arkitektafélagsins í dóm-
nefndinni, sem valdi teikninguna, og
Þorvaldur var sem embættismaður
Borgarskipulags ráðunautur dóm-
nefndarinnar. Ykkur er því af per-
sónulegum ástæðum málið skylt. Það
réttlætir þó ekki málflutning ykkar,
sérstaklega hrokann í garð almenn-
' ings. Látum liggja á milli hluta rætn-
ar ásakanir í garð okkar starfs-
systkinanna fyrir það að hafa aðrar
meiningar í málinu en þið.
Þorvaldur lýsir yfír íhaldssemi al-
mennings og ótta við nýjungar og
þekkingarleysi til að meta aðstæð-
urnar. Tryggvi hefur
áhyggjur af að nú sé
að komast á sú „hefð
að þegar á að byggja
í miðbænum skuli
skynsemi viss hóps
fólks víkja fyrir smá-
smugulegri íhalds-
semi, stagli og orð-
hengilshætti. ..“ Har-
aldur ræðir skilnings-
og þekkingarleysi mót-
mælenda og skort
þeirra á forsendum til
að byggja á yfirvegaða
niðurstöðu.
Samfara slíkum yf-
irlýsingum þrástagast
menn á því að hinn
sami almenningur
skuli ekki fyrr hafa
andmælt hinum fyrirhuguðu breyt-
ingum.
Til að taka af allan vafa skal hér
í eitt skipti fyrir öll lögð höfuð-
áherzla á þetta: Verið er að mót-
mæla að byggt verði á auða svæðinu
sem markast af Safnahúsinu, Þjóð-
leikhúsinu, Amarhváli og Arnarhóli.
Mótmælin byggjast á sameigin-
legri afstöðu yfirgnæfandi meiri
hluta almennings til þess, að þessu
svæði skuli haldið óbyggðu. Þar ræð-
ur almenn skynsemi fólksins og til-
finning fyrir því rými, sem þar er.
Nú er komin fram tillaga um að
þarna verði gerður svokallaður Lýð-
veldisgarður, búinn tijám, runnum,
STRIKAÐI flöturinn sýnir það rými, sem nýtt Hæstaréttarhús tæki á svæðinu milli Arnarhvols og
Safnahússins, séð frá Arnarhvoli.
Skúli Norðdahl
blómabeðum, styttum og
bekkjum, almenningi til
ánægju. Slíkur garður
yrði stækkun á útivistar-
rými Amarhóls, en að
búnaði andstæða við hól-
inn til að tengja saman
byggingamar sem það
umlykja.
Nokkur orð um
fullyrðinguna að
alltaf hafi verið ætlað
að byggja á þessum
„norðurhluta lóðar
Safnahússins"
f greinargerð forstöðu-
manns Borgarskipulags-
ins, Þorvaldar S. Þor-
valdssonar, hinn 8. febrúar 1993
segir ,að „svæðið allt að Amarhóli
verði meðhöndlað sem torg og tengt
hólnum“, enda er það í samræmi við
staðfest deiliskipulag frá 1986.
Hinn 16. júní 1993 hafnaði skipu-
lagsstjóri erindi Borgarskipulags
Reykjavíkur, þar sem þess var óskað
að skipulagsstjórn staðfesti án aug-
lýsingar breytingu á þvi deiliskipu-
lagi til að heimila byggingu dómhúss
á lóðinni nr. 2 við Lindargötu.
Hinn 10. janúar 1994 staðfesti
umhverfísráðherra hina umbeðnu
breytingu á skipulagi við Lindargötu.
Var það gert eftir að skipulags-
nefnd, byggingamefnd og borgar-
Mótmælendur hafa ver-
ið að fjalla um rýmið
milli hinna stílhreinu
húsa, segir Skúli
Norðdahl, Safnahúss-
ins, Þjóðleikhússins,
Hæstaréttarhúss núver-
andi, Arnarhvols og
austurbrekku Arnar-
hóls.
stjórn Reykjavíkur höfðu í desember
1993 með lögboðnum hætti búið til
lóðina nr. 2 við Lindargötu með því
að skipta lóð Safnahússins.. Mér er
ekki kunnugt um hvort ráðamenn
Safnahússins hafí fengið að fjalla
þar um, eins og lög gera ráð fyrir.
I þessu ljósi má með fullum. rétti
halda því fram, að fullyrðingin um
að þama hafí alla tíð verið ætlunin
að byggja, sé einber vitleysa.
Það hefur nýverið sézt á prenti
að óhæfa væri að kasta á glæ þeim
kostnaði, sem þegar hefur verið lagð-
ur í undirbúningsframkvæmdir. Illu
heilli var ekki numið staðar, þegar
hin almennu mótmæli komu fram,
heldur haldið áfram að hanna húsið.
Að auki var svo bætt við kostnaðinn ■
með sýningu og tölvumyndagerð til
andsvars við mótmælin. Þar var ekki
verið að fjalla um gildi rýmisins,
samspil þess við byggingarnar, sem
skapa það rými, og samspil og form-
spil húsanna. Þar var röksemdin sú,
að skaðinn af nýbyggingunni væri
ekki alvarlegur, þar sem götubreidd-
arbil væri báðum megin nýbygging-
arinnar. Hún væri þar að auki slík
gersemi að stíl og útliti, að hreint
menningarslys yrði, ef hún yrði ekki
reist á þessum stað.
Höfundar hússins sögðu í viðtölum
og yfírlýsingu í Mbl.: „húsið verður
ekki flutt á annan stað“. Það skal
fúslega viðurkennt. En eins og að
framan er sagt, höfum við mót-
mælendur verið að ijalla um rýmið
milli hinna stílhreinu húsa, Safna-
hússins, Þjóðleikhússins, Hæstarétt-
arhússins núverandi, Amarhvols og
austurbrekku Amarhóls.
Ég hef talið að annan vettvang* 1
þurfi til að ræða um stíl og ágæti
hugmyndarinnar um nýbyggingu
Hæstaréttar. Ég hef hafnað því að
Iáta leiða mig í þá umræðu, sem er
að vísu forvitni verð, en ekki á þess- s
um vettvangi.
Höfundur er arkitekt.