Morgunblaðið - 29.06.1994, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 29. JÚNÍ 1994 35
HEGGUR
(PrunusPadus)
EIN ÞEKKTASTA
helgisögn heims,
sögnin um aldingarð-
inn Eden og hvernig
stóð á því að mann-
kynið hraktist þaðan,
hefur löngum orðið
mönnum uppspretta
vangaveltna og heila-
brota. Grasafræðingar
hafa jafnvel brotið
heilann um sannleiks-
gildi þessarar sagnar.
Þeir hafa einkum velt
fyrir sér skilningstré
góðs og ills og epli
Evu. Var þetta raun-
verulega epli - Malus
- eða var þetta
kannske Prunus?
Vitað er, að ræktun
ýmissa aldintijáa af Prunus-ætt-
kvísiinni var útbreidd á sagnasvæði
Biblíunnar. Um það vitnar meðal
annars orðið kirsiber, en latneskt
heiti þess, Prunus cerasus, er dreg-
ið af heiti héraðsins Kerasus í
Litlu-Asíu. Þar var stunduð mikil
kirsibeijarækt þegar fyrir Krists-
burð.
Prunus-ættkvíslin, sem tilheyrir
rósa-ættinni, hýsir um 400 tegund-
ir, sem eru ræktaðar ýmist vegna
aldina, blómfegurðar eða sérkenni-
legs barkar, eins og þeir sáu, sem
tóku þátt í Frakklandsferð GÍ
síðastiiðið sumar. Ættkvíslinni er
oft skipt í deildir, sem stundum eru
kenndar við þekktustu einstaklinga
hverrar tegundar, svo sem möndlu-
eða ferskjudeild, aprikósu-, kirsi-
beija-, plómu- og
heggdeild. Þessi upp-
talning sýnir hversu
margar góðar ávaxta-
tegundir eru af Prun-
us-ættkvíslinni, en
blómfegurð hennar er
iíka rómuð. í Asíu og
þó einkum Japan hef-
ur kirsibeijatréð - sa-
hura - skipað háan
sess í skáldskap, trú-
arbrögðum og menn-
ingu almennt.
Ástríðufull tilbeiðsla
kirsibeijablómsins
endurspeglast í jap-
anskri list. Ræktun
hins japanska skraut-
kirsibers barst til Evr-
ópu um 1830.
Á íslandi hefur einn meðlimur
Prunus-ættkvíslarinnar reynst vel.
Heggur - Prunus padus - hefur
verið ræktaður hér síðan um alda-
mót. Náttúrulegt vaxtarsvæði
heggs er Norður- og Austur-Asía
og Evrópa, en heggur vex t.d. villt-
ur um allan Noreg alveg upp í um
1.250 m hæð. Villtur heggur vex
í rökum og næringarríkum jarðvegi
en hann þrífst vel í venjulegri garð-
mold. í heimahögum nær heggur
15-20 m hæð en hér á landi verð-
ur hann 6-8 m. Hann er bæði
greina- og blaðauðugur. Blöðin eru
nokkuð stór, egg- eða öfugegg-
laga, ydd, fjaðurstrengjótt, fín-
hrukkótt og sagtennt. Börkurinn
er dökkbrúnn og hefur frekar
óþægilegan þef. Blómin eru hvít
BLOM
VIKUNNAR
293. þáttur
HEGGUR í blóma.
og ilma sætlega, nánast með
möndlulykt. Þau sitja mörg saman
í drúpandi klasa. Blómhlífin er 5-
deild, margir fræflar en ein fræva.
Aldinið er svart steinaldin. Hegg-
ber eru bæði notuð í saft og líkjör
á Norðurlöndum. Heggurinn mynd-
ar mikið af rótarskotum, sem þarf
að fjarlægja, eigi að rækta hann
sem stakt tré. Sjálf hef ég góða
reynslu af fjölgun hans með rótar-
skotum en eins má fjölga hegg
með sáningu.
Heggurinn er mjög skuggþolinn
en blómgast því betur þeim mun
meiri birtu sem hann nýtur. Falleg-
asti heggur sem ég hef séð stóð
við norðvesturhorn Tjarnarinnar í
Reykjavík. Hann var sjálfsagt frá
því um aldamót, 8-10 m hár og
um mánaðamótin júní-júlí ár hvert
stóð hann í blóma, draumfagur í
sínu hvíta, ilmandi blómskrúði.
Hann varð að víkja fyrir Ráðhúsi
Reykjavíkur. Annar rómaður hegg-
ur stóð við Laugaveg. Hann stóð
oft í blóma 17. júní. Konu þekkti
ég, sem tók árlega þátt í skrúð-
göngunni niður Laugaveginn þenn-
an dag og leit þá sérstaklega eftir
blómgun heggsins. Sjálf hef ég átt
hegg í liðlega 15 ár. Hann er gróð-
ursettur í sv-hluta lóðarinnar í nán-
ast metradjúpri blöndu af hrossa-
skít og leirmold og hefur blómstrað
vel síðustu 8 ár, þótt hann njóti
aðeins síðdegissólar. Mér finnst
heggurinn mjög harðger, þótt
reyndar þurfi að fylgjast vel með
honum og úða í maðksumrum.
Síðari hluta vetrar er unnt áð
kaupa afskornar greinar í blóma-
verslunum af ýmsum vorblóm-
strandi runnum. Þeirra á meðal er
Prunus triloba - rósamandla, sem
er alþakin fagurbleikum, fylltum
blómum snemma vors.
Á síðustu árum hefur bygging
ýmiss konar garðskála orðið mjög
vinsæl. Gróðrarstöðvar hafa komið
til móts við eigendur slíkra skála
t.d. með innflutningi fagurblóm-
strandi tijáa af Prunus-ættkvísl-
inni. Sjálf freistaðist ég til þess í
fyrra að kaupa plómutré. í vor bar
það eitt hvítt blóm. Nú dreymir
mig um að feta í fótspor Evu, for-
móður minnar, og freista karls
míns með fallegu „epli“ í fyllingu
tímans. <
S.Hj.
BRIPS
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson
Dregið í aðra
umferð í
Bikarkeppninni
Dregið hefir verið í 2. umferð bikar-
keppninnar og spila eftirtaldar sveitir
saman:
Georg Sverriss., Rvík. - Guðm. Ólafsson, Akranesi.
Sparisj. Keflav., Suðum. - Karl G. Karlss., Sandg.
Sigmundur Stefánsson, Rvík - Jósep smiður, Rvík.
Anna ívarsdóttir, Reykjavík. - Glitnir, Reykjavík.
Guðjón Stefánss. Borgam. - Magnús Magnúss. Ak.
Bjöm Theódórsson, Rvík. - Landsbréf, Rvík.
FBM, Reykjavík - Ólafur Steinason, Selfossi.
SPK, Rvík - S. Árm. Magnússon, Reykjavík.
VÍB, Reykjavík - Sparisjóður Siglufj., Siglufirði.
Dan Hansson, Rvík. - Tryggingamiðstöðin, Rvik.
Halldór Sverriss. Rvík. - Birgir Ö. Steingrímss. Rvík.
Hjólbarðahöllin, Reykjavík - Roche, Reykjavík.
Ragnar T. Jónasson, ísafirði - BSH, Húsavík.
Gunnarstindur, Stöðvarf. - Kjöt og fiskur, Hafnarf.
Esther Jakobsd Rvik - Eðvarð Hallgrímss, Bessasthr.
Halldór Svanbergss., Rvík. - Agnar Arason, Rvík.
Sumarbrids í Reykjavík
Ágætt þátttaka var um síðustu
helgi í sumarbrids. Á föstudeginum
mættu 20 pör til leik. Úrslit urðu:
N/S:
EggertBergsson-GuðlaugurNielsen 260
Rúnar Einarsson-Haraldur Gunnlaugsson 245
Ragnheiður Tómasdóttir-Hanna Friðriksdóttir 241
A/V:
Baldur Bjartmarsson-Guðmundur Þórðarson 268
ErlendurJónsson-ÞórðurBjömsson 223
Hjálmar S. Pálsson-Kjartan Jóhannsson 222
Á sunnudag var spilað kl. 14
(einn riðill). Úrslit urðu:
Una Árnadóttir-Kristján Jónasson 131
Guðrún Óskarsdóttir-Agnar Örn Arason 120
BjörnÁmason-GuðjónBragason 117
Um kvöldið kl. 19 var einnig einn
riðill. Úrslit urðu:
Óli Björn Gunnarsson-V aldimar Elíasson 263
Guðlaugur Sveinsson-Lárus Hermannsson
Páll Þ. Bergþórsson-Þórður Sigfússon
236
Björn Þorláksson-Andrés Ásgeirsson 235
Jón Stefánsson-Sveinn Sigurgeirsson 234
Þessa viku verður fylgst grannt
með gangi mála í Finnlandi,þar sem
landsliðin í Opnum- og kvennaflokki
heyja baráttuna á NM. Stöðulisti
hangir uppi og nýjustu fréttir munu
berast fyrir kl. 19 hvert kvöld.
Sumarbrids er spilað allað daga vik-
unnar (nema laugardaga) og hefst
spilamennska kl. 19. Á fimmtudögum
er einnig spilamennska kl. 14. Alls er
því boðið upp á spilamennsku 8 sinnum
í viku.
Allt áhugafólk um keppnisspila-
mennsku er velkomið í Sigtún 9 (hús
Bridssambandsins) til þátttöku í sum-
arbrids 1994.
Fyrsta silfurstigamótið
Laugardaginn 25. júní var haldið
fyrsta silfurstigamót sumarsins í Sig-
túni 9. Þessi mót eru öllum opin, spil-
uð eru 42-44 spil og helmingur keppn-
isgjalda, sem er 1.500 kr. á_ par, fer
í peningaverðlaun á mótinu. Á laugar-
daginn spiluðu 19 pör og sigurvegar-
ar, einu stigi á undan öðru sætinu,
urðu Óli Björn Gunnarsson og Eyjólfur
Magnússon, með 293 og fengu í verð-
laun 17.200 kr.
í næstu sætum voru:
2. Ragnheiður Nielsen - Hjördís Siguijónsd. 292
3. Björn Theódórsson - Sigurður B. Þorsteins. 284
4. AronÞorfinnsson-Guðm.Pétursson 281
Næsta mót verður haldið laugar-
daginn 9. júlí og byrjar kl. 12. Skrán-
ing og nánari upplýsingar eru á skrif-
stofu BSí fyrir hádegi í síma 91-
619360
Bikarkeppni BSI
Síðasti spiladagur fyrstu umferðar
Bikarkeppni BSÍ var sunnudaginn 26.
júní. Áður óbirt úrslit eru eftirfarandi:
Sv. Roche, Reykjavík, vann sveit
Halldórs Aspar, Sandgerði, með 127
Imp gegn 63 Imp.
Sv. Karls G. ' Karlssonar, Sand-
gerði, vann sv. Þrastar Ingimarsson-
ar, Kópavogi, með 89 Imp gegn 60
Imp.
Sv. Ólafs Steinasonar, Selfossi,
vann sv. Brynjars Olgeirssonar,
Tálknafirði, með 120 Imp gegn 67
Imp.
Sv. Estherar Jakobsdóttur, Reykja-
vík, vann sv. L.A. Café, Reykjavík,
með 93 Imp gegn 33 Imp.
Sv. Sigmundar Stefánssonar,
Reykjavík, vann sv. Gunnars P. Hall-
dórssonar, Höfn, með 152 Imp gegn
52 Imp.
Sv. Sparisjóðs Siglufjarðar, Siglu-
firði, vann sv. Haraldar Sverrissonar,
Reykjavík, með 176 Imp gegn 58 Imp.
Sv. Georgs Sverrissonar, Reykjavík,
vann sv. Þórólfs Jónassonar, Húsavík,
með 144 Imp gegn 78 Imp.
Dregið verður í aðra umferð mánu-
daginn 27. júní.
Félag eldri borgara í
Reykjavík og nágrenni
Spilaður var tvímenningur fimmtu-
daginn 23. júní sl.
Efstu pör:
Þórarinn Ámason - Bergur Þorvaldsson 260
Ingibjörg Stefánsdóttir - Fróði B. Pálsson 249
Inga Jónsdóttir - Stefán Halldórsson 233
Guðmundur Samúelss. - VilhjálmurGuðm.sson231
Meðalskor 210
Sunnudaginn 26. júní mættu 11 pör.
Sigurleifur Guðjónsson - Þorsteinn Erlingsson 17 7
EggertKristinsson - Viggó Nordquist 176
Gunnþórunn Erlingsd. - Þórleifur Þórarinsson 172
KarlÁdólfsson-EggertEinarsson 171
Meðalskor 165
Nýtt Þmgvallakort
í TILEFNI af lýðveldisafmælinu
hafa Landmælingar íslands gefið
út nýtt sérkort af Þingvöllum.
Kortið, sem er prentað beggja
vegna á örkina, sýnir annars veg-
ar meginhluta þjóðgarðsins í mæli-
kvarðanum 1:25.000. Þar hafa
sérstaklega verið merktar inn
gönguleiðir og reiðvegir, auk ann-
arra gagnlegra upplýsinga fyrir
þá sem njóta vilja sem best fagurr-
ar náttúru Þingvalla.
Hins vegar er loftmynd af svæð-
inu ásamt helstu örnefnum og
texta um Þingvelli eftir Björn Th.
Björnsson. Kortið er prentað í átta
litum með hæðarskyggingu.
Doktor 1 fornleifafræði
BJARNI F. Einarsson
varði doktorsritgerð í
fornleifafræði við
Gautaborgarháskóla í
Svíþjóð þann 28. maí
sl. Andmælandi var dr.
Diethlev Dall-Mahler
frá Kaupmannahöfn.
Bjarni varð stúdent
frá Menntaskólanum í
Reykjavík árið 1976 og
hóf nám í fornleifafræði
við Gautaborgarhá-
skóla árið 1978, þar
sem hann lauk
fil.kand.-prófi árið
1982. Sama ár hóf hann
doktorsnám við fyrr-
nefndan skóla. Með
grunnnáminu starfaði Bjarni í
íhlaupum á ýmsum söfnum í Gauta-
borg, bæði sem safnvörður og leið-
sögumaður.
Árin 1985-87 starfaði Bjarni sem
forstöðumaður Minjasafnsins á Ak-
ureyri. Frá 1990-1992 var hann
stundakennari við Gautaborgarhá-
skóla og kenndi þar norræna forn-
leifafræði og uppgraftartækni sam-
hliða námi. Frá 1990-93 var hann á
rannsóknarstyrk frá Gautaborgar-
háskóla. Frá 1987 hefur Bjarni tekið
þátt í fjölda fornleifarannsókna í
lengri eða skemmri tíma í Noregi,
Svíþjóð og á íslandi. Voru viðfangs-
efnin frá öllum tímaskeiðum norr-
ænnar búsetu. Árið 1987 hóf Bjarni
fornleifarannsóknir á Granastöðum
í Eyjafirði og var þeim rannsóknum
framhaldið öll sumur til ársins 1991.
Eru þær hluti af doktorsritgerð
Bjarna sem ber nafnið: The Settle-
ment oflceland, a Crítical Approach.
Granastaðir and the Ecological He-
ritage. Ritgerðin er gefln út af
Gautaborgarháskóla. Hún skiptist í
fimm hluta. Fyrsti hlutinn fjallar um
vistfræðilegar kenningar og beitingu
þeirra í menningarsögulegum rann-
sóknum. Hlutanum lýkur á saman-
burði á tveimur svæðum á íslandi
og þremur svæðum í Noregi. Annar
hlutinn fjallar um íslensk kuml, m.a.
dreifingu þeirra, fundartíðni, inni-
hald, form og samband þeirra við
landnámu. Eldri kenningum um
þessa hluti er hafnað og nýrra skýr-
inga leitað. Þriðji hlutinn íjallar um
rannsóknirnar á Granastöðum. Fjórði
hlutinn Ijallar um eldri fornbæjar-
rannsóknir hér á landi og þær endur-
metnar með tilliti til
byggingarefna og gerð-
ar. Jafnframt er rætt
um norskar rannsóknir
sem tengjast þeim ís-
lensku og er lokaniður-
staða sú að eldri kenn-
ingar standist ekki.
Hlutanum lýkur á rann-
sókn á dreifingu gripa
á Granastöðum í þeim
tilgangi að varpa ijósi á
hið félagslega rými þar.
í fimmta hluta eru
fylgirit með niðurstöð-
um ýmissa greininga
og listi yfir fundna
gripi.
Bjarni er sonur
Magneu Huldu Wilhelmsen húsmóð-
ur og Kenneth D. Faust verkfræð-
ings. Fósturfaðir hans er Alf Wil-
helmsen múrari. Systkini á hann tvö,
Halldór Einarsson múrari og Ólöf
Jónsdóttir húsmóðir. Sambýliskona
Bjarna er Elín Elísabet Halldórsdótt-
ir sálfræðingur og eru börn þeirra
Dagur, 14 ára, og íris Lind, 3 ára.
Bjarni F. Einarsson starfar sem forn-
leifafræðingur á Árbæjarsafni.
---------» » ♦------
Námskeið í
jóga og
hugleiðslu
SÆN SK-B ANDARÍ SKU hjónin
Russel og Gunilla Bradshaw verða
30. júní til 2. júlí með námskeið í
jóga og hugleiðslu. Námskeiðið verð-
ur haldið í Sri Chinmoy setrinu,
Hverfisgötu 76, 2. hæð.
Námskeiðið á fimmtudag sendur
yfir frá kl. 20-22, föstudag kl.
20-22 og laugardag kl. 15-17 og
20-22. Námskeiðið fer fram á ensku
en verður þýtt sé þess óskað. Vel-
komið er að sækja hluta námskeiðs-
ins eða það í heild.
Á námskeiðinu munu þau m.a.
fjalla um það hvernig jóga og hug-
leiðsla samrýmast guðfræði og sál-
fræði auk þess sem farið verður í
einbeitingar- og hugleiðsluæfingar.
Aðgangur að námskeiðinu er ókeypis
og allir eru velkomnir meðan húsrúm
leyfír.
Dr. Bjarni F.
Einarsson.