Morgunblaðið - 24.09.1994, Blaðsíða 26

26 LAUGARDAGUR 24. SEPTEMBER 1994
MINNIIMGAR
MORGUNBLAÐIÐ
MAGNEA GUÐRUNMAGNUS-
DÓTTIR OG PÁLL PÁLSSON
+ Magnea Guð-
rún Magnús-
dóttir fæddist í
Þykkvabæ í Land-
broti 21. nóvember
1900 og lést á
Kirkjubæjar-
klaustri á Síðu 17.
september 1994.
Foreldrar Magneu
voru Magnús
Hansvíumsson, f.
1870, d. 1909, og
’ Guðríður Sigurðar-
dóttir, f. 1877, d.
1963. Systkini
Magneu voru Þór-
anna, f. 1900, d. 1985, gift Hall-
grími Jónssyni, f. 1900, d. 1983;
Sigurður, f. 1903,^ d. 1957,
kvæntur Níelsínu Ó. Daníels-
dóttur, f. 1913, d. 1993, og
Guðjón, f. 1908, d. 1993. Páll
Pálsson fæddist einnig í
Þykkvabæ í Landbroti 4. júlí
1901 og lést á Kirkjubæjar-
klaustri á Síðu 5. september
1991. Foreldrar hans voru Páll
Sigurðsson, f. 1876, d. 1939, og
Margrét Elíasdóttir, f. 1871, d.
1922, sem bjuggu allan sinn
búskap í Þykkvabæ. Systkini
Páls voru Gyðríður, f. 1897, d.
15. maí 1994, gift Helga Jóns-
syni, f. 1894, d. 1949; Elías, f.
1898, d. 1977; Sigríður, f. 1899,
d. 1936, gift Gunnlaugi Indriða-
syni, f. 1894, d. 1931; Guðrún,
f. 1904, d. 1968, gift Guttormi
Pálssyni, f. 1884, d. 1964; Giss-
ur, f. 1909, d. 17.9. 1994 (sama
dag og Magnea), kvæntur Sig-
þrúði Pétursdóttur, f. 1901, d.
1977, og Aðalheiður, f. 1912,
d. 1984. Páll og Magnea gengu
í hjónaband 9. maí 1925 og voru
sjálf barnlaus. Uppeldissonur
þeirra er Magnús Bjarnfreðs-
son blaða- og fréttamaður sem
þau tóku til sín nýfæddan árið
1934. Fyrri kona Magnúsar var
Bryndís F. Guðjónsdóttir og
sonur þeirra er Guðjón, f. 1960,
þau skildu. Síðari kona Magn-
úsar er Guðrún Árnadóttir, f.
1937, og eru börn þeirra Árni,
f. 1965, Páll, f. 1971, og Ingi-
björg, f. 1974. Jarðarför Páls
bónda var gerð frá Prestbakka-
kirkju á Síðu 21. september
1991 og í dag, 24. september,
þremur árum síðar, verður
Magnea lögð við hlið hans.
NÚ ÞEGAR Magnea móðursystir
mín er öll ætla ég að minnast þeirra
hjóna, Páls frænda míns og hennar
'^sameiginlega, enda er saga þeirra
beggja ein saga. Þau voru systkina-
böm, bæði fædd í Þykkvabæ í Land-
broti og var Magnea ári eldri.
Magnús faðir hennar var vinnumað-
ur að Þykkvabæ og gekk að eiga
Guðríði_ dóttur Sigurðar bónda árið
1899. Árið eftir að Magnea fæddist
hófu foreldrar hennar búskap í tví-
býli að Eintúnahálsi á Síðu, sem
var efsti bær í sveitinni. Hann er
nú í eyði en þar má enn sjá tóftir
húsa, afréttargirðingin liggur um
túnfótinn og þar er vegurinn inn í
Laka. Magnús og Guðríður bjuggu
þar í átta ár en barnahópurinn
stækkaði, afkoma var slæm og
heilsa húsbóndans veil. Því bragðu
þau búi árið 1909 og lést Magnús
skömmu síðar. Fluttist Guðríður þá
aftur með börnin að Þykkvabæ til
bróður síns, Páls, og mágkonu sem
bjuggu þar rausnarbúi. Magnea var
síðan i fóstri á næstu bæjum, í
Fagurhlíð og Eystri-Tungu, þar sem
hún varð síðan vinnukona. Páll
bóndasonur í Þykkvabæ ólst upp í
foreldrahúsum. Þegar Magnea
fluttist að Þykkvabæ sem vinnu-
kona árið 1919 felldu þau systkina-
börnin hugi saman og fengu að eig-
ast. Þar gengu hugur, hjarta og
hönd hvors um sig saman í eitt sem
hélst alla þeirra ævi.
Settu þau saman bú í Efri-Vík í
Landbroti árið 1925 og tóku við
jörðinni af Eiríki Þorgeirssyni og
Agnesi Ólafsdóttur bústýra hans.
Gerðu Páll og Magnea afar vel við
fyrirrennara sína, endurbyggðu bæ
þeirra og voru þeirra hald og traust
þar til þau bæðu létust í hárri elli.
Páll og Magnea reistu sér myndar-
legt steinhús í Efri-Vík. Með þeim
að Efri-Vík flutti Guðríður móðir
Magneu og var þar í 38 ár til dauða-
dags. Guðjón bróðir Magneu gerðist
vinnumaður hjá þeim og var þar
heimamaður í 21 ár. Alit þetta fólk
kunni vel til verka og gjörþekkti
landbúnað þeirra daga. Með fá-
dæma dugnaði og eljusemi gerðu
Páll og Magnea Efri-Vík að fyrir-
myndaijörð sem bar þeim góðan
ávöxt. Gamalt og rýrt land var brot-
ið og bætt og varð að grasmiklum
túnum sem slá mátti tvisvar eða
jafnvel þrisvar. Páll var æfinlega
fyrstur bænda þar um slóðir til að
slá í byrjun sumars og lauk einnig
hirðingum fyrr en aðrir og jafnan
með bestu hey. Með árvekni og
fyrirhyggju kunnu þau hjón að lifa
með óstöðugri veðráttu og kappið
og ósérhlífnin gerði kleift að nýta
alla daga sumarsins sem best. Vor
og haust höfðu verið notuð til undir-
búnings komandi heyskapartíðar.
Hefðbundin vetrarstörf heimilis-
fólksins vora unnin af sömu elju.
Guðjón sótti vetrarvertíðir til Vest-
mannaeyja og dró þannig viðbótar-
björg í bú. Páll hafði lært bókband
sem unglingur og notaði frístundir
um vetur tiL þess fyrir sveitunga
sína, bókasafnara, héraðslækna og
héraðsbókasafn. Handbragðið var
af sömu gæðum og önnur störf
hans og hans bækur hafa ekki dott-
ið úr bandi þrátt fyrir áratuga notk-
un. Meðal annarra bóka eftir hann
á ég „Gagn og gaman“ sem hann
batt inn fyrir mig fyrir tæpum 60
árum. Hafa mörg börn lært lestur
á þeirri bók eftir mig og má segja
að hún sé enn sem ný að öðru leyti
en því að snjáð spjöldin bera mik-
illi notkun vitni.
Páll og Magnea vora trúuð og
kirkjurækin og góðmenni í hjarta
sínu og hölluðu aldrei á neinn mann
í orði eða verki. Þau vora miklar
félagsverur. Þau sungu í kirkjukór
Prestbakkakirkju í fjóra áratugi.
Þau vora virkir meðlimir í stúkunni
enda bindindismenn á áfengi og tób-
ak nánast frá náttúrunnar hendi.
Þau vora forystumenn um byggingu
sameiginlegrar rafstöðvar fyrir
nokkra bæi í Landbroti. Náunga-
kærleikur var þeim í blóð borinn og
vita færri en skyldi hversu víða þau
létu hjálp og fjármuni af hendi rakna
án þess að ætlast til neins í staðinn.
Þekktasta gjöf þeirra var orgelið í
kapellu séra Jóns Steingrímssonar á
Kirkjubæjarklaustri. Þau vora
bændahöfðingjar og vora sjálfkrafa
öðram í sveitinni til fyrirmyndar.
Páll naut mikils trausts, sat lengi í
hreppsnefnd og var gjaldkeri sjúkra-
samlagsins og búnaðarfélagsins.
Árin 1936 og 1937 dvaldist ég
ásamt móður minni í Efri-Vík á
meðan faðir minn leitaði sér að
fastri atvinnu í Reykjavík. Má segja
að samfellt minni mitt frá bernsku-
tíð hefjist á þeim árum. Síðar dvaldi
ég sem unglingur í Efri-Vík á sumr-
um eða var í sveit eins og það kall-
aðist meðal fólksins á mölinni.
Magnea, eða Magga frænka eins
og ég kallaði hana alltaf, var mikil
húsmóðir og allur matur var gerður
heima. Baksturinn hennar og annar
hefðbundinn sveitamatur er
ógleymanlegur. Jafnframt hús-
störfum gekk hún til verka utan-
húss. Mér er minnisstætt þegar hún
kom til þess að drífa saman hey
fyrir úrkomu. Þvílíkan hraða og
vinnugleði hafði ég aldrei séð og
ekki síðan og oft fannst mér. sem
rakstrarvélin væri óþörf við hliðina
á henni.
Páll og Magnea voru sjálf barn-
laus en tóku Magnús Bjarnfreðsson
frá Efri-Steinsmýri í Meðallandi
nýfæddan til fósturs og ólst hann
upp hjá þeim sem hjartkær sonur
og einkabarn. Minningar mínar frá
Efri-Vík eru því nátengdar leik og
starfi með honum. Við urðum að
taka fullan þátt í öllum bústörfun-
um eftir því sem geta og kunnátta
leyfði. Guðræknistundir voru haldn-
ar hvern sunnudag og urðu þá allir
heimilismenn að sitja hljóðir og
hlýða á útvarpsmessu. Mig minnir
að við höfum stundum verið orðnir
nokkuð ókyrrir þegar leið á mess-
una þar sem við sátum saman á
stóru kistunni hennar ömmu. En
stillileg og ákveðin augnaráð hús-
bænda réðu við okkur. Fannst mér
þá og ætíð síðan sein þau hafi ver-
ið aðrir foreldrar mínir á þessum
árum enda naut ég sömu blíðu,
skilnings og aðhalds og Magnús.
Ættlæg slitgigt batt ótímabæran
enda á líkamlegt atgervi hjónanna
til landbúnaðarstarfa og varð úr að
þau seldu Herði Davíðssyni og
Salóme Ragnarsdóttur jörðina árið
1968. Byggðu þau Herði og Sally
jörðina á svipaðan hátt og Eiríkur
og Agnes höfðu gert þeim 43 árum
áður. Bjuggu þau áfram í gamla
húsinu sínu undir verndarvæng
nýju bændanna sem urðu að mörgu
leyti sem börn þeirra og lögðu þeim
til barnabörn sem bættu að nokkru
upp fjarvistirnar frá börnum Magn-
úsar. Magnús hafði frá fyrstu tíð
verið mjög bókhneigðuq og átti og
las meðal annars „Sögu íslendinga“
á meðan ég, þremur árum eldri, lét
mér nægja ævintýrafrásagnir Is-
lendingasagna auk Hróa Hattar og
Tarzans. Páll og Magnea skildu
langanir fóstursonar síns og fór
hann því suður til mennta, í
Menntaskólann í Reykjavík og síðan
um tíma í háskóla erlendis. Með
námi vann Magnús við búið í Efrir
Vík á sumrin. Varð hann síðan
okkar þjóðkunni og vinsæli frétta-
og blaðamaður.
Árið 1979 fluttu Páll og Magnea
í nýtt öldrunarheimili að Kirkjubæj-
arklaustri og af hlaðinu þar gátu
þau horft til suðurs yfir sitt kæra
Landbrot. Þegar Páll hætti búskap
sneri hann sér alveg að bókbandi,
fyrst í Efri-Vík og síðan á Kirkju-
bæjarklaustri. Taldi hann það sína
gæfu að hafa bókbandið enda hafði
honum aldrei fallið verk úr hendi.
Gleðin og þakklætið fyrir að hafa
þessa iðju vora honum næg laun
að hans dómi og greiðslu vildi hann
helst ekki fá nema rétt fyrir efnis-
kostnaði. Bókbandið entist honum
þar til skömmu fyrir andlátið.
Magga frænka var kát og félags-
lynd en jafnframt kappsmikil að
eðlisfari. Hún spilaði á spil af nátt-
úrugleði enda lenti vinningurinn oft
hennar megin. Undi hún sér löngum
við spilin með vinum og sambýlis-
mönnum á Klaustri og allt fram á
93 ára aldur. Bros hennar og gleði
í augum leyndu sér aldrei og feng-
um við hjónin að njóta þess í síð-
asta sinn þegar við heimsóttum
hana í júlí í sumar.
Síðustu árin var Möggu og Páli
um megn að halda heimili ein og
fluttust þau því í hjúkrunarheimilið
á Klaustri þar sem þau nutu sam-
býlis með sveitungum sínum og
aðhlynningar starfsfólks auk reglu-
bundinna heimsókna Guðrúnar og
Magnúsar og barnabarna þar til
yfir lauk.
Að lokum tek ég mér í munn
gömul fleyg orð þess efnis að ætíð
muni ég minnast þeirra Möggu og
Páls þegar ég heyri góðra manna
getið. Blessuð sé minning þeirra.
Jónas Hallgrímsson.
Nú þegar rétt þrjú ár eru liðin
frá því við fylgdum afa okkar til
grafar, göngum við sömu leið til
að fylgja ömmu til hennar hinstu
hvílu á þessari jörð. Því langar okk-
ur systkinin að minnast þeirra
nokkrum orðum, nú þegar þau hafa
bæði kvatt.
Páll Pálsson 0g Magnea Guðrún
Magnúsdóttir, sem tóku föður okk-
ar í fóstur aðeins sólarhrings gaml-
an, voru ákaflega gott fólk. Það var
alltaf eins og það væri svo bjart í
kringum þau og ævinlega fylgdi
þeim bros og hlýja. Þessi gömlu
hjón háðu lífsbaráttuna saman frá
því þau voru kornungt fólk, allt þar
til dauðinn aðskildi þau við fráfall
afa fyrir þremur árum. Umgengni
þeirra við hvort annað var á þann
veg að tæpast duldist nokkrum sem
þeim kynntist að þar fóru ástfangn-
ar manneskjur sem fundið höfðu
hinn hreina tón í faðmi hvors ann-
ars. Hlýtt viðmót, náungakærleikur
t
Ástkær eiginkona mín, móðir, tengdamóðir og amma,
ESTHER ÓLAFSDÓTTIR,
Heiðarbrún 17,
Keflavík,
lést í Sjúkrahúsi Keflavíkur aðfaranótt föstudagsins 23. septem-
ber.
Jarðarförin auglýst síðar.
Bjarni Valtýsson,
Jónína Árnadóttir, Gottsveinn Gunnlaugsson,
Guðrún Bjarnadóttir, Vignir Friðbjörnsson,
Karen Bjarnadóttir
og barnabörn.
t
Alúðarþakkir fyrir auðsýnda samúð og
hlýhug við andlát og útför móður,
tengdamóður, ömmu og langömmu,
ÞORGERÐAR ÞORGILSDÓTTUR
Sigrún Jónsdóttir, Thorsten Folin,
Þorgrimur Jónsson, Guðný Árnadóttir,
Hafsteinn Jónsson,
Bryndís Jónsdóttir, Jón Björnsson,
Sigurður V. Sigurjónsson, Lilja Ragnarsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
og guðrækni voru þeim eins eðlileg-
ir eiginleikar og sólarupprás og
sólsetur eru náttúrunni. Aldrei
heyrðum við hnjóðsyrði af þeirra
vörum og ævinlega kvöddum við
þau með söknuði en um leið til-
hlökkun, því heimsókn til afa og
ömmu, fyrst austur að Efri-Vík en
síðar að Klaustri, var okkur alltaf
sönn skemmtun.
„Hvað ungur nemur, gamall tem-
ur“, segir máltækið og það má til
sanns vegar færa varðandi sam-
skipti okkar við afa og ömmu. Allt
frá því við vorum smábörn var tek-
ið í spil með þeim í hvert sinn sem
við hittumst og þau eru mörg yndis-
leg minningabrotin sem rifj ast upp
þegar litið er til baka. Að hafa rétt
við í spilum var grundvallarregla,
rétt eins og í lífinu sjálfu og
skemmtunin við gamla eldhúsborðið
þeirra eða í rúminu þar sem amma
hafði stokkinn í kjöltunni gleymist
okkur aldrei. Ekki heldur stundirn-
ar við spjall og lestur, eða göngu-
ferðir með afa í mýrinni niður við
Flóð. En það sem situr þó fyrst og
fremst eftir er minningin um heið-
arlegt, hreint og beint, hjartahlýtt
og ástríkt fólk, afa okkar og ömmu.
Elsku afi og amma. Öll orð verða
svo fátækleg þegar þið eruð kvödd.
Langri göngu lífsins er lokið hér á
jörð. Við kveðjum ykkur með sökn-
uði eins og fyrr en um leið með
gleði vegna þeirrar vissu að nú
hafið þið hist á ný á öðrum stað,
ástfangin og glöð í hjarta. Sólsetrið
er á enda, sólarupprásin tekin við,
í allri sinni fegurð. Við kveðjum
ykkur, þakklát fyrir að hafa fengið
að kynnast þeim hreina tóni sem
kærleikurinn er. Þið gáfuð okkur
tóninn og vonandi lærist okkur ein-
hvern tíma að leika okkar lífsins
lag, þó ekki væri nema eftir broti
úr því nótnakveri sem þið lékuð
ykkar lag úr.
Um leið og við kveðjum langar
okkur að þakka Herði og Sallý,
ásamt dætranum þremur, þeim
Evu, Lilju og Heiðbrá, fyrir að vera
til. Við vitum að þið hafið ekki
misst minna en við og lífssýn ykkar
og atferli er á þann veg að minn-
ingu þeirra afa og ömmu verður
ekki meiri heiður sýndur. Takk fyr-
ir allt.
Árni Magnússon, Páll Magn-
ússon, Ingibjörg Magnúsdótt-
ir og Guðjón Magnússon.
Magnea G. Magnúsdóttir fluttist
ársgömul með foreldrum sínum að
Eintúnahálsi á Síðu, en þar hafði
verið stofnað nýbýli árið 1828. Það
er erfitt fyrir þá, sem nú fara fram-
hjá rústum þessa heiðarbýlis, að
skilja hvernig tveir bændur, sem
þar voru þegar Magnea ólst upp,
gátu framfleytt sér og fjölskyldum
sínum, og annar þeirra var meira
að segja talinn með efnaðri bændum
sveitarinnar. Til þess að það mætti
takast þurfti hyggindi, kappsemi
og seiglu. Traðarveggirnir heim á
bæjarhlaðið, sem enn sjást vel, bera
þess lika vitni að kraftarnir hafa
ekki verið sparaðir.
Við þessar aðstæður ólst Magnea
upp fyrstu bernskuárin þangað til
faðir hennar fellur snögglega frá á
besta aldri, eins og voru örlög svo
margra fjölskyldna á þeim árum.
En þetta veganesti einkenndi síðar
öll hennar störf.
Ung að árum giftist Magnea
frænda sínum, Páli Pálssyni i
Þykkvabæ, og hófu þau búskap í
Efri-Vík. Bærinn stendur á gróinni
austurbrún Landbrotshólanna, þar
sem fjallasýn er eins og fegurst
getur verið. Og hjónin voru sam-
hent um að hefjast handa við að
rækta, byggja og bæta, svo að
snyrtimennskan á býlinu var í sam-
ræmi við umhverfið. Með Möggu í
Efri-Vík er horfin síðasta húsmóðir-
in í Landbrotinu, þeirra sem þar
stýrðu heimili þegar ég man fyrst
eftir fyrir nærri 60 árum.
Og sökum frændsemi urðu sam-
skiptin við EfrjfVíkurheimilið mikil.
Heimsókn þeirra var fastur liður í
jólahaldinu og á bernskuárum var
það mikill viðburður að fá að spila
með fullorðnu fólki fram undir
morgun. Við fáa var líka skemmti-