Morgunblaðið - 09.12.1994, Side 1

96 SÍÐUR B/C/D
282. TBL. 82. ÁRG.
FÖSTUDAGUR 9. DESEMBER 1994 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Reuter
KÚRDÍSKIR þinginenn í Tyrk-
landi veifa til ættingja sinna í
réttarsal í gær. Sérstakur ör-
yggisdómstóll hafði dæmt átta
þeirra í allt að 15 ára fangelsi
fyrir meint tengsl við Kúrdíska
verkamannaflokkinn, PKK,
flokk uppreisnarmanna í suð-
austurhluta landsins, sem berj-
ast fyrir sjálfstæði Kúrda. Þing-
mennirnir neituðu að halda uppi
Þingmenn
í fangelsi
vörnum. Þeir segja að um póli-
tísk réttarhöld hafi verið að
ræða og vísbendingar um afbrot
þeirra séu tilbúningur stjórn-
valda. Þingmenn frá Evrópu-
sambandsríkjum, sem voru við-
staddir, tóku undir þessar ásak-
anir og lýstu hneykslun sinni.
„Við munum fara fram á að
samskiptum við tyrkneska þing-
menn verði hætt,“ sagði einn
þeirra. Sljórnvöld í Bandaríkj-
unum og Þýskalandi lýstu í gær
þungum áhyggjum sínum vegna
málsins.
Brottflutningur gæsluliða frá Bosníu
Framkvæmdin
sögð mjög erfið
Sarajevo, Washington. Reuter.
SERBAR í króatíska héraðinu Krajina leyfðu í gær bílalest með hjálpar-
gögn Sameinuðu þjóðanna að fara um land sitt til múslimahéraðsins Bi-
hac, einnig fengu 55 kanadískir gæsluliðar, sem haldið var í herkví skammt
norðan við Sarajevo, að fara á brott. Eftir sem áður neita leiðtogar Serba
að veita tryggingu fyrir því að ekki verði skotið á flutningavélar á leið
til Sarajevo með hjálpargögn nema því verði heitið að flugvélar Atlants-
hafsbandalagsins, NATO, geri ekki fleiri árásir á þá.
Yfirmaður herafla NATO, George
Joulwan hershöfðingi, staðfesti í gær
að verið væri að leggja drög að
áætlun um brottfiutning allra gæsl-
uliða SÞ en Frakkar og Bretar, sem
hafa flesta hermenn í liðinu, hafa
sagt að til greina komi að þeir kalli
menn sína heim frá Bosníu.
Lifandi skildir
Gæsluliðar SÞ ráða aðeins yfir
fáum þungavopnum. Talið er að verði
ákveðið að flytja þá á brott mpni það
reynast afar flókin og hættuleg að-
gerð, að nokkru vegna skorts á sam-
gönguleiðum, en fyrst og fremst ótt-
ast menn að Serbar reyni að taka
mennina í gíslingu og nota þá sem
lifandi skildi gegn loftárásum. Sér-
fræðingar NATO telja að svo geti
farið að bjarga verði gæsluliðunum
með þyrlum og láta þá skilja búnað
sinn eftir, vopnum þeirra yrði reynt
að eyða á staðnum.
Þá er einnig víst að múslimar í
umsetnum borgum og bæjum reyna
að hindra brottflutninginn, sumir
leiðtogar þeirra hafa beinlínis gefið
fyrirmæli um að það verði gert. Þótt
yfirstjórn gæsluliðanna hafí legið
undir ámæli múslima fyrir að láta
þá ekki svara árásum Serba eru þeir
samt taldir eina tryggingin fyrir því
að serbnesku hermennirnir gangi
ekki milli bols og höfuðs á þjóðar-
broti múslima. Ein aðferðin gæti
verið að múslimakonur og böm legð-
ust á vegi til að stöðva SÞ-liðana.
■ Leiðari/30
Stjórn Jeltsíns forseta mætir harðri andstöðu á þingi
Fordæma stefnuna
í málum Tsjetsjníju
Moskvu. Reuter.
Reuter
RÚSSNESKUR skriðdrekastjóri (tv.), sem tekinn hafði verið til
fanga í Tsjetsjníju, kveður einn af andstæðingum sínum í gær.
Reuter
BILL Clinton Bandaríkja-
forseti staðfestir GATT-
samkomulagið í gær.
Tekist á um
yfirmann
WTO
Genf. Reuter.
ARFTAKI GATT, Heimsviðskipta-
stofnunin (WTO), tekur til starfa 1.
janúar nk. Verða 100 ríki þá þegar
fullgildir aðilar af 145 sem hyggjast
ganga til liðs við stofnunina.
Japanska þingið staðfesti í gær
GATT-samkomuIagið sem var sjö ár
í fæðingu. Bandaríska þingið stað-
festi það í síðustu viku.
Kínverjar hafa lagt allt kapp á að
verða meðal stofnaðila WTO en óljóst
er enn hvort þeim verður að ósk sinni
þar sem niðurstaða hefur ekki feng-
ist í samninga þeirra og Bandaríkja-
manna um skilyrði fyrir aðild. Hafa
Kínveijar hótað að setja á innflutn-
ingshömlur fái þeir ekki viðunandi
lausn.
Tekist er á um forstöðumann WTO
á bak við tjöldin. Bandaríkjamenn
styðja Carlos Salinas de Gortari fyrr-
verandi forseta Mexíkó til starfans.
Evrópusambandið mælir með Renato
Ruggiero fyrrverandi viðskiptaráð-
herra Ítalíu.
ANDSTÆÐINGAR Borísar Jeltsíns,
forseta Rússlands, á þingi gagn-
rýndu í gær harðlega stefnu og
framgöngu forsetans í deilunni við
múslimahéraðið Tsjetsjníju í Norður-
Kákasus sem lýst hefur yfir sjálf-
stæði. Dzhokar Dúdajev, forseti hér-
aðsins, sleppti í gær úr haldi rúss-
neskum hermönnum, sem barist
höfðu með andstæðingum forsetans
en verið teknir til fanga.
Rússarnir tóku þátt í misheppn-
aðri árás uppreisnarmanna í
Tsjetsjníju, sem beijast gegn
Dúdajev, á héraðshöfuðborgina
Grozní fyrir skömmu. Uppreisnar-
menn njóta stuðnings ríkisstjórnar
Jeltsíns.
„Slæm kjör“
Dúdajev sagði að einn fanganna
átta væri á sjúkrahúsi og kæmist
því ekki heim til sín strax. Forsetinn
var í herklæðum, þreytulegur mjög
en gerði þó að gamni sínu er hann
kvaddi rússnesku hermennina og
sagði þeim að gæta sín betur næst.
Dúdajev var á sínum tíma hershöfð-
ingi í Sovétflughernum gamla. „Það
er hörmulegt að liðsforingjar rússn-
eska hersins skuli búa við svo slæm
kjör að þeir neyðist til að starfa sem
málaliðar, bjóða líf sitt til sölu“,
sagði hann og sneri sér að þrem
háttsettum en vandræðalegum liðs-
foringjum sem Moskvustjórnin hafði
sent til að ná í fangana.
Sambandsráðið, efri deild rúss-
neska þingsins, samþykkti í gær
ályktun þar sem „árásarstefna"
þeirra sem hefðu reynt að leysa deil-
urnar í Tsjetsjníju með hervaldi var
fordæmd. Ríkissaksóknari var beð-
inn að kanna málið. í Dúmunni,
neðri deild rússneska þingsins, var
rædd ályktunartillaga þar sem
stjórnin er gagnrýnd fyrir „afar
ófullnægjandi" frammistöðu í deilu
sem sögð er hæglega geta leitt til
stríðs.
Miðlar Gorbatsjov málum?
/níer/ax-fréttastofan skýrði frá
því að Míkhaíl Gorbatsjov, síðasti
forseti Sovétríkjanna, hefði boðist
til þess að gerast milligöngumaður
í deilunni og hefði Dúdajev fallist á
það. Ekki var vitað um viðbrögð
rússnesku stjórnarinnar.
Stjórn Jeltsíns hefur stöðugt auk-
ið þrýstinginn á leiðtoga Tsjetsjníju
síðustu daga. Fréttamaður NTV-
sjónvarpsins í Grozní skýrði frá því
að stofnuð hefði verið sjálfsmorðs-
sveit, verið væri að koma á fót
kvennaherdeild og leggja jarð-
sprengjur- á vegi að borginni. Sjón-
varpið í Tsjetsjníju sýndi leiðbeining-
ar um hvernig lifa mætti af innrás
Rússa með því að gera kjallara að
loftvarnabyrgjum.
Nafna-
skortur
íKína
Peking. Reuter.
KÍNVERJAR, 1,3 milljarðar
að tölu, eru að verða uppi-
skroppa með mannanöfn.
Kemur það fram í grein eftir
tvo félaga í kínversku vísinda-
akademíunni er birtist í Dag-
blaði æskunnar.
Orðið „fólk“ á kínversku
þýðir í raun „hundrað gömul
nöfn“ en kínversku eftirnöfnin
eru þó öllu fleiri eða 3.100.
Þau eru þó allt of fá með jafn
fjölmennri þjóð enda er al-
gengt, að þúsundir eða tugþús-
undir manna í sömu borg eða
héraði beri ekki aðeins sama
eftirnafn, heldur einnig sama
skírnarnafn. Kínversk nöfn eru
þannig skrifuð, að eftir- eða
fjölskyldunafnið kemur fyrst
og skírnarnafnið á eftir.
Höfundar greinarinnar
leggja til, að úr þessu verði
bætt með því að búa til ný
nöfn og blása lífi í dauð, með
því að taka upp erlend eftir-
nöfn og eftirnöfn, sem tíðkast
meðal ýmissa þjóðarbrota í
Kína. Yrði þá fyrst að snara
þeim yfír á mandarínsku.
„Hjartsláttur þjóðlífsins
verður örari með hveiju ári og
samskipti manna meiri og
flóknari en áður var. Þessi
nafnafátækt stendur okkur
hins vegar beinlínis fyrir þrif-
um og á henni verður að ráða
bót,“ hafði kínverska frétta-
stofan Xinhua eftir Du Ruofu,
öðrum greinarhöfundinum.