Morgunblaðið - 18.02.1995, Page 32

32 LAUGARDAGUR 18. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
___________________MINNIMGAR
INGVELDUR JÓNSDÓTTIR
OG EINAR V. KRISTJÁNSSON
+ Ingveldur Jóns-
dóttir var fædd
í Syðri-Gróf í Vill-
ingaholtshreppi 2.
júní 1912. Hún and-
aðist 9. febrúar síð-
astliðinn. Foreldrar
hennar voru Rann-
veig Linnet og Jón
Sigurðsson. Ing-
veldur var elst
þriggja barna
þeirra sem upp
komust. Einar
Kristjánsson var
fæddur á Minna-
Mosfelli í Mos-
fellsdal 25. ágúst 1901. Hann
andaðist 21. febrúar 1991. For-
eldrar hans voru hjónin María
Einarsdóttir og Krislján Jóns-
son í Forsæti. Einar var næst-
elstur sjö barna þeirra sem
komust upp. Börn Ingveldar og
Einars eru: Magnús Ragnar, f.
1932, maki Gyða Bjömsdóttir;
María Kristín, f. 1937, maki
Gestur Pálsson; Unnur Mar-
grét, f. 1939, maki Karl Stef-
ánsson; Rannveig Jóna, f. 1944,
maki Guðjón Gestsson; Auð-
björg, f. 1948; Inga Jóna, f.
1951, maki Karl Þórarinsson;
VIÐ SYSTURNAR eigum Ijúfar
minningar um heimsóknir og dvöl
okkar hjá ömmu og afa í Vatns-
holti. Þráttfyrir stóran bamahóp
þeirra, höfðu þau alltaf tíma fyrir
bamabömin sem fengu oft að dvelja
hjá þeim í lengri eða skemmri tíma.
Það var ómetanlegt að kynnast
sveitalífinu og fá að taka þátt í störf-
um þeirra, hvort sem það var að
fara með afa í hænsnahúsið að tína
eggin eða hjálpa ömmu við flatköku-
baksturinn.
Mjög gestkvæmt var hjá ömmu
og afa enda heimilið annálað fyrir
Kristján, f. 1953, maki Margrét
Rögnvaldsdóttir; Sjöfn, f. 1958,
maki Þorsteinn Bjarnason. Þrjú
börn þeirra létust ung að aldri:
María, f. 1934, d. 1936; Jóna
Þóra, f. 1942, d. 1948; Jón Þór,
f. 1949, lést nokkurra klukku-
stunda gamall. Ingveldur og
Einar bjuggu nær allan sinn
búskap í Vatnsholti í Villinga-
holtshreppi, en fluttust að Sel-
fossi árið 1990. Afkomendur
þeirra eru í dag 62.
Ingveldur verður jarðsungin
frá Villingaholtskirkju í dag og
hefst athöfnin kl. 14.00.
gestrisni og fannst ömmu aldrei
nóg komið hvað varðaði mat eða
meðlæti er hún bar fyrir gesti sína.
Ekki var alltaf mikill tími fyrir
tómstundir en aðaláhugamál afa
var kveðskapur og kunni hann
ógrynni af vísum og ljóðum sem
voru lítt þekkt og fáir kunnu.
Mest af þessu hafði hann lært
ungur að árum og mundi alla tíð.
Sjálfur gat hann kastað fram litlum
tækifærisstökum og hestavísum,
því alla tíð var hann mikill hesta-
maður. Amma var hin dæmigerða
íslenska húsmóðir, sem lét heimilis-
haldið sitja í fyrirrúmi.
Ung að árum hafði hún þó farið
til Reykjavíkur að læra pijónaskap
og hannyrðir. Alla tíð pijónaði
amma mikið en síðari árin, eftir
að þau hættu búskap, sneri hún
sér nær eingöngu að því að pijóna
lopapeysur fyrir íslenskan markað
sem og aðra sem leituðu til hennar.
Við minnumst ömmu sem ákaf-
lega hlýrrar og gjafmildrar konu
og mátti aldrei halla á neinn án
þess að hún tæki hans málstað.
Við og fjölskyldur okkar þökkum
afa og ömmu samfylgdina og biðj-
um þeim guðs blessunar. Það er
trú okkar að nú liggi leiðir þeirra
saman á ný.
Helen, Hulda og Hugrún
Svavarsdætur.
Amma okkar, Ingveldur Jóns-
dóttir, er látin, 82 ára að aldri. Afi
okkar, Einar Kristjánsson, lést
1991, þá 89 ára. Við systkinin vild-
um minnast þeirra beggja með
nokkrum orðum.
Brosir minning blið og fógur
bemskunnar frá fyrstu tíð
ávallt hjartans ástúð þína
okkur gafstu fyrr og síð.
Heimaranninn hlýjá og bjarta
höndin blessuð prýddi þín
yfir unnum ævistörfum
auðna góðrar konu skín.
(Höf. ók.)
Afi og amma bjuggu að Vatns-
holti í Villingaholtshreppi og stund-
uðu þar hefðbundinn búskap fram-
an af en síðustu árin eingöngu
hænsnarækt. Eftir að þau hættu
búskap bjuggu þau nokkur ár í
Vatnsholti eða til ársins 1990 er
þau fluttu á Selfoss. Þeim varð ell-
efu bama auðið og era átta þeirra
enn á lífí en afkomendurnir eru nú
orðnir 62 talsins. Var mikil sam-
heldni í fjölskyldunni og oft glatt
á hjalla í eldhúsinu í Vatnsholti 1.
Amma og afi voru einstaklega
baragóð og undu hag sínum best
þegar þau höfðu börnin allt í kring-
um sig. Við systkinin áttum því
láni að fagna að alast upp í Vatns-
holti við hliðina á þeim og njóta
þes að vera í daglegum samskiptum
við þau.
Afi hafði gaman af alls kyns
söng og kveðskap, hann orti fer-
skeytlur við ýmis tækifæri og tók
oft lagið, sérstaklega á sínum yngri
árum. Stundum söng hann fyrir
okkur, las sögur og kenndi okkur
kvæði en hann kunni mikið af þeim.
Amma var mikil hannyrðakona
og ptjónaði hún mikið. Hún átti
pijónavél og tók hún m.a. að sér
að pijóna fyrir fólk, en síðustu árin
prónaði hún nær eingöngu lopa-
peysur og seldi, og var hún iðin
við pijónana þar til yfir lauk. Henn-
ar aðaláhugamál voru þó börnin
og reyndar fjölskyldan öll. Nutum
við gjafmildi hennar og góðsemi
fram á síðasta dag.
Að lokum viljum við þakka þeim
samfylgdina og allt það sem þau
veittu okkur í gegnum árin.
Þakkir okkar ástvinanna
orð á vör ei túlkað fá
stíga fljótt í himinhæðir
helgum bænarvængjum á.
Biðjum góðan Guð að launa
gæðin öll og ykkar tryggð
ástkær minning um ykkur lifir
aldrei gleymskuhjúpi skyggð.
(Höf. ók.)
Hinsta kveðja,
Inga, Björn, Einar og Guðrún
Lilja Magnúsarbörn.
Þrátt fyrir þá vissu að við kveðj-
um þennan heim erum við alltaf
jafn óviðbúin viðskilnaðinum.
Ingveldur Jónsdóttir hafði lifað
langa og góða ævi í nær 83 ár.
Mig langar til að minnast hennar
í fáum orðum.
Eg kynntist Ingveldi fyrir örfá-
um árum þegar Bjarni unnusti
minn kynnti mig fyrir ömmu sinni
og þar með eignaðist ég ömmu líka
og kallaði hana aldrei annað. Þrátt
fyrir mikinn aldursmun okkar urð-
um við nánar vinkonur. Nær því
daglega kom ég á heimili hennar
og þar sátum við og spjölluðum um
heima og geima. Hún leiddi mig inn
í þann heim sem mér er ókunnugur
en fólk hér á íslandi lifði og bjó við
á fyrri hluta aldarinnar. Eitt af
verkefnum sem ég vann við Fjöl-
brautaskóla Suðurlands var að taka
viðtal við aldraðan íslending og
varð það úr að ég ræddi við ömmu
og hennar uppvaxtarár. í Villinga-
holtshreppi fæddist hún og bjó þar
allan sinn búskap en síðustu æviár-
unum eyddi hún á Selfossi þar sem
margir af afkomendum hennar
búa. Hún ólst ekki upp við alls-
nægtir eins og fólk þekkir nú til
dags, en þrátt fyrir það var hún
sátt við sitt lífshlaup og átti barna-
láni að fagna og sagði stundum í
gamni að hún væri góð „gæsa-
mamma“.
Við amma áttum mörg sameigin-
leg áhugamál, báðum þótti okkur
vænt um dýrin og gætti hún
kisunnar Rómu fyrir okkur Bjarna
í hálfan vetur og eftir að kisa fór
frá henni spurði hún um hana nær
daglega. Amma var iðin, henni féll
aldrei verk úr hendi, og síðustu
árin má segja að hún hafi aldrei
sleppt pijónunum og liggja eftir
hana margar dýrmætar flíkur sem
afkomendur hennar orna sér við í
vetrarkuldanum. Eitt sinn er ég fór
frá ömmu kvaddi hún mig með
þessum orðum: „Nú ætla ég að
pijóna leppa í skóna.“ Sýnir það
best hvað hugur hennar var bund-
inn við handavinnuna. Ég vil þakka
ömmu fyrir samfylgdina og upp-
fræðsluna sem hún veitti mér.
Ég votta aðstandendum hennar
mína dýpstu samúð og bið Guð að
veita þéim styrk í sorg þeirra.
Megi algóður guð blessa minn-
inguna um Ingveldi Jónsdóttur.
Trúðu á tvennt í heimi,
tryggð sem æðsta ber,
Guð í alheims geimi,
Guð í sálfum þér.
(H.P.)
Ólöf María Gylfadóttir.
+ Leó Árnason
fæddist 27. júní
1912 í Víkum á Skaga
i Austur-Húnavatns-
sýslu. Hann lést á
laugardag, 11. febr-
úar, á Sjúkrahúsi
Suðurlands. Leó var
sjöundi í hópi tíu
systkina, sonur hjón-
anna Ama Antons
Guðmundssonar,
Bjarnasonar bónda í
Víkum og Onnu Lilju
Tómasdóttur, Mark-
ússonar.
Leó var tvíkvænt-
ur, fyrri kona hans var Valgerð-
ur Austmar Sigurðardóttir. Með
henni átti hann tvær dætur.
Seinni kona hans var Herdís
Jónsdóttir og áttu þau sex böm.
Leó lauk prófi í húsasmíðum
frá Iðnskóla Akureyrar og
LÍFSBÓK Leós Ámasonar er nú
stöfuð til enda.
Hans heita hjarta er hætt að
slá. Engu að síður verður hann
alltaf jafn snarlifandi í hugskoti
þeirra, er þekktu hann.
Minningin um Leó er tengd lífs-
orku hans — frumkrafti, sem
streymdi óbeizlað úr sál hans inn
í umhverfið, hvar sem hann fór.
Hann var hlýrri og mannlegri
persónuleiki en gengur og gerist.
Það var sérstök list að vera vinur
hans. Það var gott, en vandasamt.
Hann fór alltaf sínar eigin leiðir,
sem gátu orðið torsóttar. Hann
stóð og féll með sínum lífsstíl.
Þótt hann bætti við sig árum og
lenti í andófi — hremmingum —
varðveitti hann alltaf sína sál —
varð meistari í
þeirri iðn 1943.
Leó var mikill at-
hafnamaður, var
framkvæmda-
stjóri verslunar í
Reykjavík að
Laugavegi 38 og
stofnaði prjóna-
stofu sem hann
rak í í Hveragerði.
Hann reisti fjölda
húsa, rak ísbúðina
Isborg og stofnaði
saltfiskverkun á
Selfossi. Hann tók
sér listamanns-
nafnið Ljón norðursins og hélt
fjölda sýninga á málverkum sín-
um og ljóðum. Eftir hann liggur
fjöldi mynda og ljóða.
Leó verður jarðsunginn frá
Selfosskirkju í dag og hefst at-
höfnin kl. 13.30.
hjartalagið.
Hann var listamaður.
í honum var engin sýnd eða til-
gerð. List hans, ijóðin og málverk-
in hans áttu skylt við frumstæða
sköpun, þar sem einlægni og trúar-
hiti leysast úr læðingi með sprengi-
krafti. Leó naut þess eins og barn
að vinna að sköpun, fást við list.
Persónuleiki Leós var raunar
margþættur, en heill í kraftinum.
Þessi óbeizlaði náttúrukraftur
magnaði víða „með hótelheimsókn-
um hér á jörðu“ eins og Kjarval
talaði stundum um andagiftina og
innblásturinn. Leó lifði með inn-
blæstri, sem kom berlegast fram
í því, hvemig hann byggði hús —
hallir — með yfirskilvitlegum
hraða. Hann var byggingarmeist-
ari af gamla skólanum. Áður fyrr
rak hann fiskverkun á Selfossi,
iðnað í Hveragerði, hótel og greiða-
sölu og ísbarinn fræga Isborg í
Reykjavík. Margir muna þá tíð enn
í dag.
En alltaf var það listin, sem
beið hans á næsta leiti og gagntók
hug hans og hjarta, heillaði hann
eins og trúarleg reynsla.
Kynni af Leó voru orðin löng
og gáfu mikið. Guð blessi minningu
hans.
Steingrímur St. Th.
Sigurðsson.
I dag er kvaddur einn litríkasti
persónuleiki þessarar aldar, Leó
Anton Árnason sem bar lista-
mannsnafnið Ljón Norðursins. Leó
ólst upp sem sveitadrengur nyrst
á Skaga. Foreldrar hans bjuggu
góðu búi að Víkum og var faðir
hans jafnframt byggingameistari.
Móðir Leós var Vatnsdælingur,
dóttir Höllu Guðmundsdóttur í
Hvammi. Leó minntist ævinlega
ástríkis foreldra sinna, þegar þau
bar á góma.
Leó nam smíðar hjá föður sínum
og lagði stund á landbúnaðarfræði
við Hólaskóla árið 1932. Hann
hélt suður til Keflavíkur á vertíð
næsta vetur og þaðan lá leiðin til
Ólafs ísleifssonar læknis í Þjórsár-
túni, en hjá honum var Leó vor-
og sumarmaður. Að þessum sveita-
störfum afloknum settist Leó í
skóla að Laugarvatni og var þar
einn vetur. Þá lá leiðin til höfuð-
borgarinnar þar sem Leó fékkst
við húsamálun um hríð og blandað-
ist í stjómmálaværingar þess tíma.
Hann var á sínum tíma einn af
forystumönnum ungra sjálfstæðis-
manna. Árið 1934 hélt hann norð-
ur á ný og lauk iðnskólanámi á
Akureyri á einu ári.
Leó starfaði lengst af sem bygg-
ingameistari og lærðu synir hans
af honum. Leó var geysilega ötull
athafnamaður og jafnframt hug-
myndaríkur. Það liggur því eftir
hann frumkvöðulsstarf á ýmsum
sviðum. Þar má nefna jafn ólíkar
greinar og saltfiskvinnslu, verk-
smiðjuunnar ullarvörur og ísfram-
leiðsla. Segja má að Leó hafi ís-
vélavætt ísland.
Á seinni árum helgaði Leó
krafta sína listsköpun. Hann hélt
málverkasýningar m.a. í Reykja-
vík, á Akureyri, Húsavík og Sel-
fossi. Leó lagði stund á ljóðlist frá
unga aldri og liggur margt eftir
hann á því sviði.
Ég kynntist Leó ekki fyrr en
hann var kominn undir sjötúgt.
Vasklegri manni hefi ég ekki
mætt. Ljónsmakkinn var farinn að
grána, en augun glitruðu svo af
bar. Hann var gjarnan uppáklædd-
ur líkt og suðrænn greifi, síðhærð-
ur, í frakka með veglegan trefil
og silfursleginn staf. Ljúfmennsk-
an geislaði af þessum litríka
manni.
Þrjátíu og fimm ára aldursmun-
ur spillti ekki fyrir vináttu okkar.
Það skipti litlu hvernig á stóð í lífi
Leós. Ég gat alltaf sótt til hans
gleði, visku og fyrst og síðast hlýju.
í Ljósmálinu yrkir Einar Bragi:
Það er sorg mín og hamingja
að hjartsláttur lífsins
heldur fyrir mér vöku.
Leó hafði einstaka næmni fyrir
hjartslætti lífsins og vökunætur
hans urðu margar. Hugsun Leós
var fijó og frumleg. Hann var trú-
aður á sinn sérstaka hátt sem ein-
kenndist af sterku persónulegu
sambandi við Guð almáttugan. Leó
las að staðaldri í Biblíunni öll þau
ár sem ég þekkti hann og var
biblíufróður, ekki síst hvað snerti
byggingafræði, tímatal og sköp-
unarsögu. Hann átti til að spyija:
Hversu margar álnir var örkin
hans Nóa? Sjálfur hafði Leó á reið-
um höndum lengd hennar og
breidd upp á þumlung, og gat sagt
til um aldur sköpunarverksins upp
á dag.
Með Ljóni Norðursins er horfinn
einn af snillingum þessarar aldar,
lífslistamaður sem orti jafnt í at-
höfnum sem orði. Leós verður
djúpt saknað og lengi minnst af
öllum sem honum kynntust.
Um leið og Ijónsunginn þakkar
fóstra sínum allar góðar stundir,
ást og tryggð, votta ég Herdísi og
afkomendum öllum innilega sam-
úð.
Sveinn Rúnar
Hauksson.
Einn af öðrum hverfa þeir af
sjónarsviðinu, sem settu _ svip á
bæinn, núna síðast Leó Árnason
lífskúnstner eins og Kjarval kallaði
það. Sá einn er lífskúnstner sem
fram í andlátið gefst aldrei upp,
en heldur áfram við einhveija
skemmtilega iðju meðan kraftar
endast.
Þannig var Leó. Hann orti, mál-
aði og bara var til, manni þótti
vænt um hann, jafnvel þó maður
þekkti hann lítið. Sumir eru þann-
ig að í rauninni þekkir þá enginn,
þeir eru bara eitthvað óskilgreint.
Leó byggði hús, verkaði fisk hér
langt inn í landi löngu áður en
nokkrum öðrum datt það í hug.
Hann innréttaði Selfossbíó á sín-
um tíma en þar var danssalur og
pláss fyrir borð beggja vegna
salarins og þar voru leiksýningar
og bíó. Allt samræmdist þetta vel
og var höfundi sínum til sóma.
Hins vegar var Leó fyrir mér
fyrst og fremst pabbi hennar Mar-
íu Leósdóttur sem núna er á lista
til Alþingiskosninga. Mér er
minnisstætt þegar Leó var með
ísborg í Austurstræti. Hann minnti
helst á heldri mann í öllu fasi og
klæðaburð. Þannig verður hans
minnst. _
Ásta Benjaminsdóttir.
LEÓ ÁRNASON
FRÁ VÍKUM
(
(
I
(
4
d
(
(
(
(
(
i
(
(
(
(
i
i
i