Morgunblaðið - 26.02.1995, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 26. FEBRÚAR 1995 B 5
Upplýsingaglýjan
Kaupmannahafnarbréf
Danir ætla sér stóra hluti í upplýsingatækni og nýtingu hennar, svo
upplýsingaþjóðfélagið og möguleikar þess eru ákaft ræddir meðal
stjómmála- og framkvæmdamanna. Þar er tilraun í bígerð, sem felur
í sér tölvukort handa almenningi, sem geti veitt honum aðgang að
margs konar þjónustu. Þessi þróun vekur upp margvíslegar spuming-
ar, sem Sigrún Davíðsdóttir veltir fyrir sér hér á eftir.
ALLIR stjórnmálamenn, sem vilja
hafa á sér nútímabrag tala í tíma
og ótíma um upplýsingaþjóðfélagið.
Þá muni margur samtímavandi
leysast ... en vandinn er bara að
hjara þar til algleymi verður skollið
á. Og svo er að spá í hvern hlut
hver og einn geti átt í þeim mögu-
leikum, sem þar bjóðast. Að hluta
til er upplýsingaþjóðfélagið þó
gengið í garð, því upplýsingar þjóta
fram og aftur um ljósvakann og
það er nú engin smáræðis framför.
Upplýsingahraðbrautir eins og Int-
emet, þar sem jafnvel er hægt að
bregða Morgunblaðinu á skjáinn,
er dæmi um þetta ógnar flæði.
Skrá yfir efni á Intemet ku víst
vera upp á fjögur þúsund blaðsíður
og er auðvitað úrelt daginn sem
hún sér dagsins ljós, því hlutimir
gerast hratt á upplýsingahrað-
brautunum. Af tali um upplýs-
ingarnar, sem alls staðar era innan
seilingar tölvu og mótalds mætti
ætla að þær væru eins og manna
af himnum sendar. Og víst er það
að upplýsingarnar ferðast hratt.
Gallinn er bara að mannskepnan
tekur ekki eins hratt við.
Þegar fór að hilla undir tölvur
og tölvunotkun fyrir nokkram ára-
tugum voru uppi ýmsar vangaveltur
um á hvern hátt þær ættu eftir að
breyta lífinu. Lengi vel var þó
stærðin hindrun, því tæki og tól
fýlltu heilu herbergin. Þegar tókst
að leysa þann vandann og tölvurnar
bæði minnkuðu, efldust og voru
settar í tösku tók tölvuframtíðin
loksins að blasa við, þar sem flestir
yrðu á einhvem hátt tölvunotendur
og tengdir bæði vinnu- og þjónustu-
stöðum í gegnum tölvur og mótöld,
að ógleymdum farsímum og þráð-
lausum íjarskiptum þeirra, þar sem
einnig er og verður hægt að koma
tölvusamskiptum við. En allt tal um
tölvubyltinguna svokölluðu hefur
kannski verið misvísandi, því orðið
felur í sér skyndilegar breytingar
og í eitt skipti fyrir öll. Nær er þó
að tala um þróun, því það er síst
séð fyrir endann á öllum þeim breyt-
ingum, sem era að verða og eiga
eftir að verða.
Möguleikarnir, sem tölvutækni-
væðingin felur í sér era svo yfir-
gripsmiklir að stjórnvöld eiga fullt
í fangi með að fylgjast með. Bæði
í Svíþjóð og Danmörku starfa upp-
lýsingatækninefndir á vegum hins
opinbera, bæði við að fylgjast með
og eins til að koma með hugmynd-
ir um hvernig megi nýta nýja tækni.
í Danmörku hefur nefndin meðal
annars komið með tillögur um svo-
kallað borgarakort. Kortið, sem er
plastkort líkt og greiðslukort og
með tölvukubb er geymir upplýs-
ingar, væri þá hægt að nota sem
skírteini líkt og nafnskírteinin forð-
um, en auk þess gæti það verið
bankakort, sjúkrasamlagskort,
bókasafnskort og yfirleitt öll þau
kort, sem við göngum með.
Hugmyndin hefur verið töluvert
rædd í Danmörku, en óljóst er þó
hvort hún verður framkvæmd og
þá í hvaða mynd. Ein helsta hindr-
unin er að Danir eru sjúklega tor-
tryggnir á alla skrásetningu. Islend-
ingum þykir aðgangur að þjóð-
skránni jafn sjálfsagður og að kom-
ast í símaskrána. Um Dani er þessu
öðruvísi farið. Þar hefur varla nokk-
ur aðili aðgang að þjóðskránni í
heild og í flestum tilvikum er bann-
að að samtengja upplýsingar um
fólk. Þó danskt samfélag virðist að
vissu leyti mjög markað eftirliti og
umsjá eru þröngar skorður á hvaða
upplýsingum má safna um fólk.
í sambandi vib neytcndur
frá morgni til kvölds!
-kjarni málsins!
Um leið og eitthvað slíkt ber á
góma er strax hrópað upp að nú
sé skrásetningarhættan yfirvof-
andi. Reyndar hef ég aldrei skilið
hveijir eru svona skelfdir yfir þessu,
því varla gengur meðal-Hansen um
götur með þungar áhyggjur yfir
hvar hann sé nú skráður, en greini-
lega nógu margir blaðamenn til að
alltaf sé varað við þessu. Þessi
hræðsla gæti því hindrað framgang
borgarakortsins sem allsheijar upp-
lýsingasafns um hvern og einn
borgara og sett skorður við hvernig
það verði notað.
Af því Danir eru fæddir sölumenn
eru þeir ekki síður áhugasamir um
að nýta sér upplýsingavæðingu í
söluskyni. Víða um lönd er verið
að huga að og hrinda í framkvæmd
ýmsum möguleikum, sem tölvu-
tengingar bjóða upp á, en Danir eru
nægilega fáir til að hugsanlegt sé
að ná til stærri hluta þjóðarinnar
en hægt er meðal stórþjóða. Þar
með eru þeir komnir með nokkurs
konar sýningarbás, sem hægt er
að kynna öðrum og um leið að selja
tækni og reynslu sína. Danir, sem
eru snauðir af hráefnum, hafa löng-
um verið snjallir að fínvinna vörar
og selja. Upplýsingatæknin er því
tilvalið tækifæri fyrir þá til að halda
áfram á þeirri braut að selja háþró-
aðar vörur.
Tölvunetin: hraðbrautir eða
skolpræsi?
En eitt er hvernig hægt er að
nota tölvu- og tæknivæðingu til að
skrá fólk. Annað er svo flæði, sem
streymir um upplýsingahraðbraut-
irnar. Um það er talað fjálglega og
að mörgu leyti alveg með réttu. Það
getur vissulega leyst mörg vanda-
mál að upplýsingar komist hratt og
greinilega til_ skila, fyrir utan gam-
an og gagn. í staðinn fyrir að kaupa
Morgunblaðið, ítalska kommúnista-
blaðið L’Unitá eða eitthvert þeirra
blaða sem komin eru á upplýsinga-
brautirnar, er hægt að lesa þau á
skjánum. í stað þess að skoða Mónu
Lísu í Louvre-safninu er hægt að
tengjast netinu, skoða hana og lesa
upplýsingar um hana og aðrar
myndir á skjánum, eða sækja upp-
lýsingar um nýjustu hugmyndir um
sköpun heimsins eða hvað það er
nú sem vekur áhugann í það og það
skiptið.
Upplýsingaflæði af þessu tagi er
dæmi um upplýsingar, sem til eru
annars staðar og í öðra formi en á
netinu. Og þanniger það með dijúg-
an hluta þess sem þar flæðir um.
Um er að ræða upplýsingar, sem
eru til annars staðar, til dæmis á
bókasöfnum. Kosturinn við að fara
á bókasöfn er að þar er fólk, sem
hjálpar manni að finna nákvæmlega
það sem maður þarf og þetta ágæta
fólk sparar gestinum dijúgan tíma
við leit. Kosturinn við tölvuna og
mótaldið er auðvitað að notandinn
þarf ekki að fara annað en að tölv-
unni sinni. Gallinn er hins vegar sá
að tölvunni fylgir enginn bókavörð-
ur til að leita upplýsinga ... a.m.k.
ekki enn sem komið er ...
Hingað til hefur aðal áherslan
beinst að því að koma sem flestum
upplýsingum að á netinu. En hugs-
ið ykkur bara allt sem flýtur þar
um sem hljóðmerki! Sumir- ganga
svo langt að tala um upplýsinga-
skolpræsi í stað upplýsingahrað-
brauta ... Gagnsemi upplýsinganna
felst ekki í því að þær séu til stað-
ar, hvort sem er í tölvu- eða bóka-
formi. Upplýsingar í sjálfu sér eru
hvorki af hinu góða né gera gagn
fyrr en þær hafa verið numdar og
notaðar. Næsta skref í þróuninni
gæti verið bókavörðurinn í sýndar-
veruleikanum ... Reyndar er ekki
rétt að tala um næsta skref, því
þá lítur út eins og þessi þróun gangi
línulega fyrir sig. Réttara er að
hafa í huga skref í allar áttir. En
um allt þetta og fleira til verður
vísast hægt að lesa í væntanlegri
metsölubók vorsins, nefnilega nýrri
bók eftir tölvuhugsuðinn og Micro-
soft-manninn Bill Gates ... og um
leið að hugleiða hvernig smáþjóðir
nýti sér best upplýsingatæknina og
tækifærin, sem hún býður upp á.
ATAKI FITUBRENNSLU
/1 V V ii
11 1 U »’
t v 1 ♦
V ♦
1 ' *
1 \ 1 1 i
1 % V v 1 /
8 vikna námskeið fyrir þær sem vilja losna við aukakíló.
Morgun-, dag- og kvöldtímar. Einfaldar og árangurs-
ríkar æfingar.
Athugið!!! Námskeiðið hefst 6. mars.
Skráning og nánari upplýsingar í síma 65 22 12
H R] ESS
IÍKAMSRÆKT OG LJÓS
BÆJARHRAUNI 4/VIÐ KEFLAVÍKURVEGINN /SlMI 65 22 12