Morgunblaðið - 30.04.1995, Page 6

6 SUNNUDAGUR 30. APRÍL 1995
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
EFTIR að hafa komið fram
í flölmiðlum á sunnudags-
kvöldið sem sigurvegari,
varð Silvio Berlusconi
fyrrum forsætisráðherra og leiðtogi
Forza Italia að bíta í það súra epli
að vakna upp við kosningatölur, sem
voru allt aðrar en spámar að kvöldi
kosningadagsins. Sjálfur hafði hann
lýst því yfír að úrslitin yrðu aðeins
sigur ef hægri öflin næðu meirihluta
í níu eða fleiri héruðum af fímmtán,
sem kosið var i' Niðurstaðan varð
sú að hægri öflin fengu meirihluta
í sjö. Massimo D’Alema formaður
fyrrum kommúnistaflokksins hafði
hins vegar lýst því yfir að fengi
vinstri vængurinn meirihluta í fleiri
en sjö hémðum mætti það teljast
sigur. Þar sem þeir fengu meirihluta
í níu hémðum máttu þeir vel við
una. Berlusconi dró sig í hlé á mánu-
deginum, en lýsti því svo yfír á
þriðjudeginum að þetta hefðu nú
aðeins vérið héraðskosningar og því
lítið að marka þær.
Kosningabandalag gegn
óreiðu
Italíu er skipt í tuttugu hémð og
stjómir þeirra em kosnar pólitískt.
í þetta sinn var kosið í fímmtán
hémðum og auk þess í nokkrar
bæjarstjómir. Kosningamar gáfu
því vísbendingu um hvar meirihluti
Itala skipar sér pólitískt séð, þó það
sé ekki algjör fylgni milli fylgis í
þing- og héraðskosningum.
Reuter
SILVIO Berlusconi á blaðamannafundi þegar Ijóst var orðið að
bandalag hans hafði ekki fengið það fylgi sem hann vænti í
kosningunum. Nú má heita víst að krafa Berlusconis um að efnt
verði til þingkosninga í júnímánuði verði hundsuð með öllu.
krataflokksins og Sósíalistaflokks-
ins. Gamla veldinu er ekki aðeins
ógnað af múturannsóknum, heldur
einnig af einkavæðingu ríkisfyrir-
tækjanna, sem flokkamir deildu
miili sín. Þó Berlusconi sjálfur geti
við fyrstu sýn virst dæmi um mann
sem komist hefur áfram af eigin
rammleik á ameríska vísu eiga
margir erfitt með að líta á veldi
hans sem annað en afsprengi góðra
sambanda við Sósíalistaflokkinn.
Staðreyndin er því sú að það
vantar enn trúverðugan hægri flokk
á Ítalíu. Það er ekki slæmur stjóm-
argrundvöllur á evrópskan mæli-
kvarða að hafa um 43 prósent at-
kvæða á bak við sig, eins.og hægri
flokkarnir hafa samkvæmt kosning-
unum nú. En það gagnast þeim
ekki sem skyldi meðan Þjóðfylking-
in ber enn of mikinn keim af gamla
fasistaflokknum, einkum utan Róm-
ar, og stefna Berlusconis snýst æ
augljósar um að vemda hagsmuni
sína og þröngs hóps. Það vora því
ekki hægriflokkamir sem styrktust,
heldur einkum Pds, afsprengi gamla
kommúnistaflokksins.
Undir merki ólífuviðarins
Óvíða í Evrópu eimir jafn sterkt
eftir af kommúnistahræðslu og á
Ítalíu, einkum meðal eldri kjósenda,
og á hana spiiaði Berlusconi óspart
í kosningabaráttunni. En nú þegar
Pds færist æ meir í átt til jafnaðar-
mennsku missir kommúnistagrýlan
Héraðskosningar á Ítalíu
KJÓSENDUR HAFNA
HAGSMUNAPOTI
Þó hægriflokkamir á Ítalíu hafí hlotið rúm-
lega 40% atkvæða í nýafstöðnum héraðs-
kosningum dugði það þeim ekki til. Sigur-
vegarinn er Pds, flokkurinn sem leysti gamla
kommúnistaflokkinn af hólmi. Sigrún Dav-
íðsdóttír fylgdist með upptakti kosninganna
og rýnir hér í niðurstöður þeirra.
Mjög margir stjómmálaflokkar
bjóða fram og því hafa flokkamir
freistað þess að skipa sér í blokkir,
til að eitthvert vit fáist í óreiðuna.
Hægri öflunum tókst mjög vel að
ná saman og buðu víðast fram sam-
an, meðan vinstri vængurinn var
ósamstæðari. í ljósi þess að mörg
atkvæði á vinstri vængnum fóra til
spillis vegna ósamstöðu er góð út-
koma vinstri flokkanna enn betri
en virðist við fyrstu sýn. Athygli
vekur að um 10% atkvæðanna voru
ógild. Þetta má meðal annars rekja
til óhemju flókins kjörseðils, sem
varla er lýðræðislegt í landi, þar sem
stór hópur fólks hefur aðeins þriggja
ára skólagöngu að baki.
Hægri vængurinn, sem sat í
stjóm þar til seint á síðasta ári
undir forystu fjölmiðlakóngsins Ber-
lusconis, er skipaður fiokki hans,
Forza Italia, Þjóðfyikingunni, sem
er nútímaútgáfa fasistaflokksins
undir forystu Gianfrancos Finis,
hluta af Þjóðarflokknum, sem er
meginhluti gamla Kristilega demó-
krataflokksins, og miðhluta kristi-
legu demókratanna, sem klauf sig
úr þeim flokki áður en Þjóðarflokk-
urinn var myndaður.
A miðsviði ítalskra stjómmála og
vinstrivængnum eru svo Partito
democratico sociale, sem er að meg-
inuppistöðu nokkurs konar afturba-
takommúnistar og sem þróast æ
meir í þá átt að verða jafnaðar-
mannaflokkur. Harði kjaminn úr
gamla kommúnistaflokknum heldur
saman í Rifondazione communista.
Með í þessari flokkafylkingu er svo
hluti Þjóðarflokksins, sem klauf sig
út, þegar formaður hans gekk til
samstarfs við hægri öflin, en einnig
græningjar og nokkrir litlir flokkar,
sem hafa skipað sér saman og með-
al annars haft forgöngu um að krefj-
ast þjóðaratkvæðagreiðslu í júní um
hvort leyfa eigi að sami aðili eigi
meira en eina sjónvarpsstöð.
Norðurbandalagið undir for-
mennsku Umbertos Bossis bauð á
flestum stöðum fram upp á eigin
spýtur. Bossi og flokksmenn hans
kæra sig ekki lengur um samflot
með hægri öflunum, eftir að flokk-
urinn fór úr stjóm með þeim í vet-
ur, en hefur heldur ekki viljað taka
skrefíð yfír á vinstri vænginn, sem
Bossi hefur gagnrýnt linnulaust.
Með auknum jafnaðarmannablæ á
gamia kommúnistaflokknum er þó
líklegt að þessir tveir flokkar nái
saman á endanum, þegar valið
stendur á milli hægri og vinstri.
Frjálshyggja án
einkavæðingar
Úr því Berlusconi og félögum
tókst ekki að ná góðum árangri í
kosningunum nú minnka líkumar á
áframhaldandi stjómmálagengi
fjölmiðlakóngsins. Hann notaði
sjónvarpsstöðvamar óspart í kosn-
ingabaráttunni. En hvað er það
þá sem brást hjá Berlusconi? Það
er engin einhlít skýring fremur en
venjulega, en nokkur atriði má tína
til. Hvað framboðið varðar þá var
það yfírleitt ekki sterkt. Frambjóð-
endur á listum Forza Italia voru
margir frá Fininvest, eignarhalds-
fyrirtæki Berlusconis, eða era gaml-
ir kristilegir demókratar og oft ut-
anaðkomandi, svo þeir höfðu lítil
tengsl við staðinn, sem þeir buðu
sig fram á. Það hafði líka í för með
sér að staðarmálin vöktu lítinn
áhuga frambjóðendanna og þar með
höfðu kjósendur ekki mikinn áhuga
á þeim.
En trúverðugleiki Berlusconis
sem stjómmálamanns, sem bæri
hag þjóðarinnar fyrir bijósti og ekki
bara eigin hag, hefur líka minnkað
stórlega undanfarið. Hann hefur
barist fyrir því með kjafti og klóm
að haldnar yrðu þingkosningar, í
þeirri von að hann gæti hindrað
þjóðaratkvæðagreiðslu og komist
sjálfur til valda. Þessi krafa hefur
nánast orðið honum þráhyggja, svo
erfítt hefur verið að sjá að hann
hefði nokkra aðra stefnu en kosn-
ingakröfuna. Eftir að hafa gagnrýnt
Lamberto Dini forsætisráðherra í
utanflokkastjóminni, sem tók við
af stjóm Berlusconis, hefur Berlusc-
oni nú skipt um stíl. Dini hefur hlot-
ið góðar undirtektir og það er því
engin tilviljun að Berlusconi talar
nú um að Dini gæti hugsanlega
leitt hægristjóm eftir kosningar.
Sem hægrileiðtogi er Berluscoiíi
heldur ekki sérlega trúverðugur.
Meðan hægrileiðtogar víðast hvar í
heiminum era talsmenn fijáls-
hyggju og einkavæðingar talar Ber-
lusconi um „fijálshyggju án einka-
væðingar" og heldur uppi vömum
fyrir hvers konar vemdarstefnu og
ríkisafskipti. í þessum boðskap
kemur kannski hans rétta hlutverk
best í Ijós, nefnilega að veija hags-
muni þeirra, sem komu sér vel fyrir
í skjóli flokksræðisins, er einkenndi
Ítalíu undir stjórn Kristilega demó-
vígtennumar. Sterki flokkurinn og
ótvíræður sigurvegari kosninganna
er Pds. Ef D’Alema formanni hans
tekst að fá Norðurbandalagið og
harða kjamann úr gamla kommún-
istaflokknum í slagtog með sér er
komin föst fylking á mið- og vinstri-
vængnum, sem fleiri flokkar á þeim
slóðum gætu stutt. Ekki er talað
um að mynda einn flokk, heldur að
mið- og vinstriflokkamir fylki sér
saman um stefnuskrá, „í marga
kóra með einn stjómanda“, eins og
formælendurnir segja sjálfír. Og þar
með víkur sögunni að Romano
Prodi.
Prodi er prófessor í hagfræði við
háskólann í Bologna og margir á
vinstrivængnum sjá í honum leið-
toga, sem gæti brætt sjónarmiðin
saman og sett saman stefnuskrá
er yrði undirstaða nýrrar kjölfestu
í ítölskum stjómmálum. Þó hann
hafí ekki látið til sín taka í stjóm-
málum áður hefur hann þó komið
við sögu flokksræðisins, því hann
leiddi stærstu ríkisfyrirtækjasam-
steypuna, IRI, á tímabili. En Prodi
kemur óneitanlega allt öðravísi fyr-
ir en flestir ítalskir stjórnmálamenn,
því hann er miklu manneskjulegri
en þeir flestir. Hann er maður sem
bæði getur talað við menntamenn
og hugsuði, en líka við manninn á
götunni. Hann er ekki aðsópsmikill,
en einstaklega hlýlegur og þessi
eiginleiki hans nær einnig til al-
mennings frá sjónvarpsskjánum.
Og svo er hann talsmaður einka-
væðingar og evrópskrar samvinnu,
en líka velferðarkerfis.
Takist Prodi og samstarfsmönn-
um hans að stefna saman vinstri-
og miðvængnum í ítölskum stjóm-
málum stefnir aftur í gömlu tví-
skiptinguna, sem hefur verið við
lýði á Italíu frá því eftir stríð.
Þessi samvinna hefur verið í
deiglunni lengi, en enginn vafí er á
að kosningaúrslitin ýta mjög undir
þessi áform. Þar sem hlutimir hafa
tilhneigingu til að stefna í sama
gamla farveginn vekur það ónota-
legar tilfínningar í bijósti margra
að sjá Ítalíu stefna aftur í átök
tveggja stjómmálafylkinga.
Átökin á Srí Lanka
Tvær flug-
vélar skotn-
ar niður
90 manns týndu lífi
Colombo. Reuter.
SKÆRULIÐAR úr hreyfingu Ta-
míla-tígranna skutu niður tvær
vélar flughers Sri Lanka í gær og
á föstudag og fórust samtals 90
manns, að sögn talsmanna hersins
í gær. Vélarnar voru skotnar niður
með flugskeytum.
í tilkynningu hersins í gær sagði
að Avro-flugvél hans hefði orðið
fyrir árás um morguninn og hrapað
skammt frá Pataly-flugvellinum
hjá Jaffna en þar átti vélin að lenda.
Um borð voru 52 og fórust allir.
Hinir látnu voru flestir hermenn
en einnig voru þrír blaðamenn frá
höfuðborginni Colombo um borð.
Önnur vél hrapaði á föstudag
skömmu eftir flugtak frá vellinum
í Pataly og fórust allir um borð,
38 hermenn. í fyrstu sögðu yfir-
völd að slysið hefði verið vegna
þess að eldur hefði kviknað í hreyfli
en í gær var sagt að í ljós hefði
komið að þar hefði einnig verið um
flugskeytaárás að ræða. Flugmað-
urinn reyndi að lenda en þá var
hægri vængurinn á vélinni alelda.
Skorti aðeins um tvo metra á að
vélin lenti á flugbrautinni.
Ráðist á herstöð
Tamíla-tígrarnir, sem beijast
fyrir sérstöku ríki þjóðarbrots Ta-
míla á norð-austurhluta eyjarinnar,
bundu fyrr í mánuðinum enda á
rúmlega þriggja mánaða vopnahlé
með því að ráðast á tvo fallbyssu-
báta stjórnvalda og fella 12 her-
menn.
í gærmorgun réðust skæruliðar'
á lögreglustöð í borginni Batticaloa
og særðui einn mann, að sögn heryf-
irvalda. Á föstudag felldu skærulið-
arnir 19 hermenn í herstöð í
norðurhluta landsins.
Sinhalar eru í meirihluta í eyrík-
inu og ráða þar mestu. Tugþúsund-
ir manna hafa fallið í átökum
skæruliða og stjómvalda er hófust
snemma á níunda áratugnum.
------»-♦ ♦-----
George Bush
Varað við
einangrun-
arhyggju
Búkarest. Reuter.
GEORGE Bush, fyrrverandi forseti
Bandaríkjanna, varaði í gær vænt-
anlega frambjóðendur í forsetakosn-
ingunum á næsta ári við því að
styðja einangrunarhyggju í alþjóða-
málum.
Bandaríkin hafa fækkað mjög í
herliði sínu í Evrópu og margir telja
að síðustu hermennimir verði kall-
aðir heim innan fárra ára. Bush
sagði í ræðu í Rúmeníu að Banda-
ríkjamenn yrðu að hafa áfram af-
skipti af málefnum Evrópu, jafnt í
stjórnmálalegu sem hemaðarlegu
tilliti. Bandaríkin ættu sem fyrr að
hafa „trúverðugan og allmikinn”
herafla í álfunni á vegum Atlants-
hafsbandalagsins, NATO.
Bush sagði að Rússar ættu ekki
að geta beitt neins konar neitunar-
valdi gegn væntanlegri NATO-aðild
fyrrverandi leppríkja Sovétríkjanna
gömlu. Sannfæra yrði Moskvu-
stjórnina um að NATO væri einvörð-
ungu varnarbandalag. „Rússar
verða að skilja að stækkun NATO
er ekki ógn gegn þeim.“
Forsetinn fyrrverandi sagði einn-
ig að ef reynt yrði að stunda vernd-
arstefnu í viðskiptum og gera
Bandaríkin að einhvers konar lok-
uðu virki myndi það koma niður á
landsmönnum í efnahagsmálum.