Morgunblaðið - 30.04.1995, Page 9

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 30. APRÍL 1995 9
Umræða um breytt húsbréfakerfi skilar sér út á markaðinn
Vaxandi bjartsýni í
byggingariðnaði
IUPPHAFI sumars er nokkur
bjartsýni ríkjandi í verktaka-
og byggingariðnaði, einkum
meðal smærri verktaka, á að
nú sé greinin á leið upp úr öldudal
undanfarinna samdráttarára.
Astæðan virðist ekki síst vera sú
að vonir eru bundnar við að boðað-
ar lagfæringar á húsnæðislánakerf-
inu verði til þess að fasteignamark-
aðurinn glæðist á ný og eftirspurn
eftir íbúðarhúsnæði þokist úr því
lágmarki sem verið hefur. Nokkuð
verður um framkvæmdir á vegum
ríkis og sveitarfélaga á höfuðborg-
arsvæðinu en Samtök iðnaðarins
segja að vaxandi kröfur verkkaupa
um sem skemmstan framkvæmda-
tíma valda því að hæpið sé að sú
uppsveifla nægi til að tryggja stærri
fyrirtækjum verkefni sem endist
fram á vetrarmánuðina.
Að sögn Guðmundar Guðmunds-
sonar hjá Samtökum iðnaðarins er
áætlað að verkefni við byggingar
og vegalagningu hér á landi nemi
um það bil 48-50 milljörðum króna
í ár og þar af má áætla að fram-
kvæmdir á vegum ríkis og sveitarfé-
laga nemi um 30 milljörðum króna.
Jákvætt hljóð
„Hljóðið í mönnum er að mörgu
leyti jákvætt," sagði Guðmundur.
Hann sagði að nokkur stórverkefni
væru þegar farin eða að fara í gang
á höfuðborgarsvæðinu og mundu
þau bæta ástandið sem verið hefði
fremur bágborið. Þar væri m.a. um
að ræða Höfðabakkabrú og þijár
skólabyggingar á vegum Reykja-
víkurborgar, auk þess sem í augsýn
væri upphaf framkvæmda við Hval-
íjarðargöng. Einnig eru nefndar
meðal stærri verkefna á bygginga-
markaði á höfuðborgarsvæðinu nýtt
hús íslenskra sjávarafurða og leik-
skólabyggingar á vegum Reykja-
víkurborgar.
Guðmundur Guðmundsson sagði
að frá því í haust hefði hljóðið ver-
ið fremur gott í smærri verktökum
en hihs vegar hefði ástandið verið
óvisst og algengt væri að menn
hefðu aðeins verkefni til fáeinna
vikna í senn.
Viðhald og endiirbætur
Talsvert hefði m.a. verið að gera
við breytingar og viðhaldsverkefni
hjá opinberum aðilum og fyrirtækj-
um, sem hefðu látið viðhald sitja á
hakanum yfir mesta samdráttar-
tímann en væru hins vegar að hugsa
sér til hreyfings að nýju.
Vöxturinn væri enn sem komið
er á þessu sviði fremur en í fjölgun
nýframkvæmda. Því væri staða
stærri verktakafyrirtækjanna lítið
betri en verið hefði og áfram byggi
greinin við þann vanda að krafa
væri gerð í opinberum útboðum um
að framkvæmdum yrði lokið í haust.
„Eftir það horfa menn upp á ekki
neitt,“ sagði Guðmundur Guð-
mundsson.
Hann sagði að meðan opinberir
aðilar gerðu ekki framkvæmda-
áætlanir svipaðar vegaáætlun
vegna byggingarframkvæmda á
sínum vegum væri erfiðleikum háð
fyrir fyrirtækin að spá í markaðinn
og skipuleggja starfsemina eins og
æskilegt væri.
„Helsta vandamálið núna er sá
stutti framkvæmdatími sem verk-
kaupar eru farnir að gera kröfur
um,“ sagði Guðmundur. Hann sagði
að framkvæmdum við skólana þijá
sem Reykjavíkurborg ætlar að
byggja og bjóða út í vor eigi að
vera lokið í september og bæti því
ekki verkefnastöðuna næsta haust
og vetur.
Það væru margvísleg tæknileg
vandkvæði á því að reisa húsin og
fullgera á svo skömmum tíma, auk
vandkvæða við skipulagningu.
Morgunblaðið/Kristinn
Verktakar vona að samdráttarskeiðið í byggingariðnaði sé á undan-
haldi. Að sögn viðmælenda Péturs Gunnarssonar hafa umræður
um breytt húsbréfakerfi jafnvel þegar orðið til að örva
byggingarframkvæmdir.
Þetta kallaði á að yfir sumartím-
ann, sem að öllu eðlilegu ættu að
nýta til útiverka á byggingarstað
þyrfti að binda mannskap við hefð-
bundin vetrarverk innanhúss.
Gallar húsbréfa-
kerfisins
Undanfarin ár hefur deyfð verið
yfir fasteignamarkaðnum og frem-
ur lítil eftirspurn eftir nýbygging-
um. Viðmælendur Morgunblaðsins
eru á einu máli um að þetta skýrist
af göllum húsnæðislánakerfisins og
binda þeir vonir við að yfirlýsingar
nýrrar ríkisstjórnar verði til að auka
eftirspurn og kalla á nýjar fram-
kvæmdir.
Gerður Ríkharðsdóttir, aðstoðar-
framkvæmdastjóri í Húsasmiðjunni,
sagði að lijá byggingarvöruverslun-
um væri ríkjandi almenn bjartsýni
á viðskipti sumarsins. Framundan
virtist loksins endurskoðun á hús-
bréfakerfinu sem gæti komið fast-
eignamarkaðnum af stað að nýju
eftir ládeyðu undanfarinna ára.
„Ef yfirlýsingar stjórnvalda
ganga eftir bendir allt til þess að
það muni rætast verulega úr,“ sagði
Gerður.
Þörfin fyrir hendi en
kaupgetan ekki
„Ég vonast til að sumarið verði
betra en síðastliðið sumar," sagði
Grétar Þorsteinsson, formaður Tré-
smiðafélags Reykjvíkur. „í því sam-
bandi er grundvallaratriði að það
verði varanleg breyting á efnahags-
ástandi og að kaupmáttur fólks
aukist. Viðhaldsvinna er í vaxandi
mæli uppistaðan í verkefnunum og
fólk sinnir ekki viðhaldi ef það á
ekki nema rétt til hnífs og skeiðar."
Guðmundur Guðmundsson sagði
að markaðurinn fyrir byggingu
íbúðarhúsnæðis væri lífæð bygg-
ingaiðnaðarins og mikilvægt væri
að ná fram úrbótum í húsnæðis-
lánakerfinu. Hann sagði að stjórn-
völd virtust oft hafa vanmetið efna-
hagslegt mikilvægi þessarar grein-
ar þrátt fyrir að viðurkennt væri
að umsvif í henni hefðu mikil marg-
feldisáhrif og eitt starf í byggingar-
iðnaði skapaði um það bil 2 störf í
þjónustugreinum.
Þær hugmyndii' sem heyrst hefðu
frá stjórnvöldum síðustu vikur um
úrbætur í húsnæðislánakerfinu
væru í anda þess sem Samtök iðn-
aðarins hefðu lagt til og væru lík-
legar til að auka bjartsýni fyrir-
tækja í greininni og einnig þess
fjölda ungs fólks sem hefði veigrað
sér við að fara út á markaðinn að
óbreyttu.
„Þörfin fyrir nýtt húsnæði er
fyrir hendi en kaupgetan ekki og
ef þessi mál verða leyst á næstunni
má búast við því að heilmikil skriða
fari af stað. Fólk fer sér varlegar
en áður í þessum efnum og skilar
sér síðar á markaðinn en áður.“
Framkvæmdir á helstu bygg-
ingasvæðum á höfuðborgarsvæð-
inu, þ.e. Víkurhverfí í Grafarvogi
og í Suðurhlíðum Kópavogs eru
farnar í gang. Gísli Hjartarson er
verktaki í jarðvegsvinnu og önnum
kafinn þessa dagana.
Vaxandi eftirspurn
eftir lóðuni
Hann sagði að sér virðist þetta
sumar fara mun betur af stað en
undanfarin ár og tók undir það sem
fram kom hjá Guðmundi Guð-
mundssyni að fyrst og fremst virt-
ist staðan betri hjá smærri verktök-
um og byggingameisturum.
Strax síðastliðið haust hafi farið
að bera á bjartsýni og hafi margir
verktakar notað veturinn til að búa
sig undir betri tíma með því að
ráðast í fjárfestingar og endurbæt-
ur á tækjabúnaði.
í kjölfar umræðu um þörf á úr-
bótum í húsbréfakerfinu hafi eftir-
spurn eftir lóðum strax farið vax-
andi og stefnuyfirlýsing ríkisstjórn-
arinnar virtist auka enn auka á
bjartsýni.
„Ef þessar breytingar á hús-
bréfakerfinu ganga í gegn þá búast
menn við því að nýir hópar fari að
koma inn á fasteignamarkaðinn.
Vegna ástandsins hafa safnast upp
heilu árgangarnir af ungu fólk sem
ekki hefur treyst sér i fasteigna-
kaup og hefur beðið eftir að kerfið
yrði lagfært.“
Gísli sagði að það yki einnig á
bjartsýnina að mörgum virtist sem
fólk hefði almennt meiri peninga á
milli handanna en áður og kæmi
það fram í því að mun betur gengi
nú að innheimta útistandandi skuld-
ir en undanfarin ár.
Hins vegar mundi markaðurinn
skýrast í maímánuði þegar flest
stærstu verkefni sumarsins yrðu
boðin út. Þá og ekki fyrr kæmu
horfurnar raunverulega í ljós.
Bitamunur en ekki fjár
Grétar Þorsteinsson sagði að af
1.000-1.100 félagsmönnum Tré-
smiðafélags Reykjavíkur væru nú
um 100 á atvinnuleysisskrá, heldur
færri en á sama tíma í fyrra. Að
auki séu 10-20 undirverktakar
verkefnalausir. Ástandið í bygging-
ariðnaði er mun verra víða í dreif-
býli og verst á Akureyri, að sögn
Grétars þar sem 20-30% atvinnu-
leysi er í greininni.
Grétar sagði sagði enga sérstaka'
bjartsýni ríkjandi á atvinnuástandið
í greininni í sumar. „Við höfum nú
vitneskju um meginpartinn af
stærri viðfangsefnunum sem blasa
við og mér sýnist að miðað við síð-
asta ár sé þar bitamunur en ekki
fjár,“ sagði Grétar. „En við von-
umst til að sumarið verði heldur
betra en í fyrra. Þá voru fæst 20-30
á atvinnuleysisskrá í ágúst og sept-
ember.“
Um það hvaða vonir skólafólk
geti gert sér um sumarvinnu við
byggingarframkvæmdir í sumar
sagði Guðmundur Guðmundsson
hjá Samtökum iðnaðarins að senni-
lega yrðu ekki verulegar breytingar
á þeim möguleikum frá í fyrra.
Sumarstarfsmenn með reynslu
ættu ágæta möguleika en ekki
væru líkur á að greinin bætti við
sig verulegum fjölda skólafólks í
vinnu frá því sem verið hefði.
Rennsli frá
jöklum
eykst
um 25-75%
HLÝNA mun á Íslandi um 0,3
gráður á hveijum tíu árum
næstu 100 ár, eða að meðaltali
um 3 gráður fram til ársins
2090, að því er veðurfræðingar
telja líklegast. Rennsli frá jökl-
unum mun af þessum völdum
aukast um 25-75%.
Þetta eru niðurstöður í nor-
ræna samstarfsverkefninu
„Veðurfarsbreytingar og orku-
framleiðsla". Verkefnið hófst
árið 1990 og hefur notið styrks
frá Norrænu ráðherranefndinni
og lauk með námstefnu í
Reykjavík í boði Orkustofnunar.
Úrkomuaukning sem fylgir
hlýnuninni á hverjum tíu árum
er 1,7% á veturna og 1,25% á
sumrin. Þetta eru þær undir-
stöður sem Orkustofnun notar
til að reikna út hvaða áhrif
veðurfarsbreytingar hafa á
orkuframleiðslu í Blöndu, Jök-
ulsá í Skagafirði og Jökulsá í
Fljótsdal.
Aukið rennsli Blöndu
Kristinn Einarsson hjá Orku-
stofnun segir veðurfarsbreyt-
ingarnar hafa meiri áhrif á jökl-
um landsins en á láglendi.
Kristinn reiknaði út ásapit
Tómasi Jóhannessyni jökla-
fræðingi hvaða áhrif veðurfars-
breytingamar sem reiknað er
með hafi á jökla á íslandi.
Rennsli frá jöklunum mun auk-
ast frá 25-75%, en á auðu landi
4-10%. „Það skiptir líka máli
hvernig breytingamar dreifast
yfir árið,“ segir Kristinn.
Hann segir að m.a. niður-
staðna varðandi Blöndu sé auk-
ið rennsli allan ársins hring.
Snjóalög minnka mikið og raki
í jörðu minnkar á sumrin en
eykst á veturna. Kristinn segir
að ekki sé enn búið að bera
saman niðurstöður við íslenska
virkjunarkerfið og því ekki unnt
að segja hvaða áhrif veðurfars-
breytingamar hafa á orkufram-
leiðslu hér á landi.
Veður-
fréttum í
RÚV breytt
BREYTINGAR verða gerðar á
veðurfréttum Veðurstofu Ís-
lands sem fluttar eru í Ríkisút-
varpinu frá og með 2. maí nk.
Breytingarnar felast að meg-
ininntaki í því að veðurspá verð-
ur skipt upp í þijá flokka. Flutt
verður almenn stutt landveð-
urspá, ítarleg landveðurspá eft-
ir spásvæðum og sjóveðurspá.
Þá verður lögð áhersla á að
tengja veðurfréttir fréttatímum
og auka samlestur á báðum
rásum Ríkisútvarpsins.
Veðurfregnir í Ríkisútvarp-
inu verða sem hér segir:
Stutt landveðurspá verður í
lok frétta kl. 1, 2, 5, 6, 8, 12,
16, 19 og 24. ítarleg landveð-
urspá verður kl. 6.45, 10.03,
12.45 og 22.10. Sjóðveðurspá
verður kl. 1, 4.30, 6.45, 10.03,
12.45, 19.30 og 22.10. Auk ít-
arlegrar landveðurspár fyrir
næstu daga (allt að 6 daga) kl.
10.03 og 12.45 verður einnig
sérstök sjóveðurspá fyrir annan
og þriðja dag á þessum tímum.
Veðurlagsspá fyrir næstu sex
daga verður flutt til í lok frétta
kl. 16 og 19.
Veðurlýsing, þar sem lesnar
verða veðurupplýsingar frá öll-
um mönnuðum stöðvum og
völdum sjálfvirkum stöðvum,
verður í veðurfregnatímum kl.
1, 4.30, 6.45, 10.03 og 19.30.
Veðurfregnatímar kl. 10.03,
12.45, 19.30 og 22.10 verða á
rás 1 en annað verður á sam-
tengdum rásum.