Morgunblaðið - 07.06.1995, Page 23

22 MIÐVIKUDAGUR 7. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
____________________________FLÓPIIM í NOREGI
•Einkennileg friðsæld er yfir ánum í austur-
hluta Noregs sem minna einna helst á stöðu-
vötn sem fært hafa í kaf hús, vegi og gróður
Gífurlegt eignatjón hefur orðið af völdum flóðanna miklu í Nor-
egi. Víða ríkir neyðarástand en annars staðar hafa snörp viðbrögð
bæjarbúa og vamarsveita orðið til þess að afstýra enn frekara tjóni
í náttúruhamförum þessum. Blaðamaður Morgunblaðsins, Urður
Gunnarsdóttir hefur verið á ferð um flóðasvæðin undanfama
daga ásamt Kristni Ingvarssyni ljósmyndara.
NOREGUR er í biðstöðu.
Sérfræðingar hafa
mælt flóðin sem ber-
ast suður Guðbrands-
og Austurdalinn og
reynt að leggja mat á hvar ástandið
verði alvarlegast og hversu mikill
hluti sveita, borga og bæja muni
fara undir vatn. Þúsundir manna
hafa yfirgefið heimili sín, verslanir
á hættusvæðum héldu flóðaútsölur
þar sem allt seldist og um hvíta-
sunnuhelgina risu varnargarðar úr
sandpokum víðs vegar um austur-
hluta landsins. Nú er hins vegar lít-
ið annað að gera en að blða og fylgj-
ast með veðurspá og framvindu
mála. Það sem menn óttast mest
eru hlýindi samfara rigningu.
Þegar ekið er út úr Ósló er fátt
sem minnir á þær náttúruhamfarir
sem dunið hafa eða vofa yfir borgum
og bæjum í nágrenninu. Þegar
lengra dregur frá borginni, birtast
sandpokavirkin við þau hús sem
næst standa ám og vötnum. Vatnið
nær upp á vegabrúnir, sumsstaðar
hefur flætt yfir vegi. Árnar minna
helst á stöðuvötn, svo lygnar eru
þær. Það er undarleg kyrrð og frið-
sæld yfir flóðasvæðunum og §ölda
fólks hefur drifið að tii að virða
fyrir sér náttúruna í ham.
LÆKNIRINN Helgi Þór-
arinsson og eiginkona
hans, Sigríður Rósa
Gunnarsdóttir, búa í
Kongsvinger sem stend-
ur á bökkum Glommu. Betur fór en
á horfðist í bænum en aðfaranótt
sunnudags náði vatnsyfirborðið há-
marki og voru bæjarbúar viðbúnir
hinu versta. Áin lét sér hins vegar
göngustíga, vegi, járnbrautarlínur
og neðrí hæð versiunarmiðstöðvar
og nokkurra húsa nægja. Bæjarbúar
flykktust niður að ánni, sem hefur
breitt úr sér, rennsli hennar er þrít-
ugfalt á við það sem venjulegt telst.
Sagði Helgi ástandið snerta fólk lít-
ið þegar ijóst væri að ekki yrðu
meiri skemmdir. „Þrátt fyrir að flóð-
Morgunblaðið/Kristinn jð nú slái þeim flóðum, sem orðið
VATNAMÆLINGAMENN hafa fylgst grannt með hafa á öldinni við, jafnast það hvergi
vatnshæðinni í ánni Glommu undanfarna daga. nærri á við „Ofsann mikla“ sem
varð árið 1789 en um hálfan metra
vantar á að flóðið nú nái þeim ósköp-
um,“ segir Helgi.
Hann og Rósa voru uppi í hlíð og
þurftu því ekki að hafa áhyggjur af
ástandinu. Einu áhrifín sem flóðin
höfðu voru þau að reikna þurfti með
lengri tíma til að komast á milli borga
þar sem margir vegir voru tepptir
eða í sundur vegna flóðanna. Þá var
vatnið ekki neysluhæft og veikindi
unglingsins á heimilinu þennan
sunnudag voru tengd því að hann
hefði drukkið mengað vatn.
I bænum Skarnes, nærri Kongs-
vinger, var flóðið að ná hámarki á
sunnudag er blaðamann bar að.
Margir höfðu lagt leið sína niður
að ánni, þeirra á meðal Kristian
Julstrud, tengdadóttir hans Mette
og sonardóttirin Ragnhild. Julstrud
kvaðst muna eftir þremur flóðum í
bænum, 1934, 1966 og 1967 en að
flóðið nú væri sýnu mest. Hann á
verslun í bænum sem hann varð að
tæma en Julstrud taldi hins vegar
sýnt að ekki myndi flæða inn í hana,
svo vel hefði heimavarnaliðinu tekist
að ve(ja bæinn. „Hugurinn er nú
hjá fólkinu fyrir norðan, sem misst
hefur allt sitt,“ segir tengdadóttirin
Mette. „Sjálf erum við ekki áhyggju-
full lengur en á föstudag ríkti hér
hálfgert neyðarástand. Fréttir bár-
ust af því að mjög myndi aukast í
ánni svo að fóik hamstraði mat, ef
ske kynni að verslanir yrðu lokaðar,
hér var allt fullt af hermönnum og
sandpokum sem hlaðið var upp.“
HERMENNIRNIR í
Skames slökuðu á í
sólinni, þeir sem eftir
vom, en í næsta ná-
grenni gerðu um 500
hermenn og liðsmenn heimavarna,
auk sjálfboðaliða og félaga úr Rauða
krossinum, allt sem í þeirra valdi
stóð til að bjarga kirkju sem stend-
ur á árbökkum Glommu. íbúðahús
í nágrenninu eru umflotin vatni,
íbúarnir höfðu verið fluttir á brott
og eftir stóðu opnar dyr sem buðu
vatnsflauminn velkominn í bæinn.
Ulleren-kirkja stóð enn á þurru en
kirkjugarðurinn maraði í hálfu kafi,
aðeins hæstu legsteinarnir stóðu
upp úr vatninu.
Það var óneitanlega sérstök tilfinn-
ing að standa skyndilega í hópi 500
hermanna sem lögðu sandpokana
við kirkjuveggina, samkvæmt skip-
unum iiðþjálfa hersins. Einn her-
mannanna, Einar Tyssen, sagði
sandpokaburðinn vissulega erfitt
starf, pokarnir eru 25-30 kíló og
hermennirnir vinna á tólf tíma vökt-
um. Leyfi þeirra yfir hvítasunnuna
var afturkallað en Tyssen segir eng-
an mótmæla því, allir vilji leggja
sitt af mörkum til að draga úr eyði-
leggingunni.
MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 7. JÚNÍ 1995 23
FLÓÐIIM í IMOREGI
Kirkjan í
hættu
LEGSTEIN ARNIR við
Ulleren-kirkju mara
í hálfu kafi. Ottast
er að vatnið grafi
undan kirkjunni
þannig að hún taki
að halla og skemmist
þegar vatnið sjatnar.
Ekkert hvíta-
sunnufrí
UM 500 hermenn báru
sandpoka að Ulleen-
kirkju til að bjarga
henni. Þeir urðu
margir hverjir að
gefa eftir fríið sitt
um hvítasunnuna.