Morgunblaðið - 07.06.1995, Blaðsíða 32

Morgunblaðið - 07.06.1995, Blaðsíða 32
32 MIÐVIKUDAGUR 7. JÚNÍ 1995 MORGUNBLAÐIÐ MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 7. JÚNÍ 1995 33 STOFNAÐ 1913 ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík. FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson. RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. L AND VINNIN GAR ÞEKKING íslendinga í sjávarútvegi er afar dýr- mæt. Landvinningar íslendinga í fjarlægum löndum, með þekkinguna sem helstu söluvöru, geta átt eftir að skila fyrirtækjunum, sem í slíka landvinn- inga ráðast, umtalsverðum arði, sem gagnast mun þjóðarbúinu öllu. í Viðskiptablaði Morgunblaðsins sl. fimmtudag var fróðleg úttekt, þar sem rætt var við forsvarsmenn tveggja stórra íslenskra sjávarútvegsfyrirtækja um reynslu þeirra af samstarfi við erlend fyrirtæki í sjávarútvegi, þar sem þeir lýstu bæði því sem vel hefur tekist og því sem miður hefur gengið. Þeir Brynjólfur Bjarnason, forstjóri Granda hf., og Gunn- ar Ragnars, forstjóri Útgerðarfélags Akureyringa hf., eru ekki í nokkrum vafa um, að þrátt fyrir mikla byijunarörðugleika á þessu sviði hafi fengizt ómetan- leg reynsla, sem nýtast muni báðum fyrirtækjum, þegar til framtíðar er horft. Það eru rétt þijú ár liðin frá því að Grandi hf. festi kaup á 22% hlut í Friosur í Chile, sem er eitt stærsta fyrirtæki landsins í vinnslu og veiðum. Ljóst er af lýsingum Brynjólfs á starfseminni í Chile þessi þijú ár, að báðir aðilar hafa lært af hinum og lært að starfa saman. íslenzkra áhrifa gætir nú á margan hátt í rekstri fyrirtækisins, t.d. að því leyti, að Chile-menn skilja betur nauðsyn þess að nýta vel þá dýru fjárfestingu, sem bundin er í fiskiskipum. Brynjólfur Bjarnason telur reynslu Granda hf. af samstarfinu við Friosur sýna, að íslendingar séu mjög framarlega í fiskveiðum, fiskveiðistjórn, og sölumálum í heiminum. Starfsmenn Granda hf. hafi lagt fram þekkingu og reynslu sem Chile-búum hafi komið að góðum notum. „Við eigum tvímælalaust að halda áfram á þessari braut og verða heimshöndl- arar með fisk,“ segir Brynjólfur. Gunnar Ragnars bendir á, að endurskipulagning og rekstur Mecklenburger Hochseefischerei, sem ÚA eignaðist stóran hlut í fyrir rúmum tveimur árum, hafi verið afar erfið og kostnaðarsöm. Hann gerir sér vonir um, að verstu erfiðleikarnir séu að baki, enda sé búið að gjörbreyta rekstrinum. Það er rétt sem fram kemur hjá báðum þessum forsvarsmönnum íslenskra fyrirtækja í sjávarútyegi, að þegar samstai;f sem þetta er hafið, við fyrirtæki í öðrum löndum, hvort sem er í Þýskalandi eða á jafnfjarlægum slóðum og í Suður-Ameríku, hljóta byijunarörðugleikarnir að vera margvíslegir. Því er það sérstakt fagnaðarefni, að þeir örðugleik- ar virðast á mörgum sviðum vera að baki og vonir standa til að fyrirtækin fari nú að uppskera ávöxtinn af fjárfestingum og mikilli vinnu í þijú ár. Það er einnig ánægjuefni, að á þessu sviði, sem svo mörgum öðrum, þegar íslenzk fyrirtæki ráðast í landvinninga erlendis, er eins og slíkt starf hafi keðjuverkandi áhrif, öðrum íslenzkum fyrirtækjum til góðs. Nægir í þeim efnum að nefna, að netagerðar- menn á vegum Hampiðjunnar hafa verið í Chile, þar sem reynd eru ný veiðarfæri, sem síðan geta fært íslenzkum veiðarfæraframleiðendum aukin verkefni. Auðvitað er það svo, þegar um brautryðjandastarf er að ræða, að brautin verður ekki rudd án þess að um einhver áföll verði að ræða. Það hafa bæði Grandi hf. og ÚA fengið að reyna undanfarin þrjú ár. Það krefst kjarks og í því er fólgin áhætta að taka þátt í atvinnurekstri á fjarlægum slóðum. Bæði Grandi hf. og ÚA hafa með miklu starfi undanfarin þijú ár, sýnt að fyrirtækin, starfsmenn þeirra og stjórn- endur búa yfir því áræði sem til þarf, til þess að fara ótroðnar slóðir. Þau hafa einnig sýnt fram á, að tækifærin leynast ótrúlega víða — tækifæri, sem fleiri eiga ugglaust eftir að notfæra sér áður en langt um líður. Talið að rúm vika muni líða þar til flóðin í Mjösa ná hámarki SANDSEKKJUM var flogið inn til Hamar á sunnudag. Trond Rusten bindur vonir við að þeir muni geta haldið vatninu frá heimili hans en það kemur vart í ljós fyrr en eftir viku. Biðin er verst Morgunblaðið/Kristinn SYSTURNAR Guðbjörg Birna og Erna Bragadætur segja fólk orðið nær ónæmt fyrir flóðafréttunum, nema þeim sem snerti heimabæi þeirra eða bæi vina og vandamanna. íbúar flóðasvæðanna í Noregi eiga margir hverjir erfítt með að trúa þvi sem er að gerast, segir Urður Gunnars- dóttir sem ræddi við íbúa í bænum Hamar STEMMNINGIN hér er óraun- veruleg, ef segja má svo. Vatnið hefur stigið hægt og stígandi en það var ekki fyrr en í gær og í dag (mánudag) sem fólk er að gera sér grein fyrir því sem getur gerst,“ segir Ema Bragadóttir, sem býr í Hamar við Mjösa ásamt manni og tveimur bömum. Ejölskyld- an þarf ekki að rýma hús sitt en þaðan er þó ekki nema fárra mínútna gangur að Víkingaskipinu, vetr- aríþróttahöllinni í Hamar, sem reist var í tengslum við Ólympíuleikana og Norðmenn em svo stoltir af. Vatn- ið í Mjösa nær nú að byggingunni og byijað er að fljóta inn í kjallarann á henni. Ekki er búist við að flóðin í Mjösa nái hámarki fyrr en eftir rúma viku. Systir Ernu, Guðbjörg Birna, sem býr í Flisa sem stendur við Glommu, var í heimsókn í Hamar. Hún þurfti ekki að rýma hús sitt er áin braust í gegnum bæinn og nágrenni. Segir Guðbjörg Bima að fólk hafi verið ótrúlega rólegt, það hafí ekki trúað því sem var að gerast. „Þegar flæddi í Flisa og í nágrenni bæjarins, gerð- ist það hins vegar svo hratt að marg- ir áttu fótum fjör að launa, t.d. ung móðir, sem gat ekkert tekið með sér handa baminu nema barnavagninn, svo fljótt hækkaði vatnsyfírborðið,“ segir Guðbjörg Birna, sem tók á móti konunni hjá félagsmálastofnun- inni í bænum. Atburðarásin nú er hins vegar ekki eins dramatísk, held- ur hækkar vatnsyfírborðið hægt og sígandi. Söfnákaf? Töluvert hefur hækkað í Mjösa, vatnið sleikir víða vegarbrúnir og nær upp að þeim húsum sem næst vatninu standa. Hætta er á að mið- bær Hamar fari undir vatn og hafa verið reist mikil virki úr sandpokum til að draga úr flóðunum í miðbænum og eftir strandlengjunni. Þar eru nokkur söfn, m.a. járnbrautasafn og byggðasafn þar sem komið hefur verið fyrir húsum og kofum sem norskir landnemar byggðu í Ameríku á öldinni sem leið. Hætta er talin á að allt þetta fari undir vatn. Fyllir kjallarann af hreinu vatni Einn þeirra sem hefur búið sig undir það versta, er Trond Rusten. Hann byggði hús sitt niður við vatn- ið fyrir átta ámm og hefur verið varaður við því að líklega muni kjall- arinn fyllast af vatni og ef illa fer, nái það upp á fyrstu hæð. Herinn flaug með nokkur hundruð kílóa sandsekki að húsi Rustens og ná- grannahúsunum á sunnudag. „Það var einkennileg tilfinning að liggja í sólbaði óg horfa á hermenn- ina þræla við að koma varnargarðin- um upp. Sjálfur var ég búinn að tæma kjallarann og því er ekkert annað að gera en bíða. Best er að hafa eitthvað fyrir stafni, það er bið- in sem er verst,“ segir Rusten. Hann var við flóðum búinn er hann byggði húsið og er steypan í grunninum sérstaklega blönduð með tilliti til þess að vatn sígi ekki í gegn- um hana. Þá hefur kunningi Rustens ráðlagt honum að fylla kjallarann af hreinu vatni, byiji að flæða inn, því af tvennu illu, sé betra að fá hreint vatn inn en skólpblandað vatn- ið úr Mjösa. Fótboltinn víkur Morgunblaðið/Kristinn TEITUR Þórðarson, þjálfari fót- boltaliðs Lilleström, kemst ekki inn í miðbæ bæjarins, þrátt fyrir að hann sé þekkt andlit. Það kemur þó ekki að sök þar sem fótboltavöllurinn stendur utan flóðasvæðisins, sem er lokað óviðkomandi. Ekki mun flæða inn á völiinn en um helmingur leikmanna liðsins hefur orðið að tæma hús sin og fjórir búa á svæði sem verið getur að verði rýmt. Hætt er við að fótboltinn verði að víkja fyrir öðrum og mikilvæg- ari hlutum, því liðið vann hörð- um höndum alla helgina að því aðstoða þá sem búa á flóðasvæð- inu við að tæma hús sín, að sögn Teits. Einum leik hefur þegar verið frestað vegna flóðanna en á sunnudaginn á að fara fram leikur við Iið Hamar, á vellinum í Lilleström. Því hefur verið spáð að þá verði flóðið í hámarki í bænum. „Það er mikill skjálfti í bæjarbúum vegna leiksins. Sum- ir telja að ekki eigi að spila fót- bolta þegar allt sé að fara á kaf í miðbænum, því enginn muni mæta. Aðrir te\ja að gott sé að dreifa huganum frá flóðunum með því að fara á leikinn. Þá má ekki gleyma því að spenna er á milli bæjarfélaganna. Talað hefur verið um það að „fórna“ þurfi öðrum hvorum bænum þar sem stífla er miðja vegu á milli þeirra og ákveða verður hvort láta á vatnsyfirborðið i Mjösa, sem Hamar stendur við, hækka enn frekar, eða hleypa vatninu niður í Öyaren, sem Lilleström stendur við. Flóðin hafa því heil- mikil áhrif á fótboltann." HEILBRIGÐISMÁL Reglum um hlutdeild al- mannatrygginga í lyfjaverði hefur verið breytt oftar en einu sinni undanfarin ár, til að ná fram sparnaði. Árið 1991 var þeim lyfjaflokkum, sem Trygg- ingastofnun ríkisins greiðir að fullu, fækkað verulega og fjölgað þeim fiokkum sem Tryggingastofnun greiðir ekki, s.s. svefnlyf og sýklalyf. Gefinn var út svokallaður bestukaupalisti, þar sem skráð voru ódýrustu sam- bærileg lyf. Sjúklingar greiddu lægra fastagjald en ella, ef lyf á bestukaupalista var valið. Ári síðar var fastagjaldið fellt niður, en í þess stað var ákveðið að sjúklingar greiddu hlutfall kostnaðar. Samhliða var læknum gert að merkja við á lyfseðla hvort afgreiða mætti ódýrara samheitalyf, eða hvort ekki mætti víkja frá afgreiðslu þess lyfs sem þeir ávísuðu, svokallað R/S kerfi. Þá gaf nýtt form lyfseðlis kost á allt að fjórum af- greiðslum á sama lyfseðil, sem sparaði sjúklingi ferðir til læknis og dreifði greiðslum fyrir lyf á lengra tímabil. Nú hafa heilbrigðisyfírvöld ákveðið að fara sömu leið og Danir og Svíar, þ.e. gefa út lista yfir viðmiðunarverð lyfja. Viðmiðunarverðið er fundið út frá ódýrustu sam- svarandi samheitapakkning- unni, að viðbættum 5%. Greiðsluþátttaka almanna- trygginga miðast við þá upp- hæð og verður óbreytt frá því sem nú er fyrir þær pakkn- ingar, sem eru undir viðmið- unarverði. Hins vegar er gert ráð fyrir að sjúklingar greiði þann mismun sem er á verði dýrari pakkninga og viðmið- unarverðsins. Sjúklingur tek- ur sjálfur ákvörðun um hvort dýrari eða ódýrari kostur er valinn, nema í þeim tilvikum þar sem læknir hefur ritað R með hring utan um fyrir aftan heiti lyfsins á lyfseðlinum. Sigurbjörn Sveinsson, formað- ur Félags íslenskra heimilis- lækna, sagði í samtali við Morg- unblaðið að hann teldi þetta merkilega tilraun, enda heilbrigð- ara að ríkið greiddi ákveðið verð, en ekki hlutfall af verði dýrari lyfja. Eggert Sigfússon, deildarstjóri lyfjamáladeildar heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytisins, sagð[að fyrri reglan hafi gert ráð fyrir að læknar merktu á lyfseðla með S eða R, eftir því hvort þeir voru samþykkir því að ódýrara samheitalyf væri afgreitt eða ekki. „Sú regla reyndist ekki nægi- lega haldgóð og þrátt fyrir tt- rekaðar ábendingar frá ráðuneyt- inu og Tryggingastofnun tókst ekki að koma því í nógu gott horf. Það er erfitt að segja hver ástæðan var, en við vildum fara þessa leið, sem er búið að reyna í nágrannalöndunum. Þá greiðir sjúklingur jafn mikið og áður í ódýrasta lyfinu, en vilji hann samt sem áður dýrara lyf verður hann að bera kostnaðaraukann sjálfur. Vafaatriðum í sambandi við þessa skiptimöguleika, að fá ódýrari lyf en ávísað er á, verður eytt á þenn- an hátt. Gefínn verður út viðmið- unarlisti, sem læknar, sérfræð- ingar og lyfjaframleið- --------- endur eru búnir að fara yfir og gera sínar at- hugasemdir við.“ A viðmiðunarlistan- um verða þau lyf, sem allir ofangreindir aðilar eru sam- mála um að séu fyllilega sam- bærileg að gæðum, í sama formi, t.d. töflur, af sama styrkleika, í Yiðmiðunar- listi lækki lyfjakostnað Reglum um hlutdeild almannatrygginga í lyfjakostnaði verður breytt á næstunni. Lyfjafræðingum verður skylt að kynna fyr- ir sjúklingum þá kosti sem bjóðast í af- greiðslu lyfja. Tekið verður upp viðmiðunar- verð lyfja og er stefnt að því að sú viðmið- un lækki lyfjakostnað. Ragnhildur Sverr- isdóttir kynnti sér fyrirhugaðar breytingar. Ríki og sjúk- língar spara 140 millj.áári jafn stórum pakkningum. Eggert sagði að listinn næði aðeins til þeirra lyfja, þar sem fleiri sam- bærilegar tegundir stæðu til boða. „Það er erfítt að reikna út sparnaðinn, en við höf- _______ um giskað á að ef allir hefðu nýtt sér þau lyf sem ódýrust verða á viðmiðunar- lista þá hefði kostnaður Trygg- ingastofnunar verið 60-70 millj- ónum lægri á síðasta ári. Sparn- aður sjúklinga hefði verið svipað- ur. Þetta ætti því að vega upp á móti hærri hlutdeild sjúklinga í lyfjakostnaði undanfarin ________ ár.“ Lyfjaframleiðendur hafa gagnrýnt aðgerðir yfirvalda til að lækka lyfjaverð, því framleið- Eggert sagði að framleið- endur hefðu nokkuð til síns máls, en yfírvöld notfærðu sér samkeppnina og vildu tak- marka greiðslur almanna- trygginga við ódýrasta kost- inn hveiju sinni. Hvort slíkt væri réttlátt gagnvart frum- framleiðendum væri svo önn- ur saga, en á meðan Trygg- ingastofnun greiddi að með- altali um 70% af lyfjaverði væri eðlilegt að hún hefði eitt- hvað um það að segja hvernig þeim peningum væri varið. Eggert Sigfússon sagði að lyfjakostnaður hefði lækkað undanfarin ár. „Kostnaðar- hlutdeild almennings hefur aukist úr um 18% af lyfja- kostnaði og upp í 30-32%. Heildaráhrifín, frá því að far- ið var að stokka upp árið 1991 eru hins vegar þau að kostnaðaraukning ríkisins, sem búast mátti við miðað við þróun síðustu 10 ára þar á undan, varð ekki. Áratug fyr- ir breytingarnar hækkaði kostnaður Tryggingastofnun- ar vegna hlutdeildar í lyfja- kostnaði um 13% á ári. Þetta stafaði af bættri þjónustu, breyttri meðferð og nýrri lyfj- um. Þessa hækkun tókst að stöðva að mestu og Trygg- ingastofnun hefur nú búið við svipaðar kostnaðartölur und- anfarin ár.“ Eggert sagði að þegar að breytingunum liði, þann 1. ágúst, myndi Trygginga- stofnun kynna þær fyrir al- menningi. „Ég hef talið árum saman að þetta væri vænlegasti kosturinn til að spara í lyfja- verði," sagði Sigurbjörn Sveinsson, formaður Félags íslenskra heimilislækna. „Svo framarlega sem lyf stenst gæðakröfur sé ég ekki ástæðu til að ríkið greiði ákveðið hlut- fall af dýrari lyfjum, eins og verið hefur, eftir ákvörðun lækna eða sjúklinga. Það er heilbrigðara að ríkið borgi fast verð fyrir ákveðin lyf.“ Sigurbjöm sagði að í raun væri ekki verið að taka valið um hvaða lyf væri ávísað á frá lækn- um og flytja það til lyfjafræð- inga. „Þessu vali er vísað til sjúkl- ingsins. Lyfjafræðingurinn upp- lýsir sjúklinginn um að hann eigi kost á ódýrara lyfí en læknir hefur ávísað 4 og það ætti auðvit- að að vera óskráð regla. Ég tel mjög mikilvægt að gera þessa tilraun og hef árum saman talið þetta vænlegustu leiðina til að spara í lyfjakostnaði." Guðmundur Reykjalín, fram- kvæmdastjóri Apótekarafélags íslands, sagði að nú væri gert ráð fyrir auknu hlutverki lyfjafræð- inga, sem yrði gert að kynna fyrir sjúklingum þá möguleika sem bjóðast þegar ávísað er lyfí og samheitalyf þess skráð. „Ef læknar hafa ávísað á ódýr- ari lyf þá hafa lyfjafræðingar farið yfir þetta með sjúklingum og afgreitt það sem ódýrara er, en sambærilegt. Breytingin nú er ákveðin tilfærsla og það gætu komið upp ýmis vandkvæði í byij- un. Þar má nefna, að ef einhver sækir lyf í apótekið fyrir sjúkling, þá verður hann að taka ákvörðun um það fyrir hönd sjúklingsins hvaða lyf á að afgreiða. Þá hljóta lyfjafræðingar að þurfa að bíða með að afgreiða símalyfseðla þar _________________ til sjúklingarnir koma Vænlegasta að ®æH» ^ og- það fram sparnaði ars stagari þar sem viðmiðunarlistar eru endur, sem hafí borið allan kostn- að af þróun lyfs verði að keppa í verði við ódýrar eftirlíkingar annarra. notaðir, hefur hins vegar orðið sú, að dýrari lyf hafa lækkað með tímanum og því náðst um- talsverður sparnaður."
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.