Morgunblaðið - 07.06.1995, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 7. JÚNÍ 1995 25
FLÓÐIN í NOREGI
Reuter
Mikil eyðilegging
Við eigum vöðlur
Flóðí
Vestur-
og
Norður
Svíþjóð
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
ÞAÐ streymir ekki aðeins
vatn niður Noreg, heldur einn-
ig niður af Kili austan meginn
og niður Vestur- og Norður-
landið í Svíþjóð. Flóð á þessum
slóðum eru ekki óalgeng, en
svo virðist sem víða streymi
nú meira vatn til sjávar en
nokkru sinni undanfarin tæp
sextíu ár.
Ar fljóta yfir bakka sína, en
vatnið stígur jafnt og þétt, flýt-
ur yfir akra og bæi, en óvíða
hefur þurft að flytja fólk á
brott. Vatnsborðið í stóru ánum
í Norðurbotni eins og Vindelál-
ven er þremur metrum yfir
meðallagi, en Klarálven vestur
af Stokkhólmi er tekin að
sjatna. Margir vegir eru lokað-
ir, þorp umflotin vatni og hætta
á skriðuföllum norður frá.
Orsök flóðanna eru mikil
snjóalög, síðbúnar leysingar,
hlýindi undanfarið og miklar
rigningar. Vegna rigninga er
jarðvegurinn þegar mettaður
vatni og_ getur ekki tekið við
meiru. Ástandið í Svíþjóð er
þó ekki næstum eins slæmt
og í Noregi, því vatnsflaumur-
inn flæðir um opnara lands-
svæði, en brýst ekki um
þrönga farvegi. Uppi í Norð-
urbotni renna margar stórar
ár niður úr fjöllunum og þær
hafa víða flotið yfir bakka
sína. Horfur eru á áframhald-
andi úrkomu og um leið á
áframhaldandi flóðum. Hugs-
anlega ná þau ekki hámarki
fyrr en í næstu viku, en það
er komið undir veðrinu hversu
mikill vatnsflaumurinn verður.
Einnig á þessum slóðum eru
flóð tíð og víða stíflugarðar,
sem gætu brostið ef vatnið
heldur áfram að stíga.
MÖRG hús á flóðasvæðunum
hafa skemmst mikið er ár
flæddu yfir bakka sína og eru
sum þeirra gjörónýt. Mestar
skemmdir urðu á húsum í
Tretten, þar sem þessi mynd
er tekin. Snögglega hækkaði
í ánni Moksa og gaf árbakkinn
eftir.
Þúsundir manna í suðvest-
urhluta Noregs hafa orðið að
yfirgefa heimili sín.
KAUPMENN á flóðasvæðúnum
hafa gripið til ýmissa ráða til að
bjarga sér fyrir horn. Þessi skó-
kaupmaður í Lilleström minnti
menn á að hann ætti vöðlur, sem
komið gætu að góðum notum á
næstu dögum. Þar sem verslunin
var lokuð á helgidegi, bauð hann
væntanlegum kaupendum að
ræsa sig út ef þeir þyrftu á vöðl-
EFTIR því sem best er vitað hafa
íslendingar í Noregi ekki orðið fyr-
ir tjóni í flóðunum. Kristín Bene-
diktsdóttir í Brandval í Austurdal
stóð hins vegar vaktir með samleigj-
endum og leigusölum er flæddi nið-
ur í kjallara húss sem hún leigir.
Kristín segir hópinn hafa staðið
vaktir í rúma tvo sólarhringa við
austurinn en vatn flæddi niður í
kjallara hússins. Tókst þeim að
halda vatnsyfirborðinu í 4 senti-
metrum og urðu litlar skemmdir á
húsinu.
Töluverð flóð urðu í nágrenni
Brandval og fyrir norðan bæinn.
Er Morgunblaðið ræddi við Kristínu
á mánudag hafði flóðið rénað mjög
unum að halda. Þeir sem hafa
þurft að loka verslunum sínum
vegna flóðahættu, héidu margir
flóðaútsölur sl. laugardag, þar
sem hægt var að gera góð kaup
og voru vörurnar rifnar út. Ekki
fór þó neinum sögum af því hvort
að vatnsmelónurnar, sem einn
kaupmaður bauð til sölu, seldust
upp.
og var bæjarlífið að færast í eðli-
legt horf. Hins vegar höfðu sam-
göngur rofnað við bæinn vegna
flóðanna og til að komast þangað
varð að keyra í gegnum Svíþjóð.
Kristín sagði að það sem mest
hefði komið sér á óvart við flóðin,
væri hversu óhlýðið fólk væri og
lítil samstaða. Það þvoði t.d. þvott
og notaði vatnið þrátt fyrir að var-
að hefði verið við því. Ánnað hefði
hins vegar verið uppi á teningunum
í nágrannabænum Kirkenær, þar
sem bæjarbúar lögðu nótt við dag
við að byggja þrefaldan varnargarð
um þann hluta bæjarins sem hætt
var kominn og tókst að mestu að
koma í veg fyrir skemmdir.
Kristín Benediktsdóttir
í Brandval
Stóð vaktir við
vatnsaustur
Morten Engeflaten hefur byggt mikinn vamargarð um hús sitt í Aarnes
Yirki sölumannsins
á bökkum Glomrnu
MORTEN Engeflaten á veröndinni við hús sitt, sem
mikið sandpokavirki hefur verið hlaðið umhverfis.
MORTEN Engeflaten er fram-
takssamur maður. Á nokkrum
dögum hefur hann, með aðstoð
vina, kunningja og nú síðast
heimavarnaliðsins í Aarnes,
hlaðið mikið virki umhverfis hús
sitt, sem stendur á bökkum
Glommu. Réttara væri líklega
að segja stóð, því húsið er nú
umflotið vatni.
Engeflaten er 29 ára gamall
sölumaður og keypti húsið fyrir
tveimur og hálfu ári. Segist hafa
vitað að flotið hafi inn í kjallar-
ann í flóðunum 1966 og 1967
en að hann hafí ekki grunað þau
ósköp sem nú hafa dunið yfir.
Engeflaten á konu og átta vikna
gamla dóttur sem hafa fært sig
á öruggari stað en sjálfur leggur
hann nótt við dag til að bjarga
húsinu.
4.000 sandpokar
Þegar blaðamenn Morgun-
blaðsins bar að garði, vann En-
geflaten ásamt um tugi vina og
kunningja og um fimmtíu liðs-
mönnum heimavarnarliðsins við
að hækka flóðgarðinn við húsið.
Heimavarnarliðarnir voru þá ný-
komnir til starfa en Engeflaten
og félagar hans höfðu frá því á
fimmtudag unnið við að hlaða
garð úr sandpokum, sem hann
giskaði á að væru um 4.000 tals-
ins. Þá hefur um 120 vörubíls-
förmum af sandi verið ekið í
varnargarðinn umhvei-fís húsið.
Tryggingafélagið
borgar
Kostnaðurinn við þetta hleyp-
ur á hundruðum þúsunda en
tryggingafélag Engeflatens hef-
ur samþykkt að greiða fyrir
sandflutninginn, þar sem slíkt
sé miklu ódýrara en að greiða
fyrir hús og innbú, fari það und-
ir vatn. Engeflaten hefur flutt
húsgögn á jarðhæð hússins upp
á efri hæð og eru gólf óskemmd
enn sem komið er. I kjallaranum
hefur hann komið fyrir fimm
vatnspumpum. Þær eru stöðvað-
ar öðru hveiju til að fylla kjallar-
ann af vatni, annars er hætta á
að húsið láti undan. Þess á milli
ná pumpurnar að halda. í við
vatnið.
Svefnlaus í tvo
sólarhringa
Hugmyndin að virkisgarðinum
kviknaði hjá nágranna Engeflat-
ens, sem hefur drifið hann
áfram. Kveðst Engeflaten lítið
sem ekkert hafa sofíð, að
minnsta kosti ekki fyrstu tvo
sólarhringana. En hann slær
ekki af og þá er ekki síður kraft-
ur í þeim sem aðstoða, menn
virðast skemmta sér konunglega
og stemningunni má einna helst
líkja við garðveislu. Enda bendir
allt til þess að sandgarðarnir
haldi og í gær bárust þær fréttir
að Engeflaten gæti loks sofið
rólegur.
Engeflaten segist heppinn að
vinir og kunningjar hafi átt frí
um helgina, „annars höfðu þeir
svo sem ekkert betra að gera,“
segir hann og glottir. En er
Engeflaten stoltur af garðinum,
sem er þrír metrar þar sem hann
er hæstur? „Stoltur? Ég veit það
ekki. Ég vona þó að ég hafí
ástæðu til þess, haldist húsið
þurrt.“