Morgunblaðið - 01.07.1995, Blaðsíða 31

30 LAUGARDAGUR 1. JÚLÍ1995
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
150 AR FRA ENDUR-
REISN ALÞINGIS
ALÞINGI íslendinga, sem talið er stofnað á Þingvöll-
um árið 930, var formlega lagt niður árið 1800
og hafði þá raunar ekki verið nema dómstóll um all-
langt skeið. Á fjórða áratug nítjándu aldarinnar voru
Danakonungi sendar ýmsar bænaskrár frá íslendingum,
þar sem beðið var um innlent ráðgjafarþing, hliðstætt
dönsku stéttaþingunum. Kristján VIII gaf árið 1840
jákvætt svar við þessum bænum íslendinga og lagði
konungur sjálfur til að þingið yrði nefnt Alþingi ög háð
á Þingvöllum.
Það varð reyndar úr, ekki sízt að tilstuðlan Jóns
Sigurðssonar, að þingstaður endurreists Alþingis varð
í Reykjavík. Alþingi hélt fyrsta fund sinn 1. júlí 1845,
í húsi Lærða skólans. Þótt það væri í upphafi aðeins
ráðgefandi fulltrúaþing má kalla endurreisn Alþingis
fyrsta áfangann í sjálfstæðisbaráttu og framfarasókn
íslendinga. Alþingi varð vettvangur sjálfstæðisbarátt-
unnar og þangað beindust sjónir almennings. Fleiri
sigrar í sjálfstæðisbaráttunni fylgdu; stjórnarskrá
1874, heimastjórn 1904, fullveldi 1918 og stofnun lýð-
veldisins 1944.
Með stjórnarskránni fékk Alþingi löggjafarvald í
innanlandsmálum með konungi og fjárforræði um sér-
mál ísléndinga. Með heimastjórn og stofnun íslenzks
ráðherraembættis urðu þáttaskil í sögu Alþingis og
þróun lýðræðis á íslandi, þar sem þingræði komst þá
á. íslendingar hafa orðið þeirrar gæfu aðnjótandi að
þingræðisleg stjórn hefur haldizt óskert í landinu síðan.
Alþingi varð ekki einvörðungu miðpunktur íslenzkra
stjórnmála vegna þess að þar sætu hinir lýðkjörnu full-
trúar þjóðarinnar, heldur einnig vegna hinna sögulegu
tengsla við Alþingi hið forna. Endurreisn Alþingis var
í huga íslenzkra þjóðernissinna nokkurs konar aftur-
hvarf til gullaldar Islendinga, um leið og hún var fyrsta
skrefið á nýrri framfarabraut. Alþingi skipar því annan
og meiri sess í tilfinningalífi þjóðarinnar en gerist með
þjóðþing flestra nágrannalandanna, nema ef vera kynni
brezka þingið í Westminster.
Staða Alþingis hefur einkennzt nokkuð af því að
þingið var endurreist löngu áður en innlent fram-
kvæmdavald kom til, öfugt við það sem víðast gerist.
Þó hefur þróunin orðið sú á undanförnum áratugum
að staða þingsins gagnvart framkvæmdavaldinu hefur
veikzt. Með sameiningu deilda Alþingis og eflingu þing-
nefnda, færslu Ríkisendurskoðunar undir þingið, stofn-
un embættis umboðsmanns Alþingis og fleiri umbótum
virðist þingið nú vera að styrkja stöðu sína á nýjan leik.
Virðing Alþingis hefur oft orðið að umtalsefni á síð-
ustu árum og hafa vinnubrögð þingmanna að margra
mati ekki verið sæmandi hinni fornu og virðulegu stofn-
un. Nýr þingforseti, Ólafur G. Einarsson, hefur gert
að forgangsverkefni sínu að breyta ímynd Alþingis og
segist í viðtali við Morgunblaðið í dag þingmönnum
þakklátur fyrir viðbrögð þeirra við ábendingum sínum.
Þingforseti segir vorþingið, sem nýlega lauk, dæmi um
nýjan og betri blæ á þingstörfunum. Vonandi verður
þar framhald á.
Fyrsta deilumál Alþingis sumarið 1845 var hvort
þingfundir skyldu opnir almenningi eða ekki. Tillaga
séra Hannesar Stephensen um að þingið yrði öllum
opið, hlaut ekki náð hjá konungsfulltrúa. Frá árinu
1849 hefur almenningur hins vegar átt greiða leið 'á.
þingpalla. Alþingishúsið, sem verið hefur heimkynni
þingsins frá 1881, hefur hins vegar ekki fyrr en í dag
verið opnað almenningi, sem gefst kostur á að ræða.
við þingmenn, ráðherra og fórseta þingsins og fræðast
um störf þingsins. Þessi háttur á hátíðahaldi í tilefni
tímamótanna er mjög við hæfi og til þess fallinn að
efla tengsl þingsins við umbjóðendur sína. Vonandi
mega Islendingar beina sjónum til Alþingis sem mið-
dépils íslenzkrar þjóðmálaumræðu óg stjórnmálabar-
áttu, í framtíðinni jafnt sem á liðnum öldum.
KNATTSPYRNAN í SUMAR
Bestu liðin
eins góð og
kostur er
Knattspyma er vinsælasta íþróttagreinin hér
á landi. Þríðjungur er nú liðinn af 1. deild
*
karla á Islandsmótinu, Akumesingar eru í
efsta sætinu og margir spá að þeir sitji þar
sem fastast. Skapti Hallgrímsson reynir hér
að varpa ljósi á hvemig knattspyman hefur
veríð í sumar og niðurstaðan er sú að leik-
menn hafí komið betur undan vetrí en í fyrra.
AHUGAMENN virðast á því
að knattspyrnan sem 1.
deildarliðin hafa boðið
uppá í sumarsé að mörgu
leyti góð. Margir töldu íslandsmótið
í fyrra ekki sérlega skemmtilegt,
en nú er annað upp á teningnum.
Mikið hefur verið skorað, 3,1 mark
að meðaltali í leik, nokkur ánægja
virðist ríkja með aðsókn og ætla
má að íslensk knattspyrnulið séu
góð miðað við aðstæður. Sumir
segja m.a.s. að þau bestu séu eins
góð og mögulegt er, en aðstaðan
til æfinga og uppbyggingar sé
reyndar langt í frá viðunandi og
standi framþróun íþróttarinnar
hreinlega fyrir þrifum.
TUhlökkun
í byijun íslandsmóts eru vænt-
ingar manna ætíð talsverðar, til-
hlökkunin að geta farið aftur á völl-
inn mikil, en oft verða hinir sömu
fyrir vonbrigðum með gæði knatt-
spyrnunnar eftir að baráttan hefst.
En hvemig skyldi mönnum fínnast
til hafa tekist í sumar? Guðjón Þórð-
arson, þjálfari KR, segir góð lið allt-
af hafa verið til staðar en telur
heildina greinilega vera að batna.
„Mér sýnist fleiri þokkalega góðir
knattspymumenn vera á ferðinni
en áður. Það var vitað mál að
Skagamenn yrðu sterkastir —
breytingar hafa ekki verið miklar á
leikmannahóp þeirra og þegar svo
er em mestar líkur á að vel gangi.“
Akurnesingar
hafa sigrað í
fyrstu sex leikjum
sínum í deildinni
og það var sama
við hvern var tal-
að; allir era sam-
mála um að ÍA sé með besta lið
landsins. En það er ekki ósigrandi,
eins og sást á Laugardalsvelli í vik-
unni er ÍA tapaði fyrir Fram í 16-
liða úrslitum bikarkeppninnar og er
þar með úr leik í baráttunni um
þann bikar. „Nú hafa þeir tapað
fyrsta leiknum í sumar og þá sjá
hin liðin að það er hægt að vinna
Skagamennina," sagði Guðjón. „Það
á að gefa öðram liðum aukið sjálfs-
traust og þrátt fyrir góða forystu
ÍA í deildinni verða menn að gera
sér grein fyrir því að það er mikið
eftir af mótinu. En þó ég segi þetta
tel ég Skagamennina hafa mótið
meira í hendi sér en menn grunar,"
sagði KR-þjálfarinn, og neitar að
ummælin séu til þess fallin að sá
kæruleysisfræi í herbúðum Skaga-
manna. Þeir séu einfaldlega með
besta liðið og öll umgjörðin um liðið
‘ sé nvjög góð.
Stutt milli hláturs og gráts
Logi Ólafsson stýrði Víkingum
til íslandsmeistaratignar 1991 og
er nú við stjómvölinn hjá meistara-
liði Skagamanna. Hann er ánægður
með það sem af er, en segir Akur-
nesinga láta tal um að þeir séu ör-
uggir með meistaratitilinn sem vind
um eyra þjóta. „Við vitum að það
er afskaplega stutt milli hláturs og
gráts í þessu — það sýndi sig best
í bikarleiknum við Fram. Við látum
því ekki slæva okkur með þessari
umræðu en vitum að ef við spilum
eins og við getum eigum við að
vinna hin liðin í deildinni."
Logi hefur ekki séð eins marga
leiki og hann hefði kosið, þar sem
í sumar er talsvert um leikir séu á
sama tíma, „en flestir sem ég hef
séð hafa verið alveg ágætir, og mér
finnst að okkar leikir hafi verið
skemmtilegir. Einn eða tveir hafa
kannski ekki verið mikið fyrir augað
en ég held þó að áhorfendur hafi
fengið eitthvað fyrir sinn snúð.
Markaskoranin í deildinni sýnir að
leikimir era skemmtilegir. Það er
ekki verið að spila varnarknatt-
spymu; ég held það sé að minnka
að menn fari í leikina til að ná í
eitt stig, þó við höfum svo sem lent
í því.“
Skemmtilegt
Gylfi Orrason hefur lengi fylgst
með knattspyrnunni, innan vallar
sem utan; hann var stjórnarmaður
í knattspyrnudeild
Fram í nokkur ár
og er nú einn dóm-
aranna í 1. deild.
Gylfi segist ekki
hafa velt sérstak-
lega fyrir sér sam-
anburði við fyrri ár, en segist hafa
haft gaman af þeim leikjum sem
hann hafi séð og tekið þátt í í sum-
ar. „Mér fínnst að breytingar sem
gerðar hafa verið í sambandi við
leikreglur séu af hinu góða; fyrst
og fremst að liðin eru ekki eins
mikið að hugsa um að spila rang-
stöðu og áður, sem héfurmeiri sókn-
arleik í för með sér og leikmenn eru
líka greinilega orðnir varari um sig
varðandi „tæklingar“. í fyrstu leikj-
unum, að. minnsta kosti þeim sem
ég dæmdi, vora mörg spjöld, en
þeim fækkár —«nér virðist menn
vera farnir að átta sig á að þeir
komast ekki upp með að sparka
andstæðingana niður án þess að
vera refsað fyrir það.“
Má ekki miða við það besta
Guðjón KR-þjálfari kannast við
það sem nefnt var í upphafi um tiÞ
íslendingar þola
ekki samanburð
við það besta
Morgunblaðið/Golli
Ekki ósigrandi
AKURNESINGAR hafa sigrað í fyrstu sex leikjum sínum á íslands-
mótinu en töpuðu fyrir Fram í bikarkeppninni í vikunni á Laugar-
dalsvelli. Hér eigast við Pétur Marteinsson, varnarmaður í liði Fram,
til vinstri, og Skagamaðurinn Kári Steinn Reynisson í þeim leik.
hlökkunina og að menn verði síðan
fyrir vonbrigðum, þegar á hólminn
er komið. Hann segir menn einfald-
lega „spenna væntingabogann of
hátt“ í mörgum tilvikum. „Knatt-
spyrnan situr eftir hvað varðar að-
stöðu og þrátt fyrir allt stöndum
við furðu vel að vígi þegar kemur
að gæðum knattspyrnunnar. Okkur
hættir við að miða við knattspyrn-
una í Evrópu þar sem hún er best
en við þolum auðvitað ekki þann
samanburð. Knattspyrnuáhuga-
menn era vanir niðursoðnum, völd-
um köflum frá knattspyrnuleikjum
erlendis í sjónvarpinu — og það er
allt annað að fylgjast með því eða
að fara á völlinn og horfa á leik.
Við gætum fengið skemmtilega
kafla ef búinn yrði til fimm eða tíu
mínútna bútur úr leik hér — en
þegar menn fara á völlinn er niður-
soðni erlendi pakkinn oft sterkur í
undirmeðvitundinni og menn fara
að bera það sem þeir sjá, saman
við það,“ segir Guðjón.
Loga er mikið niðri fyrir vegna
slæmrar aðstöðu til knattspymuiðk-
unar hérlendis. Nefnir dæmi frá
Noregi, þar sem sú stefna hafi ver-
ið tekin að gera það sem þyrfti til
að bæta knatt-
spyrnuna. Niður-
staðan hafi verið
sú að byggja þyrfti
knattspyrnuhallir
og það því gert.
„Hinu opinbera
hér á landi fínnst greinilega út í
hött að „kasta“ peningum í aðstöðu
fyrir knattspyrnu. Ég hef stundum
borið þetta saman við félagsmið-
stöðvar, þar sem peningum er ausið
inn, fyrir tiltölulega fáa krakka, á
meðan knattspymudeildir félag-
anna eru með urmul af börnum, en
fá nánast enga styrki frá hinu opin-
bera.“ Logi gagnrýnir einnig
íþróttafélög hérlendis; segir þau
hafa lagt of mikið upp úr byggingu
félagsheimila síðustu árin í stað
þess að hugsa um æfingaaðstöðu.
„Ég vil sjá knattspyrnuhöll áður en
ég sé fleiri félagsheimili rísa,“ segif
hann.
Skortir leikgleði?
Heyrst hafa raddir þess efnis að
stundum virðist skorta leikgléði hjá
þeim sem standa í eldlínunni. Að
alvaran sé svo mikil að menn gléymi
að brosa. Guðjón tekur undir þetta.
„Þetta er atriði til umhugsunar fyr-
ir alla sem koma nálægt knattspym-
unni. Ég held að hluti ástæðunnar
séu hve miklar kröfur eru gerðar
til leikmanna frá stjórnarmönnum
og áhorfendum — kröfur sem þjálf-
arar og leikmenn standa jafnvel
ekki undir. Mér fínnst til dæmis
athyglivert að aðeins tveir þjálfarar
skuli vera eftir í 1. deildinni frá því
í fyrra, ég og Hörður Hilmarsson,
og ég er sá eini sem er með sama
liðið!“
Það liggur í augum uppi að dóm-
arinn er í mestri nálægð við leik-
mennina og ætti því auðveldlega
að skynja hvort leikgleði er til stað-
ar. Gylfi segir það mjög einstakl-
ingsbundið hvernig menn komi
fram. „Sumir setja sig í einhvern
ham í leikjum; sumir eru alltaf til-
búnir að slá á létta strengi og aðrir
ekki.
Stundum getur maður brosað
framan í leikmenn og þeir brosa á
móti — sumir „ulla“ bara á mann!
Maður verður að reyna að meta
hvernig leikmennirnir eru stemmdir
í hvert skipti,“ sagði Gylfi, og bætti
við: „En náttúrlega er mikið undir
— það skiptir þessa menn orðið
miklu meira máli
en áður hvort þeir
tapa eða vinna.
Þetta er orðið pen-
ingaspursmál
vegna bónusa. Það
skeður til dæmis
varla að dæmt sé víti án þess að
allt verði vitlaust; menn sturlást og
segja að vítaspyrnudómurinn sé það
heimskulegasta sem þeir hafi séð.
Svona viðbrögð hljóta að vera afleið-
ing af auknum peningum," sagði
Gylfi Orrason.
Guðjón segir of algengt að menn
vilji sjá árangur strax. „Menn virð-
ast halda að nóg sé að klappa sam-
an höndunum að hausti og þeir eigi
síðan topplið að vori. Menn virðast
ekki hafa tíma til að vinna sig upp
hægt — allir ætla sér strax í Evrópu-
sæti, þannig að segja má að menn
leggi ekki upp með raunhæft mat
á sjálfum sér. Þessi spenna dregur
úr gleðinni og þeim léttleika sem
menn þurfa að hafa í hjarta til að
gera knattspyrnuna skemmtilegri.
Það er lykilatriði að menn hafi
meira gaman af knattspyrnunni en
nú virðist oft vera.“
Lykilatriði að
menn hafi gaman
af verkefninu

LAUGARDAGUR 1. JÚLÍ1995 31
BÍLASTRÍÐIÐ
SEM BÁÐIR UNNU
Reuter
AÐALSAMNINGAMENN Bandaríkjanna og Japans, Mickey Kantor og
Ryutaro Hashimoto, leyfa sér að brosa á fréttamannafundi þar sem
þeir tilkynntu að náðst hefði samkomulag um bílaviðskipti milli ríkjanna.
Það var ekki fyrr en
bandarískir bflasalar
létu til sín taka að
skríður komst á
samningaviðræður
Bandaríkjanna og
Japans, sem virtust
komnar í óleysanleg-
an hnút
EINHVERRI heiftarlegustu
viðskiptadeilu Bandaríkja-
manna og Japana lauk
með sátt á miðvikudag,
þegar samninganefndir þjóðanna
komust að málamiðlun um bílavið-
skipti. Samkomulagið var innsiglað
í Genf einungis nokkrum klukku-
stundum áður en setja átti refsitolla
á sumar tegundir japanskra bíla í
Bandaríkjunum.
Báðir aðilar hrósuðu sigri. Japanir
létu ekki undan þeirri kröfu Banda-
ríkjamanna að tryggð yrði aukin
framleiðsla japanskra fyrirtækja í
Bandaríkjunum, en fengu framleið-
endur þó til þess að lýsa því í smáatr-
iðum hvernig færa ætti út kvíarnar.
Umdeildur kvóti
Bandaríkjamenn héldu fast í kröfu
sína um ákveðinn kvóta fyrir inn-
flutning erlendra bíla og varahluta
til Japans, en á endanum áætluðu
þeir kvótann sjálfir án þess að fá
fyrirheit frá japönskum yfírvöldum.
„Þessi árangur er stórt skref í átt
að frjálsum viðskiptum um allan
heim,“ sagði Bill Clinton, Bandaríkja-
forseti, þegar hann gerði grein fyrir
samkomulaginu. Viðskiptaráðherra
Japans, Ryutaro Hashimoto, sagðist
vænta þess að japanski bílaiðnaður-
inn „muni leitast við að færa út
kvíamar, bæði á heimsmarkaði og
heimafyrir, í samræmi við áætlanir
um viðskipti í framtíðinni," en ekki
fyrirheit af hálfu stjórnvalda.
Þótt báðir væra kátir með árang-
urinn heldur fréttaskýrandi The Fin-
ancial Times því fram, að orðskrúð
Bandaríkjamanna fái ekki hulið þá
staðreynd að Japanir hafi einfaldlega
haft betur í þessari viðskiptadeilu.
Helsta bitbeininu, kvóta á aukinn
innflutning bandarískra bílahluta til
Japans, hafi í raun verið ýtt til hlið-
ar. Einnig hafi japanskir framleið-
endur fallist á að gera það sem þeir
höfðu ætíð hugsað sér, nefnilega að
auka framleiðslu á erlendri grand.
Embættismenn Evrópusambands-
ins (ESB) tóku samkomulaginu með
varúð og sögðust myndu fylgjast
vandlega með því hver áhrif það hefði
á bílaframleiðslu í Evrópu. Aðrir létu
í ljósi nokkrar áhyggjur af þeim áhrif-
um sem deilan gæti haft á Heimsvið-
skiptastofnunina, og að grundvallar-
breytingar í bæði Bandaríkjunum og
Japan gætu orðið til þess að erfiðara
yrði að setja niður aðrar viðskipta-
deilur sem gerðust heiftarlegri.
Fullur fjandskapur
Það leit lengi vel út fyrir að deilan
væri í óleysanlegum hnút. Á endan-
um voru það bandarískir bílasalar,
þeir sem selja dýru, japönsku bílana
sem setja átti refsitolla á, sem beittu
sér, og tryggðu að samkomulag
næðist. Áhyggjufullir fóru þeir til
Tókýó, hræddir um að deilan myndi
á endanum svipta þá lifibrauðinu, og
vonuðu að þeim tækist að brúa bilið
sem virtist svo gífurlegt.
Aldrei hefur eins litlu mátt muna
að bílabardagi milli þessara þjóða
yrði beinlínis að viðskiptastríði. Upp
úr samningviðræðum slitnaði í byijun
maí, eftir taugatrekkjandi þriggja
daga viðræður í skíðabænum Whistl-
er í Kanada.
Einhveiju sinni hnoðaði Hashimoto
servíettunni sinni í kúlu og grýtti í
borðið fyrir framan sig. Eftir að hafa
með þessum hætti komið Bandaríkja-
mönnunum í opna skjöldu stóð hann
á fætur, sótti kaffikönnu og hellti
kurteislega í bollana hjá þeim.
Á meðan-þeim fundum stóð voru
þeir Mickey Kantor samningamaður
Bandaríkjanna og Hashimoto hvor
öðrum ákafari og hvatskeyttari.
Kantor hótaði því að Bandaríkjamenn
myndu refsa Japönum ef ekki næðist
samkomulag. Viðbrögð Hashimotos
voru heldur kaldranaleg. Hann sagði
að Kantor væri „hræddari en konan
mín þegar ég kem [fullur] heim.“
Bílasalar beita sér
Það er venjan í viðræðum sem
þessum að hefja baktjaldamakk þeg-
ar opinberar viðræður eru komnar í
slíkan rembihnút. En jafnvel það virt-
ist ógerlegt að þessu sinni. Banda-
rískir bílasalar þóttust sjá að ekki
mætti við svo búið standa og tóku
sér far til Tókýó.
Þegar þangað kom „brá okkur illi-
lega í brún,“ sagði einn þeirra, Kjell
Berg, sem er gamall vinur Walters
Mondales, sendiherra Bandaríkjanna
í Japan. „Fólk hafði ekkert talast
við. Menn voru að dunda sér við að
lesa blöðin og gefa út fréttatilkynn-
ingar.“ Á Okura hótelinu í Tókýó
funduðu bílasalarnir með japönskum
framleiðendum.
Vegna þeirra sambanda sem Berg
hafði gátu bílasalarnir komið á fund-
um með Mondale og öðrum embættis-
mönnum í sendiráðinu. Þaðan báru
þeir síðan upplýsingar til japönsku
framleiðendanna og til baka.
Á fundunum með fulltrúum Toy-
ota, Nissan, Mitsubishi og Honda
komust bílasalarnir að því að fram-
leiðendurnir vora í raun tilbúnir til
þess að gera áætlanir um hversu
mikið þeir myndu kaupa af banda-
rískum bílahlutum, þótt japanska
stjómin setti engin skilyrði þar um.
Þannig virtist sem helsta bitbeinið,
kvótinn margumræddi, væri yfirstíg-
anleg hindran.
Því kom í ljós, að þótt fullur fjand-
skapur ríkti milli samninganefnd-
anna, var bilið milli deiluaðila ekki
jafn gífurlegt og það sýndist í fyrstu.
En samningaviðræður eins og þessar
era gjarnar á að dragast á langinn.
Að sögn eins samningamanna
Bandaríkjanna var það ekki fyrr en
á miðvikudagsmorgunn sem jap-
önsku bílaframleiðendurnir sýndu
bandarísku embættismönnunum
áætlanir sínar, og komu þannig í veg
fyrir að gripið yrði til refsitolla.
„Mikilvægur áfangi“
Aðal samningamaður Bandaríkj-
anna, Mickey Kantor, sagði að sam-
komulagið væri „mikilvægur áfangi
að grundvallarbreytingu," sem „mun
Ieggja drög að jöfnum starfsvett-
vangi.“ Meðal lykilatriða í samkomu-
laginu eru:
•Stóru, japönsku bílaframleiðend-
urnir fimm sögðust hafa uppi áform
um að auka bílaframleiðslu í Banda-
ríkjunum um 25% í 2,65 milljónir
bíla á árinu 1998. Bandaríkjamenn
áætla að þessu muni fylgja 6,75 millj-
arða dala söluaukning á bílahlutum
hjá fyrirtækjum þar í landi. Japönsk
fyrirtæki í Japan munu auka kaup á
bílahlutum frá Bandaríkjunum um
tvo milljarða dala, samkvæmt áætlun
bandarískra bílaframleiðenda.
•Ráðuneyti alþjóðaviðskipta í Japan
mun senda bréf til japanskra bílasala
og staðfesta rétt þeirra til að selja
erlenda bíla, og tilnefna fulltrúa sem
mun svara spurningum. Bandarískir
bílaframleiðendur reikna með að um
200 fleiri bílasalar í Japan muni bjóða
upp á erlenda bíla á næsta ári, og
eitt þúsund fleiri um árið 2000.
•Stjórnvöld í Japan munu fækka
reglum sem gilda um varahluti og
eftirlit. Sérstaklega verður lækkuð .
tala þeirra hluta sem teljast „vafa-
samir,“ og einungis fáein, sérstak-
lega útnefnd verkstæði mega versla
með. Þá munu stjómvöld ennfremur
fækka þeim skilyrðum sem uppfylla
þarf til þess að fá samþykki yfirvalda.
Fréttir um að samkomulagið væri
í höfn ollu skyndilegri hækkun á
gengi dollars gagnvart jeni, og nokk-
urri uppsveiflu gagnvart þýska mark-
inu og öðram evrópskum gjaldmiðl-
um. Þó var bent á, að það sló á
hækkun dollarans þegar Hashimoto
gerði heyrinkunnugt að í samkomu-
laginu væra ekki ákveðnar tölur um
kvóta og að það hvort japanskir fram-
leiðendur færa að tilmælum þar um
væri undir þeim sjálfum komið.
Viðbrögð ESB
Fulltrúar ESB, sem hefur að und-
anförnu hótað að bera brigður á sam-
komulag Bandaríkjanna og Japans,
lýstu nokkurri bjartsýni vegna samn-
ingsins. „Fyrstu viðbrögð mín vora
auðvitað léttir yfír því að komist
skyldi hjá viðskiptastríði milli Banda-
ríkjanna og Japans, þótt raunveraleg
áhrif samnings á borð við þennan
verði ekki ljós fyrr en að lokinni ná-
kvæmri athugun á smáatriðunum,“
sagði Sir Leon Brittan, viðskiptafull-
trúi ESB. „Ég er sérstaklega ánægð-
ur með að japönsk stjórnvöld hafa
ekki látið undan kröfum um að þau
mæli fyrir um kvóta.“
Hann sagði að „svo virtist" sem
samningurinn gerði ráð fyrir að opn-
un japanska markaðarins veitti öllum
bílaframleiðendum aukna möguleika,
ekki einungis þeim bandarísku. Á það
hafa fulltrúar ESB lagt megináherslu
í áliti sínu á samningum Bandaríkj-
anna og Japans.
Bland í poka
Lawrence Chimerine, einn helsti
hagfræðingur ráðgjafastofnunar í
Washington, sem stóð við bakið á
stjóm Clintons í deilunni, sagði aá
samkomulagið væri „bland í poka.“
„í ljósi þess sem við höfum séð
má búast við að gangi þetta allt eft-
ir og staðið verður við öll fyrirheitin,
gæti bílaviðskiptahallinn við Japan
minnkað um þriðjung, eða um 10
milljarða dala,“ sagði Chimerine.
Olíkt því sem gerðist í bílavið-
skiptasamningunum 1992, þegar jap-
önsk fyrirtæki gerðu áætlun um
hversu mikið af bandarískum bíla-
hlutum þau myndu kaupa, er að
þessu siifti engar tölur að finna frá
fyrirtækjunum. Þær sem eru nefnda?
eru áætlanir bandaríkjamanna,
byggðar á væntingum þarlendra fyr-
irtækja.
„Þeir sigraðu á þeim vígstöðvum,"
sagði einn bandarísku samninga-
mannanna.
• (Byggt á The Wall Street Journal
Europe og The Financial Times).