Morgunblaðið - 14.07.1995, Blaðsíða 18

18 FÖSTUDAGUR 14. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
ERLEIMT
Tugþásundir múslima á flótta eftir fall Srebrenica
Serbar sakaðir um
nauðganir og dráp
Sarajevo, Tuzla. Reuter.
BOSNÍU-SERBAR luku í gær við
að flytja meira en 30.000 músl-
imska íbúa Srebrenica á brott úr
bænum. Flóttafólkið sagði að serbn-
eskir hermenn hefðu nauðgað kon-
um og skotið unga menn til bana
þegar þeir fluttu íbúana á brott.
Serbnesku hermennimir skildu
þúsundir kvenna, barna og gamal-
menna eftir á einskismannslandi
um 10 km frá bænum Kladanj.
Þaðan gekk fólkið yfír á yfirráða-
svæði múslima.
Flóttafólkið var þreytt, skítugt,
svangt og angistarfullt eftir
gönguna. Grátandi konur og böm
lýstu skelfingu sinni og angist þeg-
ar serbneskir hermenn smöluðu íbú-
unum inn í rútur í Srebrenica. „Þeir
gengu um og færðu alla karlmenn-
ina, nokkra [bosníska] hermenn og
unga drengi, á bak við byggingu
og við heyrðum skothvelli og enginn
kom til baka,“ sagði ein af flótta-
konunum.
Embættismenn Sameinuðu þjóð-
anna sögðu að ekki hefðu komið
fram sannanir fyrir því að Serbar
hefðu gerst sekir um mannréttinda-
brot, þótt frásagnir flóttamanna
bentu til þess að hermennimir hefðu
rænt ungum konum.
„Meðan sjónvarpsmyndavélarnar
voru þarna héldu Serbamir sér á
mottunni," sagði flóttakonan. „Síð-
an hvarf fjölmiðlafólkið og her-
mennimir tóku að færa fólk úr rút-
unum. Við vitum að þeir nauðguðu
stúlkunum vegna þess að nokkrar
þeirra komu til baka og sögðu okk-
ur frá því, en flestar þeirra komu
ekki aftur.“
Ungir menn skotnir
Bosníustjóm hefur neitað að sjá
flóttafólkinu fyrir húsnæði á þeirri
forsendu að þar sem Sameinuðu
þjóðirnar hafi ekki getað vemdað
„griðasvæðið" eigi þær að sjá um
fólkið sem varð heimilislaust vegna
falls Srebrenica.
Lítið er vitað um örlög karlmanna
sem bjuggu í Srebrenica. Starfs-
menn hjálparstofnana sögðu að
ungir karlmenn hefðu verið fluttir
á íþróttaleikvang í nálægum bæ.
Alþjóðlegir eftirlitsmenn fengu ekki
að fara á leikvanginn.
Bosníu-Serbar sögðust ætla að
yfirheyra ungu mennina til að finna
„stríðsglæpamenn" á meðal þeirra.
Talið er að flestir af körlum Srebr-
enica hafi flúið til fjalla.
„Griðasvæði" í hættu
Embættismenn Sameinuðu þjóð-
anna í Sarajevo sögðu í gær að
fátt gæti komið í veg fyrir að Bosn-
íu-Serbar næðu tveim öðrum
„griðasvæðum" í austurhluta Bosn-
íu á sitt vald. Þjóðir heims hefðu
látið hjá líða að senda nógu marga
hermenn til svæðanna, þannig að
það væri ógjörningur fyrir Samein-
uðu þjóðirnar að veija þau.
Auk Srebrenica em fimm „griða-
svæði“ í Bosníu - Zepa, Gorazde,
Tuzla, Sarajevo og Bihac. Stjómar-
her Bosníu er með mikinn viðbúnað
á þremur síðastnefndu svæðunum
en flestir líta svo á að ógjörningur
verði að vernda Zepa og Gorazde
til langframa. Þessir staðir em í
reynd aðeins flóttamannabúðir, með
of margt fólk á of litlu svæði, um-
kringdar Serbum sem hafa haldið
uppi hörðum árásum undanfarin tvö
ár.
Fáir trúa því að Serbar láti nú
staðar numið í baráttu sinni fyrir
því að ná öllum austurhluta Bosníu
á sitt vald, úr því þeim reyndist svo
auðvelt að ná Srebrenica. Líklegt
er að þeir ráðist næst á Zepa, sunn-
an við Srebrenica, en þar era aðeins
90 úkraínskir hermenn. Erfiðara
verður fyrir þá að ná Gorazde, sem
er með 60.000 íbúa. Þar er allmik-
ill fjöldi stjórnarhermanna og 300
breskir hermenn en afar ólíklegt
þykir að þeir geti varið borgina til
langframa.
Reuter
MÚSLIMSKIR flóttamenn í bosníska þorpinu' Potocari bíða eftir því að verða fluttir til Kladanj.
Bosníu-Serbar höfðu smalað flóttafólkinu í rútur og flutt það frá „griðasvæðinu" Srebrenica.
IBUAR SREBRENICA A FLOTTA
Múslimarnir, sem flúðu Srebrenica í austurhluta Bosníu eftir aö Serbar
náðu bænum á sitt vald, stefna flestir til Tuzla í norðvesturhlutanum.
Tuzla
Meira en 2.000
flóttamenn hafast
við I flugstöð á
vegum Sameinuðu
þjóðanna.
5.500 konur, börn og aldraöir
karlmenn, sem Serbar fluttu
meö rútum og skildu ettir á
einskismannslandi, gengu
í tvær klukkustundir lil Kladanj.

Potocari
Um 30.000 múslimar söfnuðust
saman í grennd við stöð
hollenskra friðargæsluliða. Ungir
múslimskir karlmenn voru fluttir
með rútum á íþróttaleikvang í
Bratunac.
Kladanj
3.500 flóttamenn til víðbótar biðu
eftir því að verða fluttir til Tuzla.
Kjarnorkuandstæðingar við S-Kyrrahaf
Spilla hátíða-
höldum Frakka
Sydney, París. Reuter.
KJARNORKU AND STÆ ÐINGAR í
löndum við Suður-Kyrrahaf, hyggj-
ast spilla fyrir hátíðahöldum á
svæðinu í tilefni þjóðhátíðardags
Frakka, Bastilludagsins, sem er í
dag, 14 júlí. Hyggjast þeir standa
fyrir mótmælastöðum og -göngum
á Nýja-Sjálandi, í Ástralíu, á Fiji-
eyjum og Frönsku Tahítí.
Áströlsk verkalýðsfélög hafa hót-
að ótímabundnu banni á póst- og
símasambandi við Frakkland og eitt
þeirra hefur tilkynnt um 24 stunda
bann við því að afgreiða franskar
flugvélar á Bastilludaginn. Margir
veitingastaðir og barir hyggjast
efna til mótmælaveislna og neyt-
endasamtök hafa hvatt fólk til að
sniðganga franskar vörur.
Þá hefur ræðismannsskrifstofa
Frakka í Sydney hætt við móttöku
í tilefni dagsins, þar sem óttast er
um öryggi gestanna.
Franska sendiráðið í Canberra
hyggst hins vegar halda móttöku
þrátt fyrir að ráðherrar áströlsku
stjórnarinnar hafi afþakkað boð um
að mæta.
Frakkar uggandi
Frakkar em uggandi vegna
málsins og öryggi við sendiráð og
ræðismannsskrifstofur þeirra hefur
verið hert í kjölfar tilkynningar
Jacques Chiracs í maí um að Frakk-
ar hyggðust gera kjarnorkutilraunir
við Muraoa. í síðasta mánuði var
sprengju varpað að ræðismanns-
skrifstofu þeirra í Perth í Ástralíu.
Sakar „Danna rauða“
um mótmæli
Chirac sakaði í gær Daniel Cohn-
Bendit, sem var einn af leiðtogum
stúdentauppreisnarinnar í París
1968, um að hafa staðið að mót-
mælunum gegn sér á Evrópuþing-
inu í Strassborg á þriðjudag. Cohn-
Bendit, öðra nafni „Danni rauði“
er nú þingmaður þýskra græningja
á þinginu en honum var vísað frá
Frakklandi í uppreisninni 1968.
Vaxtarhormónar leyfðir
Róm. Reuter.
FAO, Matvæla- og landbúnaðar-
stofnun Sameinuðu þjóðanna, hefur
lagt blessun sína yfir notkun vaxt-
arhormóna í búfjárrækt þrátt fyrir,
að þeir séu bannaðir innan Evrópu-
sambandsins.
Á sameiginlegum fundi FAO og
WHO, Heilbrigðisstofnunar SÞ, var
samþykkt að leyfa notkun vaxtar-
hormóna og ákveðið var hve miklar
leifar þeirra mættu vera í kjötvör-
um. Var þá stuðst við vísindalegar
niðurstöður um hættulaus mörk.
Var meðal annars bent á, að vaxtar-
hormónar væru mikið notaðir í
mörgum helstu kjötframleiðslulönd-
unum, til dæmis Bandaríkjunum og
Ástralíu.
CIA birtir fimmtíu ára gamlar leyniskýrslur um ráðningu dulmálslykla Sovétmanna
Sekt Rosenberg-hjónanna sönnuð
Washington. The Daily Telegraph.
BANDARÍSKA leyniþjónustan, CIA, hefur
aflétt leyndinni af hálfrar aldar gömlum
skjölum sem sanna sekt Juliusar og Ethel
Rosenberg, en þau vora tekin af lífí árið
1953 fyrir að selja upplýsingar um smíði
kjarnorkusprengja til Sovétmanna. Fjöl-
margir Bandaríkjamenn telja að aftökumar
og réttarhöldin yfir hjónunum hafí verið
réttarmorð, að þau hafí verið saklaus en
að óttinn við kommúnista sem var allsráð-
andi á McCarty-tímanum hafi orðið til þess
að þau voru dæmd sek.
Skjölin sem birt hafa verið eru þýðingar
á dulmáli sem njósnarar KGB í New York
og Washington sendu til Moskvu á fímmta
áratugnum. Þar kemur
fram að Julius Rosenberg
var virkur í njósnastarfí
fyrir Sovétmenn og að
eiginkona hans vissi um
njósnimar.
Það tók CIA þijú ár að
ráða dulmálslyklana en
það tókst 1946 og kom
þá í ljós hveriþg Rússar
höfðu reynt að komast
yfir bandarísk kjarnorku-
íeyndarmál. Þegar Rosen-
berg-hjónin voru dregin
leyniþjónustan ekki
yrðu lögð fram við réttar-
höldin.
í skjölunum er Julius
Rosenberg nefndur „Loft-
net“ og „Fijálslyndur" og
þar kemur fram að hann
var lykilmaðurinn í því að
virkja um 200 njósnara til
að útvega upplýsingar um
ETHEL og Julius Rosen- —
berg voru tekin af lífi fynr mlandj. (m ö 0 að hún
njosnir anð 1953. hafí verjð f^Iagi . komm_
fyrir rétt vildi únistaflokknum) og sagt er að hún „viti
leyfa að þessi skjöl um starf eiginmannsins“. Ekki hefur tekist
að leysa dulmál allra skeytaxSovétmann-
anna og því er ekki vitað um alla njósnar-
ana sem tengdust málinu.
Málið gegn Rosenberg-hjónunum byggð-
ist aðallega á framburði Davids Green-
glass, bróður Ethel Rosenberg, sem sagði
að er hann vann í kjarnorkurannsóknarstöð
i Kaliforníu, hafi mágur hans, Julius, hvatt
hann til að láta af hendi kjarnorkuleyndar-
mál, sem hann og gerði.
Robert Meerepol, sonur Rosenberg-hjón-
anna, hefur ævinlega efast um sekt þeirra.
„Ef þetta eru einu sannanirnar gegn móð-
ur minni, drápu þeir hana þeirra vegna?“
sagði hann.