Morgunblaðið - 17.09.1995, Blaðsíða 30

30 B SUNNUDAGUR 17. SEPTEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Ferð í töfraheim
HÉR mátti engn muna að illa færi.
jöklanna heillaði
mig, skrifar Fríða
Ásbjömsdóttir,
sem hér segir frá
sleðaferð yfír
Vatnajökul.
Ferð
sem
ekki
gleymist
NESTISHLÉ í rólegheitum, til að þétta hópinn.
EG VAR í þann mund að ljúka
krefjandi verkefni sem staðið
hafði yfir dag hvern í mánað-
artíma og aðeins vika í að
aðalstarf mitt sem grunnskólakenn-
ari hæfíst. Þarfnaðist hlés milli þátta,
stundar milli stríða. Þráði að komast
út úr margmenninu og veraldarþras-
inu. Fá að anda fijáls um stund. Það
var þá sem ég las frétt í Morgunblað-
inu um að Samvinnuferði -Landsýn
byðu upp á vélsleðaferð yfír Vatna-
jökul gegn vægu verði. Sleðaferð
yfir nær þveran Vatnajökul, um 95
km, hlyti að vera einstök upplifuii.
Jöklaferðir í samvinnu við Samvinnu-
ferðir Landsýn hafa skipulagt all-
margar ferðir, víxlferðir, á vélsleðum
yfir Vatnajökui.
Tveir hópar eru þá í gangi. Annar
hópurinn fer frá skála Jöklaferða,
„Jöklaseli" norður yfir Jökul svo
langt sem hægt er að komast á vél-
sleðum en hinn hópurinn, skiptihóp-
urinn, kemur gangandi frá Sigurðar-
skála upp á jökulbunguna, tekur
sleðana til baka og heldur suður af
jöklinum og lýkur ferðinni í Jöklas-
eli. Á leið yfir Jökul átti að vera
fylgdarmaður en að öðru leyti áttu
menn að vera á eigin vegum. Göngu-
ferðin upp á Jökul er áætluð um fjög-
urra stunda gangur og auðvitað á
brattann að sækja, þar sem ekki er
hægt að koma þar við vélsleðum né
öðrum farartækjum á landi.
Ferð í töfraheim jöklanna heillaði
mig. Hún átti einungis að taka tvo
daga. Fyrri dagurinn yrði þá eins
konar hvíldardagur en sá síðari,
sunnudagurinn, 20. ágúst, yrði not-
aður til göngu upp á Jökul, sleða-
ferða og heimfarar með flugi frá
Höfn þá um kvöldið. Ég hef gengið
á nokkra jökla á Islandi og þar á
meðal reynt við Hvannadalshnjúk á
Vatnajökli en þá var gengið úr þoku
og sudda upp í heiðríkju, þegar hátt
var komið á Jökulinn. Þaðan leit ég
landið hvíta og kalda, sem í sam-
spili ljóss og skugga var í senn tign-
arlegt og hrikalegt. En yfir alla list-
ina hvelfdist heiðskír himinninn, blár
eins og eilífðin eða dauðinn.
Ferðin hófst með flugi frá Reykja-
vík til Húsavíkur. Aldrei hef ég stig-
ið fæti mínum upp í jafn litla flugvél
og þessa. Ferðafélagar mínir töluðu
- um hana sem „Rörið“ í gamansömum
tón sín á milli.
Við flugum úr votviðri Reykjavík-
ur inn í sól og yl Norðurlandsins. Á
Húsavík var um 15 stiga hiti. Á flug-
vellinum beið okkar fjögurra drifa
fjallabíii með lokaða aftaníkerru fyr-
ir farangurinn
Haldið var þegar af stað sem leið
lá til Kverkfjalla, um átta klukku-
stunda akstur yfir miðhálendið með
viðkomu í Reynihlíð og á Grímsstöð-
um á Fjöllum. í hópnum okkar voru
þrettán manns. Aldursbil þátttak-
enda var sennilega frá sautján árum
til sjötugs. Allir þátttakendurnir voru
í góðum gönguskóm, hálfstífum,
nema ég sem var í reglulegum jöklas-
kóm, fullstífum, úr vatnsheldu efni
og í áberandi lit. Stærð bakpoka
samferðamanna minna bar vott um
að nóg væri af vistum með í ferð-
inni. Minn bakpoki var þó einna
minnstur, enda úthpgsað af minni
hálfu að bera sem minnst upp Jökul-
inn. Aðeins þrír álpakkar með brauð-
mat og lagaður matur í tveim öskj-
um. Fáeinar jólakökusneiðar og
þurrkaðir ávextir með appelsínubát-
um í sinnhvorri öskjunni. Þetta átti
ÍSHELLA í Kverkfjöllum.
að duga í hálfan annan sólarhring.
Viljandi sleppti ég myndavélinni og
reyndar líka kaffibrúsanum sem ég
var þó mjög tvístígandi yfir. íþrótta-
drykkur í plastbrúsa, ávaxtasafi og
kakódrykkur voru Iíka með í fartesk-
inu.
Ungur maður, únglingslegur, frá
Jöklaferðum bættist í hópinn á leið-
inni. Hann hét Þór og honum var
ætlað að vera fylgdarmaður okkar
upp á Jökul. Þór leyndi á sér. Hann
var ekki hár vexti, en vöðvastæltur
vel og það geislaði af honum lífs-
orka. „Eg er nú hér bara af tilviljun.
Varð að fylgja síðasta sleðahóp nið-
ur, því það vantaði hóp á móti. Ann-
ars vinn ég bara uppi á Jökli. Ég er
ekki brekkumaður," sagði Þór í við-
ræðum við mig. „Bara toppmaður,"
sagði ég og brosti.
Ferðin gekk greiðlega yfir Odáða-
hraun. í fjarska birtust Kverkfjöll,
fjallabálkur í norðuijaðri Vatnajök-
uls. Þau voru í senn tignarleg og
ógnvekjandi. Fjalllendi Kverkfjalla
nær langt inn undir Vatnajökul og
skartar 1920 og 1860 metra háum
tindum, sem eru með þeim hæstu á
íslandi. Þeir rísa sitt hvorum megin
Kverkfjalla en í hviift á milli þeirra
skríður Kverkjökull fram til norðurs.
Þegar nær dró gapti klofi Kverkjök-
uls við augum og hveragufan Iiðaðist
til himins, að því er virtist beint upp
úr Jöklinum. Sigurðarskáli kúrir
þarna við rætur Vatnajökuls.
Sigurðarskáli
Það var nóg pláss í skálanum.
Gátum sofið á einni eða tveim dýnum
að vild. Brátt var sest að snæðingi.
Pólskt grænmetissalat með góðu
brauði og nektarínu í lokin var minn
kostur. Fríska og te til drykkjar. ís-
léndingur borðaði með mér. í hans
skrínukosti var kjöt og kartöflur
ásamt harðfiski og smjöri. Síðar kom
í ljós að þessi maður var með besta
útbúnaðinn af okkur enda vanur
ferðamaður. Hann virtist traustur
og hógvær. Við áttum oft leið saman
í þessari ferð.
Á meðan á máltíðinni stóð varð
mér litið út um gluggann. Úfinn og
skítugur skriðjökullinn Dyngjujökull,
var óhuggulega nálægt. „Ef þú ferð
ekki að öllu með gát, þá get ég tek-
ið þig,“ fannst mér vera skilaboð
hans til mín. Hafi Grýla nokkru sinni
verið til, þá býst ég við að hún hafi
átt heima á einhveijum svona stað.
Maður fínnur mikið til smæðar sinnar
í námunda við svona sterk náttúru-
öfl. Ég hætti að horfa á jökulinn og
tók að virða fyrir mér vistleg húsa-
kynnin úr tré.
Við borðið okkar sátu tveir Frakk-
ar. Þeir höfðu hitað sér grænmetis-
pakkamat, þykkt jukk í potti. Annar
Frakkinn notaði lokið af pottinum
fyrir matardisk en hinn borðaði bara
beint upp úr pottinum með skeið.
Með réttinum sneiddu Frakkarnir
flísar af piparosti og settu út í og
borðuðu . . Frumleg og holl máltíð
að mínu mati.
Ferðí
v íshellaria
Eftir kvöldmat var ákveðið að taka
smágönguæfingu fyrir næsta dag og
skoða íshellana í Kverkfjöllum. Á
meðan ég beið eftir að allir væru
tilbúnir fór ég í kynnisferð um „pláss-
ið“, kringum Sigurðarskála.
Fyrst hitti ég fimm unglings-
stráka, sem voru að grilla sér pylsur
í kvöldmatinn. Þeir höfðu þegar ver-
ið á fjöllum í þijá daga. Höfðu með
sér skíði, snjóbretti og fleira. „Þú ert
í æðislegum skóm,“ sagði einn þeirra
við mig. „Þetta eru jöklaskór", sagði
ég til útskýringar. „Botnstykkið
verður að vera í lagi, ef maður ætlar
á jökul á mínum aldri. Sé toppstykk-
ið (hér er átt við höfuðið) líka í sæmi-
legu ástandi, þá fylgir hinn parturinn
með langleiðina, haldið þið það ekki,“
sagði ég. Strákunum fannst þetta
fyndið. Það var gaman að spjalla við
þessa hressu flallastráka. Ég hélt
ferð minni áfram framhjá tjöldum
mótorhjólamanna, riddurum veg-
anna eða kannski má segja víkingum
nútímans. Þeir virtust þreyttir og
sumir voru í óða önn að dytta að
farartækjum sínum.
Stór rúta, full af farþegum, ók í
hlað. Þarna voru Frakkar á ferð með
íslenskum fararstjórum. Fyrr én
varði var fólk upptekið við að slá upp
töldum. Heil þyrping af rauðum tjöld-
um reis þarna upp á skömmum tíma.
Loksins voru allir ferðbúnir til að
skoða íshellana. Á leiðinni þangað
þurftum við að ganga yfir glerhálan
skriðjökulinn, Kverkjokul, og niður
með honum að eyrum Kverkár og
fylgja þeim þangað sem þær hurfu
undir sjálfan jökulinn. Þarna voru
íshellarnir. Talið er að þeir nái
margra kílómetra inn undir jökulinn.
Stór ísspöng, sem náði langt út í
Kverká, kom í veg fyrir að við sæjum
mikið af þeim. Allt var þarna stórt
og tröllslegt í sniðum. Ollu áhrifa-
meiri en íshellarnir var gríðarlega
hár ísveggur eða ísstál. Efst í ís-
veggnum var stórt gat með ísmynd
af manni á gægjum niður til okkar
að því er virtist.
Þór sýndi á sér fararsnið heim á
leið. Hann hafði gengið allhratt á
leiðinni -til hellanna og ég átti fullt
í fangi með að fylgja honum og fóta
mig í gijótinu á stífum jöklaskónum.
Ég fór að segja honum frá íshellun-
um í Puerto Rico til að reyna að
hægja svolítið á honum. íshellarnir
þar eru meðal merkustu náttúru-
undra heimsins. Fyrir um 200 árum
síðan fundust þeir fyrir tilviljun, enda
eru þeir nokkur hundruð metra und-
ir yfirborði jarðar. Ég ferðaðist um
þá fyrir 10 árum síðan. Ferðin tekur
nokkrar klukkustundir. Fólki er ekið
í mjóum opnum vögnum, saman-
tengdum í lest, eftir þar til gerðum
krókastígum í landslaginu. Þar gefur
að líta grýlukerti í öllum hugsanleg-
um stærðum og gerðum í mismun-
andi birtuáhrifum eftir aðstæðum.
Einstök furðuveröld. Á sömu eyju
er líka að finna frumskóga hitabeltis-
isins. Þvílíkar andstæður. Ekki veit
ég hvort Þór trúði frásögn minni en
það var allavega mun hægara að
fylgja honum eftir á meðan á henni
stóð.
Ég svaf ekki vært í Sigurðarskála.
Kannski voru viðbrigðin of skörp frá
bæjarlífinu Við tókum daginn
snemma næsta dag. Ferðin upp á
Jökul gekk vel í fyrstu. í upphafi
ferðar var Þór beðinn um að „setja
í annan gír“. Veður var ágætt. Ef
litið var til lofts sáust þó nokkrir
dökkir skýjabakkar hanga yfir Jökl-
inum.
Það kom á óvart hvað jökullinn
var háll. Þór sagði að sökum mikiila