Morgunblaðið - 22.09.1995, Blaðsíða 10

10 FÖSTUDAGUR 22. SEPTEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
-
FRÉTTIR
Starfskjör þingmanna á Norðurlöndum
Laun lægst á Islandi en
starfsgreiðslur hæstar
Kjör þingmanna á Norðurlöndunum
Laun Kostnaðargreiðslur: Lágmark Hámark
ísland 195.000 Danmörk 332.000 Noregur 247.000 Svíþjóð 244.000 Finnland 235.000 64.000 145.200 1 Ferðir, simi, póstur, tæki 34.340 99.370 *' Ferðir, slmi 52.817 104.933 2 Ferðir, simi, póstur, tæki, húsn. 55.350 99.650 4 Ferðir, sími, póstur, tæki, Itúsn. 78.000 133.500 3 Ferðir, sími, læki
‘1) Skattfrjálst *2) Skatttrjálst að hluta "3) 80% skatttrjálst ’4) Skattskylt
Starfskjör þingmanna á hinum Norðurlönd-
unum hafa blandast inn í umræðuna um
réttmæti launa- og starfskostnaðarhækkun-
ar íslenskra þingmanna. Samkvæmt athug-
un Guðmundar Sv. Hermannssonar fá
íslenskir þingmenn lægstu grunnlaunin en
hæstu starfskostnaðargreiðslumar.
LAUNAKERFI þingmanna
virðist byggt upp á svip-
aðan hátt á öllum Norð-
urlöndunum. Þingmenn fá
föst grunnlaun og starfskostnaðar-
greiðslur að auki sem fara hækk-
andi eftir því hvað þingmenn búa
langt frá þingstaðnum. Hins vegar
eru upphæðirnar mismunandi, sam-
kvæmt upplýsingum sem Morgun-
blaðið hefur aflað sér hjá þjóðþing-
um landanna. Þá eru skattareglur
einnig ólíkar og víða eru kostnaðar-
greiðslur skattlagðar.
Hér á eftir fer yfirlit yfir starfs-
kjör þingmanna á Norðurlöndunum
fimm. Upphæðunum hefur verið
breytt í íslenskar krónur miðað við
gengisskráningu en ekki er tekið
tillit til mismunandi verðlags eða
skattalaga í löndunum. Hlunnindi,
t.d. vegna húsnæðis, eru ekki reikn-
uð sérstaklega út. Samkvæmt þessu
eru grunnlaun þingmanna lægst á
íslandi en starfstengdar greiðslur
geta á móti orðið hæstar hér.
Alþingi íslendinga
Þingmenn fá 195 þúsund krónur
í þingfararkaup samkvæmt ákvörð-
un Kjaradóms. Forseti Alþingis fær
ráðherralaun, 350 þúsund krónur.
Varaforsetar fá 15% álag á þingfar-
arkaup og formenn þingnefnda og
þingflokka einnig.
Samkvæmt reglum forsætis-
nefndar Alþingis fá alþingismenn
fyrir kjördæmi utan Reykjavíkur og
Reykjaness greiddan dvalarkostnað,
53 þúsund krónur á mánuði, og 40%
álag að auki, eða 21 þúsund krón-
ur, ef þingmaður heldur tvö heimili.
Þingmenn utan Reykjavíkur fá
greiddar 31 þúsund krónur í ferða-
kostnað mánaðarlega og Reykjavik-
urþingmenn fá 24 þúsund krónur.
Þá eiga þingmenn rétt á 40 þúsund
króna starfskostnaðargreiðslu á
mánuði. Allar þessar greiðslur eru
skattfijálsar.
Til viðbótar fá þingmenn síma,
farsíma, tölvur og dagblöð sér að
kostnaðarlausu. Þá fá þeir einnig
greiddan annan ferðakostnað sem
þeir kunna að hafa vegna starfs
síns.
Riksdagen í Svíþjóð
Sænskir þingmenn fá 26.500
sænskar krónur í mánaðarlaun eða
um 244 þúsund íslenskar krónur.
Upphæð launanna er ákveðin af
þingnefnd.
Forseti þingsins fær 65 þúsund
krónur (604.500 ISK) í mánaðar-
laun eða það sama og forsætisráð-
herrann. Varaforsetar fá 12% álag
á þingfararkaupið.
Þá fá formenn þingnefnda 8%
DÖNSK gluggaverksmiðja hefur
sent skógarverðinum í Hallorms-
staðaskógi fyrirspum um hvort
hann geti útvegað 800 rúmmetra
af lerki og ef hann geti ekki útveg-
að lerkið fljótlega hvenær hægt
verði að útvega það.
Náttúrulega fúavarinn viður
Þór Þorfinnsson, skógarvörður,
sagði að fátt hefði verið um svör
hjá sér að öðru leyti en því að lerk-
ið væri ekki til enda væri ekki langt
um liðið frá því farið hefði verið
að rækta lerki og annaði afrakstur-
inn ekki eftirspurn innanlands.
Hann sagði að lerki væri ekki
álag á þingfararkaup og varafor-
menn 4% álag.
Þingmenn sem búa í a.m.k. 50
kílómetra fjarlægð frá þinghúsinu
eiga rétt á dvalarstyrk á meðan þing
situr. Þessi styrkur nemur nú 238
krónum á dag eða 7.140 krónum á
mánuði (66.400 ISK) en þingið situr
í átta mánuði á ári, þannig að á
ársgrundvelli nemur mánaðar-
greiðslan um 44.300 ISK. Upphæð
styrksins er endurskoðuð árlega
með hliðsjón af neysluvísitölu.
Þetta eru skattskyldar greiðslur
en þingmenn eiga á móti rétt á
skattafrádrætti fyrir þá sólarhringa
sem þeir verða að dvelja fjarri heim-
ili sínu. Þessi frádráttur nemur 180
krónum fyrstu 90 dagana á ári en
síðan 126 krónum á dag.
Þá eiga þingmenn rétt á starfs-
kostnaðargreiðslum. Þessar greiðsl-
ur eiga að ná yfir kostnað vegna
sérfræðiaðstoðar, tækjakaupa,
skoðunarferða og fleira. Upphæðin
er nú 5.951 króna á mánuði (55.350
ISK) og er skattskyld en heimilt er
að draga kostnað frá. Að auki fá
þingmenn að hringja úr þinghúsinu
á kostnað þingsins, og senda póst
þaðan sér að kostnaðarlausu, og
þeir fá tölvur til afnota bæði í þing-
húsinu og heima hjá sér.
Þingmenn geta einnig fengið af-
not af íbúðum í eigu þingsins gegn
vægri leigu. Loks fá þingmenn að
ræktað á hinum Norðurlöndunum
því iðnaður væri ekki byggður upp
fyrir tegundina. Lerki hefði hins
vegar þann eiginleika fram yfir
margar aðrar tegundir að það væri
fúavarið af náttúrunnar hendi,
þyldu veðrun og vatn, og hentaði
því mjög vel utan dyra. Nú þegar
mikið væri rætt um vistvænar af-
urðir spillti ekki að óþarfi væri að
bera eiturefni á viðinn til að veija
hann. Tré hafa verið gróðursett í
um 500 hektara af landi á Héraði
á hveiju ári frá árinu 1990. Bænd-
ur gróðursetja um 90% og er uppi-
staðan í því lerki. Lerki er einnig
gróðursett á Norðurlandi.
ferðast ókeypis með ríkisjárnbraut-
um og áætlunarbifreiðum. Þeir fá
einnig að ferðast ókeypis í innan-
landsflugi ef þeir ferðast á vegum
þingsins.
Folketinget
í Danmörku
I Danmörku fá allir þingmenn
28.813 danskar krónur á mánuði
sem endurgreiðslu fyrir þá þjónustu
sem þeir veita aimenningi. Það svar-
ar til 332 þúsund íslenskra króna.
Greiðslan er miðuð við 49. launa-
flokk ríkisstarfsmanna í Danmörku
og endurskoðuð tvisvar á ári miðað
við framfærsluvísitölu.
Allir þingmenn fá þar að auki
skattfijálsar kostnaðargreiðslur
meðan Folketinget situr, eða í um
8 mánuði á ári. Þessar greiðslur eru
misháar eftir því hvar þingmenn
búa. Þeir sem búa innan við 45 km
frá aðaljárnbrautarstöð Kaup-
mannahafnar fá mánaðarlega 2.986
danskar krónur (34.340 ISK). Þing-
menn annarstaðar af Sjálandi fá
4.040 danskar krónur (46.500 ISK).
Þingmenn sem búa utan Sjálands
fá 7.493 krónur (86.170 ISK) og
þingmenn Grænlands og Færeyja
fá 8.641 krónu á mánuði (99.370
ISK).
Þingmenn verða að ráða sér
einkaritara og aðstoðarmenn sjálfir
en þingið greiðir hins vegar fyrir
þá þjónustu og er miðað við 9.500
króna (109.250) mánaðarlega upp-
hæð í því sambandi. En á hinum
Norðurlöndunum láta þingin yfir-
Ieitt slíka þjónustu í té.
Þingmenn fá ekki ókeypis tölvur
en geta leigt þær af þinginu. Þá fá
þeir ekki greiddan símakostnað sér-
taklega en geta hringt á kostnað
þingsins á skrifstofum sínum. Þá
fá þeir ekki greiddar dagblaðaá-
skriftir, samkvæmt upplýsingum frá
Folketinget. Hins vegar geta þeir
ferðast ókeypis innanlands, bæði
með flugvélum og lestum.
Forsetar þingsins geta fengið til
ókeypis afnota íbúðir í eigu þingsins
og greiða þá hlunnindaskatt.
Stortinget í Noregi
Norskir þingmenn fá 24.216
norskar krónur á mánuði í laun eða
sem svarar til 247 þúsund íslenskra
króna og miðast við 47. launaflokk
ríkisstarfsmanna.
Forseti Stórþingsins fær að auki
6.024 krónur á mánuði (61.450 ISK)
og varaforseti fær 4.016 krónur
(40.960 ISK).
Þá fá allir þingmenn starfskostn-
aðargreiðslur meðan þingið situr,
eða í 265 daga á ári. Þingmenn
búsettir í Ósló eða í innan við 40
km íjarlægð frá þinghúsinu fá 170
krónur á dag, alls 40.050 krónur á
ári (400.850 ISK), sem svarar til
34.042 ISK á mánuði að jafnaði.
Þingmenn sem búa í meira en
40 km ijarlægð frá þinghúsinu fá
382 krónur á dag, alls 101.363
krónur á ári (1.033.900 ISK) eða
sem svarar til 86.158 ISK að jafn-
aði á mánuði. Þessar greiðslur eru
skattlagðar eins og önnur laun.
Þingmenn fá fasta skattfijálsa
greiðslu, sem svarar til 1.386 króna
(14.125 ISK) á mánuði til að mæta
útgjöldum vegna tímarita, nám-
skeiða, leigubíla og hótelgistinga.
Þá fá þeir einnig fasta skattfijálsa
greiðslu, sem svarar til 455 króna
(4.650 ISK) á mánuði til að greiða
dagblaðaáskriftir.
Þingið greiðir að auki kostnað við
skrifstofuhald þingmanna, síma-
kostnað og póstburðargjöld auk
hluta af einkasímareikningum. Þá
geta þingmenn einnig fengið tölvur
og faxtæki til afnota heima.
Norskir þingmenn geta ferðast
ókeypis innan Noregs með járn-
brautum, flugvélum, bátum og öðr-
um farartækjum sem norsk.ríkisfyr-
irtæki reka. Þingið greiðir ferða-
kostnað þingmanna frá heimili að
þinghúsi við upphaf og lok hvers
þings, en daglegur ferðakostnaður
er ekki greiddur.
Stórþingið hefur yfir að ráða um
140 íbúðum í Ósló sem þingmenn
utan af landi fá til umráða gegn
lágri leigu.
Riksdagen í Finnlandi
Finnska þingið ákveður sjálft
launakjör þingmanna. Grunnlaun
þingmanna eru nú 15.805 mörk á
mánuði eða um 237 þúsund íslensk-
ar krónur. Launin fara síðan stig-
hækkandi eftir staifsaldri og ná
hæst 20.184 mörkum (302.800 ISK)
eftir 18 ára þingmennsku.
Þingforsetar fá að auki skatt-
frjálsa mánaðargreiðslu, 4.000
mörk (60.000 ISK) til að mæta út-
gjöldum.
Þá fá þingmenn starfskostnað-
argreiðslur, sem eru misháar eftir
því hvar þeir búa. Eru 80% af upp-
hæðinni skattfijáls en af 20% þurfa
þingmenn að greiða skatt.
Þingmenn frá Helsinki og ná-
grenni fá 33% af grunnlaunum í
starfskostnað, eða 5.200 mörk
(78.000 ISK). Þar af eru 4.200
mörk skattfijáls.
Þingmenn í Uusimaa-kjördæmi,
sem búa meira en 30 km frá Hels-
inki, fá 45% af grunnlaunum í
starfskostnað, eða 7.100 mark
(106.500 ISK). Þingmenn sem búa
annarstaðar í Finnlandi fá 56% af
grunnlaunum í starfskostnað, eða
8.900 mörk (133.500 ISK) á mán-
uði. Þar af eru 7.100 mörk skatt-
fijáls.
Þingmenn njóta ekki húsnæðis-
fríðinda heldur verða að útvega sér
sjálfir húsnæði í Helsinki. Þeir geta
hins vegar ferðast ókeypis innan-
lands á kostnað þingsins og fá frí-
miða í járnbrautir. Þá fá þeir einnig
fríkort í leigubíla og geta ferðast
ótakmarkað með þeim.
Þingið greiðir fyrir skrifstofuað-
stöðu þingmanna, bæði í þinghúsinu
og á heimilum þeirra, hluta af síma-
kostnaði og lætur þingmönnum í té
farsíma og greiðir fastagjald en
ekki fyrir umframsamtöi.
Hallormsstaðaskógur
Falast eftir lerki
Söfnun Hjálpar-
starfs aðventista
Vilja sam-
starf við
sljómvöld
UM NÆSTU mánaðamót hefst
söfnun Hjálparstarfs aðventista á
suðvesturhorninu og stendur til 15.
október, en söfnunin hófst annars
staðar á landinu í ágúst. John Art-
hur, framkvæmdastjóri Norður-
Evrópudeildar ADRA, Þróunar- og
hjálparstofnunar aðventista, heim-
sótti ísland fyrir skömmu til að
kynna alþjóðlega starfsemi stofnun-
arinnar hér á landi.
John Arthur átti ásamt fulltrúum
Hjálparstarfs aðventista á íslandi
fund með Hilmari Þór Hilmarssyni,
framkvæmda-
stjóra Þróun-
arsamvinnu-
stofnunar Is-
lands, til að ræða
hugsanlegt sam-
starf. í samtali
við Morgunblað-
ið kveðst Arthur
gera sér vonir
um samstarf við
íslenska ríkið um þróunar- og hjálp-
arstarf í löndum á borð við Mosam-
bík og Namibíu, en þær hugmyndir
verði ræddar betur síðar.
„Við fáum 5 milljóna dala stuðn-
ing frá dönskum stjórnvöldum á
hverju ári til hjálparstarfs af ýmsu
tagi, það stærsta er kannski að
reisa 30 skóla í Uganda, og fjár-
munir þeir sem við fáum frá Sví-
þjóð dreifast til 30 landa,“ segir
hann.
13 milljarðar í aðstoð
ADRA er fimmta stærsta hjálp-
arstofnun heims, að sögn Arthurs,
og stendur fyrir verkefnum í 139
löndum. í fyrra miðlaði stofnunin,
sem er sá hluti kirkju sjöunda dags
aðventista sem snýr að mannúðar-
málum, aðstoð fyrir um 200 milljón-
ir dollara eða um 13 milljarða ís-
ienskra króna.
„Við þiggjum fjárstuðning frá
ríkisstjórnum landa á borð við Sví-
þjóð, Danmörku, Kanada, Japan og
ESB, félagasamtökum og einstakl-
ingum og dreifum fjármunum og
hjálpargögnum til bágstaddra, óháð
þjóðerni eða kynþætti þeirra, stjórn-
málaskoðunum eða trúarbrögðum.
Hvar þar sem neyð er að finna reyn-
um við að leggja af mörkum. Það
starf er margþætt, og t.d. vinnum
við að því að gera íbúa margra
Afríkuríkja meðvitaða um hættuna
af alnæmi með útgáfu bæklinga og
uppsetningu leikþátta sem hafa iað-
að að allt að 8.000 manns.
Við höfum grafið brunna í Pak-
istan, staðið fyrir fullorðinskennslu
í Afríku, aðstoðað fórnarlömb
fjöldamorðanna í Rúanda með
byggingu sjúkraskýla og barna-
heimila, dreift matarpökkum og
bréfum í ríkjum fyrrum Júgóslavíu
og byggt skóla og sjúkraskýli í
Albaníu.
Undanfarin þijú og hálft ár hef
ég ferðast 23 sinnum til Albaníu,
en ADRA var fyrsta hjálparstofn-
unin sem fékk að stíga fæti inn í
landið eftir að það opnaði dyr sínar
útlendingum í apríl 1991. Hjálpar-
starf okkar þar nemur um þremur
milljónum dala og hafa stjórnvöld
gefið okkur jarðarskika til að vinna
að þróunarstarfi með langtíma-
markmiðum," segir Arthur.
Arthur segir að söfnunin hérlend-
is felist í að gengið verði í hús og
almenningur beðinn um aðstoð.
Afraksturinn renni m.a. til Súdan,
þar sem hefur geisað borgarastyij-
öld í sjö ár, en ADRA hyggst byggja
barnaskóla þar í landi og boða áð-
gerðir gegn alnæmi, til Pakistan
þar sem stofnunin hefur ýmis verk-
efni í burðarliðnum og til áður-
nefndra verkefna í Albaníu.
John Arthur
'
!
í
I
i
I
\
\
}
>
t
!