Morgunblaðið - 28.09.1995, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 28. SEPTEMBER 1995 27
Aðgerðir á börnum með meðfædda hjartagalla á Háskólasjúkrahúsinu í Lundi
A gjörgæsludeild
SÆNSKA dagblaðið Dagens Nyheter fjallar um aðgerðir vegna meðfæddra hjartagalla í börnum og vekur athygli á árangri Háskólasjúkra-
hússins í Lundi í opnugrein 3. september. Átta mánaða stúlkubarni, Tiffany Gustafsson, er fylgt eftir í aðgerð og eftirmeðferð. Hér er hún
á gjörgæsludeild stuttu eftir aðgerðina.
Dánarhlutfall 1,2% innan 30
daga frá aðgerð eða á sjúkrahúsi
Svíar eru famir að sjá árangur af átaki í
. aðgerðum á bömum með meðfædda hjarta-
galla. Bestur árangur hefur náðst á Háskóla-
sjúkrahúsinu í Lundi. Anna G. Ólafsdóttir
ræddi af því tilefni við Gylfa Óskarsson, bama-
lækni og sérfræðing í hjartasjúkdómum bama,
og Hróðmar Heigason sérfræðing í hjartasjúk-
dómumbama.
íúsbréfalán til 40 ára
ir, enda hafi þær verið til umræðu
áður. Félagsmálaráðherra hefði lýst
því yfir að greiðslubyrði láns til 40
ára myndi minnka um nálægt 19%
miðað við núverandi reglur um lán
til 25 ára. Þetta gæti skipt máli
fyrir einhvetja, en hann teldi þó að
þessi breyting skipti ekki sköpum.
Gætu náð greiðslumati
„Þetta getur hins vegar leitt til
þess að þeir sem ekki ná fullu
greiðslumati miðað við 25 ára end-
urgreiðslutíma nái því þegar lánið
er lengt til 40 ára. Svo geta verið
þeir sem vilja borga lánin niður á
skemmri tírtia og borga færri krónur
en fleiri til baka, þannig að ég tel
að það sé af hinu góða að láta menn
hafa frjálst val um þetta, en ég held
að þessi breyting skipti ekki sköp-
um,“ sagði Jón ennfremur.
Hann benti á að ekki væri vitað
hvert markaðsgengi húsbréfa með
lengri lánstíma yrði og því væri hann
alls ekkert viss um að þegar upp
væri staðið yrði greiðslubyrðin af
lengri lánunum 19% léttari. Ef bréf
með ólíkum lánstíma fengju ekki
sama vægi á markaðnum myndi nið-
urstaðan endurspeglast í hærra verði
eigna sem greiddar væru með hús-
bréfum til lengri tíma. „Þetta gæti
skapað ákveðið öngþveiti á markaðn-
um og þetta getur leitt til þess að
alit verð verður fært niður til stað-
greiðsluverðs. Að auki krefst þetta
auðvitað miklu meiri vinnu hjá þeim
sem koma að þessum viðskiptum en
nú er. Það segir sig sjálft,“ sagði Jón
einnig.
Ársgreiðslan breytist
ekki mjög mikið
Yngvi Örn Kristinsson, fram-
kvæmdastjóri peningamálasviðs
Seðlabankans, telur einnig að mis-
munandi lánstími húsbréfa muni
hvetja til þess að tilboð verði í meira
mæli reiknuð til núvirðis. Greiðslu-
byrðin muni hins vegar ekki breyt-
ast mjög mikið við það að lengja
lánstímann úr 25 árum í 40 ár. „Áf
hverri milljón þarf nú að greiða
71.700 á ári en á 40 ára láni nemur
greiðslan 59.000. Það munar aðeins
um 13 þúsund krónum á ári eða 39
þúsund krónum af meðalláni áður
en tekið er tillit til vaxtabóta. Þá
þarf lántakandi að greiða lánið 15
árum lengur.“
Hann bendir á að búast megi við
því að væntanlegir lántakar í hús-
bréfakerfinu þurfi að vega og meta
þetta tvennt. „Jafnframt þarf að
hafa í huga að lengri húsbréf munu
sæta meiri afföllum vegna lengri
lánstíma, jafnvel þó ávöxtun þeirra
á markaðnum verði sú sama. Uppboð
á 20 ára spariskírteinum ríkissjóðs
sem fram fóru í dag [í gær] bendir
til þess að ávöxtunarkrafa 10 og 20
ára bréfa sé mjög svipuð og gæti það
verið vísbending um að ávöxtun 25
og 40 ára húsbréfa verði svipuð. Ef
það gengur eftir yrðu afföll 40 ára
bréfanna um 4% meiri en 25 ára
bréfanna. Búast má við að sá munur
komi fram í verðlagningu fasteigna
þannig að fasteignir keyptar með 40
ára húsbréfum verði þeim mun dýr-
ari. Þetta tvennt þ.e. lengri afborgan-
ir lána og hugsanlega hærra kaup-
verð þurfa kaupendur að meta á
móti lækkun greiðslubyrðar."
Ávöxtunarkrafa 40 ára bréfa
gæti lækkað
Bjarni Ármannsson, forstöðumað-
ur hjá Kaupþingi, er hins vegar þeirr-
ar skoðunar að ávöxtunarkrafa 20
ára bréfa eigi eftir að lækka gagn-
vart 10 ára bréfunum. „Það byggir
á því að þegar litið er til tveggja
áratuga séu tæplega 6% raunvextir
háir vextir,“ sagði Bjarni.
Hann bendir á að niðurstaða í
nýlegu útboði á verðtryggðum spari-
skírteinum í Svíþjóð hafi orðið sú að
20 ára skírteini seldust á 4,98%
ávöxtunarkröfu en 10 ára bréfin á
5,48% ávöxtunarkröfu. Yrði slíkt
raunin hér á landi yrðu afföllin um
2 prósentustigum lægri á 40 ára
bréfum en 25 ára bréfum. Bjarni
telur þó ólíklegt að svo mikill munur
verði á ávöxtunarkröfu til 20 ára
skírteina annars vegar og 40 ára
skírteina hins vegar.
HÁSKÓLASJÚKRAHÚSIÐ í
Lundi hefur vakið athygli
fyrir frábæran árangur við
aðgerðir á meðfæddum
hjartagöllum í börnum. Gylfi Óskars-
son, barnalæknir og sérfræðingur í
hjartasjúkdómum barna við sjúkra-
húsið, segir að dánarhlutfall 30 dög-
um eftir aðgerð eða meðan á sjúkra-
húsdvöl stendur hafi verið um 1,2% á
árinu 1993 og fyrri hluta síðasta árs.
Dánarhlutfall í Gautaborg var 5,7%
og í Uppsala 5,3% á sama tíma.
Gylfi segir að svipað hlutfall
barna, 0,8 til 1 af 100, fæðist með
meðfæddan hjartagalla um allan
heim. Oftast greinist hjartagallinn
fljótlega eftir fæðingu og yfirleitt
hafi hann verið greindur fyrir 3 ára
aldur. Helstu einkenni eru óeðlileg
hljóð í hjarta, blátt litaraft, öndunar-
erfiðleikar og lítil þyngdaraukning.
Gylfi segir að lengi vel hafi lítið
verið hægt að gera fyrir börnin. Þau
hafi dáið eða orðið fyrir erfiðleikum
síðar á ævinni. Nú til dags þurfi t.d.
að framkvæma hjartaígræðslu á hópi
fullorðinna vegna meðfædds hjarta-
galla.
„Ekki eru mörg ár liðin frá því
mikill tími barnalækna fór í að sinna
fjölskyldum eftir barnsmissi vegna
hjartagalla. Stórstígar framfarir hafa
hins vegar orðið frá því fyrir 10 til
15 árum. Starfíð er gefandi og ekki
síst þegar vel gengur. Þó er alltaf
jafn sárt að missa barn og því miður
verðum við enn fyrir því,“ segir Gylfí
og tekur fram að gleðilegt hafi verið
að afsanna hrakspár um að árangri
sjúkrahússins myndi hraka með fjölg-
un sjúklinga.
Aðgerðastöðum fækkað
Fyrir nokkrum árum framkvæmdu
6 sjúkrahús aðgerðir vegna hjarta-
galla í börnum í Svíþjóð. Nú hefur
aðgerðarstöðum verið fækkað niður
i þrjá enda var árangur aðgerðanna
afar misjafn. Dæmi má nefna að
dánarhlutfall var á ákveðnu tímabili
komið upp í 30% á Karolinska sjúkra-
húsinu í Stokkhólmi áður en hætt
var að framkvæma aðgerðirnar um
áramótin 1993 og 1994.
Nú fara flestar aðgerðirnar fram
í Lundi. Gylfi nefnir í því sambandi
að 60% sænskra barna með með-
fædda hjartagalla gangist undir að-
gerð á spítalanum og þjónustusvæði
hans nái frá Suður-Svíþjóð langt
norður í land. Þó ekki væri algengt
að erlend börn gengjust undir aðgerð
í Lundi væru á því undantekningar.
Nokkur börn frá fyrrum A-Evr-
ópu, með tengsl við Svíþjóð, hefðu
verið skorin upp á sjúkrahúsinu og
reynt væri að hjálpa börnum frá
Eystrasaltslöndunum. Enn væru
dæmi um að efnt væri til safnana
til að gera fjölskyldum frá öðrum
löndum kleift að fara með börnin sín
í aðgerðir og hefði t.d. stúlka frá
Úkraínu farið í aðgerð á spítalanum
ekki alls fyrir löngu.
Gylfí sagði að tvær aðgerðir, sem
oft tækju 3 til 4 klukkutíma, væru
að jafnaði gerðar á spítalanum á
hveijum degi og væri farið að gera
yfír 450 aðgerðir á hveiju ári. Að-
gerðafjöldi væri því með því mesta á
einstökum sjúkrahúsum í Evrópu og
nálægt því mesta i Bandaríkjunum.
Eftir einföldustu aðgerðimar dveljast
börnin eina viku á sjúkrahúsinu. Al-
gengur legutími er tvær til þijár vik-
ur og getur farið upp í fjórar vikur.
t
Þakkað frábæru starfsfólki
Þegar spurst var fyrir um hveiju
góður árangur væri þakkaður tók
Gylfi fram að engin keðja væri sterk-
ari en veikasti hlekkur hennar og
góðan árangur mætti fýrst og fremst
þakka frábæru starfsfólki og því
hversu náin samvinna væri á milli
hópa.
„Við barnalæknarnir sem vinnum
að greiningunni emm í góðu sam-
bandi við skurðlæknana og röntgen-
læknana og gjörgæsluliðið, sem tek-
ur við börnunum eftir aðgerðina, er
mjög framarlega á sínu sviði. Ekki
má heldur gleyma því að sérhæfing-
in er svo mikil að ekkert af starfs-
fólkinu gerir eitthvað annað en
þetta,“ segir Gylfí.
Gylfi lauk læknanámi frá HÍ árið
1987 og starfaði við Landakotsspít-
ala og Landspítalann þar til hann
hóf sérnám í Lundi árið 1990. Hann
hefur eingöngu starfað við lækningu
á meðfæddum hjartagalla í börnum
siðustu þijú ár.
Flestar aðgerðirnar erlendis í London
Síst lakari árangur en í Svíþjóð
ÍSLENSK börn með meðfæddan hjartagalla
eru ýmist skorin upp hér á landi eða send í
uppskurð erlendis. Hróðmar Helgason, sér-
fræðingur í hjartasjúkdómum barna, segir að
í hverju tilviki sé metið hvert best sé að senda
barnið. Hins vegar séu flestar aðgerðir erlend-
is gerðar við virt sjúkrahús í London og hafi
árangurinn síst verið lakari en í Svíþjóð.
Hróðmar sagði að árlega þyrfti að skera 20
til 30 íslensk börn upp vegna meðfædds hjarta-
galla og væri ein af hverjum fjórum aðgerðum
gerð hér á landi. Reynslan af aðgerðunum
væri mjög góð og æskilegt væri að meira fjár-
magn fengist tilað hægt væri að framkvæma
tvær af hverjum þremur aðgerðum hér, þ.e.
aðrar aðgerðir en þær allra flóknustu.
Hann sagði að í hverju tilviki væri metið
hvert best væri að senda barn í aðgerð. Sjúkra-
húsið hefði hins vegar verið í nánu samstarfi
við virt sjúkrahús í London í fjöldamörg ár
og væru flestar aðgerðirnar vegna hjartagalla
framkvæmdar þar. Sjúkraliúsið hefði verið
leiðandi í slikum aðgerðum í yfir 30 ár og
hefðu íslendingar notið góðs af þeirri reynslu.
Erfitt að nefna tölur
Hróðmar sagði að átak Svía í aðgerðum
vegna hjartagalla væri afar virðingarvert en
varaði við að nefndar væru tölur í sambandi
við árangur. Hjartagallar væru afar mismun-
andi. Sumir væru svo einfaldir að algjör und-
antekning væri að sjúklingar dæju vegna
þeirra. Aðrir væru flóknari og erfiðari við-
fangs. Fæst sjúkrahús vísuðu sjúklingum ann-
að en erfitt væri að hafa heildaryfirlit yfir
hvaða sjúklingum væri vísað til einstakra
sjúkrahúsa.
Þó Hróðmar hrósaði árangrinum í London
sagði hann að sífellt væri hugað að því hvort
ástæða væri til að skoða aðra möguleika og
þyrfti í því sambandi að líta til árangurs og
kostnaðar. Hann gat þess að í um ársgamalli
könnun hefði komið í ljós að kostnaður vegna
aðgerða væri um 30% meiri í Svíþjóð en Eng-
landi.