Morgunblaðið - 24.10.1995, Blaðsíða 8

8 ÞRIÐJUDAGUR 24. OKTÓBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Margrét sigraði
með 53,5% atkvæða
' . i i i i ' » I I I I M i
Gömlu vinstri vopnin standa enn fyrir sínu . . .

Morgunblaðið/Sverrir
A FRAMHLIÐ 2.000 króna seðilsins er andlitsmynd listmálarans
Jóhannesar S. Kjarval (1885-1972).
Seðlabanki íslands
2.000 kr. seðill
og 100 kr. mynt
í næsta mánuði
Menntamálaráð-
herra um framlög
til Eurimages
Ekki tekið
fram fyrir
hendur Kvik-
myndasjóðs
BJÖRN Bjarnason menntamálaráð-
herra segist ekki geta svarað þeirri
spurningu hvort möguleikar séu á
auknu framlagi íslands í evrópska
kvikmyndasjóðinn Eurimages.
Eins og greint var frá í Morgun-
blaðinu á fimmtudag telur stjómar-
formaður sjóðsins brýnt að framlög
íslands hækki, og þá ekki síst með
tilliti til þess hve rausnarlega styrki
íslenskar kvikmyndir hafa fengið úr
sjóðnum. Framlög Íslands í sjóðinn
nema tæpum 20 milljónum króna frá
upphafí, en á sama tíma hafa íslensk-
ar kvikmyndir fengið um 260 milljón-
ir króna í styrki.
Kvikmyndasjóður ákveður fram-
lög til Eurimages af fjárveitingu rík-
issjóðs, og sagðist menntamálaráð-
herra ekki ætla að grípa fram fyrir
hendurnar á Kvikmyndasjóði í þessu
máli. „Til hvers erum við með stjórn-
ir í sjóðum og stofnanir sem eiga
að taka ákvarðanir um svona hluti?“
sagði hann.
Ekki fengið skýrslu um málið
Samkvæmt fjárlagafrumvarpinu
fær Kvikmyndasjóður 92,3 milljónir
króna til ráðstöfunar á næsta ári,
en það er 7,7 milljóna króna skerðing
milli ára, og segir Bryndís Schram,
framkvaémdastjóri Kvikmyndasjóðs,
að þetta þýði að íslendingar geti
ekki hækkað framlag sitt í sjóði á
borð við Eurimages.
Aðspurður hvort hann teldi það
ekki miður ef dregið yrði úr framlög-
um Eurimages til íslenskra kvik-
mynda, sagði menntamálaráðherra:
„Ég á eftir að kynna mér málið
betur áður en ég tjái mig um það
opinberlega. Ég hef ekki fengið
skýrslu frá fulltrúa ráðuneytisins í
sjóðsstjórninni um málið, þannig að
ég ætla nú að bíða eftir að kynna
mér þetta betur áður en ég fer að
tjá mig um það. Þannig að ég ætla
ekki að gera það á þessu stigi.“
SEÐLABANKINN gefur út og
setur í umferð tvö þúsund króna
peningaseðil og eitt hundrað króna
mynt 9. nóvember nk.
Tvö þúsund króna seðillinn er
150 X 70 mm að stærð. Aðallitur
framhliðar seðilsins er brúnn. Á
framhliðinni verður andlitsmynd
listmálarans Jóhannesar S. Kjarv-
als og stílfærður hluti málverks
hans Úti og inni. Öryggisþráður
verður um þveran seðilinn og
blindramerki opinn þríhymingur.
Upphleypt prentun er á letri,
blindramerki og andlitsmynd
Kjarvals, og lýsist áritun banka-
stjóra og númer seðilsins undir
útíjólubláu ljósi.
Á bakhlið eru aðallitir blár og
rauðgulur. Aðalmyndefnið er mál-
verk Kjarvals Flugþrá (Leda og
svanurinn) og á spássíu teikning
Kjarvals Kona og blóm á bláum
fleti. Palletta málarans er felld
ofan í myndina og birtist þegar
seðlinum er hallað móti ljósi.
Verðmeiri mynt
Hundrað krónu myntin er 25,5
mm í þvermál, 2,25 mm að þykkt
og vegur 8,5 g. Hún er slegin úr
Á FRAMHLIÐ myntarinnar er
landvættamynd, eins og á gild-
andi 50 kr. mynt, og á bakhlið
er mynd af hrognkelsi.
gulleitri málmblöndu (kopar 70%,
zink 24,5% og nikkel 5,5%). Rönd
er riffluð og slétt á víxl. Á fram-
hlið er landvættamynd, eins og á
gildandi 50 kr. mynt, verðgildi
myntarinnar í bókstöfum, nafnið
ísland og ártal. Á bakhlið er mynd
af hrognkelsi og verðgildi myntar-
innar í tölustöfum.
Foreldrafélög langveikra barna sameinast
Engin lög tryggja
grundvallarréttindi
Þorsteinn Olafsson
AÐDRAGANDINN að
því að Umhyggja
færir út kvíamar er
sá að stjórn félagsins færði
það í rhál við forsvarsmenn
nokkurra foreldrafélaga,
þ.m.t. hjá Styrk'tarfélagi
krabbameinssjúkra bama,
að trúlega mætti ná meiri
árangri í sameiginlegum
baráttumálum með auknum
samtakamætti. Vinna við
útfærslu ýmissa hugmynda
hófst þegar í nefnd og 10.
október síðastliðinn var
haldinn aukaaðalfundur
Umhyggju, ný lög samþykkt
og ný stjórn skipuð.
Hvað eru langveik böm á
ísiandi mörg og hver verða
helsth markmið nýrrar Um-
hyggju?
„Það er erfitt að átta sig
á því hvað langveik börn em mörg,
en foreldrahóparnir sem vitað er
um í landinu eru um 20 talsins
og sumir fjölmennir. Auk þess er
margt fólk utan við þessa hefð-
bundnu hópa vegna þess hve sjúk-
dómar barna þeirra eru fátíðir.
Það þarf að ná utan um alla þessa
hópa, ná eflingu með uppbygg-
ingu félagsins þannig að allir hóp-
arnir og einstaka fjölskyldur lang-
veikra barna eigi sér málsvara í
Umhyggju. Það er í sjálfu sér eitt
af meginmarkmiðum Umhyggju.
En markmiðin eru fleiri og þau
höfum við afmarkað í stórum
dráttum með skipan fimm nefnda
sem hver um sig hefur sér mark-
mið og störf þessara nefnda verð-
ur beinagrind Umhyggju, a.m.k.
fyrst um sinn.
- Ein nefndin hefur m.a. það
verkefni að koma á fót stuðnings-
kerfi sem gerir foreldrum lang-
veikra barna auðveldara að kom-
ast í tengsl við aðra foreldra sem
átt hafa í skyldum vanda.
- Önnur nefnd á að gera tiilög-
ur um fjáröflun til rekstrar Um-
hyggju. Sumir vilja veita fjölskyld-
um langveikra barna fjárhagsað-
stoð, en tíminn verður að leiða í
ljós hvort það verður unnt .
- Þriðja nefndin á m.a. að koma
því til leiðar að aðbúnaður verði
bættur á barnadeildum. Mikilvægt
er t.d. að spyrna við því að börn
og unglingar séu vistuð á fullorð-
insdeildum. Þá á þessi nefnd einn-
ig að gæta þess að umræðan um
byggingu nýs barnaspítala lognist
ekki út af.
- Fjórða nefndin hefur það
hlutverk að safna saman og dreifa
upplýsingum hvers konar bæði
innanlands og utan. Þýða greinar
og annað efni.
- Fimmtu nefndina getum við
nefnt víkingasveitina. Kjör fjöl-
skyldna fjölmargra langveikra
barna eru mjög slæm og allt of
mörg dæmi eru um að þær séu
háðar hjálp vina og vandamanna
til að vega upp á móti
kostnaðarauka og tekj-
utapi sem óhjákvæmi-
,lega myndast í tengslum
við meðferð barnsins .
Þessi nefnd á að herja á
stjórnvöld og ná fram
með góðu eða illu bættum fjár-
hagslegum og félagslegum kjör-
um.“
Hvernig ætlar Umhyggja að
láta finna fyrir sér?
„Það er af mörgu að taka. Eitt
af því sem við getum byijað á er
fyrirbyggjandi vinna. Það er til
dæmis ekkert stuðningskerfi til í
landinu. Erlendis fer heilt kerfi í
gang þegar barn greinist með erf-
iðan og langvinnan sjúkdóm.
Barnið annast þá ekki einungis
sérfræðingur, heldur félagsráð-
gjafi, sálfræðingur, kennari,
hjúkrunarfólk o.fl. sem vinna í
•( Þorsteinn Ólafsson hefur ver-
ið í fullu starfi sem fram-
kvæmdastjóri Styrktarfélags
krabbameinssjúkra barna frá
siðustu áramótum, en áður var
hann starfsmaður Efnaverk-
smiðjunnar Sjafnar, fyrst sem
efnafræðingur á Akureyri síðan
sem sölustjóri frá útibúinu í
Garðabæ. Fyrir fáum dögum
var hann kjörinn nýr formaður
Umhyggju sem er félagsskapur
fagfóiks og foreldra langveikra
barna. Til stendur að stórauka
hlutverk félagsins með samein-
ingu foreldrafélaga. Verndari
félagsins er frú Vigdís Finn-
bogadóttir, forseti íslands.
náinni samvinnu við fjölskylduna
og ekki síst systkinin sem oft
verða útundan. Allt miðar að því
að barnið komi aftur út í þjóðfé-
lagið eftir veikindi sín sem full-
gildur þjóðfélagsþegn. Hér á landi
er barni einfaldlegá varpað út í
lífið með öll þau andlegu og líkam-
legu ör sem kunna að vera fylgi-
fiskar erfiðrar sjúkdómslegu."
Hvað annað er það helst sem
betur mætti fara?
„Ég veit eiginlega ekki hvar ég
á að byija, það er svo margt sem
sést best á þvi að við vorum ekki
í vandræðum að setja fimm nefnd-
ir af stað og allar verða upp fyrir
haus. En til að nefna eitthvað þá
nær það engri átt að engin lög
skuli vera í landinu sem tryggja
langveikum börnum og fjölskyld-
um þeirra grundvallarréttindi.
Athugun á þessu hefur verið óeðli-
lega lengi að flækjast í heilbrigðis-
ráðuneytinu og hver nefndin rekið
aðra. Það þarf að hraða þeirri
vinnu og þar inn í kæmi til dæm-
is fjölgun frídaga foreldra á laun-
um frá vinnu þegar börn þeirra
eru á sjúkrahúsi, jafnvel erlendis.
í Noregi fá foreldrar 260 virka
daga á fullum launum fyrsta árið
og allt að 520 virka daga til við-
bótar á 65% launum
ef þörf krefur. Á fs-
landi fá foreldrar 7
daga, entvö verkalýðs-
félög, VÍ og Iðja hafa
upp á eigið eindæmi
sett í samninga sína
30 daga og eiga hrós skilið. En
betur má ef duga skal, því hyl-
dýpi skilur hér á milli.
Loks vil ég nefna, að það kom
okkur á óvart hversu fáir foreldra-
hópar létu sjá sig á fundinum á
dögunum og þó töldum við að
fundarboðun okkar hefði verið
markviss. Aðeins 4 eða 5 félög
skráðu sig. Ég vil eindregið hvetja
alla sem hlut eiga hér að máli að
hafa samband við mig á skrifstofu
Styrktarfélags krabbameins-
sjúkra barna. Því fleiri sem verða
með, því sterkari verðum við. Sím-
inn er 588 7555.“
Ekkert stuðn-
ingskerfi til í
landinu