Morgunblaðið - 04.11.1995, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 4. NÓVEMBER 1995 31
AÐSENDAR GREINAR
Þegar rætt er um forvamir er yfírleitt rætt um aðgerðir til að koma í veg fyrir
að eitthvað gerist. María Ragnarsdóttir, úr faghópi um vinnuvemd, skrifar
um álagseinkennavamir á mismunandi stigum og sjúkraþjálfun sem skyndihjálp.
Sjúkra-
þjálfarinn
segir ...
Best er að
fyrirbyggja
álags-
einkenni
UNDANFARNAR vikur hafa birst
í blaðinu greinar á vegum fag-
hóps sjúkraþjálfara um vinnu-
vernd. Síðasta greinin bar fyrir-
sögnina „Gættu að heilsunni. Ráð gegn
álagseinkennum frá vöðvum og liðum“. í
dag verður kynnt skipting forvarna álags-
einkenna í þijú stig, að sjúkraþjálfari get-
ur veitt skyndihjálp við nýuppkomnum
álagseinkennum oggefið dæmi um árang-
ur kennslu í vinnutækni.
Forvarnir á mismunandi stigum
Þegar rætt er um forvarnir er yfirleitt
rætt um aðgerðir til að koma í veg fyrir
að eitthvað gerist, t.d. bílslys eða að fólk
byiji að reykja, en álagseinkennavörnum
er skipt í a.m.k. 3 stig.
Fyrsta stigs forvörn - aðgerðir af hálfu
vinnuveitanda og starfsmanns sem miða
Bijósklos? ,
Tognun?
Vöðvabólga?
Læsing?
Grindarios?x
Mynd 1.
Sjúkraþjálfarinn getur
gefið ráð um fyrstu viðl
og hvar hægt er að fá
greiningu og meðferð.
mm
Mynd 2. Hlutfall sjúkraliða
með bakverki
Hlutfall i samræmi við
sjúkraliða lengd kennslu
með bakverki vinnutækni.
50------------------------------
engin nokkrir nokkrir margir
kennsla tímar dagar dagar
Kennsla í vinnutækni
að því að starfsmaður verði
ekki fyrir óhagstæðu vinnu-
álagi, sem gæti leitt til álags-
einkenna. Dæmi: Hönnun
vinnustaða, vinnuskipulags og
tækja með tilliti til þarfa ein-
staklingsins. Um þetta fjallaði
grein fyrr í þessum greina-
flokki. Einnig telst vinnu-
tækni, líkamsbeiting og lík-
amsrækt til fyrsta stigs for-
varna, en um þau mál var
fjallað í síðustu grein.
Annars stigs forvörn - að-
gerðir sem hafa að markmiði
að koma í veg fyrir að álags-
einkenni sem einstaklingur
hefur fengið þróist áfram og
verði álagssjúkdómur. Dæmi:
María
Ragnarsdóttir
fyrir einstakling með álagsein-
kenni frá baki. En viss tegund
álagseinkenna frá baki getur
leitt til bijóskloss ef ekkert er
að gert. Þriðja stigs forvörn -
aðgerðir sem miða að því að
koma í veg fyrir að álagssjúk-
dómur leiði til örorku. Dæmi:
Bijósklosaðgerð og sjúkra-
þjálfun.
Sjúkraþjálfun sem
skyndihjálp
Best er að fyrirbyggja
álagseinkenni, en fólk getur
orðið fyrir slysum og fengið
einkenni og sjúkdóma þrátt
fyrir öflugar forvarnir. í mínu
starfi sem sjúkraþjálfari
Kennsla í líkamsbeitingu og sjúkraþjálfun starfsmanna á Landspítalanum sinni ég
fyrst og fremst forvörn á fyrsta stigi, en
einnig lítillega á öðru stigi eða eins konar
skyndihjálp.
Slysin gera ekki boð á undan sér og
geta átt sér stað á sjúkrahúsum eins og
annars staðar. í aðhlynningu geta til dæm-
is komið upp atvik sem valda slysi við
óvænt álag, þrátt fyrir að starfsmaður
hafi góða vinnutækni á valdi sínu og vinnu-
staðurinn sé vel hannáður. Þá er mikil-
vægt að fá rétta greiningu á afleiðingum
slyssins og viðhafa rétt viðbrögð við þeim.
Geti starfsmaður sem orðið hefur fyrir
álagsslysi leitað strax til fagmanns og
fengið svör við mikilvægum spumingum
svo sem „Er ég með bijósklos?", „Hvað
geri ég nú?“ og „Hvað með framhaldið?“
o.s.frv. dregur það úr áhyggjum hans. Það
getur stytt fjarverutíma frá vinnu og
minnkað kostnað starfsmanns, vinnuveit-
anda og þjóðfélagsins í heild. Samkvæmt
samkomulagi við yfirlækni Endurhæfing-
ardeildar geta starfsmenn Landspítalans
leitað beint til sjúkraþjálfara starfsmanna
með vinnutengd álagseinkenni til greining-
ar og ráðlegginga.
Lengri námskeið í vinnutækni
minnka áhættu á bakveiki
í könnun sem fram fór í Svíþjóð á 1.800
sjúkraliðum kom í ljós að mun fleiri voru
með bakveiki í hópi þeirra sem enga
kennslu höfðu fengið í vinnutækni en
meðal þeirra sern höfðu fengið margra
daga námskeið. Á mynd 2 eru starfsmenn
flokkaðir í fjóra hópa eftir lengd kennslu
í vinnutækni og sýnir hún hlutfall þeirra
með bakverki í hveijum hóp fyrir sig.
(Heimild: Frisk rygg i sjukvárden. Fakta
frán Arbetsmiljöinstitutet, Svíþjóð).
Lokaorð
Það er von mín að þessar línur veki
vinnuveitendur og starfsmenn til umhugs-
unar um eflingu heilsuverndar starfs-
manna á sínum vinnustað og hvernig má
nýta þekkingu sjúkraþjálfara í því skyni.
Höfundur er starfsmannasjúkraþjálfari á
Landsspítalanum
SVR og barnafjölskyldur
NÝLEGA sajnþykkti borgar-
stjórn Reykjavíkur hækkanir á far-
gjöldum hjá SVR. Þessar hækkan-
ir koma mest niður á barnafjöl-
skyldum í Reykjavík, ásamt öðrum.
Um árabil hefur það verið sérstakt
baráttumál sumra borgarfulltrúa
R-listans að lækka fargjöld hjá
SVR fyrir börn og unglinga. Því
er það vægast sagt mjög hæpið
af þessum sömu borgarfulltrúum
að standa nú að miklum hækkun-
um á fargjöldum hjá 12-15 ára
unglingum.
I Morgunblaðinu þann 29. sept-
ember sl. var grein eftir Ólaf F.
Magnússon, lækni og varaborgar-
fulltrúa, en hann hefur undanfarin
misseri skrifað margar athyglis-
verðar greinar um hin ýmsu rétt-
lætismál, t.d. í heilbrigðismálum,
umhverfismálum og um aukin rétt-
indi barnafjölskyldna. í þessari
grein kemur fram, að allt frá árinu
1983 hafa sumir núverandi borgar-
fulltrúar R-listans
barist fyrir lækkuðum
fargjöldum hjá 12-15
ára unglingum. Þegar
borgarstjórn lét lækka
unglingafargjöld hjá
SVR vorið 1994 þótti
þremur núverandi
borgarfulltrúum R-
listans ekki nógu
langt gengið og fluttu
tillögu um meiri lækk-
anir á unglingafar-
gjöldunum. Síðan hafa
þessir sömu borg-
arfulltrúar staðið að
algjörri kúvendingu í
þessu máli á aðeins
einu og hálfu ári.
í grein Ólafs er sagt nákvæm-
lega frá borgarfulltrúanna tillögu
Sigrúnar Magnúsdóttur, Guðrúnar
Ágústsdóttur og Guðrúnar Ög-
mundsdóttur í borgarstjórn vorið
1994 um lækkun' unglingafar-
gjalda hjá SVR, en
þær skipa nú þijú
efstu sætin á R-listan-
um. Vildu þær að
unglingarnir fengju
grændcort á hálfvirði.
Þá kom fram breyt-
ingartillaga frá Ólafi
F. Magnússyni, um að
unglingamir gætu
keypt farmiðaspjöld á
sama verði og lífeyris-
þegar. Sú tillaga var
samþykkt af fulltrúum
allra flokka. Áður
höfðu þeir borgarfull-
trúar, sem nú em
efstu menn á R-listan-
um, lýst yfir stuðningi við tillögu
Ólafs og fagnað miklum áfanga-
sigri í baráttu, sem staðið hafði
yfir í 11 ár.
Þessi lækkun vakti vissulega
ánægju mína, enda snertir þetta
fjárhag fjölskyldufólks í Reykjavík
Sveinn
Valgeirsson
töluvert. Ég hef aldrei litið svo á,
að rekstur strætisvagnanna ætti
að standa undir sér fremur en rekst-
ur sundstaða og ýmiss konar ann-
arrar þjónustu við borgarana. Ég
hef ásamt konu minni rekið bam-
margt heimili og þykist því skilja
vel hvað miklar hækkanir R-listans
Efstu menn R-listans
hvöttu til lækkunar far-
gjalda SVR í stjórn-
arandstöðu, segir
Sveinn Yalgeirsson,
en stórhækka þau sestir
í valdastóla.
nú á strætisvagnafargjöldum þýða
fyrir stórar fjölskyldur.
Árið 1994 var ár fjölskyldunnar
og bar kosningabaráttan það ár
þess merki, því fjölskyldumál voru
mjög mikið í brennidepli á því ári.
Þess vegna sé ég ekki neitt athuga-
vert við það, að lækkanir á útgjöld-
um heimilanna, m.a. vegna
strætisvagnafargjalda, skyldu
koma fram á því ári, en reynt var
að núa sjálfstæðismönnum því um
nasir að fargjaldalækkanirnar
væru kosningabragð. Hins vegar
finnst mér það mjög athugavert,
að efstu menn R-listans hvöttu til
lækkunar á fargjöldum SVR á
meðan þeir vom í minnihluta en
stórhækka þessi gjöld stuttu eftir
að þeir komust til valda í borginni.
Ýmislegt fleira hjá R-listanum
en SVR-málið líkar mér ekki, sbr.
að borgarstjóri tók þátt í athöfn
tengdri „borgaralegri fermingu"
og að þessi athöfn fékk inni í Ráð-
húsinu, skömmu eftir að Hjálp-
ræðishernum var neitað um afnot
af húsnæðinu. Hækkun fasteigna-
gjalda og ijölgun embættismanna
hjá borginni eru vafasamar að-
gerðir og fleira mætti telja.
Ég spyr, hvað vom Reykvíking- •
ar að kjósa yfir sig í síðustu
borgarstjórnarkosningum?
Höfundur er verkstjóri.
ELDSTEIKTUR HAMBORCARI
MIDSTÆRD FRANSKAR
MIDSTÆRDGOS 1 590.
É Z ■ % ^ % ... ® .. #