Morgunblaðið - 26.11.1995, Blaðsíða 22

22 SUNNUDAGUR 26. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Iþrótta-
hreyfingin er
þríhöfða þurs
ÍÞRÓTTIR hafa verið sem
rauður þráður í Hfí Ellerts og
hann hefur ávallt barist fyrir
framgangi þeirra. Hann átti
stóran þátt í þvi að Alþingi
samþykkti að
hagnaður af lottó-
inu rynni til
íþróttahreyfingar-
innar en segja má
að þessi samþykkt
hafi bjargað hreyf-
ingunni frá hruni.
En tuttugu ár í for-
ystu innan íþrótt-
anna, nánast fullt
starf í sjálfboðal-
iðsvinnu! Hvað er
það sem fær þig til
að axla þetta starf,
fórna jafnvel rit-
stjórastólnum fyr-
ir?
„Já, ég hef spurt
mig að þessu sjálfur, hugsjón
eða hégómi, annaðhvort eða
hvorutveggja. Að minnsta
kosti eru það ekki hagsmun-
irnir.
Nema þá hagsmunir íþrótta-
hreyfíngarinnar að hafa tals-
mann. Ekki veitir af. Iþrótta-
starfíð er gróflega vanmetið
og misskilið.
Fólk hefur tilhneigingu til
að Iíta á íþróttir sem miskunn-
arlausa keppni hinna bestu og
sterkustu. Arangur íþróttanna
er því miður of oft mældur í
afrekunum einum.
Og vist eiga þau að telja.
En íþróttirnar hafa marg-
víslegt félagslegt, uppeldislegt
og tilfinningalegt gildi, hafa
áhrif á þroska, velliðan og
heilsufar einstáklinganna.
íþróttafélðgin gætu skilað
margföldum árangri út í sam-
félagið ef sljómvöld hefðu
minnsta skilning á hlutverki
iþróttanna og nýttu sér þá
orku sem býr i íþróttahreyf-
ingunni."
Af hverju ætti ríkisvaldið
að hafa afskipti af frjálsri
hreyfingu?
„Ef rikinu og samfélaginu
koma við hvort æskan er á
glapstigum eða í góðum hönd-
um, ef við viljum spoma gegn
iðjuleysi, óreglu og lifsleiða,
ef við yMjum draga úr heiisu-
leysi og gífurlegum kostnaði í
heilbrigðiskerfínu, þá á að
veita fjárvana íþróttahreyf-
ingu stuðning til að skapa
henni aðstöðu og rekstrarleg
skilyrði.
íþróttahreyfingin getur að-
eins tekið á móti broti af þeim
sem til hennar sælg'a og þurfa
að sækja vegna að-
stöðuleysis og
skorts á aðbúnaði.
Almenn líkams-
hreyfíng, skipulagt
hollustustarf og
efling íþrótta er
eina áþreifanlega
aðferðin til að
draga úr kostnaði
í heilbrigðiskerf-
inu.
Það er í rauninni
kaldhæðnisleg
þversögn að íþrótt-
irnar þurfa sífellt
að sanna sig og
sækja á um að fá
að gera samfélag-
inu gagn. Þessu ætti að vera
öfugt farið að því leyti að sam-
félagið á að geta sótt meiri
þjónustu til íþróttanna, sér-
staklega I þágu æskunnar,
gegn eðlilegu endurgjaldi.“
En er íþróttahreyfmgin í
stakk búin tilað taka við
stærra hlutverki?
„Að ýmsu leyti ekki. Lang-
flest íþróttafélaganna berjast
í bökkum fjárhagslega,
iþróttahús og vallarskilyrði
em eilífur Þrándur í Götu,
þegar kemur að æfíngatimum.
Hreyfingin hefur hingað til
verið rekin úr rassvasa sjálf-
boðaliðans. Það gengur ekki
lengur. Ekki heldur úrelt
innra skipulag sem stendur
okkur fyrir þrifum.
íþróttahreyfingin mun
hjakka áfram i sama gamla
aldamótafarinu, „amatöris-
manum", ef ekki verður hér
breyting á. Við getum ekki
búist við að stjórnvöld eða al-
menningur taki mark á okkur
eða búist við árangri, meðan
vinstri höndin í íþróttahreyf-
ingunni veit ekki hvað sú
hægri gerir.“
Hvað áttu við?
„íþróttahreyfingin er þrí-
höfða þurs; íþróttasamband-
ið, Ungmennafélagið og
Ólympíunefndin. Þrjú andlit,
þijár skrifstofur, þijár stefn-
ur.
Sameinuð íþróttahreyfing
getur sameiginlega lyft grett-
istaki.“
Schram
að neita að félagsstörfm tóku tíma
af hinni hefðbundnu dagvinnu sem
ég var ráðinn til að sinna á DV. Það
kallaði á umburðarlyndi og skilning
yfirmanna minna. An þess hefði
þetta ekki verið hægt. Félagsmálum
fylgja mikil fundahöld og ferðalög
með stuttum sem engum fyrirvara
og það eru kannski þær fjarvistir frá
vinnu og fjölskyldu sem réðu því að
það rann upp fyrir mér og öðrum
að útilokað er að þjóna tveimur hús-
bændum, að minnsta kosti í svona
langan tíma.“
Menningarleg sjónvarpsrás
nauðsynleg
Á þeim hálfum öðrum áratug sem
Ellert gegndi ritstiórastarfinu urðu
miklar breytingar í fjölmiðlaheimin-
um, afnám einkaréttar ríkisins og
fækkun blaða.
„Já, það er rétt, það hafa orðið
miklar breytingar í hinum íslenska
fjölmiðlaheimi. Tvö eða þtjú blöð hafa
horfið útaf markaðnum og það var
bylting hjá ljósvakamiðlunum. Ég átti
þátt í þessari byltingu því í verkfallinu
fræga 1984 settum við af stað „ólög-
lega“ útvarpsstöð, Útvarp Reykjavík,
og vorum á stöðugum flótta með
tækin og útvarpsstöðina úr einum
bæjarhlutanum yfír í annan og þessi
neðanjarðarstarfsemi endaði með þvi
að lögreglan gerði atlögu að okkur
og lokaði stöðinni. Við vorum reyndar
búnir að gera ráðstafanir áður. Ég
hafði lesið kröftuga ræðu inn á segul-
band þess efnis að verið væri að hand-
taka okkur og lögreglan væri að
bíjóta niður fréttastofuna. Þessari
ræðu var útvarpað án þess að verðir
laganna gætu nokkru um það ráðið.
Hún olli miklum æsingi í bænum.
Múgur og margmenni hópaðist að og
það skapaðist uppreisnarástand.
Þessir atburðir urðu meðal annars til
þess að einkaréttur ríkisins var af-
numinn og að lokum var ég kærður
fyrir að eiga hlut að máli og fékk
dóm. Ég hef alltaf verið svolítið stolt-
ur af þvi að vera dæmdur maður fyr-
ir frelsisbaráttu.
Mig hafði aldrei órað fyrir þeim
miklu breytingum sem fylgdu í kjöl-
farið. Núna erum við með fjórar ís-
lenskar sjónvarpsstöðvar og tvöfalt
fleiri útvarpsstöðvar fyrir utan alla
gervihnettina. Þetta er næstum því
að æra óstöðugan og sjálfur ég, frelsi-
sunnandinn, hef heilmiklar áhyggjur
af því að frelsið á ljósvakanum sé að
þynnast út í eitt allsheijar popplag
og sápuóperur, tuttugu og fjögurra
tíma bíómynd. Ég hef aldrei verið
stuðningsmaður þess að ríkisútvarpið
væri rekið sem forréttindarfjölmiðill
en ég hallast æ meira og meira að
þvi að það sé nauðsynlegt að hér sé
rekin að minnsta kosti ein menningar-
leg sjónvarpsrás sem ég treysti ríkinu
til að reka. Að vísu ætti að afnema
skylduáskriftina en ríkið gæti boðið
upp á áskrift að slíkri stöð og borgað
það sem upp á vantaði en leyft hinum
stöðvunum að bítast um vinsældimar
í bíómyndunum og sápuóperunum -
og auglýsingamar.
Hvað varðar blöðin sjálf þá var
ekki mikil eftirsjá í flokksblöðunum
sem slíkum en það er eftirsjá í þeirri
snörpu og skemmtilegu þrætubók
sem stunduð var á síðum blaðanna.
Það er tómarúm í pólitíkinni fyrir vik-
ið, innantómur, merkingarlaus og
áttavilltur hljómur.
Bæði Morgunblaðið og DV reyna
vissulega að halda uppi skoðanaskipt-
um en það virkar á mann eins og þau
séu að skrifast á við sjálf sig. Það
vantar mótleikarann. Þetta er eins
og að hafa keppinautana í eigin liði!“
Hvemig brástu við þessu hjá DV?
„Við reyndum að bjóða upp á skoð-
anaskipti í DV og ég held að óhætt
sé að segja að pólitísk skoðun DV
hafí oftast verið á skjön við viðhorf
sem ríktu innan flokkanna sjálfra.
Við reyndum að koma með önnur
sjónarmið inn í umræðuna og víkka
þannig sjóndeildarhringinn. Sjálfur
hélt ég úti skrifum í laugardagsblað
DV í heilan áratug sem voru skrif
meira af eigin pólitísku hyggjuviti
og tilfínningu frekar en frá flokksleg-
um sjónarhóli. Ég reyndi að fara
persónulegar ótroðnar slóðir sem var
að minni hálfu viðleitni til þess að
varpa annars konar Ijósi á þá hluti
sem voru að gerast.“
Þú gafst sumar þessar greinar út
í bók. Önnur á döfinni?
„Það er ekkert slíkt í farvatninu,
að minnsta kosti ekki fyrir þessa
jólavertíð, en ég hafði gaman af því
að gefa út þessa bók þótt hún hafi
ekki selst mjög vel. Það skemmtileg-
asta sem ég gerði á DV var í raun
og veru að gefa mér tíma til að skrifa.
Því miður eru gerðar þær kröfur til
ritstjóra að þeir verða að sinna
starfsmannamálum, tæknimálum,
fundahöldum, kvabbi utan úr bæ og
viðtölum fyrir utan að móta stefnu
og skrif blaðsins frá degi til dags.
Því reyndist alltaf erfíðara og erfið-
ara að fínna tíma og næði til að
skrifa og að lokum hafði ég ekki tíma
til að gera það sem ég kunni best
og var ráðinn til að gera.“
Þú segist óttast þróunina varðandi
ljósvakamiðlana en hvað með dag-
blöðin?
„Ég hef ekki trú á öðru en blöðin
verði áfram mikilvæg því þrátt fyrir
þessa vankanta ög þetta jafnvægis-
leysi sem ég hef nefnt þá held ég
að fólk þurfí og vilji hvíla sig frá
sjónvarpi og útvarpi með því að lesa,
enda koma blöðin miklu betur til
skila því sem sjónvarpið rétt tæpir
á. Fyrir utan það að lestur er góður
að því leyti að hann krefst þess að
fólk beiti ímyndun sinni og hugsun
til þess að sjá hlutina sjálft í stað
þess að vera matað með myndaefni.“
Vog eins og þær gerast verstar
Stjómmál hafa verið snar þáttur í
lífí Éllerts og hann aftekur ekki að
hella sér út í sjálfa baráttuna á nýjan
leik.
„Ég var fijáls og óháður ritstjóri
sem þýddi að ekki þótti við hæfí að
taka þátt í stjómmálum eða starfí
stjómmálaflokka. Nú er ég aftur orð-
inn fijáls og óháður af því að vera
fijáls og óháður. Já, pólitík, því ekki
það?“
Landsmálapólitíkin aftur eða borg-
armálefni?
„Ætli ég bíði ekki með allar fram-
boðsyfírlýsingar en segi það eitt að
pólitíska bakterían er lífseig. Ef það
dettur í mig að fara aftur í pólitík,
þá eru borgarmálefni og borgarstjóm
ekki síður á dagskrá. Eg loka engum
dyrum enda er ég vog eins og þær
gerast verstar! Ég hef það líka uppi
í erminni að fara til starfa erlendis.
Það virðist enginn spámaður í sínu
föðurlandi.“
Þá ertu að tala um að fara í fullt
starfhjá UEFA?
„Já, ég þekki vel til hjá UEFA eft-
ir 20 ára reynslu og störf í þeim sam-
tökum og það freistar að fara út. En
á móti kemur að við Ágústa erum
með tvö Iítil böm og ég á böm á öll-
um aldri og bamaböm og það er
meira en að segja það að slíta sjálfan
sig upp með rótum og flytjast til fjar-
lægari landa með böm og bum. Von-
andi kemur ekki til þess. Vonandi er
enn þörf fyrir starfskrafta mína hér
heima.“
Ellert er greinilega tvístígandi en
ekki fer á milli mála að pólitíkin er
ofarlega í huga hans.
Þú varst alþingismaður Sjálfstæð-
isflokksins. Ertu ennþá sjálfstæðis-
maður eftir að hafa verið frjáls og
óháður í 15 ár?
„Já, ég er ennþá skráður í flokk-
inn, að ég best veit, en auðvitað hef
ég ekki tekið þátt í flokksstarfínu
allan þennan tíma af skiljanlegum
ástæðum. Maður vex frá. flokki og
flokkum og ég tala ekki um þegar
maður hefur atvinnu af því að skrifa
um stjómmál utan frá og ofan frá.
Þá reynist manni stundum erfítt að
sjá mikinn mun á flokkunum. Reynd-
ar hefur það nú verið þannig gegnum
tíðina að mér hafa verið gerð ýmis
boð um framtíð og frama í hinum
ýmsu pólitísku samtökum öðrum en
Sjálfstæðisflokknum sem sannar enn
og aftur þessa kenningu mína að
enginn sé spámaður í sínu föður-
landi.“
Að loknu prófkjöri 1979 gafstu
eftir öruggt þingsæti til að Pétur Sig-
urðsson kæmist inn á þing. Finnst
þér Sjálfstæðisflokkurinn hafa brugð-
ist þér síðan, áttu eitthvað inni hjá
honum?
„Nei, ég á ekkert inni hjá flokknum
og hann á ekkert inni hjá mér. Þetta
var mín ákvörðun á sínum tíma og
ég geri mér grein fyrir að pðiitíkin
er miskunnarlaus — það er enginn
annars bróðir í leik. Ef menn vilja
komast áfram í pólitík verða menn
að treysta á sjálfan sig og hafa fyrir
hlutunum. Þeir geta ekki búist við
að aðrir í pólitíkinni, flokkar eða fylk-
ingar, renni upp rauðum dreglum.
Ég var kannski einhvem tíma bitur
út í Sjálfstæðisflokkinn en sem betur
fer hef ég fyrir löngu yfírunnið þá
beiskju."
Það er langur tími síðan þú varst
virkur í stjórnmálunum en þú hefur
fylgst náið með. Farir þú í pólitíkina
hlýturðu að vilja breyta einhverju en
hverju helst?
„Lífskjörunum.
Við lifum í breyttum heimi og hér
í Evrópu lifum við bráðum í einum
heimi, þar sem gerðar verða svipaðar
og samskonar kröfur um lífskjör.
Þetta er strax farið að gerast, með
samanburði í launum, sköttum, leik-
reglum markaðar og samkeppni, allt
í þá veru að bæta kjörin og eyða
ójöfnuði og foiréttindum.
Lífskjör á íslandi hjá almennu
launafólki em lág. Ef lífskjörin batna
ekki, fer fólkið. Við getum ekki leng-
ur skýlt okkur á bak við einangrun
og einokun. Við getum ekki lengur
afsakað okkur með úreltri lagasetn-
ingu.
Það er þetta sem er merkilegast
að gerast í pólitíkinni í dag, að al-
þjóðasamstarf og samanburður á
lífskjörum er orðin þungamiðja
stjómmálanna.
Við lifum öll í sama heiminum og
stjómmálamenn komast ekki lengur
upp með moðreyk."
Útilokar ekki forsetaframboð
/ aðra sálma. Forseti íslands, frú
Vigdís Finnbogadóttir, hefur tilkynnt
að hún gefi ekki kost á sér áfram í
embættið eftir að kjörtímabili hennar
lýkur næsta sumar. Þitt nafn hefur
verið nefnt. Sækistu eftir því starfi?
„Sækist og sækist ekki. Hver vill
ekki verða forseti ef það stendur til
boða? Annars verð ég alltaf hálffeim-
inn þegar minnst er á hugsanlegt
forsetaframboð við mig. Ég hef ekki
gengið með forseta í maganum en
hins vegar er ég upp með mér að
vera nefndur til sögunnar og ég úti-
loka ekkert."
Hvað fínnst þér um þessar mörgu
uppástungur um nýjan forseta svo
löngu fyrir kosningar?
„Já, það er búið að nefna hálfa
þjóðina en ég held að það verði að
skýrast með þeim hætti að fólk er
að leita og er að reyna að venja sig
við þá tilhugsun að einhver annar
en Vigdís sé á Bessastöðum. Sú
hugsun er fólki framandi til að byija
með eftir að hafa haft Vigdísi sem
forseta í fjögur kjörtímabil við vax-
andi vinsældir og þjóðin á sjálfsagt
erfitt með að setja einhvern annan
í hennar stað. Þetta þarf því tíma
til að geijast en hins vegar vil ég
vísa því á bug að hægt sé að hanna
einhveija sérstaka útvalda menning-
armanntegund í forsetaembættið.
Það kemur engin önnur Vigdís frek-
ar en það kom annar Kristján Eld-
jám. Það hefur hver sinn stíl og
hver sinn persónuleika. Forseti þarf
að vera menningarlega sinnaður en
hann þarf ekki síður að hafa þekk-
ingu á stjómmálum og atvinnulífí
og það sem skiptir mestu máli er að
hann þekki fólkið og fólkið þekki
hann. Þjóðin lætur ekki skammta
ofan í sig forseta."
Hjálpað íslandi að komast á
blað í íþróttamálum
Ellert hefur verið á ferð og flugi
um Evrópu undanfarnar tvær vikur
vegna knattspyrnumála á vegum
UEFA.
„Það er ekkert nýtt,“ segir hann.
„Ég hef verið í stjórnum og nefndum
hjá Knattspyrnusambandi Evrópu í
20 ár og álagið hefur oft verið mik-
ið.“ Aðspurður nefnir Ellert þijú mál
sem hann hafí einkum haft með að
gera. í fyrsta lagi hertar öryggisregl-
ur og eftirlit með knattspyrnuvöllum
eftir Heysel slysið 1985. í öðru lagi
endurskipulagningu á keppnisfyrir-
komulagi, bæði landsliða og félagsl-
iða. í þriðja lagi samninga við Evr-
ópubandalagið og sjónvarpsstöðvar
vegna hagsmunaárekstra á sjón-
varpsútsendingum frá kappleikjum.
„Eftir að ég hætti á DV hef ég
tekið að mér aukna ráðgjöf í sjón-
varpsmálum, eftirlit með þýðingar-
miklum Evrópuleikjum félagsliða og
landsliða og að vera tengiliður milli
UEFA og framkvæmdanefndar úr-
slitakeppni Evrópumótsins í Eng-
Iandi á næsta ári.
Ferðalögin undanfamar tvær vik-
ur eru liður í þeim verkefnum sem
ég hef tekið að mér og framhald á
því sem ég hef verið að gera. Ég
held að allt þetta hafí hjálpað íslandi
að komast á blað í íþróttamálunum
og umfangsmestu íþróttagreininni í
heiminum. Auk þess em að sjálf-
sögðu ferðir og fundir á vegum ÍSÍ
hér heima svo ég get ekki kvartað
undan aðgerðarleysi á vettvangi
íþróttamála."
En er þetta ekki þreytandi?
„Ekki þegar það kemur í lotum og
er ekki íengur á kostnað ritstjóm-
arinnar. Þetta venst. í hvert sinn sem
menn fara til útlanda hafa íslending-
ar tilhneigingu til að líta á það sem
menn séu að fara að skemmta sér
eða að um sé að ræða sérstök forrétt-
indi eða upplyftingu en fyrir mér er
þetta meira sem dagsverk. Þetta er
vinna en ekki það að menn séu að
skemmta sér á kvöldin. Þetta er flug-
völlurinn, leigubíllinn, hótelið, fund-
urinn og flugvöllurinn aftur. Maður
sem er í nefndum á þessum vettvangi
þarf að hitta samstarfsmenn sína og
taka ákvarðanir, skoða aðstæður og
fylgjast með leikjum. Það er ekki
hrist fram úr erminni. Til dæmis var
ég með í að skipuleggja Meistaradeild
Evrópu og það var mjög flókið mál
og miklir hagsmunir í húfí. Þetta er
keppni sem veltir nokkrum milljörðum
á ári og það er ómaksins vert að leggja
það á sig að skreppa til útlanda og
tryggja meðal annars okkar eigin
hagsmuni. Þeir hafa verið ómældir
fyrir knattspymuhreyfínguna."
í gær, í dag, á morgun
Ellert hefur komið víða við en er
langt því frá að vera sestur í helgan
stein. Hann á farsælan starfsferil að
baki og sér fram á ný og spennandi
verkefni í framtíðinni en hvað stend-
ur upp úr á ferlinum til þessa?
„Líf mitt hefur verið samfelldur
dans á rósum ef frá er skilið allj, það
leiðinlega, sem ég er búinn að gleyma.
Mér hefur alltaf líkað best við það
sem ég hef verið að sýsla við hveiju
sinni samkvæmt kenningunni um að
dagurinn í gær var eftirminnilegast-
ur, dagurinn í dag er skemmtilegast-
ur og dagurinn á morgun er eftirsókn-
arverðastur. Það er mjög mikilvægt
að menn geti notið augnabliksins og
njóti sín í því sem þeir eru að gera
hveiju sinni. Þetta er eins og að vera
í kappleik. Kappleikurinn í gær var
afskaplega skemmtilegur og spenn-
andi en hann er liðin tíð, þegar kom-
ið er í næsta kappleik." Segir Ellert
sem á að vera mættur á fund með
framkvæmdanefnd Evrópukeppni
landsliða í Englandi 1996 í London á
morgun, mánudag.

\
)
I
>
>

\
i
\
l
i
I
í
i
I
I
I
í-