Morgunblaðið - 16.02.1996, Blaðsíða 16

16 FÖSTUDAGUR 16. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR: EVRÓPA
ERLENT
Dómar EFTA-dómstólsins
Aðildarríki ekki
beitt viðurlögnm
EFTA-dómstóllinn í Genf hefur
ekki lagaheimildir til að beita að-
ildarríki EFTA neinum viðurlög-
um, þótt hann komist að þeirri
niðurstöðu að ríki hafi brotið
samninginn um Evrópska efna-
hagssvæðið. Liggi slík niðurstaða
hins vegar fyrir, geta önnur aðild-
arríki EFTA eða Evrópusam-
bandsins ákveðið að grípa til að-
gerða gegn hinu brotlega ríki.
EES-samningurinn heimilar
dómstólnum og Eftirlitsstofnun
EFTA (ESA) að beita einstaklinga
og lögaðila viðurlögum, einkum
sektum, vegna brota á sam-
keppnisreglum samningsins. Þeg-
ar um aðildarríki er að ræða, get-
ur dómstóllinn hins vegar aðeins
komizt að niðurstöðu um það hvort
ríki hafi brotið samninginn eða
ekki.
Pólitískar aðgerðir annarra
aðildarríkja EES
Sé hin lögfræðilega niðurstaða
sú að EFTA-ríki hafi gerzt brot-
legt við samninginn, er framhaldið
í raun pólitískt og undir öðrum
aðildarríkjum Evrópska efnahags-
svæðisins komið hvernig þau
bregðast við. Aðildarríki gætu til
dæmis ákveðið að beita hið brot-
lega ríki refsiaðgerðum eða hætta
að uppfylla ákveðin ákvæði EES
gagnvart þeim. Fyrir EFTA-dóm-
stólnum liggur nú stefna Eftirlits-
stofnunar EFTA á hendur íslenzka
ríkinu vegna álagningar og inn-
heimtu vörugjalds hér á landi. Búizt
er við dómi í málinu eftir þrjá til
íjóra mánuði, verði íslenzkum lög-
um ekki breytt áður þannig að ESA
líki.
Bjerregaard
enn gagnrýnd
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
RITT Bjerregaard,
sem fer með umhverf-
ismál í framkvæmda-
stjórn ESB, hefur
fengið að vita úr ýms-
um áttum að það besta
sem hún geti gert fyrir
umhverfið sé að láta
af rtörfum.
í samtali við danska
blaðið Politiken segir
hún að hún láti sér slík
ummæli í léttu rúmi
liggja, því árangur af
starfí hennar sé á
næsta leiti. Það hafi
hins vegar gert henni
erfitt fyrir að forveri
hennar í starfi hafi skilið eftir sig
alltof bjartsýnar áætlanir.
Nýlega skrifaði umhverfisvernd-
artímaritið Environmental Watch
að ef Bjerregaard vildi vinna um-
hverfinu gagn ætti hún að láta af
störfum. Undir þetta tóku ýmsir
ónafngreindir sérfræðingar í um-
hverfismálum í Brussel. En þetta
er aðeins síðasti liður
í andúðarfullum um-
mælum sem Bjerrega-
ard hefur mátt þola
allt frá því að hún tók
við embætti í fram-
kvæmdastjórninni.
Strax í byrjun fékk
hún að heyra að þekk-
ing hennar á mála-
flokknum væri í lág-
marki.
Óraunsæ
framkvæmdaáætl-
un forverans
Bjerregaard segir
sjálf að gagnrýnin stafí
meðal annars af því að forveri henn-
ar hafí gert óraunsæja fram-
kvæmdaáætlun. Nú sé að koma í
ljós að tímamörk áætlunarinnar
standist ekki, eins og hún hafí bent
á frá byijun. Hins vegar lofar
Bjerregaard því að árangur af starfi
hennar og samstarfsmanna hennar
muni koma i ljós á næstunni.
Ritt Bjerregaard
Svíar undirbúa ríkjaráðstefnu ESB
Atvinnusköpun vekur
vinsældir almennings
Stokkhólmi. Morgunblaðið.
VINSÆLDIR Evrópusam-
bandsins meðal Evrópubúa standa
og falla með því að ESB takist
að saxa á atvinnuleysið í Evrópu.
Þó að baráttan gegn atvinnuleysi
hafi verið á dagskrá ESB um hríð
liggja engar ákveðnar tillögur fyr-
ir um aðgerðir. Að sögn Sven-Olof
Petersson sendiherra, sem vinnur
að undirbúningi ríkjaráðstefnunn-
ar í vor leggja Svíar mikið upp
úr að hugsanlegar aðgerðir fari
að taka á sig lag.
í samtali við Morgunblaðið
sagði Petersson að á næstunni
stæðu Svíar fyrir embættismanna-
fundi fyrir þá sem deila skoðun
Svía á mikilvægi atvinnuskapandi
aðgerða á vegum ESB. Ætlunin
er .að huga að hvernig hægt sé
að nýta ríkjaráðstefnuna til að
koma skrið á þessi mál. Meðal
annars verður rætt um atvinnu-
skapandi verkefni, eftirlit með
slíkum verkefnum og sérstaka
nefnd til að fylgja málinu eftir.
Svíum er ljóst að miklu máli skipt-
ir að til að aðgerðirnar veki tiltrú
sem flestra þurfi að gera kröfur
til þeirra atvinnulausu, svo ekki
sé verið að byggja upp hátimbrað
styrkjakerfi, heldur í raun að
skapa atvinnu.
Hugmyndin að baki atvinnu-
skapandi aðgerðum er meðal ann-
ars að sýna almenningi fram á að
ESB geti beitt sér á sviðum, sem
í raun koma almenningi til góðs.
Petersson sagði að efst á baugi á
ríkjaráðstefnunni yrðu. að vera
mál, en snertu almenning, svo sjá
mætti að ESB væri ekki kerfi, sem
rifi niður velferðina.
í því sambandi skipti máli að
málsmeðferð ESB yrði jafn opin
og gegnsæ og almennt gerðist á
Norðurlöndum, auk þess sem um-
hverfismál ætti að taka föstum
tökum, að ógleymdum atvinnu-
málunum.
Kasparov eftir 4. skákina við Djúpblá
„Ég er að niður-
lotum kominn“
Fíladelfíu. Reuter.
Mannskæð
sprenging
í Kabúl
ALLT að 60 manns biðu bana
og fjölmargir særðust þegar
vopnabúr í forsetahöllinni í
Kabúl í Afganistan sprakk í
loft upp í gær. Mikinn reykj-
armökk lagði yfir borgina og
rak hver sprengingin aðra í
nokkum tíma. Talsmaður
stjómvalda útilokaði, að upp-
reisnarmenn, sem hafa setið um
Kabúl frá því í október, hefðu
átt þátt í henni. í forsetahöll-
inni eru nú skrifstofur afganska
varnarmálaráðuneytisins.
Kínverjar
ófærir um
innrás
JOHN Shalikashvili, forseti
bandaríska herráðsins, sagði í
gær á fréttamannafundi, að
kínverski herinn væri ófær um
innrás í Tævan vegna þess, að
hann skorti skip, sem til þess
þyrfti. Kvað hann heldur ekkert
benda til, að innrás væri í undir-
búningi þrátt fyrir þær heræf-
ingar, sem nú stæðu fyrir dyr-
um. Tævanski herinn ræður
yfír mjög fullkomnum vopna-
búnaði og flestir telja, að hann
myndi upp á eigin spýtur geta
hrint hugsanlegri innrás Kín-
verja.
Vísindaleg1
þrif
ÍBÚAR í enska smábænum
Bruntingthorpe hafa ákveðið
að leita á náðir vísindanna í
baráttu sinni gegn hundaskít á
gangstéttum. Hundarnir í bæn-
um er 30 talsins og lögum sam-
kvæmt ber eigendum þeirra að
sjá til, að þeir skilji ekki stykk-
in sín eftir á almannafæri. Á
því er þó mikill misbrestur og
þess vegna verða nú tekin sýni
af götunum tii DNA-greiningar
og borin saman við DNA-grein-
ingu á hári hundanna. Þannig
mun fást úr því skorið hver á
hvað.
Afram á um-
bótabraut
MINDAUGAS Stankevicius,
nýr forsætisráðherra Litháens,
hét því í gær að vinna áfram
að efnahagslegum umbótum í
landinu. Tók hann við af Adolf-
as Slezevicius, sem þingið
neyddi til afsagnar vegna
bankakreppunnar í landinu, en
vestrænir sendimenn telja, að
Stankevicius sé mjög hæfur
maður.
Reykingar
taka toll
FJÓRÐUNGUR Frakka nær
ekki 65 ára aldri og reykingar
eiga æ meiri þátt í því. Er
ástandið verra í Frakklandi að
þessu leyti en í öðrum iðnvædd-
um ríkjum og hefur verið það
í tvo áratugi. Hefur þeim raun-
ar fækkað, sem falla frá
snemma af völdum áfengis-
drykkju, en þáttur reykinganna
hefur vaxið að sama skapi.
85.868 karlmenn yngri en
65 ára létust í Frakklandi 1993
og var lungnakrabbi algengasta
dánarmeinið. Síðan komu
sjálfsvíg, þá krabbamein í
munni eða hálsi, hjartabilun,
umferðarslys og áfengissýki.
GARRIJ Kasparov og forritarar eða
fulltrúar „Djúpblár", öflugustu skák-
tölu í heimi, sömdu um jafntefli í
fjórðu skákinni í fyrradag. Var hún
mjög spennandi og sú skemmtilegasta
til þessa og Kasparov viðurkenndi .á
eftir, að hann væri að niðurlotum
kominn. Standa nú leikar jafnir, tveir
vinningar gegn tveimur, og alveg
ljóst, að í þeim tveimur skákum, sem
eftir eru, stendur tölvan betur að vígi
hvað varðar „taugastyrk og andlegt
úthald“.
Kasparov, sem var með hvítt, fékk
örlítið betra tafl í byrjun en „Djúp-
blá“, sem beitti slafneskri vöm, flækti
stöðuna með peðsfóm í 33. leik. Voru
skákmeistarar mjög hrifnir af ridd-
araleik „Djúpblár" í 35. leik, sem
miklar hótanir fylgdu, en Kasparov,
sem margir telja besta skákmann,
sem uppi hefur verið, fann rétta svar-
ið eftir nokkra umhugsun.
Þegar hér var komið var augljóst,
að skákin var farin að reyna verulega
á Kasparov en í 42. leik sneri hann
taflinu aftur sér í vil með því að fóma
hrók fyrir riddara og peð. Eftir fjög-
urra og hálfs tíma skák og 50 leiki
var kominn upp jafnteflisstaða og
vísindamaðurinn Murray Campbell,
sem stýrði taflmönnunum fyrir hönd
„Djúpblár", bauð jafntefli, sem Kasp-
arov þáði.
Úrvinda af þreytu
„Ég er ánægður með að hafa slopp-
ið fyrir horn undir iokin,“ sagði Kasp-
arov. „Þetta var það versta, sem
hægt er að lenda í gegn tölvunni,
staðan opin og tíminn orðinn lítill."
Kasparov kvaðst verða að viður-
kenna, að hann væri orðinn þreyttur
eftir íjórar óvenjulega erfíðar skákir
á fímm dögum. „Ég er úrvinda, að
niðurlotum korninn," sagði hann.
Skákskýrendur eru sammála um,
að tvær siðustu skákirnar verði Kasp-
arov erfíðar. Álagið á honum, jafnt
líkamlegt sem andlegt, hafí verið gíf-
urlegt en „Djúpblá“ þekki engar slík-
ar kenndir.
onso Valdivieso, kynnti þingnefnd á
miðvikudag ákæru í fjórum liðum á
hendur Emesto Samper, forseta
landsins. Samper er, samkvæmt
heimildum á skrifstofu saksóknara,
meðal annars sakaður um kosninga-
svik og að hafa þegið allt að 400
milljónir króna frá Cali-eiturlyfja-
hringnum til að fjármagna kosninga-
baráttu sína árið 1994.
Valdivieso_ kynnti ákæmatriðin á
fundi með Ákærunefndinni, sem er
eina stofnun landsins þar sem hægt
er að flytja ákærumál gegn forset-
anum. Lagði hann á fundinum fram
sönnunargögn, sem safnað hefur ver-
ið saman á undanfömum átján mán-
uðum.
Fulltrúar Frjálslynda flokksins,
sem fer með völd í landinu, eru í
meirihluta í nefndinni, sem skipuð
er fulltrúum öldungadeildarinnar.
Neyðist nefndin nú til að taka upp
málið gegn Samper á ný, en rann-
sókn á því var hætt í desember í
fyrra og borið við skorti á sönnunar-
gögnum.
Nefndin hefur nú 30 daga til að
ákveða hvort að hætt verði rannsókn
á ný eða hvort málinu verði skotið
til þingsins til umræðu. Þingið getur
síðan ákveðið að annað hvort hætta
frekari aðgerðum eða vísa málinu til
öldungadeildarinnar, sem tekur end-
Að loknum 16 leikjum í skákinni
í fyrradag var tölvuforritið „Fritz4“
notað til að meta stöðuna og taldi
hún þá Kasparov hafa örlítið betur
en síðan tókst „Djúpblá" að jafna
taflið.
Til að minnast ENIAC
„Djúpblá" er eins og fyrr segir
öflugasta skáktölva, sem gerð hefur
verið, en tilefni einvígisins er, að í
fyrradag vom 50 ár liðin frá því fyrsta
tölvan var sýnd opinberlega. Var hún
kölluð skammstöfunamafninu EN-
LAC og var smíðuð við háskólann í
Pennsylvaniu.
Höfundar „Djúpblár", nafnið er til-
brigði við „Stórublá" eins og IBM er
oft kallað, smíðuðu sérstakan ör-
gjörva fyrir skákútreikningana og er
um að ræða samhliða vinnslu, það
er að margir örgjörvar vinr.a saman
í einu.
Hér fara á eftir leikimir í fjórðu
skákinni milli Kasparovs og „Djúp-
blár“:
Kasparov (hvítt)
Djúpblá (svart)
1. Rf3 - d5 2. d4 - c6 3. c4 - e6
4. Rbd2 - Rf6 5. e3 - Rbd7 6.
Bd3 - Bd6 7. e4 - dxe4 8. Rxe4
- Rxe4 9. Bxe4 - 0-0 10. 0-0 -
h6 11. Bc2 - e5 12. Rel - exd4
13. Dxd4 - Bc5 14. Dc3 - a5 15.
a3 - Rf6 16. Be3 - Bxe3 17. Hxe3
- Bg4 18. Re5 - He8 19. Hael -
Be6 20. f4 - Dc8 21. h3 - b5 22.
f5 — Bxc4 23. Rxc4 — bxc4 24.
Hxe8+ - Rxe8 25. He4 - Rf6 26.
Hxc4 - Rd5 27. De5 - Dd7 28.
Hg4 - f6 29. Dd4 - Kh7 30. He4
- Hd8 31. Khl - Dc7 32. Df2 -
Db8 33. Ba4 - c5 34. Bc6 - c4
35. Hxc4 - Rb4 36. Bf3 - Rd3 37.
Dh4 - Dxb2 38. Dg3 - Dxa3 39.
Hc7 - Df8 40. Hd7 - Re5 41.
Hxa5 - Df7 42. Hxe5 - fxe5 43.
Dxe5 - He8 44. Df4 - Df6 45.
Bh5 - Hf8 46. Bg6+ - Kh8 47.
Dc7 - Dd4 48. Kh2 - Ha8 49. Bh5
- Df6 50. Bg6 - Jafntefli.
anlega afstöðu til þess hvort að forset-
inn verði formlega kærður.
Verði málinu vísað til öldungadeild-
arinnar verður Samper sjálfkrafa að
segja af sér meðan á rannsókn máls-
ins stendur.
Segist saklaus
Samper hefur ítrekað lýst yfír því
að hann sé saklaus af öllum ákæruatr- *
iðum, nú síðast í sjónvarpsviðtali á
miðvikudag. í síðasta mánuði hvatti
hann öldungadeildina til að taka mál-
ið upp á ný í kjölfar þess að Fem-
ando Botero, fyrrum varnarmálaráð-
herra og gjaldkeri kosningabaráttu
Sampers, hélt því fram að forsetinn
hefði vitað af og samþykkt persónu-
lega fjárgi'eiðslur eiturlyfjahringsins )
í kosningasjóðinn.
Fulltrúar stjómarandstöðunnar og
erlendir stjómarerindrekar telja ljóst >
að Samper hyggist treysta á að
Ákærunefndin muni vísa málinu frá
líkt og áður. Nokkrir fulltrúar í nefnd-
inni hafa sjálfir verið sakaðir um að
tengjast eiturlyfjamálum.
Skoðanakannanir í Kólumbíu
benda samt sem áður til að saksókn-
arinn Valdivieso sé vinsælasti og virt-
asti embættismaður landsins. Fulltrú- )
ar viðskiptalífsins og stúdenta hafa
kráfíst afsagnar Sampers og það á '
einnig við um Pedro Rubiano, erkibis- i
kup í höfuðborginni Bogota.
Samper sakaður um fíkniefnatengsl
Saksóknari vill
kæra forsetann !
Bogota. Reuter.
RÍKISSAKSÓKNARI Kólumbíu, Alf-