Morgunblaðið - 05.07.1996, Blaðsíða 30

30 FÖSTUDAGUR 5. JÚLÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSEIMDAR GREIIMAR
Sumartónleikar í
Skálholtskirkj u
að hefjast
Á LAUGARDAG-
INN kemur, þann 6.
júlí hefst í Skálholts-
kirkju 21. ártíð tónlist-
arhátíðarinnar Sum-
artónleikar í Skálholts-
kirkju. Hefst hátíðin
með erindi Kára
Bjamasonar kl. 14 um
kvæðabók sr. Ólafs
Jónssonar á Söndum
(1560 - 1627). Svava
Bernharðsdóttir og
Helga Ingólfsdóttir
leika svo kl. 15 þijár
sónötur fyrir fiðlu og
sembal BWV 1015 -
1017 eftir J. S. Bach.
Kl. 17 leikur Bryndís
Halla Gylfadóttir svítu nr. 5 í c -
moll fyrir selló eftir J. S. Bach og
fyrstu svítu B. Brittens fyrir selló.
Á sunnudaginn kl. 15 endurtekur
Bryndís Halla Gylfadóttir svíturnar
fyrir selló eftir J. S. Bach og B.
Britten og kl. 17 verður messa með
þátttöku tónlistarfólksins og stól-
versi sungnu úr kvæðabók sr. Ólafs
Jónssonar á Söndum. Aðgangur er
ókeypis og verður barnapössun í
Skálholtsskóla meðan á tónleikun-
um stendur.
Sumartónleikar í Skáiholtskirkju
halda nú af stað inn í nýjan áratug
tónleikahalds eftir vel heppnaða 20
ára afmælishátíð síðasta árs. Verða
tónleikar fimm helgar í júlí og ág-
úst þar sem frumflutt verða tónverk
eftir íslensk tónskáld og barokktónl-
ist mun hljóma á upprunaleg hljóð-
færi í flutningi íslenskra og eriendra
flytjenda.
Fyrstu helgina, 6. og 7. júlí munu
Bryndís Halla Gylfadóttir, sellóleik-
ari, Svava Bernharðsdóttir, fiðlu-
leikari og Helga Ingólfsdóttir, sem-
balleikari ríða á vaðið með tónverk-
um eftir J. S. Bach og B. Britten.
Em þær stöllur að góðu kunnar
fyrir tónlistarflutning sinn. Bryndís
Halla hefur verið áberandi sem ein-
leikari og á kammer-
tónleikum hérlendis og
erlendis. Hún hefur
verið leiðandi sellóleik-
ari í Sinfóníuhljómsveit
íslands og er meðlimur
í Caput hópnum og í
Trio Nordiea. Svava
Bemharðsdóttir býr nú
í Slóveníu þar sem hún
er leiðandi víóluleikari
í Slóvensku Fílharmón-
íunni í Ljubljana og
kennir hún einnig við
tónlistarskólann þar.
Helga Ingólfsdóttir
hefur verið brautryðj-
andi í flutningi barokk-
tónlistar á íslandi. Hún
er stofnandi Sumartónleika í Skál-
holtskirkju og hefur verið listrænn
stjórnandi þeirra frá upphafi.
Tónverk helgarinnar endurspegla
meginlínur í verkefnavali Sumartón-
leikanna. J. S. Bach hefur komið
mikið við sögu sem fulltrúi barokk-
tímans og B. Britten er verðugur
fulltrúi samtímans.
Johann Sebastian Bach samdi sex
sónötur fyrir fiðlu og sembal og sex
svítur fyrir einleiksselló eftir að
hann réðist til hirðarinnar í Köthen
árið 1717. Á því tímabili virðist
hann hafa farið að gera meiri til-
raunir í hljóðfæratónlist fyrir kam-
merhópa og einleikara en hann hafði
áður gert en þá samdi hann m.a.
Brandenburgarkonsertana, fíðlu-
konserta, sex partítur og sónötur
fyrir einleiksfiðlu, auk annara kam-
merverka.
Tilraunirnar fólust í því að brjót-
ast frá hefðum sem tíðkast höfðu í
hljóðfæratónlist þess tíma. Til að
mynda hafði tíðkast í sónötum fyrir
einleikshljóðfæri og sembal að sem-
ballinn léki fylgirödd, basso cont-
inuo, oftast þannig gerðri að tölu-
sett bassalína var ein skrifuð út en
semballeikaranum gert að fylla út
hljómana eftir réttri forskrift.
Arngeir Heiðar
Hauksson
HLJÓMEYKI

|1K<
í sónötunum sex fyrir fiðlu og
sembal, BWV 1014 - 1019, eykur
Bach vægi sembalsins. Svo mjög
að hann skrifar sembalinn á undan
fíðlunni í titli verksins, sem útaf
fyrir sig er sérstakt en einnig er
semballinn í raun ekki lengur í
venjubundnu undirleikshlutverki,
heldur er komið jafnræði á milli
hljóðfæranna. Eru sónöturnar meðal
fyrstu sónata með útskrifaða semb-
alrödd í stað tölusetts bassa, þannig
að fiðlan fær eina rödd, hægri hönd
semballeikarans aðra og sú vinstri
bassaröddina. Þannig eru sónöturn-
ar í raun tríósónötur, nema að einum
hljóðfæraleikara hefur verið skipt
út fyrir hægri hendi semballeikar-
ans...
Bach skrifaði svíturnar fyrir ein-
leiksselló BWV 1007 - 1012, líklega
árið 1720 ásamt partítum og sónöt-
um fyrir einleiksfíðlu. í svítunni nr.
5 í c - moll notar hann hefðbundna
danskafla barokksvítunnar, alle-
mande, courante, sarabande og
gigue. Hefst svítan á tvískiptu for-
spili, prélude í frönskum stíl en á
undan gigue koma svo tveir galant-
erie dansar, gavotte I og II. Gerir
verkið miklar kröfur til flytjandans,
þriggja til fjórradda vefur er í fúgu
í forspilinu þegar mest lætur. Fyrsta
svíta Benjamin Brittens gerir einnig
Tónleikar verða fimm
helgar í júlí og ágúst,
segir Arngeir Heiðar
Hauksson, þar sem
frumflutt verða tónverk
eftir íslensk tónskáld og
barokktónlist mun
hljóma á upprunaleg
hljóðfæri.
miklar kröfur til flytjandans. Hún
var skrifuð 1964 fyrir sellistann
Mstislav Rostropovich. Tókst góður
vinskapur með Britten og
Rostropovich og samdi Britten þrjár
svítur fyrir einleiksselló, sónötu fyr-
ir selló og píanó og sinfóníu fyrir
selló og hljómsveit einnig fyrir
Rostropovich.
Britten var hrifínn af svítuform-
inu og sjá má áhrif frá sellósvítum
Bachs í verkum hans. í svítum
Bachs eru 6 kaflar, forspil og 5
dansar en Britten notar 6 kafla í
fyrstu svítunni sinni. Hvert kaflapar
hefur forspil, einskonar íhugandi
söng, Canto, og er hver söngur
byggður á tveggja tóna hljómum
þar sem mikið eru notaðir opnir
strengir sellósins. Britten notar
möguleika sellósins til hins ýtrasta
í yfirtónaspili, pizzicato og bogaeff-
ektum.
Næstu helgi, 13. og 14. júlí heldur
svo sönghópurinn Hljómeyki undir
stjórn Bemharðs Wilkinsonar, upp á
10 ára samstarfsafmæli sitt og Sum-
artónleika í Skálholtskirkju með há-
tíðatónleikum þar sem frumflutt
verður tónverkið Þrír Davíðssálmar
eftir Hildigunni Rúnarsdóttur og
flutt verða kórverk eftir J. S. Bach,
B. Britten, F. Mendelsohn og Jón
Nordal. Skemmst er að minnast af-
burðagóðrar gagnrýni sem Hljóm-
eyki fékk í Morgunblaðinu síðasta
sumar fyrir frumflutning á Requiem
Jóns Nordals en þar sagði m.a.
„Futningur þessa fremsta kamm-
erkórs iandsmanna nú var án efa í
sérflokki...Hlýtur dijúgur partur að
heiðrinum að falla í skaut stjórnand-
ans, Bernharðs Wilkinsonar, sem
kallaði fram bestu hiiðar tónverk-
anna og söngvaranna í hreinræktuð-
um fímm stjömu flutningi..."
Höfundur er framkvæmdastjóri
Sumartónleikanna 1996.
Athugasemd við skrif forstjóra
Tryggingastofnunar ríkisins
í GREINARSTÚF undirritaðs,
sem birtist í Morgunblaðinu 27.
júní sl., var að gefnu tilefni al-
mennt en lauslega gerð grein fyrir
svokölluðu vaktamáli í Hafnarfirði,
Garðabæ og Bessastaðahreppi.
Saga þessa máls er orðin löng og
ekki ástæða til að rekja hana í
heild sinni á þessum vettvangi.
Hins vegar varð lítill angi þessa
máls tilefni til fjölmiðlaumræðu.
Sú umræða hefur gefið forstjóra
Tryggingastofnunar ríkisins tilefni
til að fara endurtekið stórum gegn
heilsugæzlulæknum í Hafnarfirði
og Garðabæ og segir þá m.a. fara
með hrein ósannindi. Nauðsynlegt
er því að gera athugasemdir við
#DOEWOO
LYFTARAR
VERKVER
Smiðjuvegi 4b • 200 Kðpavogur • H 567 6620
ýmsar fullyrðingar
forstjórans.
Hver fer með
ósannindi?
„Blákaldur veru-
leiki“ forstjóra Trygg-
ingastofnunar ríkisins
eins og hann lýsir hon-
um á síðum Mbl. þann
sama dag 27. júní sl.
fjallar um þennan litla
en sérkennilega anga
þessa vaktamáls.
Hvaða heims sá blá-
kaldi veruleiki er sýn-
ist þeim óvíst sem
þekkja forsögu máls-
Gunnsteinn
Stefánsson
BIODROGA
Lífrænar
jurtasnyrlivorur
Engin auka ilmefni.
BIODROGA
ins. í Mbl. 22. júní sl.
er haft eftir forstjór-
anum, að læknar í
Hafnarfirði og
Garðabæ fari þar með
hrein ósannindi, að
þeir fái ekki greitt fyr-
ir endurlífgun. Auk
þess segir hann ekki
kannast við, að læknar
hafi kvartað vegna
þessa máls. Þar sem
þessi saga er flestum
lesendum Morgun-
blaðsins ókunn er hér
tilefni að leggja enn
nokkur orð í belg.
Veruleikaskyn okk-
ar forstjórans er mis-
munandi, því nýlega tók undirrit-
aður þátt í endurlífgun og gerði
nú í júní Tryggingastofnun reikn-
ing sem var endursendur.' Þessi
gerð hefur þannig fallið undir skil-
greiningu forstjórans um rangan
reikning. Ætla mætti að stofnunin
greiddi þá hið rétta gjald sem for-
stjórinn skilgreinir svo nákvæm-
lega (vitjun, innhelling í æð, hjarta-
línurit) og upplýsir að gildi og
hafí gilt um endurlífgun á þessu
svæði. Sú var þó ekki raunin, eng-
in sérstök greiðsla kom fyrir neyð-
arhjáip, en eins og vænta mátti
var einungis greitt fyrir venjulega
vitjun með 60% kvöldálagi. Á
reikninginn var hins vegar rituð
eftirfarandi skilaboð með hendi
starfsmanns Tryggingastofnunar.
„Ekki greitt, málið enn hjá ráðu-
neytinu."
Þessi setning bendir til að „mál-
ið“ sé þekkt bæði í Trygginga-
stofnun og ráðuneyti. „Málið“
snýst um þá sérkennilegu stað-
reynd, að í júní 1995 voru heilsu-
gæzlulæknar í Hafnarfirði og
Garðabæ sem jafnframt voru neyð-
arbílslæknar svæðisins sérstaklega
Hér er fyrst og fremst
um grundvallaratriði að
ræða, s.s. jafnræðis-
reglu. Gunnsteinn
Stefánsson spyr hvort
mismuna eigi heilsu-
gæslulæknum með
samningi.
undanskildir frá beitingu gjald-
skrárliðar fyrir endurlífgun og
stórslysahjálp sem þá kom nýr inn
í gjaldskrársamning heilsugæzlu-
lækna. Þetta klúður bentum við
læknar í Hafnarfirði forstjóranum
á áður en samningurinn var sam-
þykktur. í nóvember 1995 tókum
við þetta upp á fundi með fulltrúum
frá ráðuneytum heilbrigðis- og
fjármála auk Tryggingastofnunar
ríkisins. Þar var viðurkennt að
þetta atriði væri þess eðlis að það
bæri að taka upp til úrlausnar inn-
an stjórnsýslunnar og skyldi það
gert á samstarfsfundi í vikunni á
eftir.
Þetta „mál“ fjallar að sínu leyti
ekki um stórvægilega fjármuni
heldur er hér fyrst og fremst um
grundvallaratriði að ræða, s.s.
jafnræðisreglu. Spurt er hvort
heilsugæzlulæknum sem vinna hjá
sama vinnuveitanda við sömu störf
verði með samningi mismunað á
þennan hátt. Viðbrögð forstjóra
Tryggingastofnunar í sjónvarpi og
á síðum Mbl. gerir það óhjákvæmi-
legt að koma þessum sjónarmiðum
á framfæri.
Ymsar fullyrðingar forstjórans í
okkar garð, s.s. að við látum að
því liggja að ekki sé greitt fyrir
neyðarhjálp á svæðinu, að í því fel-
ist grófar og tilhæfulausar ásakan-
ir sem ekki eigi við rök að styðj-
ast, að við rekum kjaramál sem
þessi einungis í fjölmiðlum með til-
heyrandi ásökunum og aðdróttun-
um, allar þessar fullyrðingar styðj-
ast við hæpin rök þó ekki sé meira
sagt og eru ómaklegar ekki síst í
ljósi 5 ára sögu vaktamálsins. Að
lýsa því yfír þrátt fyrir efnisrök og
staðreyndir málsins að þetta atriði
samningsins skuli standa þar til um
annað verði samið lýsir valds-
mennsku þeirrar gerðar sem við
heilsugæzlulæknar þekkjum alltof
vel frá þeirri fjarlægu stjómsýslu
sem þó á að bera með okkur m.a.
þá ábyrgð, að veita Hafnfirðingum,
Garðbæingum og íbúum Bessa-
staðahrepps góða vaktþjónustu.
Höfundur er læknir d
Hcilsugæzlustöðinni Sólvungi í
Hafnarfirði.