Morgunblaðið - 05.07.1996, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 5. JÚLÍ1996 31
INGIBJORG
ARNADOTTIR
+ Ingibjörg Árna-
dóttir fæddist
að Miðhúsum í
Reykhólasveit 1.
ágúst 1900. Hún
andaðist í Landspít-
alanum 26. júní síð-
astliðinn. Foreldrar
Ingibjargar voru
Arni Ólafsson,
bóndi í Miðhúsum
og Hlíð í Reykhóla-
sveit, og Guðbjörg
Loftsdóttir. Ingi-
björg átti tólf al-
systkini og þrjá
hálfbræður. Hún
giftist 1922 Kristjáni Franklín
Gíslasyni vélsmiði. Þau eignuð-
ust fjögur börn: Árni, f. 1923,
d. 1985, forstjóri, var kvæntur
Iðunni Heiðberg, þau áttu þrjú
börn. Gísli, f. 1924,
tæknifulltrúi,
kvæntur Ernu Guð-
mundsdóttur, þau
eiga þrjú börn.
Valdimar, f. 1925,
d. 1984, vélsmiður,
eignaðist þijá syni
með Grimu Thor-
oddsen og þijú börn
með Sólveigu Guð-
mundsdóttur. Þur-
íður, f. 1928, á son
með Víkingi H. Arn-
órssyni og tvo syni
með Júlíusi M.
Magnús. Barna-
barnabörn Ingibjargar eru tutt-
ugu og fimm.
Utför hennar fer fram frá Dóm-
kirkjunni í dag og hefst athöfn-
in kl. 13.30.
Ingibjörg amma mín fæddist á
miðju sumri aldamótaárið. Hún var
verðugur fulltrúi þeirrar kynslóðar
sem lyfti grettistaki í sögn þjóðar-
innar. Oft var eins og hún væri í
ætt við þær formæður mannkyns
sem með óbilandi þreki og fórnfýsi
vísuðu því leiðina út úr hellum og
myrkri.
Hún var fjórða barnið í hópi
fimmtán systkina. Þrátt fyrir mikla
samheidni og dugnað fjölskyldunnar
var oft þröngt í búi. Sennilega hefur
lífsbaráttan í bernsku hennar í Reyk-
hólasveit átt meira sammerkt með
því sem nú gerist hjá fátækari þjóð-
um heims en íslandi nútímans. Minn-
ingar ömmu gáfu manni stundum
eilitla innsýn í þetta, t.a.m. að það
var ekki fyrr en eftir tvítugt sem
hún eignaðist aðra skó en sauð-
skinnsskó. I fermingunni var hún í
lánsskóm sem voru henni alltof stór-
ir.
I Reykhólasveit stendur hlíðin
fríða sem Jón Thoroddsen, eitt
þriggja stórskálda sem þessi Iitla
sveit hefur alið, orti um. Og ömmu
var sveitin hjartfólgin alla tíð. Þar
búa nú tveir bræður hennar, Karl
bóndi á Kambi og Hákon á Reykhól-
um. Hinn þriðji sem eftir lifir er
Ólafur, búsettur í Reykjavík.
Afi, Kristján Franklín Gíslason,
var einnig að vestan. Hann fór ung-
ur til Reykjavíkur þar sem hann
stofnaði, tuttugu og tveggja ára,
Vélsmiðju Kristjáns Gíslasonar á
Nýlendugötu. Leiðir þeirra ömmu
lágu saman hjá foreldrum Kristjáns,
en þá var hún í ljósmóðurnámi í
Reykjavík. Þau giftust 1922.
I smiðjunni var einkum fengist
við báta- og togaraviðgerðir, en jafn-
framt var þar stunduð ýmiss konar
nýsmíði. Þess utan bjargaði afi
strönduðum skipum með frumlegu
hugviti. Á kreppuárunum var rekst-
urinn oft erfiður, en þau hjónin sam-
hent og unnu sig upp úr öldudalnum.
Synir þeirra þrír hófu allir störf í
vélsmjðjunni, og eftir lát Kristjáns
varð Árni forstjóri hennar. Valdimar
vann þar einnig áfram, en Gísli var
þá orðinn tæknifulltrúi hjá Reykja-
víkurborg.
Kristján lést 1958. Eftir það hélt
Ingibjörg heimili ásamt Þuríði dóttur
sinni. Þrír synir Þuríðar ólust upp
hjá þeim og standa í meiri þakkar-
skuld við ömmu sína en þeir geta
með orðum tjáð.
Hjá ömmu var gestkvæmt alla
tíð. Sveitungar hennar sóttu hana
heim sem og menn sem tengdust
smiðjunni á einn eða annan hátt.
En amma tók einnig opnum örmum
ókunnugu fólki sem lent hafði utan-
garðs í lífínu og því er ekki að neita
að á köflum fannst ættingjum henn-
ar gestrisnin full háskaleg. Einn slík-
ur vinur hennar hét Emil. Hún hafði
á honum mikið dálæti, kallaði hann
„silfurdrenginn" sinn og á móti sendi
hann henni falleg jólakort sem henni
þótti mjög vænt um. Stundum var
í för með „silfurdrengnum" „Elli-
Gaui“ nokkur, sem hlotið hafði það
viðurnefni vegna þess að hann rændi
gjarnan fólk í hárri elli. Ættingjun-
um fannst ekki þægileg tilhugsun
að vita af níræðri konu einni í svona
þ
félagsskap. En amma lét sér fátt
um finnast. í annað sinn kom gestur
í heimsókn til ömmu milli jóla og
nýárs. Þá sat hjá henni úfinn og
grettur maður og hámaði í sig hangi-
kjöt og uppstúf í eldhúsinu. Þangað
hafði hann rambað af götunni og
séð þar bein sem hann langaði í, en
amma ekki tekið annað í mál en að
matreiða handa honum það besta
sem hún átti. Gesturinn spurði
manninn hvaðan hann bæri að garði.
„Af Hrauninu,“ svaraði maðurinn,
„ég sló mann og það fór illa.“ Þegar
maðurinn var orðinn mettur dró
hann svo gestinn afsíðis og spurði
forviða: „Hver er þessi kona?“
Amma var margbrotnari en svo
að þessari spurningu verði svarað.
Lífskraftur hennar var slíkur að hún
átti ætíð nóg að gefa, en varð á
hinn bóginn hin vandræðalegasta ef
reynt var að endurgjalda henni á
einhvern hátt; það mátti ekki „hafa
fyrir henni“. Iðjuleysi var henni bein-
línis framandi og því hljómar það
einkennilega núna að segja að hún
hafi hlotið hvíldina. Hún þurfti sí-
fellt að vera að kljást við eitthvað
og lét takmarkaða sjón síðustu
æviárin ekki aftra sér frá því að
sauma, þvo o.fl. En hálfblindan kom
í veg fyrir að hún gæti lesið. Fram
að því hafði hún gleypt í sig bækur
á nóttunni og las digrar bækur á
borð við Nafn rósarinnar á innan
við viku. Þegar hún loks féllst á eft-
ir mikla eftirgangssemi að láta „hafa
fyrir sér“ og koma sér í samband
við Blindrabókasafnið sporðrenndi
hún þaðan stórum skömmtum á
augabragði. Hún unni ljóðum og í
sérstöku uppáhaldi voru skáldin Ein-
ar Benediktsson, Matthías Jochums-
son og Jóhann Jónsson.
Börn hændust að ömmu og fundu
til öryggis í návist hennar. Flestir
upplifa í bernsku þá skelfingu sem
fylgir fyrstu vangaveltum um al-
heiminn. Hvenær byrjaði tíminn?
Hvar endar rúmið? Þótt amma gæti
ekki svarað þessu fremur en aðrir
dauðlegir menn, þá skynjaði maður
að hvað sem þessum gátum leið var
hjá henni tryggur staður í tíma og
rúmi eins og ömmubarnið Halldór
Laxness lýsir í smásögu með þessu
nafni.
Amma lét sig jafnt varða þjóðleg-
an fróðleik sem vitneskju um fram-
andi menningarheima, en hún kynnti
sér allt með gagnrýnum huga. Þetta
á líka við um afstöðu hennar til fram-
haldslífs. Á lífsleiðinni kynntist hún
fólki sem „heyrði“ raddir framlið-
inna. Þar bar hæst tengdamóður
hennar, Steinunni Guðmundsdóttur,
og Ingibjörgu Einarsdóttur, sem var
kona Steinars, bróður Kristjáns.
Amma taldi víst að svo grandvart
fólk færi ekki með fleipur og ýmis-
legt í skilaboðunum styrkti hana í
þeirri trú. Hugsanlega höfðaði fleira
í lífsskoðun spíritista til hennar. Hjá
þeim er framhaldslífið ekki „hvíld“
eða „höfn“, heldur áframhaldandi
braut til aukins þroska og barátta
til að láta gott af sér leiða.
Reynist amma hafa haft rétt fyrir
sér í þessu, sem svo mörgu öðru,
grunar mig hvaða hlutverk hún hafi
nú tekist á hendur. Hún lærði til ljós-
MINNINGAR,
móður, en vann aldrei sem slík. En
núna má vera að námið nýtist henni,
hún starfi meira guðs um geim og
útvegi börnum í fæðingu tryggan
stað í tilverunni. Það væri í samræmi
við lífsferil hennar hér á jörðu.
Viðar Víkingsspn.
Ingibjörg Árnadóttir, tengda-
amma mín og vinkona, er látin tæp-
lega 96 ára að aldri. Mig langar að
minnast hennar með nokkrum orð-
um því hún var mér og minni fjöl-
skyldu mjög kær.
Við sem yngri erum veltum því
oft fyrir okkur hvernig íslenskt sam-
félag hefur getað tekið svo örum
breytingum á þessari öld. Þróast úr
fátæku bændasamfélagi í tæknivætt
nútímaríki, sem gefur svo mörgum
kost á fjölbreyttri menntun, heilsu-
gæslú og velmegun. Eftir að hafa
kynnst þessari sterku konu, Ingi-
björgu Árnadóttur, finnst mér ég
vera nær svarinu. Hún var fulltrúi
aldamótakynslóðarinnar sem virðist
búa yfir magnþrungnum krafti,
æðruleysi og ósérhlífni.
Eg kom inn í fjölskylduna fyrir
11 árum og þrátt fyrir að áratugir
skildu okkur Ingibjörgu að náðum
við mjög vel saman. Stundum sátum
við í eldhúsinu hjá henni, hlógum
eins og smástelpur eða hún rifjaði
upp gamla daga. Rósemi, nægjusemi
og kímni settu svip á frásagnir henn-
ar. Fyrir nú utan frábært minni, en
hún mundi vel gamla daga og fylgd-
ist jafnframt með þjóðlífinu fram á
síðustu stund.
Ingibjörg mundi greinilega
tímana tvenna. Hún sagði mér gjarn-
an frá vetrinum þegar hún var innan
við tvítugt og þurfti að dveljast í
sjúkraskýli á Hólmavík til að annast
Kjartan bróður sinn sem misst hafði
annan fótinn. Fyrstu vikuna svaf
hún ekkert. Svo fór hún að hjálpa
til við að sinna fleiri sjúklingum og
vann sér þannig fyrir fæðinu þann
tíma sem Kjartan þurfti á hjálp
hennar að halda. Já, heilbrigðisþjón-
ustan hefur breyst á þessari öld.
Þesa reynsla hennar átti sinn þátt
í því að hún var send suður til
Reykjavíkur í Ijósmæðranám. Allan
tímann vann hún fyrir sér með nám-
inu og var þakklát fyrir þetta mennt-
unartækifæri. Atvikin höguðu því
þó þannig að hún starfaði ekki sem
ljósmóðir heldur giftist hún Kristjáni
Franklín Gíslasyni og eignuðust þau
4 börn. Oft talaði hún þó um að
menntunin hafi komið sér vel, t.d.
þegar hún tók sjálf á móti einu dótt-
ur sinni, Þuríði Kristjánsdóttur,
tengdamóður minni.
Kristján stofnaði vélsmiðju og var
athafnasamur maður. En viðskipti
hafa sinn gang, stundum áraði vel
og stundum var kreppa í þjóðfélag-
inu. Hvernig sem gekk gat hann
treyst á Ingibjörgu, konu sína. Þeg-
ar mest var hafði Kristján 40 manns
í vinnu og margir þeirra voru dag-
lega í mat og kaffi hjá Ingibjörgu.
Þegar kreppa heijaði á lét Ingibjörg
til sín taka, stundaði saumaskap og
fann upp á ýmsu til að láta hjólin
snúast. Hún hafði líka einstakt lag
á að fara vel með hlutina og nýta
það sem til var. Ekki gerði hún mikl-
ar kröfur fyrir sig, það var helst að
hún vildi fá stund til að líta í bók,
en hún las mikið þar til sjónin gaf
sig fyrir örfáum árum. Hún hafði
sérstakt dálæti á ljóðum og 10 dög-
um áður en hún lést fór hún með,
fyrir móður mína, 9 erinda ljóðabálk
sem hún kunni utan að.
Það var gaman að vera hjá Ingi-
björgu enda var gestkvæmt frá
morgni til kvölds á Öldugötunni alla
tíð. Hún var höfðingi heim að sækja.
Þær mæðgur, Þuriður og Ingibjörg,
héldu heimili saman og voru sam-
hentar, gagnkvæm virðing og hlýja
ríkti á milli þeirra. Heimili þeirra var
íslenst menningarheimili, enda skipti
tónlist og bókmenntir þær miklu.
Mér finnst ég hafa verið heppin að
eignast svona góða tengdafjölskyldu
og sonur minn, 5 ára, naut þess í
ríkum mæli að eiga svona góða, já-
kvæða og áhugasama langömmu.
Það er ekki algengt í dag að þrjár
kynslóðir búi saman eins og var á
Öldugötunni, en maðurinn minn og
mágar áttu gott að hafa ömmu sína
alltaf á heimilinu og hún naut þess
að vera innan um yngra fólk, enda
vildi hún fylgjast með og gera gagn.
Þrátt fyrir að vera orðin 95 ára gat
hún ekki hugsað sér að vera iðju-
laus. I vor sagði hún ánægð frá því
að hún væri að mennta sig. Þá var
hún að hlusta á hljóðsnældur frá
Blindrabókasafninu, enda fékk hún
aldrei nóg af skáldskap. Þó að því
fylgi söknuður að sjá á eftir Ingi-
björgu þá fínn ég fyrir svo mikilli
hlýju og þakklæti fyrir samvistirnar
við hana. Af henni mátti læra svo
ótal margt. Hún hafði til að bera
æðruleysi, sem er ofar skilningi ungs
fólks, var sjálfri sér nóg,
hégómalaus, fordómalaus og lét sér
svo annt um þá sem minna mega
sín. Hún lét ekki hraða og tíðaranda
raska ró sinni, heldur hafði trú á
einfaldleikanum og því góða í mann-
inum. Ég mun alltaf minnast tengda-
ömmu sem höfðingja sem hélt reisn
sinni fram á síðustu stundu. Hún tók
það t.d. ekki í mál að láta bera sig
á sjúkrabörum þegar hún fór á
sjúkrahús og kvaddi heimili sitt í
síðasta sinn. Hún gekk út þrátt fyr-
ir sársaukafullan sjúkdóm. Og það
er dæmi um hve raunsæ Ingibjörg
var, að þegar við Kristján Franklín
og sonur okkar komum á sjúkrahús-
ið að kveðja hana áður en við fórum
í helgarferð út á land, þá vissi hún
ein að hún var að kveðja í síðasta
sinn. Hún bað okkur að njóta lífs-
ins. Var sjálf tilbúin að draga sig í
hlé en horfði fram á veginn afkom-
endunum til handa.
Þrátt fyrir að ég sé nú stödd í
Bandaríkjunum er hugur minn hjá
Ingibjörgu Árnadóttur og tengda-
fjölskyldu minni. Ég finn fyrir hlýju
og gleði þegar ég minnist Ingibjarg-
ar. Hún efaðist aldrei um að eitt-
hvað gott tæki við að jarðlífi loknu
og hlakkaði til að hitta syni sína tvo
og manninn sinn, Kristján Gíslason,
aftur.
Blessuð sé minning Ingibjargar
Árnadóttur.
Sigríður Arnardóttir.
Elskuleg föðursystir okkar, Ingi-
björg Árnadóttir, er látin, tæplega
96 ára að aldri. Lífshlaup hennar
spannar nær heila öld og með ólík-
indum að hugsa til allra þeirra þjóð-
félagsbreytinga sem hún og aðrir
af aldamótakynslóðinni hafa gengið 1
í gegnum. Inga var fædd og uppalin
í Reykhólasveit, ein af fimmtán
systkinum. Hún flutti suður til
Reykjavíkur um tvítugt og bjó þar
ætíð síðan. Eiginmaður hennar var
Kristján F. Gíslason og eignuðust
þau fjögur börn. Æviferill hennar
verður rakinn annars staðar, en okk-
ur langar til að heiðra minningu
hennar með örfáum orðum og þakka
henni samfylgdina.
Inga frænka var einstök mann-
eskja og skipar stóran sess í huga
okkar beggja. Bræður hennar, feður '
okkar, létust báðir skömmu fyrir {
fæðingu okkar þannig að tengsl i
okkar við föðurfjölskylduna hafa að |
stórum hluta spunnist í samskiptum
við Ingu og fjölskyldu hennar. ■
Amma okkar, Guðbjörg Loftsdóttir, f
bjó síðustu árin í skjóli Ingu, en |
áður en það varð var stutt á milli |
heimilanna. Allt frá því að við mun- í
um fyrst eftir okkur í heimsóknum jj
hjá ömmu hafði heimili Ingu mikið ij
aðdráttarafl og þar var okkur ætíð 1
tekið opnum örmum.
Heimili Ingu og Kristjáns var kær
samastaður í tilverunni fyrir fleiri
en okkur frænkurnar. Ætíð var þar í
margt um manninn og mikið um að 1
vera. Auk barna þeirra Kristjáns,
og síðar fjölskyldna þeirra, heyrði
til undantekninga ef dagur leið án
þess að eitthvað af frændfólki og
vinum litu inn. Inga umvafði okkur
öll umhyggju sinni og hlýju. Hún
var miklum mannkostum búin, heil-
steypt, lifandi og skemmtileg. Hún
var glæsileg kona, fáguð, vel lesin
ogljóðelsk.
I lífinu skiptast á skin og skúrir
og ýmsir erfiðleikar steðjuðu að í
lífi Ingu. Hún missti mann sinn á
besta aldri og hefur séð á eftir tveim-
ur sonum sínum. Hún sýndi frábært
æðruleysi á erfíðum tímum og ætíð
átti hún huggunarorð fyrir aðra.
Hún var miklu fremur gefandi en
þiggjandi í lífinu. L.
Eftir að Kristján lést hélt hún
heimili með dóttur sinni, Þuríði, og
sonum hennar. Það var einstakt að
upplifa þá gagnkvæmu virðingu og
ástúð sem ríkti milli þeirra allra og
sú einlæga væntumþykja og um-
hyggJa sem þau sýndu Ingu alla tíð,
allt til síðustu stundar, var ómetan-
leg og hana ber okkur öllum að
þakka.
Inga var afar vinföst og hjartahlý
og gædd þeim fágæta eiginleika að
hlusta og taka virkan þátt í gleði
og sorg vina sinna. Hún ávann sér
traust og virðingu allra sem kynnt-
ust henni og var ætíð málsvari þeirra
sem minna máttu sín. Umhyggja
hennar fyrir okkur frænkunum var
einstök og heimsóknir til hennar
voru alltaf mannbætandi, alltaf lagði
hún gott til málanna. Það var unun
að spjalla við hana um liðna tíma
en hún var ekki síður vel að sér í
málefnum líðandi stundar. Allt til
þess síðasta nutum við þess að vera
í nálægð hennar. Henni var það
gefið að halda reisn sinni og andlegu
atgervi allt til loka.
Við kveðjum elskulega föðursyst-
ur með söknuði og þökkum af ein-
lægum huga samfylgdina.
Pétrún Pétursdóttir,
Bergþóra Bergþórsdóttir.
BOÐVAR
G UÐMUNDSSON
+ Böðvar Guð-
mundsson var
fæddur í Skálm-
ardal, Múla-
hreppi, Barða-
strandarsýslu, 3.
ágúst 1921. Hann
lést í Reykjavík
29. júní síðastlið-
inn. Foreldrar
Böðvars voru
Guðný Jóhanns-
dóttir og Guð-
mundur Einars-
son, bóndi (
Skálmardal. Eft-
irlifandi bræður eru Ólafur
og Yngvi Guðmundssynir.
Útför Böðvars
verður gerð frá Hafn-
arfjarðarkirkju í dag
og hefst athöfnin
klukkan 15.
Þegar okkur í Pfaff
barst til eyrna að Böð-
var hefði látist þann 29.
júní fylltumst við í senn
söknuði og jafnframt
gleði fyrir hans hönd
að það ástand sem
máttarvöldin höfðu
skapað honum síðustu
vikurnar var á enda.
Böðvar hóf störf hjá Pfaff árið
1978 og sá hann upp frá því um
viðgerðir á smáraftækjum, sem j
fyrirtækið seldi. Það kom fljótlega ;
í ljós að fyrirtækið hafði dottið í j
lukkupott við ráðningu Böðvars,
enda var hann einstakt ljúfmenni
og tryggur fyrirtækinu alla tíð. j
Það fór ekki mikið fyrir Böðvari
og hefði hann síst af öllu viljað
láta skrifa um sig lofræðu að sér
látnum, og skal það virt. Hinsvegar
viljum við hjá Pfaff þakka honum
einstakt samstarf í tæp 20 ár, sam-
starf, sem aldrei féll skuggi á.
Eitt af áhugamálum Böðvars
var að velta því fyrir sér hvað
tæki við af þessu jarðlífí, enda var
hann grúskari af lífí og sál. Hann |
hefur því verið betur undir um- f
skiptin búinn en margur annar og J
vonandi njótum við leiðsagnar I
hans þegar við hittumst á ný.
Góða heimferð, Böðvar minn.
F.h. starfsfólks Pfaff,
Margrét Kristmannsdóttir.