Morgunblaðið - 16.07.1996, Blaðsíða 16

16 ÞRIÐJUDAGUR 16. JÚLÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
ÚR VERIIMU
ERLEIMT
Morgunblaðið/HG
LANDAÐ úr Þórði Jónassyni á Seyðisfirði.
Um 150.000 tonn
af loðnu á land
LOÐNUVEIÐIN eru nú orðinn ná-
lægt 150.000 tonnum frá því veiðar
hófust þann 1. júlí, eða nálægt
10.000 tonnum á dag að jafnaði.
Veiðar hafa gengið vel allt þar til
síðustu nótt, er kaldi byrjaði að
gera skipunum erfitt fyrir og einnig
stóð loðnan djúpt. Enn er þörf á því
að halda aftur af skipunum við veið-
amar.
Þórður Jónsson, rekstrarstjóri hjá
SR-Mjöli, segir að enn sé mikil áta
í loðnunni, en sæmilega vel gangi
að vinna hana sé hún sæmilega ný.
„Það er svona smá munur á þessu
eftir því hvort hún er drepin fyrir
eða eftir mat,“ segir Þórður. Loðnan
er enn stór og falleg, þó dæmi hafi
verið um að smærri loðna slæddist
með fyrir nokkrum dögum. Þórður
segir að vertíðin fari af stað með
svipuðum hætti og 1993, nema að
nú séu miklu fleiri skip við veiðarn-
ar.
Aflinn í heildina er að nálgast
150.000 tonn. Um 20.000 tonnum
hefur verið landað hjá SR-mjöli í
Siglufírði, um 11.500 tonnum á
Raufarhöfn, um 15.000 á Seyðis-
firði og 8.000 á Reyðarfirði, en
SR-Mjöl er með verksmiðjur á öllum
þessum stöðum. Um helgina hafði
rúmlega 14.000 tonnum verið land-
að á Eskifírði, um 9.000 í Neskaup-
stað, tæplega 10.000 tonnum á
Fáskrúðsfirði, 7.000 tonnum á Höfn
og 12.000 tonnum í Vestmannaeyj-
um.
Bilanir og gallar
í Hafnfirðingi HF
Reynt að fá kaupsamningi rift
SJÓFROST ehf., sem keypti frysti-
togarann Hafnfirðing HF frá
Kanada nú vor, reynir nú að fá
kaupunum rift vegna galla í skipinu
og vanefnda seljanda.
Guðbjartur Gissurarson, stjóm-
arformaður Sjófrosts ehf., segir að
komið hafi í ljós gallar í olíutönkum
skipsins, ásamt öðrum bilunum þeg-
ar verið var að gera skipið klárt til
veiða og orðið þess valdandi að
skipið hefur ekki enn komist til
veiðanna. Útgerðin hafí því orðið
fyrir verulegu íjárhagslegu tjóni.
„Það eina sem að við teljum okkur
geta gert í stöðunni er að reyna
að fá sölusamningnum rift á þeirri
forsendu að seljandi hafí vanefnt
sínar skuldbindingar. Það er verið
að kanna hugsanlegar leiðir í þeim
málum," segir Guðbjartur.
Hann segir að þegar skipið kom
til landsins hafi verið ráðin á það
30 manna áhöfn en henni hafi nú
þegar verið sagt upp og öll vinna
í skipinu stöðvuð. Hann segir enga
leið að segja til um hvenær þessi
mál skýrist.
Lítið er vitað um
veiðar á Hryggnum
LÍTIÐ sem ekkert eftirlit er haft
með skipum sem nú eru að veiðum
á Reykjaneshrygg. íslensk skip
hættu veiðum þar snemma í júní
en aðrar þjóðir hafa haldið veiðun-
um áfrant.
Samkvæmt samningum Fisk-
veiðinefndar norðaustur Atlants-
hafsins, NEAFC, ber löndum að
fylgjast með afla skípa sinna og
tilkynna hann til nefndarinnar mán-
aðarlega. Samkvæmt upplýsingum
frá sjávarútvegsráðuneytinu hefur
það ekki gengið eftir og í raun
ekkert vitað um veiðar skipanna
þar nú. Aðeins séu komnar heildar-
tölur frá Islandi en einhveijar tölur
hafí borist frá öðrum löndum en
þær séu alls ekki fullnægjandi. Því
hefur verið komið á framfæri við
nefndina að reka á eftir yfirliti yfir
veiðina frá hlutaðeigandi löndum.
Ekkert eftirlit er með skipunum
á Reykjaneshrygg af hálfu Land-
helgisgæslunnar og því er ekki vitað
hvað mörg skip eru nú þar að veið-
um né hver aflabrögð þeirra eru.
Hjá Gæslunni fengust þær upplýs-
ingar að ekki hafi verið varðskip á
þessum slóðum lengi enda væru
engin skip nú að veiðum nálægt
íslensku landhelginni heldur mun
vestar og nær þeirri grænlensku
en áður.
Tvíhliða samningar Sviss og Evrópusambandsins
Stefnt að samkomu-
lagi innan skamms
SVISSLENDINGAR segjast hafa teygt sig svo langt í viðræðum
við ESB að það muni valda erfiðleikum heima fyrir. Frjálsari
innflutningur Iandbúnaðarafurða er til að mynda viðkvæmt mál.
UTANRÍKISRÁÐHERRAR Evr-
ópusambandsins fólu samninga-
mönnum framkvæmdastjórnarinn-
ar í gær að ljúka viðræðum við
Sviss um gerð tvíhliða viðskipta-
samnings, sem nú hafa staðið á
þriðja ár, „eins fljótt og auðið er“.
Svisslendingar hafa að undanförnu
hótað að slíta viðræðunum, komi
ESB ekki til móts við þá.
Reyna að ná því sem tapaðist
er EES-samningurinn féll
Svisslendingar höfnuðu samn-
ingnum um Evrópskt efnahags-
svæði í þjóðaratkvæðagreiðslu árið
1992. í tvíhliða viðræðunum vilja
Svisslendingar ná fram einhverju
af þeim markaðsaðgangi, sem fólst
í EES-samningnum. Á móti hefur
ESB gert kröfur, sem Svisslending-
um þykja óaðgengilegar.
í samningaviðræðunum hefur
verið fjallað um sjö svið:
• Fijáls flutningur vinnuafls: Evr-
ópusambandið hefur krafizt þess
að kvóti á fjölda ESB-borgara, sem
fá að vinna í Sviss, verði afnuminn.
Svisslendingar benda hins vegar á
að nú þegar sé sjöundi hver íbúi
landsins útlendingur (827.000
borgarar ESB- og EFTA-ríkja
starfa þar) og íjöldi erlendra borg-
ara sé viðkvæmt mál meðal inn-
fæddra. Svissnesk stjómvöld vilja
því halda kvótanum, sem eins konar
baktryggingu, en bjóðast til að
hækka hann svo mikið að hann
verði í raun aldrei fylltur miðað við
núverandi ásókn ESB-borgara í
störf í Sviss. Svisslendingar benda
á að nú þegar sé sjöundi hver íbúi
landsins útlendingur. Sviss hefur
boðið að farið verði með ESB-borg-
ara eins og svissneska ríkisborgara
og að þeim verði ekki mismunað á
vinnumarkaði. Þeir megi ferðast til
og frá landinu eins og þeim sýnist
og jafnvel setjast þar í helgan stein.
Á móti þessum tilslökunum vill
Sviss aukin réttindi eigin borgara
á vinnumarkaði í ESB. Fram-
kvæmdastjómin hefur ekki viljað
fallast á þetta og heldur kröfunni
um afnám kvótans til streitu.
• Landflutningar: Reglur Sviss-
lendinga um hámarksþyngd vöru-
bfla, sem aka um svissneska vegi,
em ennþá stærsta hindrunin í vegi
samkomulags í viðræðunum.
Þyngdarmörkin eru nú 28 tonn, en
ESB vill að þau verði hækkuð í 40
tonn. Svissneska stjómin hefur boð-
izt til að hækka mörkin í áföngum;
I 34 tonn tveimur árum eftir að
tvíhliða samningur yrði undirritaður
og í 40 tonn fyrir árið 2005. Sviss-
lendingar benda á að vörubílarnir
hafí skaðleg áhrif á umhverfið og
vilja, um leið og þyngdarmörkin
yrðu hækkuð, leggja skatt á vöra-
bíla - jafnt svissneska sem bfla frá
ESB-ríkjum - til að greiða fyrir
aukið viðhald vega og þann um-
hverfísskaða, sem fleiri og þyngri
bílar munu valda. Stjómin í Bern
segir að skatturinn yrði að vera
nægilega hár til að hvetja fyrirtæki
til að flytja vörar sínar fremur með
j ámbrautarlestum.
ESB hefur fallizt á að þyngdar-
mörk verði stighækkuð og að skatt-
ur verði lagður á vörabíla. Hins
vegar vilja aðildarríkin að mörkin
verði hækkuð hraðar en Sviss legg-
ur til og að skatturinn miðist aðeins
við kostnað vegna viðhalds, en ekki
óútreiknanlegar stærðir eins og
umhverfis- og heilbrigðiskostnað.
Þá vilja þau ESB-ríki, sem liggja
að Sviss, að tryggt verði að umferð
vörabíla verði ekki beint frá Sviss
og inn fyrir þeirra landamæri.
• Flugumferð: Sviss gerir kröfu
um að svissnesk flugfélög fái að
fljúga til tveggja flugvalla innan
ESB í sama flugi, fljúga t.d. frá
Genf til London og þaðan til Dubl-
in. Á móti fengju flugfélög ESB-
ríkja sams konar réttindi í Sviss.
Flugfélög aðildarríkja ESB óttast
hins vegar mjög samkeppni á flug-
leiðum innan ESB frá Swissair, sem
er eitt af aðeins fimm stórum flug-
félögum í Evrópu, sem rekin eru
með hagnaði.
• Opinber útboð: Báðir aðilar eru
reiðubúnir að hleypa verktakafyr-
irtækjum hins að verkefnum á veg-
um hins opinbera. Sumar svissnesk-
ar kantónur, sem hafa opinber út-
boð á hendi, hafa nú þegar gert
gagnkvæma samninga við ESB-riki
eða héruð innan þeirra. Samkomu-
lagsdrög liggja fyrir, sem fela í sér
að kantónurnar myndu setja á fót
sameiginlega stofnun sem hefði
umsjón með opinberum útboðum.
Svisslendingar gera kröfur um að
fyrirtæki frá ESB fari að reglum,
sem gilda á svissneskum vinnu-
markaði, og er það mál enn óleyst.
• Landbúnaðarvörur: Svisslend-
ingar hafa samþykkt að opna land
sitt í auknum mæli fyrir landbún-
aðarvörum frá ESB gegn því að fá
sjálfír betri aðgang að Evrópumark-
aðnum. í síðasta mánuði samþykktu
kjósendur í Sviss að greiða mætti
bændum beina styrki í stað þess
að veita þeim verðtryggingu. Með
þessu er talið að lækka megi verð
landbúnaðarvara í landinu og færa
það nær verðlagi í ríkjum ESB.
Svisslendingar veija fjallalandbún-
að sinn fyrir erlendri samkeppni,
en rekstrarumhverfi landbúnaðar á
láglendi hefur í auknum mæli verið
aðlagað því, sem gerist í ESB.
• Tæknilegar viðskiptahindranir:
Viðræður um samræmingu reglu-
gerða um neyzluvörur og iðnaðar-
vörar eru á lokastigi.
Genf. Reuter.
RÍKISSTJÓRN Bandarikjanna til-
kynnti í gær óvænt að hún hefði
ákveðið að aflétta refsitollum á mat-
og drykkjarvöru frá Evrópu, sem
lagðir voru á fyrir níu árum til að
svara banni Evrópusambandsins á
innflutning nautakjöts með hormón-
um.
Booth Gardner, sendiherra Banda-
ríkjanna hjá Heimsviðskiptastofnun-
inni (WTO) í Genf, sagði að Banda-
ríkin „þyrftu ekki lengur á tollunum
að halda“ vegna þess að ákveðið
hefði verið að setja á stofn úrskurðar-
nefnd til að fjalla um kæru Banda-
ríkjanna vegna kjötinnflutnings-
• Samstarf í rannsóknum: Sam-
komulag er um að tvíhliða samning-
ur Sviss og ESB feli í sér að Sviss-
lendingar fái aftur aðgang að rann-
sóknaáætlunum ESB eins og hin
EFTA-ríkin. Þessi réttur var tekinn
af Svisslendingum eftir að þeir
felldu EES-samninginn.
Óánægja heima fyrir
Mestur ágreiningur virðist vera
um fijálsa fólksflutninga og um
yörubílaumferð um svissneska vegi.
I síðustu viku sögðu svissnesk
stjórnvöld að samningaviðræðurnar
væru nú á því stigi að ESB yrði
að hrökkva eða stökkva. Sviss hefði
teygt sig ótrúlega langt í öllum
málum til þess að ná mætti sam-
komulagi og nú væri kominn tími
til að jákvæður tónn heyrðist hjá
ESB. Alexis Lauterberg, aðalsamn-
ingamaður Sviss, sagði í samtali
við European Voice að embættis-
menn ESB yrðu að skilja að tilslak-
anir Sviss fælu ekki aðeins í sér
tæknilegar breytingar; um væri að
ræða breytingar í ýmsum mála-
flokkum, sem væru afar viðkvæmir
heima fyrir. „Það era vandamál á
heimavígstöðvum, en við gerum allt
sem við geturn," segir Lautenberg.
„Takið það, sem þið getið fengið, í
stað þess að stefna öllu í tvísýnu.“
Yfirlýsingin bætir
andrúmsloftið
Svo virðist sem utanríkisráðherr-
ar ESB hafi tekið nokkurt mark á
orðsendingum svissneskra stjórn-
valda. Að sögn Reuíers-fréttastof-
unnar kemur fram í yfírlýsingu ut-
anrikisráðherrafundarins, sem
haldinn var í Brussel í gær, að
mikilsverður árangur hafí náðst í
viðræðunum að undanförnu og
framkvæmdastjóminni beri að
halda dampi í samningaviðræðun-
um.
Svissneska sambandsstjórnin gaf
í gær út yfirlýsingu, þar sem sam-
þykkt ESB er fagnað og sagt að
hún bæti bæði andrúmsloftið og
hraðann í viðræðunum.
bannsins. Ástralía, Nýja Sjáland og
Kanada styðja kæru Bandaríkjanna.
Nefnd WTO um lausn deilumála
hefði í gær sett á fót úrskurðamefnd
til að fjalla um kæru ESB vegna
tolla Bandaríkjamanna, en hún reyn-
ist nú óþörf.
Talið er líklegt að úrskurðarnefnd
í máli Bandaríkjanna og annarra
kjötútflutningslanda gegn ESB muni
úrskurða kjötinnflutningsbannið
ólöglegt samkvæmt GATT-samn-
ingnum. Bannið var á sínum tíma
ákveðið vegna þrýstings frá neytend-
um, en vísindalegur grunnur þess
þykir veikur.
Aflétta refsitollum